Tíminn - 03.04.1947, Blaðsíða 2

2
TÍMINIV, fimmtwclagiiin 3. apríl 1947
65. hlað
Fhnmtudafiur 3. apríl
„FRAMFARAAFLIД.
Síðan sósíalistar lentu í
stjórnarandstöðu, hefir oft ver-
ið næsta broslegt að lesa for-
ustugreinar Þjóðviljans. For-
kólfarnir vita bersýnilega
ekki hvaða stefnu þeir eiga að
taka. Þeir benda ekki á nein úr-
ræði í þeim vandamálum, er
lausnar bíða, og þeir forðast að
minnast á, hvers konar stjórn-
arsamvinnu þeir telja æskileg-
asta. Einn daginn er kannske
helzt brosað í áttiná til Alþýðu-
flokksins og Framsóknarflokks-
ins, en hinn daginn er flaðrað
upp um Sjálfstæðisflokksmenn.
Það er ekki ofsagt, að ekki
munu dæmi um öllu áttaviltari
og óburðugri stjórnarandstöðu
en þéssa stjórnarandstöðu Sós-
íalistaflokksins:
Þó tekur út yfir allan þjófa-
bálk, þegar Þjóðviljinn skrifar
um það forustugrein í fyrradag,
aá nú verði öll framfaraöfl að
taka höndum saman gegn rík-
isstjórninni og telur flokk sinn
Tera í fremstu röð þeirra.
Þetta hefði kannske getað
gengið hjá Þjóðviljanum og villt
auðtrúustu sálir, ef menn hefðu
ekki haft neina reynslu af
stjórnarþ^.tttöku Sósíalista-
flokksins og kynnast því þannig,
hvers konar framfaraafl hann
er. En Sósíalistaflokkurinn hefir
átt ráðherra í ríkisstjórn í tvö
ár og eftir verkum flokksins þar,
en ekki orðagjálfri og skrumi
Þjóðviljans, verðúr hann dæmd-
ur. —
*
Hvernig var viðskilnaðurinn,
þegar sósalistar hrökkluðust
úr ríkisstjórninni?
Öllum hinum mikla gjaldeyri,
sem þjóðinni hafði safnazt á
stríðsárunum, var eytt. Það var
ekki einum eyri óráðstafað af
þeim 1300 milj. kr., sem stjórn
sósíalista og samstarfsmanna
þeirra hafði haft með höndum.
Aðeins tæpur fjórði hluti þess-
ara miklu fjármuna hafði verið
notaður til kaupa á nýsköpun-
arvörum. Miklu stærri fjárhæð
hafð« farið í óþarfa eyðslu og
munað.
Dýrtíðin hafði farið sívaxandi
í stjórriartíð sósíalista og var
orðin svo gífurleg í lokin, að
taka varð ríkisábyrgð á verð-
hækkun fisksins, ef útgerðin'
átti ekki að stöðvast, þrátt fyrir
stríðsverð á afurðunum. Hiri sí-
vaxandi dýrtíð hafði gert það að
verkum, að útgerðin var slipp og
snauð í lok hins mesta gróða-
tímabils, sem sjávarútvegurinr.
hefir notið hér á landi.
Fjárhag ríkisins var þannig
komið, að í fjárlagafrv. fyrir ár-
ið 1947, er stjórn sósíalista lagði
fyrir þingið, var gert ráð fyrii
rúmlega 20 milj. kr. tekjuhalla,
en ótalin voru um 50 milj. kr.
útgjöld, sem nú eru fram kom-
in. Fyrsta verk hinnar nýju
stjórnar er að afla tekna til að
fylla þessa miklu hít, er sósíal-
istar og samverkamenn þeirra
skildu' eftir.
Vegna algers stjórnleysis á
fjárfestingunni í stjórnartíð
sósialista, sogaðist fjármagnið
og vinnuaflið frá framleiðslunni
og nýsköpunarframkvæmdunum
í alls konar braskstarfsemi og
luxusbyggingar. Þegar sósíalist-
ar hrökkluðust úr stjórninni
mátti svo heita, að allar nýsköp-
unarframkvæmdir væru stöðv-
aðar vegna féleysis og skipu-
lagsleysis.
Þannig mætti lengi telja og
OSLÓARBREF
ÁTTRÆBUR:
Úlafur Guðmundsson
Oslo, 9. marz 1947.
'Ég sagði frá Holmenkollen-
mótinu í fáeinum línum fyrir
nokkrum dögum síðan.
Annað skíðamót, sem mikið er
umtalað hér, var í Norefjeld 5.
þ. m. Þar voru einnig tveir ís-
lendingar þátttakendur. Erik
Eylands, sem stundar nú nám
hér í Oslo, sá um framkvæmd-
ir á báðum mótunum fyrir ís-
lendinganna hönd.
Keppt var í bruni og svigi og
var brunbrautin rúmlega 3 y2
km. löng og fallhæð hennar 800
metrar. Var hún mjög mjó (oft-
ast 4—10 m.) og lág *í gegn um
skóg, urðir og klungur.
Þátttakendur voru sliráðir 86
frá nokkrum þjóðum, en 14
þeirra féllu frá strax í upphafi,
;ar á meðal Danirnir, sem dag-
ana áður æfðu sig til þátttöku
með íslendingunum. Gugnuðu
þeir, þegar þeir sáu brautina.
Enda kvað þessi brunbraut vera
fcalin einhver hin allra erfiðasta
í Evrópu.
Einnig var keppt í svigi af
ömu þátttakendum, en á öðrum
stað. Var svigbrautin 500 metra
íöng með 45 „hli'ðum" og 300
metra fallhæð.
Þrjátíu og fjórir þátttakendur
(af 72, sem byrjuðu) luku þess-
ari sameinuðu keppni. Hinir all-
ir höfðu hrakist út í skóg eða
helzt á annan hátt úr leik á
leiðinni. Einn af þessum 34, sem
komust heilu og höldnu í mark
var annar íslendingurinn, Guð-
mundur Guðmundsson frá Ak-
ureyri.
Þar sem íslendingar hafa
aldrei fyrri en í vetur tekið
þátt í opinberum skíðakapp-
mótum erlendis, má heita að
útkoman hjá þeim sé góð eftir
aðstæðum.
Það er mikið rætt hér um úti-
íþróttir og áhuginn mikili fyrir
þeim, einkum skíðaíþróttinni.
Oslo-fólkið er líka hraustlegt,
sýna fram á, að aldrei hefir set-
ið ráðlausari, eyðslusamari og
óvitrari stjórn á íslandi en sú,
sem sósíalistar áttu sæti í. Helztu
minningarnar, sem hún skilur
eftir, eru eyddir sjóðir, gfurlegt
fjárhagsöngþveiti og nokkrir
,miljónerar‘, sem hafa hagnazt
á verðþenslunni og óreiðunni.
Flest verk hennar stefndu að því
að skapa hrun í stað nýsköp-
unar.
Það er kannske lærdóms-
■íkast af öllu um stjórnarhætti
iósíalista, sem þykjast sérstak-
lega vera flokkur alþýðunnar,
að braskarar og fjárbrallarar
skyldu aldrei njóta betri tíma
og meiri gróðamöguleika en í
tjórnartíð sósíalista. Það mætti
era alþýðunni lærdómsríkt, að
Jdrei var byggt meira af luxus-
illum og aldrei fjölgað bragga-
búðum og kjallaraíbúðum jafn
ört og í stjórnartíð sósíalista.
Það skýrir kannske betur en
nokkuð annað, að Sósíalista
flokknum hefir verið og er um-
hugað um annað meira en bætt
kjör íslenzkrar alþýðu, Hann fór
ekki í ríkisstjórnina til að
vinna fyrir hana, heldur til aS
gæta þar hagsmuna framandi
aðila, og þegar honum tókst það
ekki lengur, hljóp hann úr
stjórninni. íslenzk alþýða hefir
því áreiðanlega þá reynslu af
Sósíalistaflokknum, að það er
til lítils fyrir Þjóðviljann að vera
að gylla hann sem framfaraafl
í augum hennar meðan forustu
hans er háttað eins og hún hefir
verið að undanförnu. «
útitekið og virðist mjög laust
við tildur og tepruskap.
Snjór er hér í vetur heldur
lítill fyrir skíðaferðir, en frost
er stöðugt ennþá, oftast 8—12
stig. Oslofjörðurinn er lagður
jykkum ísi langt út og skip
komust engin til hafnar í Oslo
í hálfan mánuð, þar til einn
daginn nú í s.l. viku að ísbrjót
tókzt að brjótast í gegnum ís-
inn með 14 skip á eftir sér.
Kol eru engin fáanleg hér í
borg, en við er brennt mjög
mikið, svo að nægjanlega hlýtt
er yfirleitt í húsum.
Mikill munur er á hvað ódýr-
ara er að búa í Oslo heldur en
í Reykjavik. Sæmilega góðar
máltíðir kosta t. d. um 3 kr.,
mjóikurlíter kostar tæpl. 50
aura í mjólkurbúðunum, leiga
einstaklingsherbergjum er
þetta um 50—60 kr. á mánuði
o. s. frv.
En kaupgjald er engu síður
lægra. Almennir verkamenn
hafa um eða tæpl. 2 kr. á
klukkutíma og iðnlærðir verka-
menn ta’svert á 3. krónuna.
Verkastúlkur í húsum og veit-
ingastöðum um 150 kr. á mán.,
ásamt fæði og húsnæði.
Og svo halda „nýsköpunar-
rnenn* heima á íslandi, að hægt
sé að reka framleiöslu í sam-
keppni við aðrar þjóðir, sem
hafa svona verðlag hj á sér!
Allt er, hér líka í uppgangi.
Er það dálítið hart fyrir íslend-
inga (hér eru nær 20 "íslend-
ingar við ýmis konar nám), sem
vita að inn í land sitt mokuð-
ust auðæfin á stríðsárunum, að
gang hér banka úr banka með
íslenzka peninga og geta í ein-
staka stað kannske svælt út 10
kr. fyrir 7 norskar, en fá yfir-
leitt það svar, að íslenzka pen-
inga sé ekki hægt að losna við
aftur. Og nú munu um það leyti
allir bankar hér vera gersam-
lega hættir að vilja nokkra
krónu íslenzka.
Mikið mega ,íslendingar vera
upp með sér af samstjórn
kommúnista og íhaldsins á ís-
landi, sem hefir tekizt að koma
áliti íslenzks gjaldeyris svona
langt niður.
Ólík hefir þó aðstaðan verið
fyrir Norðmönnum eða íslend-
ingum á stríðsárunum.
Flestu hefir verið rænt og
skemmt hér, sem hægt hefir
verið. Alls staðar fara fram stór
viðgerðir, enda verkafólks ekla
mikil. Eru skemmdir Þjóðverja
ekki sízt á gestaheimilunum
(hótelunum). Þar hafa þeir
alls staðar verið með sínar
skemmdarklær. Menn segja að
þessi gestaheimili hafi yfirleitt
litið út sem verstu svínastíur
eftir Þjóðverjana. Eru mörg
hótelin komin í ágætt lag aftur
og önnur er verið að lagfæra af
kappi, en hótelskortur er samt
ennþá.
Þegar menn koma í ókunnar
borgir er yfir leitt sjálfsagt að
tryggja sér verustað á hóteli.
Fyrir þá, sem koma ókunnir í
höfuðstað Norðmanna, vil ég
nefna tvö hótel, rétt hvert hjá
öðru, sem eru bæði góð og
fremur ód^'f. Það er Bonde-
heimen, Rosenbrauggade 8, og
Hotell Norröna, Grensen 19.
Þessi hótel eru mjög hreinleg,
eru í miöbænum og starfsfólk
þeirra er sérstaklega viöfelldið
og lilýlegt í garð íslendinga.
Það eru reyndar Norðmenn yfir-
leitt. Mér héfir alltaf fundist
sérstaklega gott að vera íslend-
ingur í Noregi og það ekki s'í-
ur nú en áður.
Þegar íslendingar fara utan í
fyrsta sinni er tæplega betra að
fara annað en til Noregs, (þótt
ýmislegt sé autfvitað að hér eins
og annars staðar) þar er yfir-
leitt vinarhug að mæta, málið
auðv^lt, fólkið þróttmikið og
heilbrigt og framfarir mikiar
á mörgum sviðum. Og þá er ekki
sízt hressandi að kynnast
Norðmönnum nú eftir þá eld-
skírn, sem þeir hafa hlotið í
óþrjótandi örðugleikum stríðs-
áranna og þeim gróanda, sem
nú er áberandi í þjóölífi þess-
arra frænda okkar íslending-
anna.
V. G.
Séra Jakob Jnnsson:
SIGURHÁTÍÐ
I. Kor, 15, 57—58.
Er hið illa að sigra í heim-
inum? Eru mennirnir að gefa
sig makt myrkranna á vald? Er
allt það, sem gott er, að bíða
ósigur í sálum þeirra? Er Krist-
ur nú loksins að tapa fyrir fullt
og allt?
Þannig er spurt með tilliti til
allra þeirra hryðjuverka, sem
unnin eru í ýmsum löndum. Ef
einhver hér inni hefir slíka
purningu í huga, vil ég fyrst
svara honum með annarri spurn
:ngu:
„Hvað hefir þú gert til þess
að hið góða sigri? Hvað hefir
þú gert til þess að sú kirkja,
sem flytur orð og áhrif Krists
til mannanna, hafi áhrif í þínu
umhverfi; í þínum bæ?“
Þetta er það fyrsta sem þú
þarft að gera upp við þig, þótt
ekki sé nema af því, að ef þér
er engin alvara sjálfum að
vinna fyrir guðríki, þá kemur
þér ekkert við, hvort það vinn-
ur eða tapar. Ef þér er sama,
hvort Kristur sigrar í þinni
eigin sál, hví skyldir þá þá vera
að gera þér áhyggjur af því,
hvort hann sigrar utan við þig?
En setjum nú svo, að þér sé
heit og einlæg alvara með
spurningu þinni? Ég vil gera
ráð fyrir því, að einmitt þú
hafir gert það að tilgangi lífs
þíns að vinna fyrir Krist og
ríki hans, og að þú hafir gert
þér grein fyrir því, að þarna ,er
um raunhæft starf að ræða,
með eða móti. Þú finnur samt,
að hugsunin um árangurinn
hefir áhrif á sjálfan þig. Þér
finnst vera árangurslaust fyrir
þig, veikan einstakling að vinna
fyrir hugsjónir, sem allur heim-
urinn fótum treður. Og hugrekki
þitt minnkar, ásetningurinn
veikist og þú verður fátækur af
því, sem þarf til þess að sigra
heiminn.
En hefir þú nokkurn tíma
hugsað um það, sem felst í
kenningum forfeðra vorra um
Ragnarök. Þeir trúðu því, að sú
stund mundi renna upp, að
„brendur er heimur allur og
dauð goðin öll og allir Ein-
herjar og allt mannfólk“. Ekki
verður annað fundið en að Óð-
inn hafi átt að vita fyrirfram
um það, sem gerast mundi í
Ragnarökum. Samt safnar hann
liði sínu meðal ása, Einherja og
manna. Að berjast fyrir góðum
málstað til síðustu stundar, án
tillits til þess, hvort sá málstað-
óðalsbóndi á Sámsstöðnni
í dag er áttatíu ára einn af
þeim mönnum, sem frá'því fyrir
aldamót og fram til síðustu ára
hefir verið í röð fremstu bænda
Borgarfjarðarhéraðs, Ólafur
Guðmundsson á Sámsstöðum.
Á Sámsstöðum var hann-fædd-
ur og uppalinn og þar hefir
hann dvalið alla sína ævi, og
gert þar garðinn frægan sem
bóndi í hálfan fimmta tug ára.
Hafa þeir feðgar þrír, Ólafur
og Guðmundar tveir, faðir hans
og afi, búið þar á óðalsjörð sinni
langa hríð og nú er Guðmundur
yngsti, sonur Ólafs, tekinn þar
við búi á’allri jörðinni.
Ólafur ólst upp við sömu kjör
og aðrir sveitadrengir á siðari
hluta nítjándu aldar, þau að
vinna að búskapnum með öðru
heimilisfólki strax og þroski og
aldtlr leyfðu. Ekki naut hann
mikillar tilsagnar í bóklegum
fræðum, eða svo mundi ekki
þykja nú á dögum. Þó varð hann
vel að sér í nauðsynlegustu
námsgreinum. Hann er glöggur
reikningsmaður og vel fær á því
sviði og skrifar afburða glögga
og læsilega rithönd. Fróðleiks-
fús var hann og aflaði sér
drjúgrar og haldgóðrar menn-
ingar af lestri góðra bóka.
Að föður sínum látnum tók
Ólafur við búi á Sámsstöðum og
kvæntist Margréti Sigurðar-
dóttur frá Neðra-Nesi, er reynd-
ist hin mesta dugnaðar- og
myndarkona. Var hún þá orðin
ljósmóðir í Hvítársíðuumdæmi
og hélt hún því samfleytt í 40
ár. Þrátt -fyrir þær annir, er
þessu starfi fylgdu, var heimili
þeirra hjóna þó ávallt moð hin-
um mesta myndarbrag. Margrét
andaðist árið 1942. Lét Ólafur
þá að fullu af búskap og seldi
jörðina í hendur Guðmundi syni
sínum, en á henni hálfri hafði
hann búið nokkur síðustu árin.
Ólafur hefir alla tíð verið
gætinn umbótamaður og þó at-
hafnamikill. Á fyrstu árum sín-
um byggði hann íbúðarhús úr
timbri, járnklætt, og á sama
hátt byggði hann öll önnur hús
jarðarinnar. Á síðustu búskap-
arárum sínum endurbyggði hann
íbúðarhúsið og þá úr stein-
steypu og að öllu hið vandað-
asta. Einnig endurbyggði hann
á sama hátt nokkuð af penings-
húsunum. Hafa því byggingar
allar á Bámsstöðum, miðað við
hvern tíma, jafnan verið í tíð
Ólafs, með hinum mesta glæsi-
brag. Tún og beitiland girti
hann og var áhugasamur jarð-
ræktarmaður, enda er Sáms-
staðatúniö eitt af fegurstu
túnum Borgarfjarðar og var til
sk.^mms tíma eitt af hinum
allra stærstu. Allar voru um-
bætur þessar vel af hendi leyst-
ar og snyrtimennska einkenndi
alla umgengni, bæði utan bæjar
og innan. Var sá bragur á öllu,
áð til hins mesta sóma var fyrir
íslenzka bændastétt, enda
heppilegt að svo var, því marg-
an gestinn bar þar að garði,
tíginn sem ótíginn, og lengra
sem skemmra að.
Sveitinni var Sámsstaðaheim-
ilið alla tíð hin styrkasta stoð,
eigi aðeins fjármálalega séð,
heldur og í félagsmálum. Ólafur
hefir alla tíð verið félagslyndur
og staðið fast með sveitungum
sínum um félagsleg hagsmuna-
mál þeirra, og hafði um langa
hríð forustu i þeim efnum. Fyr-
ir hrepp sinn starfaði hann og
(FramhalcL á 3. síðu)
ur var að sigra eða tapa — Það
var þessi trúarhugsjón, sem
blés hetj um íslendinga-
sagna í brjóst því hugrekki,
sem vér síðan dáum. Og hún
getur verið hojll til íhugunar
þeim íslendingum, sem á vorri
öld berjast fyrir góðu málefni,
ekki sízt, því málefni, sem bezt
er, sigri Krists. Ef þú sýnir,
að þrátt fyrir allt, sem gerizt
í heiminum nú, þá sé það góða
að sigra, þá hjálpa þú sigrinum
með því að ganga Kristi Jesú
á hönd. Ef þú hyggur, að það
góða sé að Jara halloka, þá
stattu við hlið Krists í þeirri
baráttu. Spurðu fyrst og fremst
um það, hvort þú vilt að Krist-
ur sigri eða hvort þú vilt að 7
hann tapi, þar sem þín áhrif
ná til.
En nú er til önnur hlið á
þessu máli, og það hún, sem
kemur fram í frásögum biblí-
unnar um dauöa Jesú og upp-
risu. Það var dapurt og dimmt
yfir föstudeginum langa. En
hvað var það, sem hvíldi þyngst
á vinum meistarans? Var það í
raun og veru það, að hann
skyldi deyja? Óttuðust þeir, að
hann lifði ekki eftir dauðann?
Nei, vafalaust hafa þeir allir
trúað á annað líf áður og verið
vissir um, að Drottinn þeirra og
meistari héldi áfram að lifa eft-
ir dauðann. — Upprisa Jesú var
í því tilliti enginn nýr boðskap-
ur til þeirra.
En af hverju stafaði þá
þyngsti harmurinn? Var það af
því, að þeir höfðu orðið vottar
að því, hvernig sannleikurinn
var svívirtur, réttlætið ská-
gengið og kærleikurinn þjáður?
Þeir höfðu í skæru dagsljósi séð
og fundið það, sem íslenzka
skáldið sér í gegnum móðu og
mistur aldanna: <
í gegnum móðu og mistur
ég mikil undur sé.
Ég sé þig koma, Kristur,
með krossins þunga tré.
Af enni daggir drjúpa
/Og dýrð úr augum skin.
Á klettinn vil ég krjúpa
og kyssa sporin þín.
Þin braut er þyrnum þakin,
hver þyrnir falskur koss.
Ég sé þig negldan nakinn
með níðing upp á kross.
Ég sé þig hæddan hanga
á Hausaskeljastað. —
Þann lausnardaginn langa, —
var líf þitt fullkomnað.
Það var sárt að sjá sakleysið
svikið með kossi, og hreinleik-
ann negldan á kross. En samt
höfum vér enn ekki komið
auga á það, sem hlaut að valda
sárasta sviðanum, og það var
þetta: Ef Jesús Kristur hefði
tapað baráttunni, — ef hann
hefði beðið ósigur, — þá var
þaö guö sjálfur, sem haföi tap-
að, Þá var það sjálft hið