Tíminn - 18.10.1946, Blaðsíða 2

2
TtMUVX, iöstndagiim 18. okt. 1946
190. blað
Föstudagur 18. oht.
ÞEIR BRUGÐUST
ÞJÓÐINNI ALLIR
Löngum er það háttur lítilla
manna að kenna hverjir öðrum
um, þegar illa fer. Mjög sannast
þetta nú á mörgum stjórnar-
sinnum. Klögumálin ganga á
víxl og hver sakar annan um
svik og klæki. Og deilan er um
það, hverjir hafi brugðizt
stiórnarstefnunni. Því að ennþá
virðast þeir ætla að halda því
fram, að stefnan hafi verið góð
og það sé bara fyrir svik vondra
manna, að ekki er allt í- bezta
lagi.
Það er ömurlegt að heyra sví-
virðingar þær, sem þeir bera
nú hver á annan, mennirnir,
sem i vor gengu til kosninga,
sem svarnir fóstbræður með
gagnkvæmum stuðningi og skip-
uðu sér í mikinn samkór til að
blekkja þjóðina og draga á tál-
ar. Samskiptum þeirra Ólafs
Thors og Einars Olgeirssonar
svipar helzt til þess, sem þeim
Ribbentrop sáluga og Mólótoff
fór á milli, þó að lokaþátturinn
sé ennþá eftir hér og því ekki
séð sögulokin. — En helzt er nú
að heyra á Þjóðviljanum, sem
hann vilji hafa réttarhöld að
rússneskum hætti af þessu til-
efni og óspart talar hann um
skemmdarstarfsemi, fjandskap
við þjóðina, menn sem vilji
hrun o. s. frv.
Tíminn -hefir jafnan spáð illa
fyrir ríkisstjórninni og séð að
hverju fór. Málpípur hennar
hafa hlegið að varnaðarorðum
hans, skopast að öllum þeim úr_
ræðum, sem flestar siðaðar þjóð-
ir hafa gert til að halda fjár-
málakerfi sínu í heiðarlegum
skorðum og hvatt menn til að
lifa í glaumi líðandi stund-
ar við ábyrgðarlaust andvara-
leysi. Tíminn heldur ekki að
þetta hafi verið gert til þess, að
gera þjóðinni bölvun, þótt það
verði óhjákvæmilega til þess.
Hitt mun sönnu nær, að stjórn-
arliðar hafi freistast til þess að
segja og gera það, sem þeim
virtist líklegt til vinsælda í bili,
þrátt fyrir það, að þeir sæju
sjálfir, að því hlytu að fylgja ill
eftirköst. Sumir hinna stærri
spámanna stjórnarliðsins hafa
beinlínis og blákalt gert ráð
fyrir öngþveiti síðar meir, eins
og Ásgeir Ásgeirsson t. d. Slíkir
hafa því ekki skammsýni og
fákænsku sér til málsbóta. Skýr-
ingin á framkomu þeirra er
lítilmennska þeirra og vesal-
dómur og sú tilhneiging að
fljóta sofandi með straumnum,
þó að þeir viti hann bera sig að
feigðarósi. Þeir eru engir menn
til að segja þjóðinni sannleik-
ann, þó að þeir sjái hann og
tæpi á honum þegar þeim
finnst að nógu fáir heyri til. En
mikið er auðnuleysi slíkra
manna, ef þeim eru fengin
forystustörf og framkvæmda-
stjórn þjóðfélagsins. Og illa er
því fólki farið, sem gerizt svo
gæfulaust að velja sér slík
vesalmenni að fulltrúum og
framvörðum.
Ríkisstjórnin hefir brugðizt
þeirri skyldu að vara við þeirri
hættu, sem hún vissi að var
framundan. Hún freistaðist til
að afla sér kjörfylgis með því
að telja þJóðinni trú um, að
eyðslutímar og óhófslíf, sem
stofnað var til með því að eyða
erlendum gjaldeyri þjóðarinnar
gálauslega á skömmum tíma.
Frá því eru nú þessir ólánsmenn
Innflutningur á lyfjavörum
Athugasemd frá Viðskiptaráði
íslenzkir fim.ieikam.enn
heimsækja Bretland
Apótekarafélag íslands hefir
á nýafstöðnum aðalfundi sín-
um samjjykkt áskorun til ríkis-
stjórnarinnar um að gefa út
nú þegar frílista yfir nauðsyn-
leg lyf, hjúkrunargögn og um-
búðir. Er í greinargerð fyrir
samþykktinni deilt á Viðskipta-
ráð fyrir drátt á leyfisveiting-
um fyrir vörur þessar og enn-
fremur að það hafi synjað um-
sóknum í þessu skyni. — í til-
efni af þessu vill Viðskiptaráð
taka þetta fram:
1. Frá því að Viðskiptaráð
var stofnað og fram á haust
1945 var innflutningur á lyfjum
og hjúkrunargögnum nálega
frjáls. Á þessu tímabili má segja
að ekki hafi verið synjað um
leyfi fyrir þessar vörur, ef sam-
tímis lágu fyrir upplýsingar
um að þær fengjust afgreiddar
innan hæfilegs tíma.
Síðari hluta árs 1945 hafði
dollaraeign landsmanna minnk-
að all verulega, svo að sýnt
var, að ekki varð hjá því komizt
að draga úr innflutningi vara,
sem greiða þurfti í dollurum.
2. Viðskiptaráði er vel ljóst,
hve mikilvægt það er, að ekki
sé heftur innflutningur á nauð-
synlegum lyfjum, enda telur
Viðskiptaráð, að það hafi ekki
verið gert fram yfir það sem
brýn þörf var á. Þannig hefir
Viðskiptaráð 1) framlengt öll
lyfja- og hjúkrunargagnaleyfi
frá fyrra árl, 2) gert tvær
heildarúthlutanir á lyfjum og
að reyna að leiða athygli fólks-
ins, með því að skammast inn-
byröis og brigzla hver öðrum
um svik.
Þeir mættu spara sér þessar
ræður um það, hverjir hafi
brugðizt stjórnarstefnunni.
Þeir hafa allir brugðizt þjóð-
inni.
Það var stjórnarstefnan. Hún
var svik við þjóðina.
hjúkrunargögnum frá Banda-
ríkjunum það sem af er þessu
ári, og 3) veitt reglulegum inn-
flytjendum lyfja óhindraðan
innflutning á lyfjum frá öllum
þeim löndum sem taka greiðslu
í sterlingsgjaldeyri.
3. Til sönnunar því, að Við-
skiptaráð hafi sýnt fullan
skilning á innflutningsþörf
landsmanna í þessum efnum,
fer hér á eftir skýrsla, er sýnir
leyfisveitingar í þeim þremur
flokkum (lyfjavörum, hjúkrun-
argögnum og læknatækjum),
sem hér koma til greina. Skýrsl-
an nær yfir þrjú ár og er mið-
uð við 30. sept. hvert ár.
ekkert kemur lyfjaþörf lands-
manna við“. í tilefni af þessu
vill Viðskiptaráð taka fram, að
skipting dollaraleyfanna milli
innflytjenda hefir verið gerð í
hlutfalli við leyfisveitingar til
þessara sömu aðila árin 1944 og
1945. Virðist þetta ekki ósann-
gjarnt og ekki heldur óhagstætt
fyrir apótekarana, þegar þess
er gætt, að innflutningur lyfja
þessi tvö ár var nálega frjáls
og óhindraður eins og áður
segir.
Um það í hvað lyfjaleyfin hafi
farið, vill Viðskiptaráð segja
þetta: Það skal játað, að Við-
skiptaráð hefir ekki góða að-
Lyfjavörur, hjúkrunargögn og lækningatæki:
Ný og framl. leyfi frá 1/1,—30/9. ’44
Ný og framl. leyfi frá 1/1.—30/9. ’45
Ný og framl. leyfi frá 1/1,—30/9. ’46
í framhaldi af skýrslu þessari
má á það benda, að í greinar-
gerð Apótekarafélagsins segir
orðrétt: „Einnig hefir það kom-
ið í ljós, að heildarfjármagn
það, sem Viðskiptaráð hefir
veitt til lyfjakaupa árið 1945,
hefir að dómi félagsins verið
nægilegt til þess að fullnægja
lyfjaþörf landsins". — Við-
skiptaráð lætur í þessu sam-
bandi nægja að vekja athygli á,
að í ár er búið að veita leyfi
fyrir rúmlega 1 milj. króna
hærri upphæð en gert hafði
verið á sama tíma 1944. Þetta
bendir því ekki til, að illa hafi
verið séð fyrir lyfjaþörf lands-
manna.að því er til kasta Við-
skiptaráðs kemur.
4. Á öðrum stað í greinar-
gerð Apótekarafélagsins segir
ennfremur: „En þá vaknar sú
spurning í hvað leyfin hafi far-
ið, sem Viðskiptaráð þannig
hefir veitt. Oss er kunnugt um
að mikið af þessum leyfum
hefir farið til annarra manna
en apótekaranna, og hafa verið
misnotuð til innflutnings, sem
í doll. 1 pundum Samt.
.. Kr. 2.982.450 156.127 3.138.577
.. — 2.525.868 1.056.106 3.581.974
.. — 2.196.107 2.400.389 4.596.496
stöðu til að dæma um þýðingu
einstakra lyfja. Verður það í
því efni að treysta á kunnáttu
og heilindi þeirra, sem leyfin
fá. Það er því miður ekki hægt
að neita, að stundum hefir Við-
skiptaráð orðið fyrir vonbrigð-
um í þessu efni. T. d. skal á það
bent, að í maí s. 1. sótti einn af
stjórnarmeðlimum Apótekarafé-
lagsins um leyfi á ormalyfi fyrir
sauðfé fyrir allháa upphæð frá
Ameríku. Umsókn þessari var
synjað en jafnframt bent á, að
Rannsóknarstofa Háskólans og
Tilraunastöðin á Keldum teldu
lyf þetta fáanlegt eftir þörfum
frá Bretlandi. Þrátt fyrir þetta
hefir Viðskiptaráð nú fengið
vitneskju um, að framangreind-
ur aðili hefir flutt umrætt
ormalyf inn frá Ameríku fyrir
nálega kr. 40.000,00 og notað til
þess lyfjaleyfi sem m. a. gildir
fyrir penicillin, sulfonamidlyf
o. fl.
Reykjavk, 16. október 1946.
✓
Viðskiptaráff.
Á síffastl. sumri fór úrvals fimleikaflokkur karla úr K. R. í fim-
leikaför undir stjórn Vignis Aandréssonar til Bergen, Oslo, Stokk-
hólms, Gautaborgar, Kaupmannahafnar, Lundúna og Edinborg-
ar. Fararstjóri var Bjarni Guðmundsson blaffafulltrúi. Stóff ferff-
in yfir allan júnímánuff og fram í júlí. Vakti flokkurinn hvar-
vetna hina mestu athygli og var framkoma hans landinu til
hins mesta sóma. Var getið lofsamlega um hæfni þessara efni-
legu íþróttamanna, þar sem þeir sýndu. Fer hér á eftir í íslenzkri
þýffingu grein, er birtist um fimleikaflokkinn í brezka íþrótta-
blaffinu „AU Amateur Athletics", sem er þekkt iþróttablaff í
Suffur-Englandi.
Sexmenningarnir á „kistunni.“
_ íslenzki fimleikaflokkurinn,
sem hér var í heimsókn í lok
júnímánaðar, var sendur hing-
að af íslenzku þjóðinni í vin-
áttuheimsókn. Erlend stjórnar-
völd hafa þá venju að senda
slíka flokka, en aldrei hefir vin-
veitt þjóð sent jafn ágætan hóp
fulltrúa, eins og þessir menn frá
litlu eyjunni í norðurhöfum eru.
Orðstír þeirra sem íþrótta-
(FramhalcL á 3. síöu)
Ólafnr Guniiarssoii, kennari:
Ferðafélag Islands
Ferffafélag íslands mun nú vera fjölmennasta félag lands-
ins. Vinsældir þess fara stöffugt vaxandi, enda hafa fogrgöngu-
menn þess gert sér far um aff vanda til ferðalaga eigi síður en
hinna eiginlegu árbóka félagsins.
í sumar gafst tíðindamanni
blaðsins kostur á að ferðast
með hóp manna frá Ferðafélag-
inu um hluta Norður- og Aust-
urlands. Frarstjóri þess hóps
var Hallgrímur Jónasson kenn-
ari. Þessi hópur var í 12 daga
ferð um Norður- og Austurland.
Var eins og allar góðar vættir
hefðu tekið höndum saman til
þess að gera ferðalagið ánægju-
legt. Veðurguðinn sá um sólríka
daga og skyggni svo dásamlegt,
að vart munu mannleg augu
hafa notið betra útsýnis yfir
skrúðgrænt land og dimmblátt
haf. Um miðnæturskeið var
litauðgin slík, að því fá engin
orð lýst.
Hópur þessi var í tveimur stór-
um bílum. Voru þar fulltrúar
ýmsra héraða, atvinnugreina,
aldursflokka og jafnvel þjóða,
þvi nokkrir Danir voru með í
förinni.
Bílstjórarnir voru ágætir
fulltrúar sinnar stéttar, öruggir
og glaðlyndir.
Hallgrímur Jónasson varð að
vera í bílunum til skiptis og var
hans því stöðugt saknað af
helmingi ferðafólksins.
Fáum mönnum mun betur
lagið að gera fólki ferðalag á-
nægjulegt en Hallgrími. Hann
er vel að sér í sögu lands og
þjóðar, kann feiknin öll af ætt-
jarðarljóðum, er sjálfur hag-
mæltur vel og kastar oft fram
smellnum tækifærisvísum, er
svo ber undir. Hann er svo
kunnugur fegurstu stöðum
landsins, að engin hætta er á,
að hann láti ferðafólkið nema
staðar, nema þar sem útsýni er
fagurt.
Meðan ég var í för með Hall-
grímshópnum gafst mér kostur
á að heyra Hallgrím segja
raunasögu útlagans fræga,
Grettis Ásmundssonar, meðan
við stóðum við Grettisbæli í
Axarfirði, elzta mannabústað á
íslandi, sem enn stendur lítt
haggaður, þó orðinn sé 921 árs.
Hallgrímur lýsti lífsbaráttu
Grettis með því skáldlega inn-
sæi, að fáum mun gleymast er
á heyrðu, frásögnin var sam-
bland af þekkingu sögumanns-
ins og tilfiningahita skáldsins.
Loks hafði hann yfir nokkur
erindi úr hinu ódauðlega kvæði
Einars Benediktssonar um
Gretti.
Þetta var hið fyrsta, sem ég
heyrði Hallgrím segja i ferð-
inni, en ég átti eftir að heyra
margt hugnæmt og hnyttið.
Þegar við komum niður á Jök-
uldal, sáum við konu eina við
veginn alllangt fyrir innan
byggð. Einn ferðalangurinn,
sem lengi hafði dvalið á Austur-
landi, einkum á Völlum, brá
við skjótt, fór út úr bílnum og
gaf sig á tal við konuna. Þegar
við vorum komin af stað aftur
laumaði Hallgrímur fram þess-
ari vísu:
Þær mega kVíða þinni mynd
þarna niður á Völlum.
Fyrst þú hrasar svona’ í synd
suður á reginfjöllum.
íslendingar hafa löngum þótt
ljóðelskir og marga hagyrðinga
hefir þjóðin átt. Vísnagerð
Hallgríms smitaði einhverja
förunauta hans meira eða
minna, ekki lærði ég nöfn allra,
sem brugðu sér á bak skálda-
fáknum og eigi kann ég held-
ur nema lítið eitt af ljóðum
þeirra. Þessi vísa festist mér
þó í minni:
Oft í bílum una má
og auka vinakynni.
Syngja bæði um sorg og þrá
og sælu i framtíðinni.
Daginn, sem við fórum til
Austurlands höfðum við jafnan
Herðubreið fyrir augum, var
um tíma nokkur móða yfir fjall-
inu en henni létti er á leið dag-
inn. Þá kvað Hallgrímur:
Léttir drunga, lifnar þá
ljóð á tungu minnl.
Éljaþungi flýði frá
frerabungu þinni.
Er komið var að gistinga-
stöðum varð Hallgrímur að raða
fólki niður og taka fullt tillit
til þarfa og óska hvers eins.
Sumir vildu sofa hjá konum sín-
um, aðrir óskuðu eftir mjúku
hvílurúmi, sumir vildu helzt
sofa í tjöldum. Öll þessi vanda-
mál leysti Hallgrímur með
mestu prýði. En þegar eril dags-
ins var lokið hlustaði Hallgrím-
ur á strengi náttúrunnar og kvað
þá stundum vísur, sem hann
gæddi samferðafólkinu á næsta
morgun. Ein varð til á Egils-
stöðum:
Lagarmóða, geislaglans
glóir á flóði þínu.
Töfraóður Austurlands
ymur í blóði mínu.
í glampandi sól héldum við
yfir Fjarðarheiði til Seyðisfjarð-
ar. Örlítill halli er á veginum
niður á Seyðisfjörð og kenndu
sumir meðlimir hins veika kyns
lofthræðslu, þar sem beygjur
voru á veginum. Það gat verið
freistandi fyrir illa innrætta
förunauta að stríða þeim, sem
létu óttatilfinningar í ljós, en
Hallgrímur hélt verndarhendi
sinni yfir þeim, sem hræðslan
greip, og sefaði ótta þeirra með
viturlegu tali um hvað kynni að
bíða þeirra, sem ekki leyfðu
konunum að vera hræddum í
friði.
Sama dag komum við til Hall-
ormsstaðar.
Hallormsstaðaskógur er ekki
eins hávaxinn og skógar þeir,
sem prýða mörg önnur lönd, en
hann hefir einn unaðslegan
kost. Grasið, sem vex milli
trjánna, er svo mjúkt, að skóg-
argestirnir geta hvar sem er
sezt og notið ilmsins, án þess
að þurfa að óttast brenninetlur
eða annað illgresi, sem er al-
gengt í skógum erlendis.
í þessu umhverfi kvað Hall-
grímur: .
Við mér hló þar silfursvalt,
sýndi skóga þétta.
Fljótið glóir yfir allt
eins og gróin slétta.
Á Hallormsstað kvaddi ég
Hallgrímshópinn og sá hann
ekki aftur fyrr en um miðj-
an september. Þá hafði hin
svokallaða myndanefnd boðað
til fundar í Oddfellow, og var
hlutverk fundarins að athuga
h'vað myndatæknin hefði
geymt úr ferðalaginu.
Myndafjöldi var þarna mikill
og sumar einstaklega fallegar.
Hallgrímur setti myndafund-
inn með fallegri ræðu. Hann
sagði m. a.: