Tíminn - 01.08.1947, Blaðsíða 3

138. blað
TÍMIM, föstadagimi 1. ágúst 1947
3
Átt ræður:
Jón Helgason
Bergi, Ilícsavík.
Jón Helgason. Bergi í Húsa-
vík er áttræður í dag. Hann er
fæddur 1. ágúst 1867 að Hall-
bjarnarstöðum í Reykdæla-
hreppi, sonur Helga Jónssonar
bónda þar og Sigurveigar Sig-
urðardóttur frá Stafni. —
Systkin átti Jón mjög mörg.
Árið 1892 kvæntist Jón Herdísi
dóttur Benedikts Jónssonar frá
Auðnum, hins kunna samvinnu-
frömuðar og bókamanns. Lifir
Herdís enn við allgóða heilsu.
Þau bjuggu á Litlu-Láugum í
Reykjadal, Hamri í Laxárdal og
víðar í þessum sveitum. Árið
1906 fluttust þau til Húsavíkur
og hafa dvalið þar síðan. Þau
eignuðust átta börn, sem öll
eru á lifi. Eiga þau nú 15 barna-
börn og 5 barna-barna-börn.
Þess er vert að geta, að enginn
afkomenda Jóns lrefir dáið og
mun það fátítt um svo fjöl-
mennan aíkomendahóp.
Jón stundaði á yngri árum
nám í einn vetur á Hléskógum,
og einnig var hann við smíða-
nám hjá Birni Jóhannssyni á
Lj ósavathi.
Eftir að Jón kom til Húsa-
víkur stundaði hann ýmiss
konar vinnu, en þó mest smíðar.
Smíðaði hann t. d. mjög mikið
af amboðum fyrir nærsveitirn-
ar og gerir það raunar enn. Svo
vel hefir hann haldið starfs-
þreki sínu fram á kvöld hins
langa og annríka dags, og
aldrei dregið af sér. Hygg ég,
að margur sláttumaðurinn hafi
hugsað hlýtt til Jóns fyrir hag-
legt og lipurt orf, sem lék í
hendi, og rakstrarkonan fyrir
handhæga hrífu.
Jón hefir ætíð gengið af
heilum hug og án sérhlífni að
hyéfju starfi, og átt þá glaö-
værð, hjálpsemi og góðvild, sem
ætíð hefir gert hlýtt í kringum
hann„ og ennþá hlær hann eins
og ungur maður. Það er ekki
áttræðum lagið, nema þeir búi
yfir óvenjulegu lífsfjöri. Ham-
ingjuóskirnar verða áreiðan-
lega heilar og hlýjar á áttræðis-
afmæli hans.
A.
Eftir sextíu ár
(Framhald af 2. síðu)
Á sunnudagsmorguninn var
haldið af stað til baka til Lund-
ar, þar sem hin sögulega af-
mælishátið íslenzkrar byggðar
við Manitóbavatn var haldin.
í stuttri grein eru litil tök á að
lýsa þessari samkomu svo, að
hún standi fólki í öðru og ólíku
landi ljóslifandi fyrir sjónum.
En eigi að síður skal þess
freistað að bregða upp örfáum
myndum, í trausti þess, að ein-
hverjir, er vita nána ættingja
og vini á þessum slóðum, hafi
gaman af því.
Hátíðahöldin fóru fram á ber-
svæöi í steikjandi sólarhita og
blæjalogni. Mikill mannfjöldi
var þar saman kominn, senni-
lega um 3000 manns, meiri
hlutinn vitaskuld úr næstu
byggðum, en einnig mjög marg-
ir frá Winnipeg og af Nýja-
íslandi, og sumir jafnvel alla
leið vestan af Kyrrahafsströnd.
með uxum fyrir, fólk í kerrum
frá ýmsum tímum og í ýmsum
búningum og loks bifreiðir.
Fór fremst gamall og harla
hrörlegur Fordbíll frá löngu
liðnu tímabili bílaaldarinnar
og síðastur spegifagur straum-
línubíll af nýjustu gerð. Horfðu
menn með undrun og hrifn-
ingu á þessa skrúðför, þar sem
brugðið var upp svo mörgum
myndum ,úr sögu kynslóðanna,
lifs og liðinna.
Ýmislegt fleira hafði verið
gert til þess að veita fólki inn-
sýn í líf og sögu fallinna kym
slóða. Meðal annars hafði verið
reistur á hátíðasvæðinu bjálka-
kofi í líkingu við bústaði land-
nemanna. Hafði verið safnað í
hann gömlum munum, sem ís-
lenzku landnemarnir höfðu meö
sér að heiman — kistlum og
koffortum, kömbum og snæld
um, grútarlömpum og bullu
strokkum, prjónastokkum og
tínum. Þarna voru margar
gamlar og fáséðar bækur, prent
Bjálkakofinn á Lundar. í svona húsum bjuggu íslenzku landnemarnir
framan af.
Fyrsta atriði^ hátíðahaldanna
var skrúðför mikil. Vár ekið í
fararbroddi eftirlíkingu af
fornu víkingaskipi og sat í þvi
vikingur einn mikill í hertygj-
um, kona hans og fylgdarmenn.
Skyldi þetta tákna komu Þor-
finns karlsefnis og Guðríðar
konu hans, er komu til land-
náms til Vínlands hins góða ár-
ið 1003. Var það Jón Sigurðs-
son, er ættaður mun úr Hróars-
tungu, er bar gervi víkingsins,
en kona hans var í gervi Guð-
ríðar. Næstur víkingaskipinu
reið Indíánahöfðingi á hesti
sínum. Síðan kom tvíhjólaður
flutningavagn af þeirri gerð, er
notuð var í Rauðárdalnum á
landnámstíð, þá hjarðmenn,
landnemar á tjölduðum vagni
aðar í- Viðeyjarklaustri fyrir
meira en hundrað árum, gömul
handrit, kvæði Bólu-Hjálmars
og annálar Espólíns. Á þili
héngu svo myndir af ýmsum
landnemum þeirra byggða, er
minntust þarna sextíu ára af
mælis íslenzks frumherjastarfs
Auðvitað var líka mikið um
kvæðaflutning, söng og ræöu-
höld á Lundar á slikum degi
Kári Byron, Þingeyingur að ætt
oddviti Goldwell-sveitar, þrek-
legur maður og sagður höfðingi
í lund, bauö gesti velkomna.
Síðan fluttu aðalræður Páll
Reykdal, ættaður úr Borgar-
firði syðra, frændi Árna Egg-
ertssonar, Skúli Sigfússon, er
fyrr var þingmaöur þessara’
(Framhald á 4. síðu)
Erich Kástner:'
Gestir í Miklagarði
merkjum, sem kynnu að berast upp í hendurnar á mér,
sagði Polter gamli.
Hagedorn stakk frímerkjunum í vasa sinn.
— Já, þér skuluð gera það, sagði hann. Það getur
ekki neitt illt hlotizt af því.
Svo skálmaði hann inn í lyftuna, og gistihússtjórinn
marghneigði sig og var allur á hjólum. Gestirnir, sem
íyrir voru, ætluðu að éta' hann með augunum. En hann
stakk bara höndunum í frakkavasana og setti upp
hundsháus.
Jóhann Kesselhuth frá Berlín horfði agndofa á eftir
honum.
' — Hvers vegna safnið þér frímerkjum handa þessum
manni? spurði hann loks. Og hvers vegna á að borða
nautakjöt og englatítur hans vegna?
Polter rétti honum lykilinn og mælti:
— Það eru til margir undarlegir menn, herra minn.
Þessi ungi maður er til dæmis miljónamæringur. Hafði
yöur dottið það í hug? En svona er það nú samt. Hann
vill bara ekki að við vitum það. Þess vegna er hann
svona fátæklega búinn. Hann vonast til, að hann geti
hneykslað okkur. En honum verður ekki kápan úr því
klæðinu. Okkur var gert viðvart símleiðis áður en
hann kom.
— Yndislegur maður, sagði gistihússtjórinn, sem
nú var kominn aftur frá lyftunni. Séi'staklega við-
kunnanlegur maður! Og hann leikur hlutverkið sitt
laglega. Mér er forvitni á að vita, hvað hann segir um
síömsku kettina.
Kesselhuth stóð enn við afgreiðsluboröið.
— Síömsku kettina? tautaði hann.
\
Polter kinkaði kolli, ærið rogginn.
— Jú-jú — þeir eru þrír. Okkur var ráölagt að kaupa
þá. Og safna frímerkjum handa honum.
Kesselhuth vai orðinn náfölur. Ætti hann að hlaupa
út og ráðleggja gamla manninum, sem var á leiðinni,
að snúa við?
Nú voru gestirnir farnir að stinga saman nefjum i
fordyrinu.
—^ Hann er alveg guðdómlegur, hrópaði frú Kasp-
aríus, kát og fjörug kona frá Brimum.
Frú von Mallebré leit reiöilega til hennar. Og frúin
frá Brimum endurgalt henni í sömu mýnt.
— Hvað heitir hann eiginlega? spurði herra Lenz,
feitur listmunasali frá Köln.
— Doktor Fritz Hagedorn, sagði Jóhann Kesselhuth
ósjálfrátt.
Þá sló snöggvast þögn á alla, meöan þeir voru að
melta nafnið og titilinn.
— Þér þekkið hann þá, lirópaði gistihússtjórinn upp
yfir sig. En hvaö það var gaman. Segið okkur eitthvað
um hann.
— Ég þekki hann ekki, svaraöi Kesselhuth.
Hinir hlógu. Frú Kasparíus ógnaði honum glettnis-
lega með vísifingrinum.
Jóhann Kesselhuth frá Berlín vissi ekki sitt rjúkandi
ráð. Hann þreif lykilinn í skyndi og ætlaði að flýja. En
þá var sleginn hringur um hann. Spm'ningunum rigndi
yfir hann. Og menn nefndu nöfn sín og þrýstu hönd
hans af mesta innileik. En hann gat aðeins nefnt sitt
nafn.
— Kæri herra Kesselhutli, sagði Lenz loks. Ég skal
segja yður, að það er hreint ekki Yallegt af yður að
leika yður svona að okkur.
Þá glumdi bjallan. Hópurinn dreáfðist, því að fólk
var yfirleitt orðið svangt.
Kesselhuth lét fallast á stól í fordyrinu. Hann var
alveg í öngum sínum — hrukkurnar á enninu töluðu
skýru máli um áhyggjur hans. Eitt var víst! Hildur
og ráðskonumyndin, hún frú Kunkel, höfðu sent boð
á undan þeim. Og nú voru komnir síamskir kettir í
herbergi Hagedorns!
Fátæki maðurinn, sem blístraði vorlögin,, özlað’i snjó-
inn með tágakistuna sína á öxlinni. Honum var orðið
kalt á fótum, og svo var hann dauöþreyttur. Hann nam
hvað eftir annað staðar, lét kistuna síga til' jarðar og
settist á hana. Framundan var löng brekka, og uppi
á brekkubrúninni var stór og skuggaleg bygging með
ljós í ótal gluggum. Þetta hlýtur að vera Mikligarður,
hugsaði hann. En heldur vildi ég rtú eiga náttstað í
einhverri veitingakrá við þjóðveginn en þessum stein-
kassa. En svo minntist hann þess, að hann ætlaði að
kynnast því, hvernig 'mennirnir eru i raun og veru.
En reyndar fannst honum það óþarfi. Ég held ég þekki
blessaða mannskepnuna, sagði hann við sjálfan sig.
Hann tók handfylli sína af snjó og hnoðaði í kúlu.
En það var kalt að halda um snjóboltann, svo að hann
lét hann detta. í þessum svifum örkuðu fram hjá
fáeinir skíðamenn, sem orðið höfðu seint fyrir. Þeir
stefndu upp brekkuna — heim að Miklagarði. Þeir
hlógú hátt, og hann reis á fætur. Leðurhnallarnir
þrengdu óþægilega að fótunum, og tágakistan var níð-
þung á helaumri öxlinni. Fjólubláu fötin skárust í
hann.
tJtvegum með stuttum fyrirvara
Frigidaire
frá Ameríku,
gegn gjaldeyrfs- og muflutningsleyfum.
Samband ísl. samvinnufélaga
Þökkum ættingjum og vinum heimsókn, heillaskeyti
og hlýjar kveðjur á silfurbrúðkaupsdegi okkar.
RAGNA S. I. BJÖRNSDÓTTIR
BERGÞÓR N. MAGNÚSSON,
MOSFELLI.
DYRASYNINGIN
í Örfirisey er opin frá klukkan 8 árd.
Skotbakkin er opinn frá klukkan 2 eftir hádegi
Aðgangur ókeypis fyrir börn 9 ára og
yngri.
Dansað frá kl. 10 í kvöld.
Sjómannadagsráðið.
Manntalsþing
Hið árlega manntalsþing Reykjavíkur verður haldið
í tollstjóraskrifstofunnin í Hafnarstræti 5 (Mjólk-
urfélagshúsinu) fimmtudaginn 31. júlí 1947 kl. 4
síðdegis.
Falla þá í gjalddaga skattar og önnur þinggjöld
fyrir árið 1947.
Tollstjórinn í Reykjavík. í
F ramhaidssögur T ímans
.„Skiu og skurir“ komin út undir nafninii
„A skákborði örlagaima“
Framhaldssagan, sem Timinn
I flutti næst á undan „Ráðskon-
unni á Grund,“ Skin og skúrir,
er nú komin út sérprentuð. Var
nafni sögunnar breytt, er hún
var gefin út i bókarformi og
nefnist hún nú Á skákborði
örlaganna. Er saga þess lesend-
um blaðsins að góðu kunn, því
að hún mun vera ein allra vin-
sælasta framhaldssagan, sem
blaðið hefir fulutt, enda úrvals-
saga, skemmtileg og „spenn-
andi“ eins og bezt verður á
kosið, en hefir jafnframt hollan
og góðan boðskap að flytja.
Fæst sagan nú hjá bóksölum
um land allt og kostar heft kr.
120.00 en í snotru bandi kr. 32,00.
Ráðskonan á Grund, hin afar
I vinsæla gamansaga, sem nýlok-
ið er í blaðinu, er nú i prentun
og kemur á markaðinn innan
skamms. Hafa margir lesendur
blaðsins pantað hana, og ekki
mun þeim, sem létu undir höfuð
leggjast að fylgjast með henni
í blaðinu, en þekkja hana af
afspurn, síður aufúsa á útkomu
[ bókai'innar, því að orðstír sög-
unnar hefir flogið víða.
Tíminn getur hrósað því
| happi, að framhaldssögur hans
I hafa hlotið mj ög einróma og
| almennar vinsældir, langt um-
fram það, sem títt er um fram-
| haldssögur blaða. Einn af hin-
um mörgu þakklátu lesendum
framhaldssagnanna segir ný-
skeð í bréfi til blaðsins m. a. á
þessa leið: ..... yfirleitt hefi
ég lítið gert af því að lesa blaða-
sögur. En þessar sögur (þ. e.
framhaldssögur Tímans) hefi
ég lesið mér til mjög mikillar
ánægju. Þær eru yfirleitt alveg
prýðilegar, mjög vel valdar, og
mitt fóik er sólgið i þær.“ Ná-
lega samhljóða ummæli er að
finna í mörgum öðrum bréfum
til blaðsins, enda munu víst
flestir lesendanna geta gert
þessi orð bréfritarans að sinum.
Að endingu skal þess getið, að
Tíminn getur útvegað þeim, er
þess óska, sögurnar, sem út eru
komnar. Skulu pantanir sendar
Tímanum, sem síðan kemur
þeim áleiðis. Er fólk áminnt um
að skrifa greinilegt nafn og
heimilisfang, svo að komizt
verði hjá vanskilum á sending-
um.
SÍÍÍÍÍÍÍÍSÍÍÍÍÍÍÍÍÍSÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍSÍ^^
Brunabótafélag
íslands
vátryggir allt lausafé (nema
verzlunarbirgðir)!
Upplýsingar í aðalskrifstofu,
Alþýðuhúsi (sími 4915) og hjá ;
umboðsmönnum, sem eru i_'
8 hverjum hreppi og kaupstað.