Tíminn - 17.07.1947, Blaðsíða 3

128. blað
TÓllW, fimmtuda»imi 17. júlí 1947
Dán ai* minnlng:
Steinunn Frímannsdóttir
Frú Steinunn Frímannsdóttir
fæddist aö Helgavatni í Vatns-
dal 12. maí 1863. Hún andaðist
að heimili sínu hér í bænum
þann 10. þessa mánaðar, rúm-
lega 84 ára.
Foreldrar hennar voru Frí-
mann Ólafsson og kona hans,
Jórunn Magnúsdóttir.
Faðir Steinunnar lézt, er
hún var ung að aldri, én móðir
hennar bjó áfram stóru búi að
Helgavatni þar til hún fluttist
norður í Hörgárdal til dóttur
sinnar.
Fyrir og um tvítugsaldur
dvaldi Steinunn nokkur 'ár í
Reykjavík að heimili hinna al-
þekktu ágætishjóna, Jóns Þor-
kelssonar rektors og konu hans,
Sigríðar Jónsdóttur. Síðan um
skeið í Kaupmannahöfn.
17. september 1888 giftist hún
Stefáni Stefár»ssyn,i, er tekið
hafði við kennslu í Möðruvalla-
skóla árið áður. Vorið 1889 reistu
þau bú í Stórubrekku í Möðru-
vallasókn, en árið eftir tóku þau
við hálfum Möðruvöllum og
höfðu í seli að Heiðarhúsum,
smábýli á Þelamörk. Um alda-
mótin tóku þau alla Möðruvelli
til ábúðar ásamt næstu jörð,
Björg. 1910 hættu þau búskap og
fluttu alfari til Akureyrar. Stef-
án skólameistari andaðist 1921.
Frú Steinunn bjó nokkur ár
eftir það á Akureyri en síðan
dvaldi hún ýmist á Þingeyrum
eða í Reykjavík til dánardæg-
urs.
Möðruvellir í Hörgárdal eru
höfuðból, sem víða kemur við
sögu. Þar bjuggu löngum ríkir
höfðingjar. Klaustur var þar um
skeið, amtmannssetur og síðan
gagnfræðaskóli, þar til hann
fluttist til Akureyrar 1902.
Stefán kennari og frú Stein-
unn, — en svo voru þau oftast
nefnd — bjuggu blómaskeið æv-
innar á Möðruvöllum og juku
enn á frægð hins forna staðar.
Þau voru bæði glæsileg í sjón
og framgöngu, svo að víða.var
um talað. Þau voru á undan
samtíðinni um allan menning-
arbrag og búskaparhætti.
tjaldi fyrsti íslendingurinn, er
fyrst leit ljós dagsins á Nýja-
íslandi, sonur eyfirzkra hjóna,
Sigríðar Ólafsdóttur frá Gilsá
og Jóh. Vilhjálms Jónsson frá
Torfufelli. En heldur mun þessi
fæðingardeild íslenzku land-
nemanna hafa verið kuldaleg,
því að það bæði fraus í tjald-
inu og fennti í fletið hjá sæng-
urkonunni. Eigi að síður lifði
barnið. Það var drengur, og var
hann skírður Jón Ólafsson, og
varö síðar bóndi á Nýja-íslandi.
En þó þessi drengur hjaraði,
var þó manndauði meðal land-
nemanna gifurlegur. Börn og
lasburða fólk hrundi niður úr
skyrbjúg og næringarskorti
fyrsta veturinn, auk þess sem
kuldi og ill aðbúð hefir auðvitað
gert sitt. Seinna kom svo bólu-
sóttin, er krafði mikilla fórna
af hinum fámenna hópi ís-
lendinga, er kominn var um svo
langan veg til þess að leita
hamingjunnar.
Ska'tturinn, sem frumbyggj-
arnir urðu að gjalda, var því
býsna þungur. Engan, er nú
reikar um þennan snotra bæ,
fær grunað, hversu mörgum og
heitum tregatárum þessi jörð
er vöknuð, og hversu loftið hér
hefir mettazt sorgarstunum lið-
innar kynslóðar. En fórnirnar
hafa ekki verið til elnskis færð-
ar. Það sér hver sem hingað
kemur. Framh.
J. H.
Á Möðruvöllum er kirkja, sem
að öllu útliti og stærð bar af
flestum sveitakirkj um landsins.
Á Þeim árum voru einnig flestir
sveitafundir og skemmtanir
haldnar á Möðruvöllum. Fast
heimilisfólk var einatt 20 til 30
manns. Varð þeim hjónum ein-
att vel til hjúa og efast ég um
að víða hafi verið jafnmikið
mannval af glaðlyndu dugnað-
arfólki eins og á Möðruvöllum í
búskapartið þeirra Stefáns og
Steinunnar. Mesta reglusemi var
um alla vinnu og vinnutíma.
Mjög var gestkvæmt á Möðru-
völlum, þangað sóttu langferða-
menn til gistingar, bæði útlend-
ir og innlendir. Einnig komu
þangað oft á góðviðris sumar-
dögum hópar af fólki frá Ak-
ureyri skemmtiferðir. Man ég,
að eitt sinn á indælum þurrk-
degi á miðjum engjaslætti,
komu þangað um hádegisbil
milli 10 og 20 þekktir borgarar
frá Reykjavík og Akureyri og
sátu þar stórveizlu til miðnætt-
is. í þá daga gátu gestir ekki
gert boð á undan sér, því enginn
var síminn. Það er auðsætt mál,
að á slíku heimili hvildi mikið
á herðum frúarinnar, hún var
einnig starfi sínu vaxin.
Þau hjónin voru mjög sam-
hent, áhugasöm og hugkvæm
um allan búskap og framfarir.
Þau elskuðu hina grænu jörð og
töldu sér mikinn „yndisarð að
annast blómgaðan jurtagarð".
Eins og öllum er kunnugt, var
Stefáii skólameistari einn af
allra beztu skólamönnum þessa
lands og áhrif kennslu hans og
glæsimennsku á fjölda ung-
menna hafa gefið þjóðinni á-
vöxt, er mölur og ryð fá eigi
grandað. Frú Steinunn hafði
einnig uppeldisleg áhrif, sem
þjóðin stendur í þakkarskuld
fyrir.
Stefán var löngum svo hlað-
inn störfum, við skólann, grasa-
fræðirannsóknir, þingstörf og
önnur félagsmál, að yfirumsjón
hins stóra heimilis hvíldi mjög á
hennar herðum.
Auk þess sem börn þeirra
hjóna, Vaitýr ritstjóri og Hulda
forstöðukona Húsmæðraskólans,
nutu hins ágætasta uppeldis og
móðurlegrar umliyggju, veitti
hún með áhrifum sínum fjölda
ungmenna hið þarfasta vega-
nesti. Manni sínum var hún ör-
ugg stoð og stytta í blíðu og
stríðu.
Frú Steinunn var kona kurt-
eis, trygglynd en þykkjuþung ef
svo bar undir. Viðkvæm í luhd
en stillt og hjálpsöm við þá er
lent höfðu forsælumegin í líf-
inu. Hafði yndi af góðhestum
og man ég eftir, að tveir gæðing-
ar hjónanna voru heigðir á fall-
egum stað í Möðruvallatúni.
Henni féll aldrei verk úr hendi,
vann hún mikið að tóskap í
tómstundum og lagði sig fram
við að hafa allt sem bezt og
fegurst að efni og áferð.
Eftir að þau hjónin fluttust
(Framhald á 4. síðu)
Erich Kástner:
Gestir í Miktagarði
— Ég veiti yður kannske undanþágu, ef þér gætið
þess, sagði leyndarráðið.
Þá birti heldur yfir Jóhanni.
— Ég á bara engin orð til, sagði ráðskonan allt í
einu.
— Þá ber nýrra við, sagði Hildur. Eruð þér ekki að
gera að gamni yðar?
Tobler hristi höfuðið.
— Loforð öðru megin, svik hinu megin, sagði hann.
— Ég hefi verið fimmtán ár á þessu heimili, sagði
frú Kunkel. Og alltaf hefir einhver fjárinn verið á
döfinni. Herra leyndarráðið er of hugmyndaríkur. En
þetta er þó hámarkið. Ég leyfi mér að segja, að herra
leyndarráðið er alltaf sama barnið. Það kemur mér
kannske ekki við, sem bara er ráðskonan hans. En
mér sárnar þetta. Og læknirinn hefir bannað mér að
koinast í geðshræringu, því að taugarnar þola það
ekki. Hvað stoðar það svo, þótt þið sendið mig á
hverju ári á nýja og nýja baðstaði, þegar ég er ekki
fyrr komin heim en húsbóndinn tekur upp á nýrri
fjarstæðu? Blóðsóknin til höfuðsins er alltof mikil.
Það er hreinasta undur, hvað ég þoli þetta •— hryss-
urnar leyndarráðsins væru fyrir löngu dauðar. Ef ég
gæti nú bara tekið inn töflurnar — þá liði mér
kannske skár, En töflunum kem ég ekki niður •— þær
eru allt of stórar handa mér. Og ekki má maður leysa
þær upp í vatni, því að þá hrífa þær ekki. Því segi ég
það, sem ég segi — guð hjá’pi mér, voluðum vesalingi.
Hún þagnaði, dauðþreytt eftir þessa löngu ræðu.
— Ég er hrædd um, að það sé farið slá út í fyrir
yður, sagði Hildur.
Tobler brosti.
— Hundar, sem gelta bíta ekki. sagði hann. Það
gilda svipuð lögmál um ráðskonur.
ÞRIÐJI KAFLI
Frú Hagedorn og sonur hennar.
Sama dag og um sama leyti barði frú Hagedorn i
Mommsensstræti að dyrum hjá Frank, leigjandanum.
Það var ekki með glöðu geði, að hún barði að dyrum
hjá honum. En hún gat ekki hliðrað sér hjá því leng-
ur. Ekkja, sem á lærðan son, en hefir litlar tekjur,
neyðist til þess að gera slíkt, ef sonur hennar fær
hvergi vinnu.
— Kom inn, hrópaði Frank. Hann var að leiörétta
skólastíla. Bölvað illþýðið, tautaði hann með allan hug-
ann við nemendur sína. þetta hyski á ekki aðra sál
• en budduna, en menntun og þekking . ..
— Ó, greip frú Hagedorn fram í fyrir honum og lét
eins hún hefði ekki heyrt, hvað hann var að tauta.
Viljið þér ekki kaffibolla?
— Jú — og þá tvo, svaraöi Frank.
— Hafið þér lesið blöðin?
Það færðist roði í kinnarnar á gömlu konunni
Frank hristi höfuðið.
Hún lagði blað á borðið fyrir framan hann.
— Lesið það, sem strikað er undir með rauðu, sagði
hún hreykin.
— Sonur yðar er fjandans sleipur náungi. sagði
Frank, þegar frú Hagedorn kom aftur með kaffið.
Fyrstu verðlaun enn einu sinni! Og fallegt er þarna
suður í Ölpunum, skal ég segja yður. Ég hefi einu sinni
komið þangað. Hvenær fer hann?
— Núna strax eftir fimrn daga. Ég verð að vinda
mér að því að þvo skyrturnar hans. Þetta er sjálfsagt
eitt fínindis hótelð enn — allir í smóking. Það veröur
bara drengurinn minn. sem ekki á annað að fara í
en blá jakkaföt, sem hann er búinn að eiga í fjögur ár.
Þér getið ímyndað yður, hvort þau eru ekki farin að
snjást.
Frank kennari slupaði í sig kaffið.
— Hvað hefir sonur yðar annars oft unnið í verð-
launasamkeppnum
Frú Hagedorn settist gætilega á rauða hægindastól-
inn leigjandans. Þetta er víst í sjöunda skiptið, sagði
hún mæðulega. Það var í fyrsta skiptið, þegar hann
fór Miðjarðarhafsferðina — fyrir þremur árum. Þau
verðlaun fékk hann fyrir tvær stuðlaðar hendingar.
Nú — svo var hann tvær vikur í gistihúsi í Chauteau
Neuf. Það var rétt áður en þér komuð hingað. Svo
var það dvölin á baöstöðunum i Norður-Þýzkalandi —
það voru verðlaun F^rðalagsins, Svo var í heilsuhæl-
inu í Pistyan — ekki svo að skilja, að sonur minn hafi
nokkurn tima verið veikur. En það gat ekki gert hon-
um neitt mein, þó að hann notfærði sér þessi verð-
laun. Síðan flaug hann til Stokkhólms — fram og til
baka. Þá var hann þrjá daga í skerjagarðinum sænska.
í fyrravor var hann hálfan mánuð á Rivieraströnd-
inni —• þér munið liklega eftir kortinu, sem hann
sendi yður frá Monte Carlo? Og nú á hann að fara
til Bruckbeuren. Það er náttúrlega ekki skömm að
dvelja í Ölpunum í vetrardýrðinni. Ég er himinlifandi
fyrir hans hönd. Hann á þó skíðaföt til þess að vera í
á daginn. — Væri ef til vill hugsanlegt, að þér vilduð
lána honum þykka frakkann yðar? Frakkinn hans er
Útveguin með stuttum fyrirvara
Fb u m m
rigidaire
frá Ameríku,
gegn gjaldeyris- og innflutningsleyfum. ♦
Samband ísl. samvinnuf élaga
TILKYNNING
frá Fjárhagsráði
Fjárhagsráð vekur athygli á eftirfarandi:
1. Að samkvæmt lögum nr. 70, 5. júní 1947 um fjárhags-
ráð, innflutningsverzlun og verðlagseftirlit þarf
leyfi fjárhagsráðs til hvers konar fjárfestingar í
landinu sbr. einkum 5. gr.
2. Að samkvæmt bráðabirgðaákvæði nefndra laga falla
umboð nýbyggingarráðs og viðskiptaráðs ekki niður
fyrr en ríkisstjórnin hefir skipað svo fyrir og hefir
fjárhagsráð því ekki enn tekið við störfum þessara
aðila.
3. Að menn eru varaðir við að hefja nokkrar fram-
kvæmdir, hvort heldur með öflun efnis eða vinnuað-
gerðum fyrr en þeir hafa fengið leyfi fjárhagsráðs,
þar sem þeir geta átt á hættu að slíkar ráðstafanir
verði í ósamræmi við þær reglur er settar verða um
ráðstafanir á byggingarefni og fjárfestingu.
4. í samræmi við framanskráð eru byggingarefnasalar
varaðir við að selja byggingarefni til nýrra bygginga
nema tryggja sér að leyfi fjárhagsráðs liggi fyrir um
viðkomandi byggingu.
Flugferðir til
Sola og Oslo
Getum tekið farþega frá Reykjavík til Stvanger og Osló
þann 27. júlí og 3. ágúst með 4ja hreyfla „Sandringham“
flugbát frá Del Norske Luftfartselskap A.s. (DNL).
Nánari upplýsingar í skrifstofu vor»i, Hafnarstræti 23.
Sími 1485.
LOFTLEIÐIR H.F.
r
ÖLLUM ÞEIM, sem glöddu mig með heimsóknum, gjöf- j
um og skeytum í tilefni af 50 ára afmælisdegi mþrum j
færi ég nrínar hjartans þakkir.
Múlakoti, 14. júlí 1947.
ÓL. TÚBALS.
Úrsmíðavinnustofur
og verzlanir
undirritaðra verðalokaðar, vegna sumarleyfa, frá laugar-
degi 19. júlí til mánudags 4. ágúst, að báðum dögum með-
töidum.
Jóh. Ármann Jónasson. Magnús Sigurjónsson.
Kornelíus Jónsson. Sigurður Tómasson.
Magnús Benjamínsson & Co. Carl F. Bartels.
Jóhannes Norðfjörð. Jón Hermannsson.
Sigurjón Jónsson. Sigurjón Egilsson.
Halldór Sigurðsson.
Einar Þórðarson, Hafnarfirði.