Tíminn - 12.07.1947, Blaðsíða 2

TIMIIV\\ laMgardaginn 12. jiilí 1947
125. blað
2
Imugurdagur 12. jjúlí
Niðurgreiðslurnar
duga ekki lengur
Málgagn kommúnista, Þjóð-
viljinn, bregzt mjög illa við
þeirri ályktun Tímans, að hin
nýja grunnkaupshækkun hjá
♦ Dagsbrúnarmönnum hafi
hnekkt stöðvunarbaráttu ríkis-
stjórnarinnar í dýrtíðarmálinu
og hljóti að gera henni ljóst, að
niðurgreiðsluleiðin sé með öllu
ófullnægjandi úrræði. Eðlileg
afleiðing Dagsbrúnarsamnings-
ins sé því sú, að niðurgreiðsl-
urnar verði felldar niður að
mestu eða öllu leyti og þjóðinni
þannig gert Ijóst, hvernig komið
sé, og þannig reynt að vekja
meiri skilning fyrir raunhæfari
úrræðum.
Þjóðviljinn kallar þetta hótun
til útvegsmanna og alþýðusam-
takanna, hefndarráðstöfun og
öðrum slíkum nöfnum.
Það er vissulega ekki lengi að
breytast hljóðið í skjánum þeim.
Meðan á verkfallinu stóð,
skammaði Þjóðviljinn ríkis-
stjórnina daglega fyrir niður-
greiðslurnar, þar sem þær væru
aðeins aðferð til að falsa vísi-
töluna. Jafnframt birti blaðið
útreikninga, sem áttu að sýna
tap verkalýðsins á niðurgreiðsl-
unum. Nú heitir það hins vegar
orðið „hefndarráðstöfun gegn
verkalýðnum", ef niðurgreiðsl-
urnar verða afnumdar. Slík
blaðamennska sannar það vissu-
lega betur en flest annfið, hve
fullkomlega óábyrg og breytileg
stjómmálabarátta kommúnista
er í öllu því, sem snertir innan-
landsmál. Það er haldið fram
einu í dag og öðru á morgun,
eftir því, hvað þykir „passa bezt
í kramið“ í hvert sinn. Það eina,
sem ekki breytist hjá kommún-
istum, er stefnan í utanríkismál-
unum, þ. e. a. s. hún er alltaf
sú sama og hjá húsbændunum
í Moskvu.
Samkvæmt útreikningum, sem
ríkisstjórnito birti nýlega, eru
nu borguð niður 55 vísitölustig.
Um næstu mánaðamót kemur
ný verðhækkun á kolum og öðru
brennsluefni inn í vísitöluna, á-
samt fleiri verðhækkunum.
Brátt hljóta svo að koma til sög-
unnar verðhækkanir vegna
Dagsbrúnarsamningsins, m. a. á
landbúnaðarverðinu. Það er því
ekki fjarri lagi að áætla, að
bráðlega 'þyrfti að borga niður
ein 100 vísitölustig, ef halda ætti
vísitölunni áfram í 310 stigum.
Hver heilvita maður hlýtur að
gera sér ljóst, að slíkar niður-
greiðslur, sem myndu kdsta rík-
issjóð marga tugi millj. kr., eru
honum fullkomlega um megn,
nema farið yrði enn lengra inn
á tollabrautina, sem enginn
mun óska eftir. Sízt ættu laun-
þegarnir líka að óska eftir þessu,
þar sem vitanlegt er, að undir
slíkum kringumstæðum myndi
hvaða stjórn, sem væri, reyna að
haga niðurgreiðslunum þannig,
að þær kostuðu ríkissjóðinn sem
minnst, en þá er jafnframt
hætta á, að þær verði til óhags
fyrir launþegana.
Þess ber líka að gæta, að það
er ekki að tjalda nema til einn-
ar nætur að halda vísitölunni í
310 stigum. Þegar verðfallið
kemur, mun það reynast at-
vinnulífinu fullkomlega um
megn að rísa undir svo hárri
vísitölu. Niðurgreiðslurnar eru
því ekki nema gálgafrestur,
eins og alltaf hefir verið bent á
hér í blaðinu. Vegna allra hluta
Gl SLI KRISTJÁNSSON:
' I
Kolbeinn Högnason:
Launagreiðslur frá rikisfehirði
Svo sem kunnugt er, hljóta
flestir þeir, er búa úti í sveitum
eða í kaupstöðum utan Reykja-
víkur, og fá laun sín að meira
eða minna leyti úr ríkissjóði, að
hafa fulltrúa i Reykjavík til
þess að taka á móti laununum
hjá ríkisféhirði og senda þau
síðan til hlutaðeigenda.
Þetta fyrirkomulag var ef til
vill ekki mjög umstangsmikið
fyrr á tímum, þegar þeir voru
fáir, sem fengu laun úr ríkis-
kassa. En þótt hópur sá, sem nú
býr utan höfuðstaðarins, fari sí-
minnkandi í hlutfalli við íbúa-
tölu landsins, þá mun þeim vart
fækka að sama skapi, er fá laun,
styrk eða aðrar greiðslur frá rík-
inu. Það er að minnsta kosti
staðreynd, að úr ýmsum áttum
koma beiðnir til þeirra, er búa í
höfuðstaðnum, um að vera um-
boðsmenn í fjármálum, taka við
launum hjá ríkisféhirði, o. s.
frv.
Það er eðlilegt og sjálfsagt, að
þeir sem búa úti um dreifðar
byggðir landsins og þurfa að
leita til lánsstofnana í Reykja-
vík, hafi umboðsmenn þar, er
annist lántöku, gangi frá láns-
skjölum og afgreiði fé áleiðis til
lántakenda. Og það er sjálf-
sagt, eins og nú er um búið, að
þeir' sem eiga heima í Reykja-
vík, annist móttöku gjaldeyris-
leyfa fyrir einstaklinga úti um
land, unz fundin verður önnur
er bezt, að þessi gálgafrestur
sé styttur og horfzt í augu við
alvöruna fyrr en síðar.
Hafi ríkisstjórnin ekki gert
sér þetta ljóst, er kominn tími
til þess, að hún geri það. Jafn-
framt þarf að hefjast þegar
handa um undirbúning rót-
tæfcari og raunhæfari ráðstaf-
ana. í stjórnarsamningunum
er talað um að kalla saman ráð-
stefnu stéttasamtakanna um
dýrtíðarmálið. Er ekki kominn
tími til að það sé gert, svo að
slík ráðstefna hafi haft tæki-
færi til að starfa og íhuga málin
áður en þingið kemur saman i
haust?
leið til úrræða vegna þeirra, sem
þurfa á leyfum að halda en búa
á fjarlægum slóðum og geta því
ekki sótt þau sjálfir og greitt
leyfisgjaldið á staðnum.
En að embættismenn ríkisins
og aðrir starfsmenn þurfi að
hafa umboðsmenn í höfuðstaðn-
um til þess að taka á móti mán-
aðaflaunum, það er svo fornt
fyrirkomulag, að það þekkist
hvergi nú um stundir nema á
íslandi.
Hvergi nema á íslandi getur
það komið fyrir, að ríkiskassinn
þurfi að auglýsa eftir áramót,
að eftirstöðvar af launum verði
að sækja fyrir ákveðinn dag eða
hið fyrsta, svo að hægt sé að
loka reikningum.
Það er nú svo, að þótt flestir
í sveitum og kaupstöðum lands-
ins eigi vini, kunningja eða
ættmenni í Reykjavík, sem fúsir
eru til þess að reka erindi fyrir
þá, þá er það einnig staðreynd,
að hinir eru til, sem engum hafa
á að skipa til þess að reka þetta
eða álíka erindi fyrir sig. Því er
þá líka svo varið, að flestir þeir,
sem í Reykjavík búa, hafa nóg
á sinni könnu og lítinn tíma af-
gangs til hlaupa fyrir Pétur eða
Pál.
Hið forna og stirða fyrirkomu-
lag um launagreiðslur vekur
nokkra furðu á meðal þeirra,
sem kynnzt hafa afgreiðslu
slíkra mála meðal annarra
þjóða. Það skal fúslega viður-
kennt, að póstgöngur eru strjál-
ar hér á landi og miklu strjálli
en annars staðar gerist, en þegar
ég fer til ríkisféhirðis og tek á
móti launum fyrir Pál kennara
á Austurlandi, þá vel ég þó þann
kostinn að senda þau til hans í
póstávísun ef hann býr í grennd
við pósthús, sem peningabréf
annars, eða þá sem bankaávísun,
ef hann óskar þess heldur. Og
ég hygg, að sömu aðferð hljóti
allir aðrir að nota, sem umboð
hafa.
En hvílíkt skóslit og tíma-
eyðsla hjá allri þessari hersingu
umboðsmanna í Reykjavík að
rápa mánaðarlega, eða svo oft
sem tök leyfa, upp í Arnarhvál
til þess að taka þar á móti pen-
ingum, kvitta á spjaldið og
labba síðan í bankann eða póst-
húsið og senda upphæðina til
hins rétta aðila — að frádregnu
burðargjaldi —. -
Það virðist vissulega vera
tímabært að breyta fornri venju
og taka upp umsvifaminni að-
ferðir en nú eru notaðar til þess
að koma mánaðarlaunum frá
ríkisféhirði til starfsmanna úti
um byggðir landsins.
Við umboðsmenn erum með
öllu óþarfir milliliðir. Ríkiskass-
inn á að geta afgreitt mánaðar-
launin yfir í kassa póststjórnar-
innar, sem afgreiðir þau áleið-
is til réttra aðila sem póstávís-
anir eða peningabréf, eftir því
sem bezt hentar á hverjum út-
borgunarstað. Þar sem hentara
þykir, mætti nota bankana sem
milliliði.
Ef skrifstofa ríkisféhirðis sér
engin tök á að færa fyrirkomu-
lagið í þetta horf, þá virðist við-
eigandi, að aðrar stofnanir
greiddu fyrir þessu vegna starfs-
mannahópa, t. d. fræðslumála-
skrifstofan fyrir kennara,
skrifstofa biskups fyrir presta o.
s. frv. Bætt fyrirkoulag í þessum
efnum mundi verða til mikils
hagræðis fyrir starfsmennina og
til léttis fyrir umboðsmanna-
hópinn í Reykjavik, en ekki
auka fyrirhöfn skrifstofanna að
sama skapi.
Sá, sem á fyrsta degi hvers
almanaksmánaðar hefir séð
póstinn greiða styrkinn til
ekkjunnar, eftirlaun öldungsins,
örorkubætur hins örkumla
manns og laun embættismanns-
ins, getur bezt vottað hve auð-
veld þessi aðferð er fyrir alla
aðila og getur ekki látið hjá líða
að spyrja hvers vegna starfs-
menn hins opinbera úti um land,
beina ekki þeirri ósk til ráðu-
neytisins eða ríkisféhirðis, að
launagreiðslur geti framvegis
orðið afgreiddar með nýju fyrir-
kömulagi, sem i reyndinni verð-
ur umstangsminna en það er
nú ríkir.
Landbúnaðarsýningin
Þótt ég búskap hætti hrjáður,
hrifist gat ég líkt og áður.
- Geig með hugar gekk í salinn,
gleðidrukkinn kvaddi ég.
Nýjan eygði vonum veg,
var þó bóndi litill talinn.
Stóð mér öndvert stórkostleg
stefnumynd - af djarfhug valin.
Ég var meðal þeirra þarna
þjóðar vorrar gæfubarna.
Las ég sögu minna — og mína
meira virta en daglegt er.
Fagrar birtust myndir mér.
Margt var fundið vert að sýna.
Þróun vitni þögullt ber
þeirri stétt — er má sér týna.
Hér á höfuð- setur- svipinn.
samvinnan - úr lofti ei gripin.
Sterk og örugg stefnumótin
standa - blasa augum við.
Enn er mikið órækt svið.
Enn þarf mörg að vinnast bótin.
Áfram beint - ei út á hlið.
Ýms af skafti höggvast spjótin.
- Sá ég, sá ég gripi glæsta,
gilda fola, stolta, æsta,
prýsihryssur, mjúkar, mildar,
merkiskýr og þrúðug naut.
Sauðféð hlutnum lægsta laut,
lágu til þess sakir gildar.
Þessi sýnin hrífa hlaut
horfins bónda þrár til vildar.
svo að landsins blessun, brauð’
borgið sé - og menningunni.
- Þó að þessi sýning segi
sjálfrátt mest um nýja vegi,
hafið, bændur, hóf í vali,
hugsið vel, er breytið þið.
Gott er margt í gömlum sið.
Gætið rétt að verkin tali.
- Aldrei villi ykkur mið
óvís tízku fagurgali.
Megi ykkar menning þróast,
- megi starfið verða frjóast,
þá er borgið lýð í landi,
lifnuð hrein og fögur dáð.
Mörgum þörfum metum náð.
Margur leystur þjóðarvandi.
- Ykkar megi aukast ráð
einingar í sterku bandi.
Hafið lof og heilar þakkir
höfundar og starfsmenn rakkir
fyrir afrek anda og handa
óvirtan við búnað lands.
Rétt þið gátuð hlutinn hans,
hæsya lyft á tímum vanda,
sannað réttinn sveitamanns,
sýnt hann - augljóst
hverjum landa.
Kolb. Högnason.
Eyðing tundurdufla
Leit ég marga list og snilli
lífsins anna gerða milli.
Hvíldarstundin drýgð til dáða.
Dýrmæt, fágæt nálaspor.
Handbragð sýndi hugvit, þor
- hljóða sókn til marksins þráða.
- Mætti sveitamennlng vor
meira ýmsri fegrun ráða.
Gekk ég nær að Gerfifossi,
gladdist, hreifst af töfrahnossi
hinnar glæstu breiðu blóma.
Birtist svipur lands mér nýr,
minnisverður meginskýr,
- mikið hlutverk leyst með sóma.
- Bærinn gamli, bjartur, hlýr,
bernsku mína leysti úr dróma.
Leit ég og til véla, vefja.
Vonin benti að reisa — hefja
hlutverk stórt og heilt frá grunni
- hjálp í bóndans þungu nauð,
alla er létti orka dauö,
örugg gerð i þjónustunni,
Töluvert hefir borið á því, að
tundurdufl rækju hér á land að
undanförnu, og hafa Skipaút-
gerð ríkisins nýlega borizt
skýrslur um dufl gerð óvirk á
eftirgreindum stöðum:
Skýrsla frá Evald Kristensen,
Neskaupstað: Eitt dufl að Stuðl-
um í Norðfirði og annað í Djúpa-
vogi.
Skýrsla frá Skarphéðni Gísla-
syni, Hornafirði: 3 dufl í Álfta-
firði, 2 í Lónsvík, 1 á Hornsfjöru,
3 á Borgarfjöru.
Skýrsla frá Jóni Gunnlaugs-
syni, Siglufirði: 3 dufl norðar-
lega á Skaga vestan Skagafjarð-
ar-.—
Skýrsla frá. Helga Eiríkssyni,
Fossi, Vestur-Skaftafellssýslu:
3 dufl á Meðallandi.
Öll framangreind dufl voru
brezk að undanskildu einu þýzku
á Skaga við Skagafjörð.
Si^urbjjörn Linarsson. dósent:
Golgata án Krists, ef píslarsag-
an er þá fyrst rétt mynd af til-
hér. En þessi heimur er á leið-
inni að verða það, sem Guð
djúptæka reynslu sannfærzt um,
já, þreifað á raunveruleik þess
Hvaö geröist á Golgata?
lltvarpserindi á föstudaginn langa 1947.
Niðurlag.
Frá upphafi vega sinna hefir
kristin trú játað og boðað ein-
um rómi: Hið góða, sem birtist
í Jesú frá Nazaret, var sjálfur
Guð. Auðvitað er hið góða, hvar
sem það birtist, frá Guði, en
það var hvergi skírt eða grugg-
laust í nokkrum manni. Sundur-
þykki tilverunnar nær inn í
innstu fylgsni hverrar sálar, —
að einni undanskilinni, því að
hún var ekki af þessum heimi
ills og góðs, heldur að handan,
úr þeim heimi, sem er aðeins og
alveg góður, Guð. Þessi vissa, að
hið góða hafi búið í Jesú frá
Nazart grómlaust,. án aðkenn-
ings af þeim tvískinnungi, sem
einkennir oss alla menn aðra,
er ekki fundin upp í vímu hrif-
inna aðdáenda. Það var vissa
og vitnisburður hans sjálfs. Hin
hlífðarlausasta gagnrýni á heim
ildunum um persónu hans og líf
getur aldrei komizt fram hjá
því. Faðirinn er í mér, ég í föð-
urnum. Hver sem sér mig, sér
föðurinn. Ég og faðirinn erum
eitt. Þessi ummæli eru úr Jó-
hannesarguðspjalli, en í fullu
samræmi við sjálfsvitnisburði
hinna guöspjallanna, þótt frem-
ur kunni að dylj ast við fyrstu
sýn. Og þessi vitnisburður var
það líka, sem felldi hann. Það
er m. ö. o. mennirnir og Guð,
sem mætast á Golgata á ein-
stæðan hátt — mennirnir eins
og þeir eru, Guð eins og hann
er, í ákveðnu atviki sögunnar,
hér í heimi tíma og rúms, á
vissri stund, á vissum stað, ein-
hvern tíma á árunum 26—36, því
þau ár var Pontius Pílatus land-
stjóri í Júdeu. Þannig hugsum
vér kristnir menn um atburði
píslarsögunnar. Hún dregur upp
óhugnanlega skýra og virkilega
mynd af þvl, hvernig maðurinn
er, hvernig vér erum, hvers
konar heimur þetta er, sem vér
lifum í. Næstliðin ár hafa á sorg-
legan hátt áréttað raunveruleik
þeirrar myndar. Vér vitum, að
margir eru oss ósammála og
telja, að vér aðhyllumst skoð-
anir, sem séu dauðadæmdar. En
oss finnst að tilveran hljóti að
vera harla dapurleg, ef hún er
verunni, þegar búið er að strika
Krist út, ef sagan og framtíðin
er golgata-myndin í óteljandi
tilbrigðum, með ítrekuðu písl-
arvætti hins góða, engum ör-
uggum sigri þess. Hvorki Biblían
né sú trú, sem á henni byggist,
gerir neina tilraun til þess að
svara spurningunni um uppruna
hins illa á þann hátt, að það
fullnægi rökhyggju mannsins.
Kristin trú er engin alfræði.
Hún hefir ákveðinn skilning á
veruleikanum og ákveðinn boð-
skap um það, hvernig brugðist
skuli við þeim veruleika, og hún
er þess fullviss, að þessi skiln-
ingur og þessi boðskapur sé allt,
sem auðið sé að vita og tjá um
lífsbrýn grundvallaratriði á því
stigi yfirsýnar og þroska, sem
vér stöndum á. Svona er veru-
leikinn, mannlífið. Hvers vegna
— það vitum vér ekki. Hvaðan
hið illa? Spekingarnir halda
sjálfsagt áfram að glíma við þá
gátu næstu aldatugina, eins og
þeir hafa gert. Hin heilaga bók
talar í myndum og líkingum um
það atriði, eins og mikill meist-
ari tali við börn um hluti, sem
þau ráða ekki við. En frá fyrsta
blaði til hins síðasta boðar hún
að þessi heimur sé ekki slíkur,
sem Guð vill. Því að hið illa er
vill. — Úrslitaáfangi á þeirri
leið var Golgata og það, sem
gerðist á þriðja degi þar frá
— upprisan. Hinni illu fram-
vindu og öfugstefnu lífsins á
jörð var hnekkt þar. Einar Ben.
segir, þegar hann lýsir andláti
meistara Jóns: „Þar áttu hið
góða og illa vald einvig — og
tapaði svartur". Þessar ljóðlín-
ur eru alveg eins og endursögn
á sífellt endurteknu stefi forn-
kristins boðskapar um það, sem
gerðist í lífi, dauða og upprisu
Krists. Hingað ti.l jarðar kom sá,
sen> var ljómi Guðs dýrðar og í-
mynd veru hans, sonur Guðs.
eða sonur Guðs kærleika, eins og
Nýja testamentið orðar þetta
líka, skilgetið afsprengi algæzk-
unnar. Nýja testamentið kallar
hann líka lífið oð ljósið og sann-
leikann — hann kallar sig svo
sjálfur. Og þessi persóna, Guð á
jörð, kom til þess að heyja bar-
áttu. Jesús leit á líf sitt frá upp-
hafi til enda sem stríð, styrjöld
við öfl illskunnar, bæði á and-
legu og líkamlegu sviði. Þegar
leið að úrslitunum hervæddist
hann gegn mætti myrkranna,
sem hann kallaði svo. Og í því
einvigi tapaði svartur. Á grund-
velli þess sigurs reis kirkjan. Og
fjölmargir menn hafa fyrir
sigurs. Vér kristnir menn horf-
um m. ö. o. aftur til atburðar,
sem vér erum sannfærðir um, að
valdið hafi úrslitum í sögu
heimsins. Því höldum vér páska.
Vér höfum ekki hugmynd um,
hvað langt er síðan heimurinn
varð til, ekki hugmynd heldur
um það, hvers vegna framvinda
hans varð slík, sem raun er á,
en það vitum vér, að fyrir nær-
fellt 2000 árum átti sér stað sú
íhlutun í örlög hans og þróun,
sem ekki er sambærileg viö
neitt sem skeð hefir nema sjálfa
sköpun hans. Vér köllum þetta
endurlausn. Vér tölum lika um
friðþægingu.og eiginlega var það
það atriði, sem ég ætlaði mér
sérstaklega að tala um hér i
kvöld, en það verður nú að bíða.
Aðeins skal ég minnast á þetta:
Friðþæging er sama og sætt,
sáttargjörð aðila, sem eru á önd-
verðum meiði, ósáttir. Finnst
þér Guð muni vera sáttur við
heiminn eins og hann er? Ertu
sáttur við sjálfan þig, þegar þér
hefir farizt illa? Eða við barnið
þitt? Ef þú elskar einhvern, því
ósáttari ertu þá við allt það„
bæði í umhverfi hans, innræti og
atferli, sem níðist á honum og
veldur honum böli. Einhverjir
af oss hafa reynt hvað það er