Tíminn - 02.08.1947, Blaðsíða 3

139. blatf
TlMlM, laugardaglnn 2. ágást 1947
3
Björnsson, að hann hafi komið
erindisiaust í þennan heim.
Hann var fjórtán barna faðir,
tvíkvæntur. Afkomendur hans
munu nú vera orðnir um 60 og
sjálfsagt verða þeir margir, sem
telja ætt sína til hans eftir 100
ár.
Helgi Björnsson var fæddur að
Mælifellsá 2. október 1854. For-
eldrar hans voru hjónih Björn
Jónsson og María Einarsdóttir.
Björn var sonur Jóns bónda í
Grundarkoti í Blönduhlíð, Þor-
steinssonar bónda á Hofstöðum
Pálssonar bónda á Breiðsstöð-
um í Gönguskörðum.
Helgi var elztur af átta syst-
kinum. Þrjú þeirra fluttu til
Ameríku, en tvö reistu bú í Lýt-
ingsstaðahréppi. Magnús hét
einn bróðir Helga. Hann dó
ungur én úpþkominn. Hið sjö-
unda systkini hans lézt i æsku.
Helgi Björnsson ólst upp hjá
foreldrum sínum á Mælifelli, en
síðar bjuggu þau á Grímsstöð-
um nær 20 ár. 29 ára að aldri,
árið 1883, kvæntist hann fyrri
konu sinni, Steinunni Jóns-
dóttur bónda á írafelli Ás-
mundssonar. Um sama leyti hóf
hann búskap á Ánastöðum og
bjó þar full 30 ár. Þau áttu fjög-
ur börn, tvö þeirra létust í æsku,
en tvö eru á lífi: Erlendur fyrr-
um bóndi á Breið og Gilhaga og'
Helga áður húsfreyja á Skíða-
stöðum.
Árið 1893 kvæntist Helgi
seipni konu sinni, Margréti
Sigurðardóttur. Þau áttu tíu
börn og komust níu þeirra til
fullorðinsára. Þau eru þessi:
lytarta, gift Ingvari Jónssyni
bbnda á Hóli, lézt 1917, Sigurjón
bbndi á Nautabúi, Magnús bóndi
í: Iléraðsdal. Hólmfríður, búsétt
á: Sauðárkrók, ísafold, gift í
Béykjavík, Monika, húsfreyja á
lýierkigili, Ófeigur, bóndi á
I$eykjaborg, Sigríður, húsfreyja
a" Reykjaborg og Hjálmar, bú-
stjóri á Aðureyri.
Helgi Björnsson var mikill að
vállarsýn og hinn drengilegasti.
Hann var um þrjár álnir á hæð,
herðabreiður, sváraði sér veþ
fahegur á velli og svo hraustur,
áð fáir vissu afl hans. Maður
nokkur, sem ólst upp í nágrenni
víð Helga, er hann var á bezta
skeiði, hefir látið svo um mælt,
að* þegar hann var að lesa um
htinar hraustu hetjur í íslend-
ingasögunum, hafi sér fundizt,
áð Gunnar á Hlíðarenda og aðr-
iil slíkir, mundu hafa. verið eins
og Helgi á Ánastöðum að afli
og atgerfi. Til er vísa' um Helga
i bændarímu eftir Jóhannes
Grn Jónsson. Þessi vísa túlkar,
vél það álit, sem almennt var
ríkjandi um hreysti hans. í vís-
ujrni segir, að hann sé „byggð-
armanna sterkastur“ með öðr-
um orðum, að' jafnoka Helga
yarð að leita meðal hins óþekkta
og dularfulla.
Helgi Björnsson var ör í skapi
eþa léttlyndur, sem kallað er,
tíjótur að hrífast og hryggjast,
sl/fii^miklll, ef honum rann í
skaþ, en fljótur .til sátta og vin-
sæll og lagði jafnan gott til
ipála, þegar menn deildu, glað-
ur í bragði jafnáðarlega og þótti
góður nágranni. Hann var
starfsmaður mikill ,allá æfi,
verklaginn og kunni meira til
verka eh margir' aðrir. Hann var
bæði vefari og * veggjahleðslu-
maður og handtök hans þóttu
betri en annarra, sem því svar-
a"ði, er hann var meiri að drk'/
en aðrir. Á heimili Helga Björns-
sonar var það ekki látið eftir
liggja að nýta vel það, sem
heima fékkst. Hann sat í vef-
stólnum öllum stundum, sem
hannn mátti yfir veturinn en
húsfreyja spann,-. því heimilið
þurfti mikils með og auk þess
tók hann verkefni fyrir aðra.
Vor ,og haust yann hann oft hjá
Erich Kástner:
Gestir í Miklagarði
— Réttast væri, að ég ræki sjálfum mér löðrung )
fyrir asnaskapinn, tautaði hann.
Skíðamennirnir voru i innilegum samræðum við
Pplter, þegar þessi seinfæri gestur ambraði inn í for-
dyrið. Glæsibúinn maður, er setið hafði þar á stól,
spratt á fætur og virtist ætla að heilsa honum .... |
Æ-nei — þetta var þá bara Jóhann! J
Kesselhuth frá Berlíp fikraði sig nær komumanni
og horfði á hann bænaraugum. En það var eins og
að horfa á stein. Herra Schulze setti frá sér tágakist-
una og tók að rýna í stóra tilkynningu, sem hengt hafði
verið upp á vegginn. Þar gat að líta, að þetta sama J
kvöld skyldi halda „förumannaball“ í salarkynnum 1
gistihússins. I
— Þá þarf ég ekki að hafa fataskipti, tautaði hann i
og hleypti brúnum.
Skíðámennirnir hurfu inn í lyftuna. Polter virti fyrir
sér bakhluta nýja gestsins.
— Allur kaupskapur er bannaður hér í fordyrinu,
sagði hann höstum rómi.
Svo sneri hann sér að Kesselhuth frá Berlín og
spurði, hvers hann óskaði.
Kesselhuth svaraði:
— Ég ætla á skíði á morgun. En ég veit ekki, hvern-
ig ég á að standa á þeim. Haldið þér, að ég geti lært
það?
— Náttúrlega, svaraði Polter gamli. Það hafa ekki
svo fáir lært það hér. Þér ættuð að fara í einkatíma
til Tona. Þér verðið fljótari að ná yður á strik í einka-
tímum. Það fer allur tíminn í kvenfólkið í þessari
hópkennslu. Það er líka svona eitthvað notalegra að
hafa einkakennara. Það er hálf-óþægilegt að láta
þrjátíu menn horfa á mann steypast á höfuðið. Af
því líka, að allir gera að skyldu sinni að hlæja.
Kesslehuth var hugsi.
— Hver steypist á höfuðið? spurði hann loks.
Þér, svaraði Polter. Þér steypist beint á höfuðið.
Gesturinn dró annað augað í pung.
— Og er það ákaflega hættulegt? spurði hann.
— Sjaldnast, svaraði Polter. Og ef illa fer, þá eru
afbragðs læknar í Bruckbeuren. Það er til dæmis dr.
Zwisel, sem orðinn er heimsfrægur fyrir að lækna
beinbrot. Hann hefir líka fengið æfinguna, er mér
óhætt að segja. Fætur, sem hann græðir, eru jafnvel
miklu fallegri eftir en áður.
— Ég er ekki hégómlegur, sagði gesturinn. Þetta
skuluð þér segja frúnum hérna, ef dr. Zwisel er þá
ekki Önnurri kafinn.
Fátæki maðurinn, sem nú var búinn að lesa allar
tilkynningarnar í fordyrinu, skellti upp úr.
Polter hafði verið búinn að gleyma honum. En nú
reiödist hann.
— Við kaupum ekik neitt, öskraði hann.
En þessi ósvifni náungi skálmaði bara upp að af-
' 'greiðSlubórðinu.
— Ég ætla að búa hér, sagði hann.
— Ég er hræddur um| að það verði einum eða tveim-
ur mörkum of dýrt fyrir yður, svaraði Polter og brosti
háðslega. Farið þér heldur niður í þorpið. Þér getið
ferigið ódýra gistingu í veitingakránni.
— Þakka yður fyrir, svaraði hinn. Ég vil ekki vera
þar. Þar aö auki verður gistingin mér ennþá ódýrari
hérna.
Polter leit til Jóhanns Kesselhuth frá Berlín, hristi
höfuðið afsakandi um leið og hann hugðist að binda
enda á ágengni þessa ósvífna karls, sem álpast hafð’i
inn.
— Góða nótt, hera minn, sagði hann. Dyrnar eru
þarna, ef þér sjáið þær ekki.
— Þakka yður fyrir, sagði komumaður. Þar buðuð
þér mér aðstoð yðar. Ég hafði átt von á því, að gest-
unum væri leiðbeint hér í Miklagarði.
Polter gamli var orðinn sótrauður í framan.
— Út, hvæsti hann, og það tafarlaust. Eða ég læt
fleygja yður á dyr.
— Nú þykir mér ætla að færast fjör í tuskurnar,
sagði komumaður. En ég heiti nú Schulze, og ég vann
önnur verðlaun i samkeppni Gljáverksmiðjanna. Ég á
acP'fá ókeypis vist í Miklagarði við Bruckbeuren í tíu
daga. Hér eru plöggin!
Polter lækkaði ósjálfrátt við þessa tilkynningu.
Hann var hættur að skilja útúrdúra tilverunar og
frumhlaup mannanna. Loks drattaðist hann niður af
þalli sínum, tautaði eitthvað niður í bringu sér og
haltraði burt til þess að leita úrskurðar gistihússtjór-
ans.
Sehulze og Kesselhuth urðu einir um stund.
—Herra leyndarráð, stunöi Jóhann. Eigum við ekki
heldur að fara?
En Schulze virtist vera orðinn heyrnarlaus.
Hér gerist eitthvað hræðilegt, hvíslaði Jóhann.
Hugsið yður: rétt áður en þér komuð ....
: ' — Steinþegið- þér, hvæsti leyndarráðið.
Orðin voru sögð af þeim innileik, að Jóhann hrökk
í kút.
Nú opnuðust lika lyftudyrnar, og herra Hagedorn
Verzlunarmannafélag Reykjavíkur býður öllura
almenningi að taka þátt í
Fríhelgi verzlunarmanna
2., 3. og 4. ágúst n.k. — Einstakt tækifæri til að skemmta sér,
eins og’ cftirfarandi dagskrár sýna:
LAUGARDAGUR 2. ágúst:
í TIVOLI
Kl. 17.00—19.00
Baldur Pálmason,
Hátíðahöldin sett -
varaform. V.R.
Trúðleikar — Erlendir listamenn.
Búktal — Baldur Georgs og Konni.
Sviffimleikar — Larowas.
Kl. 21.00—2.00
Trúðleikar — Erlendir listamenn.
Einsöngur — Pétur Jónsson, óperusöngvari.
Gítarleikur — Hawaigítar-tríó.
Kvikmyndasýning.
Sviffimleikar — Larowas,
DANS.
SUNNUDAGUR 3. ágúst:
I VIÐEY
Kl. 12.30
I TIVOLI
Kl. 17.00—19.00
Lagt af stað í Viðeyjarför frá Félagsheimil- Sviffimleikar — Larowas.
inu, Vonarstræti 4. Ekið inn í Vatnagarða Töfrabrögð — Baldur Georgs.
og farið þaðan með ferju yfir sundið. ' Trúðleikar — Erlendir listamenn.
Kl. 21.00—2.00
Sviffimleikar — Larowas.
Einsöngur — Einar Kristjánsson, óperu-
söngvari.
Kvikmyndasýning.
Gluntasöngvar — Egill Bjarnason og Jón R.
Kjartansson.
Búktal — Baldur Georgs og Konni.
Trúðleikar — Erlendir listamenn.
DANS.
Kl. 14.00—16.00
Hátíðahöld í Viðey, til minningar um Skúla
Magnússon landfógeta:
a) Guðsþjónusta í Viðeyjarkirkju. Biskup
íslands, hr. Sigurgeir Sigurðsson, pré-
dikar. Sóknarpresturinn, sr. Hálfdán
Helgason, þjónar fyrir altari. Dómkirkju-
kórinn, undir stjórn Páls ísólfssonar,
aðstoðar.
b) Lúðrasveit Reykjavíkur leikur. Stjórn-
andi: Albert Klahn.
c) Vilhjálmur Þ. Gíslason skólastj. minnist
Skúla fógeta með ræðu.
Eiiginn getiir setið af sér slíkar skemintaiiir. Allir þnrfa að
k«ina í Vifley «j»' Tiv«Ii til þess að sjá og lieyra. — Sýnið vin-
sanileg'ast góða iinig'eiig'ni á skeninitistöflunum. — Einkuni eru
Viðeyjarfarar beðnir að ^an»a ekki uin tún og' slæg'jur.
Munið fríhelgi verzlunarmanna!
Verzlunarmannafélag Reyk javíkur!
öðrum við byggingar, því ekki
voru nema fáir menn í hverri
sveit, áður fyrr, sem þótti vel
takast með veggjahleðslu.
Árið 1914 fluttu þau Helgi og
Margrét frá Ánastöðum og
bjuggu þá tvö ár á Mælifellsá
og önnur 2 í Kollgröf, síðan
fluttu þau að Reykjum og
bjuggu þar í 14 ár. Ég kynntist
heimili þeirra á Reykjum. Þau
bjuggu þar bjargálnabúi á
hálfri jörðinni. Heimilið var hið
ánægjulegasta, en nú var heim-
ilisfólkið orðið færra og örðug-
asti hjallinn að baki, að fram-
færa barnahópinn stóra. Börnin
voru flest farin burtu og búin
að mynda heimili annars staðar
og ekkert ungbarn á heimilinu.
En þá voru tekin fósturbörn, þvi
gamli maðurinn undi því illa
að hafa ekki lítil börn til að
gæla við í ellinni, en hann var
barngóður að eðlisfari. Fyrst [
tóku þau dótturdóttur sína ný-
fædda við andlát móðurinnar en
dauðinn hrifsaði hana með
harðri hendi og olli það sárri
sorg. Fósturdóttirin er síðar var 1
tekin, Elín Sigtryggsdóttir, naut
ástríkis og umönnunar hjá
fósturforeldrunum, sem þeirra
eigið barn væri og hefir endur-
goldið það, með því að láta sér
annt um gamla manninn eftir
að hann varð rúmfastur.
Börn Helga Björnssonar hafa
ekki farið með fjármuni úr föð-
urgarði, þá er með tölum verða
taldir, en þau hafa lært aö
vinna og lært að meta vinnuna,
sem undirstöðu lífshamingju og
mun það hollari heimanmundur
hinum fyrrnefnda.
Margrét Sigurðardóttlr er
ættuð úr Rangárvallasýslu. Hún
varð áttræð þann 23. júlí
| síðastliðinn. Atvikin lögðu leið
hennar í Skagafjörð áður fyrr,
til þess að hún skyldi verða þar
mikil ættmóðir. Hún hefir stað-
^ ið prýðilega vel í stöðu sinni og
unniö sín störf af þeirri trú-
mennsku og þeim kær,leika, sem
konum einum er gefinn, svo sem
aðrar góðar mæður hafa gert.
En nú er hún Margrét á
Reykjaborg orðin ein í herber-
inu sínu, því nú hefir öldungur-
inn lagt frá landi með kreppt-
ar hendur og hvitt hár, þegar
báran fellur hljóðlát að fjöru-
sandi, undir sól vordaga. Vinir
og náin skyldmenni standa á
ströndinni og biðja honum
blessunar, en hinum megin við
sundið, þar sem hann tekur
land, með nýja orku til starfa,
bíður fagnandi frændalið.
Björn Eigilsson
Sveinsstöðum.