Tíminn - 14.08.1947, Side 1

\ RITSTJÖRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON
I ÚTGEFANDI:
( FRAMSÓKNARFLOKKURINN >
| Símar 2353 og 4373 )
PRENTSMIÐJAN EDDA h.í. í
J ITST JÓRASKREFSTOFUR:
EDDUHÚSI. Llndargötu 9 A
sunar 2353 og 4373
i AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
\ OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
\ EDDUHÚSI, Llndargötu 9 A
Siml 23»
31. árg
Reykjavík, fiiíimtudaglim 14. ágást 1947
145. blað
Fáir staöir mikilvægari fyrir
veðurathuganir en Island
Frásögn dr. Sverre Fettersen, forstj. norsku
veður|)jónustuiiiiar.
Meðal norskra gesta á Snorrahátíðinni var veðurfræðingurinn
nafnkunni, dr. Sverre Petterssen, forstjóri norsku veðurþjónust-
unnar. Hann var prófessor í Massachussetts Institute of Techno-
logy í Bandaríkjunum, þegar stríðið skall á, en gekk þá nokkru
siðar í herþjónustu og var í Englandi á stríðsárunum. Hann var
einn hinna fjögurra veðurfræðinga, sem sögðu fyrir um það,
hvern dag væri unnt að gera innrásina í Normandí 1944.
Frá afmæli Hákonar Noregskonimgi

Williara Gragie látinn
Sir William Craigie, hinn
frægi skozki málfræðingur og
íslandsvinur varð áttræður í
gær. Eræðigrein hans er aðal-
lega gríska og rómversk fræði,
en auk þess hefir hann lagt
mikla stund á norræn málvís-
indi. Hann var kennari í Norð-
urlandamálum við Oxford-
háskóla um alllangt skeið. en
því starfi hafði Guðbrandur
Vigfússon málfræðingur áður
gegnt. En það, sem ha’da mun
nafni Sir Williams hæst á lofti,
er starf hans i þágu orðabóka.
Hann var einn af þrem aðalrit-
stjórum hinnar miklu Oxford-
orðabókar, sem lokið var útgáfu
á árið 1923. Nær hún yfir enska
tungu og mun vera stærsta
orðabók, sem til er í heimi.
Sir Wi’.liam lagði mik'a stund
á íslenzku og naut kennslu
Finns Jónssonar og Valtýs Guð-
mundssonar í Kaupmannahöfn.
Hann hefir og ritað margt um
fornislenzk fræði, og meðal
annars þýtt nokkuð af drótt-
kvæðum á enska tungu. Þá
hefir hann lagt mikla stund á
rimnarannsóknir og gefið' út
Skot’andsrímur séra Guðmund-
ar Einarssonar. Nú vinnur hann
að sýnisbók um íslenzkar rímur.
Sir WilLiam var kjörinn heið-
ursfélagi Hins íslenzka bók-
menntafélags árið 1916 og
sæmdur riddarakrossi Fálka-
orðunnar .1924. Árið 1937 gaf
Snæbjörn Jónsson út Núma-
rímur og tileinkaði Sir William
útgáfuna á sjötugsafmæli hans.
Alþingi þessa árs veitti nokk-
urt fé til útgáfu á Olgeirsrím-
um Guðmundar Bergþórssonar
til heiðurs og viðurkenningar
við Sir William. Hafa nú Lands-
bókasafnið og ísafoldarprent-
smiðja gefið rímuna út. Er hún
í tveim bindum. og útgáfan öll
hin vandaðasta.
Sir William hefir ætíð reynzt
íslendingum sannur og heill
vinur, og hefir veitt mörgum af
íslenzku bergi stuðning, er
hann hefir mátt.
ERLENDAR FRETTIR
Enska þingið hefir nú sam-
þykkt heimildarlögin handa
stjórn Attlees til að gera víð-
tækar ráðstafanir vegna fjár-
hagsvandræðanna. íhaldsmenn
og frjálslyndir greiddu atkvæði
gegn lögunum og gagnrýndu
þau harðlega.
Fulltrúi Bandaríkjanna í ör-
yggisráðinu, Johnson, lýsti yfir
því á fundi þess í fyrradag, að
Bandaríkin myndu ekki láta of-
beldismenn ná yfirráðum í
Grikklandi, þótt beitt yrði neit-
unarvaldi í öryggisráðinu til að
koma í veg fyrir, að þau gætu
gert ráðstafanir Grikkjum til
hjálpar.
Öryggisráðið hefir leyft full-
trúa frá Indónesíumönnum að
flytja greinargerð á fundi ráðs-
ins. Þrír fulltrúar í ráðinu, þ.
e. fulltrúi Breta, Hollendinga og
Belgíumanna, greiddu atkvæði
Aður en hann fór héðan gaf
hann útvarpinu og blöðunum
ýmsar upplýsingar um veður-
þjónustuna í Noregi og fleira.
Nórðmenn hafa ferfaldað veð-
urþjónustuna frá því, sem var
fyrir stríðið, og þyrftu þó á enn
fleiri veðurfræðingum og veður-
athugunarstöðvum að halda. Nú
starfa þar að veðurþjónustunni
252 kunnáttumenn, þar af yfir
60 veðurfræðingar, og í níu mið-
stöðvum veðurathugana er vörð-
ur dag og nótt. Þegar að því
kemur, að teknar verða upp
beinar flugramgöngur milli Nor-
egs og Bandaríkjanna, án við-
komu, verður þó enn að auka
veðurþjónustuna stórum. Pett-
erssen sagði, að miklu fé væri
varið til veðurþjónustunnar, en
dýrara væri, að flugvélar týnd-
ust og farþegar. og þótt ýmsir
hefðu möglað út af fjárveiting-
um til þessa starfa, hefðu þó
alJir sérfræðingar hvatt til þess,
að sem mestu íé yrði varið til
veðurstofunnar.
Petterssen sagði, að veður-
fræðingar í Noregi og raunar
alls staðar annars staðar við
strendur Atlanthafsins, biðu
jafnan með eftirvæntingu veð-
urskeytanna frá íslandi, því að
fáir stáðir hér á jörðu væru
eins miki’vægir varðandi veður-
horfur og ísland.' Einhver ó-
brigðulasti þátturinn í hreyf-
ingu loftsins á þessum hluta
jarðar væru lægðirnar fyrir
sunnan ísiand eða ýfir þvf, er
réðu um loftsstrauma á stórum
svæöum á norðanverðu Atlants-
hafi. Öruggar fregnir héðan um
veðurfarið væru alveg óhjá-
kvæmilegar fyrir flugferðir yfir
Atlantshaf, bæði vegna öryggis
og eins til þess að vita um þær
leiðir, sem heppilegast væri að
fljúga hverju sinni. Nauðsyn
þessarar veðurþjónustu yrði sízt
minni, þegar farið yrði almennt
að nota háloftsflugvélar eða
fiugvélar, sem fljúga í um það
bil 13.000 metra hæð.
Petterssen lagði mikla áherzlu
á það, hve nauðsynlegt væri
þessara ástæðna vegna, að
leggja kapp á að hafa veður-
þjónustuna hér svo fullkomna
sem unnt er, og lauk lofsorði á
starfsemi íslenzku veðurstof-
unnar.
Hann gat þess einnig, að
Danir legðu nú mikið kapp á
að taka veðurþjónustuna á
Grænlandi að öllu í sínar hend-
ur og væru að gera þar m. a.
fimm hálofta-athugunarstöðvar.
Skömmtun á kaffi
hefst í dag
Frá og méð deginum í dag er
tekin upp skömmtun á kaffi.
Stofnauki nr. 10 á núgildandi
matvælaseðli gildir sem inn-
kaupaheimild til 1. okt. n. k.
fyrir 375 grömmum af brendu
og möluðu kaffi eða 450 gr. af
óbrenndu kaffi.
gegn því, þar sem Indónesía
væri ekki sjálfstætt ríki.
Bandaríkjamenn hafa látið
alla þýzka stríðsfanga lausa.
Myndin er frá hátíðahöldunum á 75 ára afmæli Hákonar Noregskonungs
í Osló 3. ágúst sl. Myndin sýnir mannfjöldann á Karl Johan, sem er fán-
um skreytt. Fyrir enda götUnnar rís konungshöllin.
Viðskiptanefndin takmarkar
ýmsar gjaldeyrisveitingar
Hin nýja viðskiptanefnd hefir látið það vera eitt af fyrstu
verkum sínum að takmarka stórlega ýms gjaldeyrisleyfi vegna
hinna miklu gjaldeyrisörðugleika, sem hafa skapazt vegna hóf-
lausrar eyðslu á undanförnum árum.
* Viðskiptanefndin hefir þegar
birt þrjár tilkynningar varð-
andi takmarkanir á gjaldeyr-
i.sleyfum.
Fyrsta tilkynningin f j allar
um leyfisveitingar til námsfólks.
Segiriþar, að ekki verði unnt í
náinni framtíð að veita gjald-
eyrisleyfi til námsdvalar er-
lendis á .sama hátt og verið hef-
ir. Menn eru varaðir við að láta
innrita sig í skóla erlendis, án
þess að hafa tryggt sér gjald-
eyrisleyfi.
Önnur tilkynningin fjallar um
ferðalög.til útlanda og .segir þar,
að engin leyfi verði veitt til
þeirra, nema um opinberan er-
indisrekstur sé að ræða.
Þriðja tilkynningin fjallar
um yfirfærslu á vinnulaunum
útlendinga hér. Verða eftirleið-
is ekki veittar yfirfærslur á
vinnulaunum annarra en sér-
fræðinga, sem ráðnir eru til
að vinna hér sérstök störf. Ekki
verða heldur veittar neinar yf-
irfærslur vegna listamanna, í-
þróttamanna. o.s.frv, Varar við-
skiptanefndin menn við því, að
stuðla að því að erlendir menn
komi hingað í atvinnuleit, á
einn eða annan hátt með það
fyrir augum að fá vinnulaun sín
yfirfærð.
Síldveiðin
í fyrrinótt og í gærmorgun
bárust um 1 þúsund mál af síld
til Siglufjarðar. Hafði hún
veiðst á Grímseyjarsundi. Varð
síldar vart þar í fyrrinótt og i
gærmorgun, en hvarf þegar á
daginn leið. j gær fór veður
batnandi þar.
Aðfaranótt þriðj udagsins var
einnig nokkur veiði á Grímseyj-
arsundi og barst þá talsverð síld
til söltunar á Siglufirði.
Á Langanessvæðinu sáu flug-
vélar miklar síldartorfur í fyrra-
dag og hélt þá flotinn þangað.
Nokkru seinna skall þar á bræla
og óhagstætt veiðiveður og hef-
ir haldizt síðan. Örfá skip, sem
voru komin þangað áður, fengu
sæmilegan afla.
Jarðskjálfti á
Rangárvöllum
Jarðskjálftakippir urðu í
Rangárvallasýslu í fyrradag og
ennfremur voru jarðhræringar
í Hveragerði \ í Ölfusi, en þar
hefir ekki orðið vart jarð-
skjálfta síðan jarðhræringarn-
ar fundust þar í vor um leið
og hverirnir breyttu sér.
Mikill gosmökkur var yfir
Heklu í fyrradag og hefir gosið
verið í nokkrum vexti undan-
farna daga. Þegar dimma tekur
á kvöldin sjást talsverðir eldar
í Heklu og glóandi hraunið
renna niður fjallshlíðarnar.
Meistaramót Reykja-
víkur í knattspyrnu
Knattspyrnumót Reykj avíkur
í meistaraflokki hefst á íþrótta-
vellinum í kvöld með leik milli
Fram og Víkings.
Leikurinn hefst kl. 8 og er
Fjárhagsráð fyrirskipar skömmt-
un á byggingarefni
VerzlanÍF mega ekki selja byggingarefni,
nema g’egn leyfiim irá Fjárhagsráði.
Fjárhagsráð hefi/ nýlega gefið út reglugerð um skömmtun á
byggingarefni til þess að tryggja forgagnsrétt nauðsynlegra
bygginga. Fjölmargar nauðsynlegar byggingar, einkum íbúðar-
hús, hafa stöðvazt af efnisskorti, meðan reist hafa verið meira og
minna ónauðsynlegar byggingara. Reglugerðin, sem Fjárhags-
ráð hefir gefið út um skömmtunina, hljóðar á þessa leið:
„Samkvæmt heimild í 2. mgr.
11. gr. 1. nr. 70 1947, svo og 1.
nr. 37 1939 og 1. nr. 59 1940, er
hér með sett eftirfarandi reglu-
gerð:
1. gr. Frá og með 12. ágúst
1947 er bannað að ££lja hvers
konar trjávið, krossvið og hvers
konar þilplötur, sement og
steypu.styrktarjárn, nema gegn
leyfum, sem út eru gefin af
viðskiptanefnd fjárhagsráðs,
sbr. þó 6. gr.
2. gr. Allir, sem verzla með
vörutegundir þær, er um ræðir
í 1. gr., hvort heldur er í smá-
sölu eða heildsölu, skulu fyrir
14. ágúst 1947 gefa viðskipta-
nefnd skýrslu um birgðir sínar
af þeim í því formi, er hún á-
kveður, eins og þær voru, áður
en viðskipti hófust 12. ágúst
1947. Sama gildir um iðnfyrir-
tæki, sem nota þessar vörur til
framleiðslu sinnar, svo og um
einstaklinga, félög og opinbera
aöila, sem hafa undir höndum
ofangreindar vörur.
3. gr. Hver sem flytur til
landsins vörur þær, sem um
ræðir í 1. gr., skal þegar í stað
senda viðskiptanefnd skýrslu
um það. Ennfremur skulu toll-
stjórar, hver i sínu umdæmi,
gefa viðskiptanefnd jafnharð-
an skýrslu um allan innflutn-
ing framangreindra vara og
’iver sé viðtakandi.
4. gr. Heildsöluverzlun má eigi
selja smásöluverzlun vörur þær,
er um ræðir í 1. gr., nema með
leyfi viðskiptanefndar.
5. gr. Þegar veitt er fjárfest-
ingarleyfi til framkvæmda sem
í þarf vörur þær, sem reglugerð
bessi tekur til, afgreiðir við-
kiptanefnd jafnframt fjárfest-
ingarleyfinu nauðsynlíg leyfi til
kaupa á þessum vörum.
6. gr. Þrátt fyrir ákvæði 1. gr.
má verzlun sélja án leyfis allt
að 4% innflutningi sínum á
þessum vörum, enda geri kaup-
andi sennilegt fyrir seljanda, að
þær vörur séu eingöngu notað-
ar til eðlilegs viðhalds eldri
mannvirkjum. Skal þá hlutað-
eigandi afhenda verzluninni í
tvíriti skriflega beiðni um
Austfirðir fullir af síld
Síðastl. mánudag fylltust svo
að segja Eskifjörður, Reyðar-
fjörður og Fáskrúðsfjörður af
síld.
Síld hefir ekki gengið inn í
þessa firði síðan árið 1926, en
það sumar var óvenjumikil síld-
veiði norðanlands. Síðan á
mánudag hafa menn stundaö
síldveiðar á fjörðunum, jafnvei
upp við bryggjuna á Fáskrúðs-
firði og fengið mjög góðan afla.
Menn hafa notað alls konar
net við veiðarnar, þó mest
ádráttarnet.
Síldin, sem þarna veður, er
heldur minni en sú, Sem veiðzt
hefir í sumar norðanlands.
búizt við spennandi og jöfnum
leik. þar eð leikmenn eru sagðir
í góðri þjálfun. Á mánudaginn
verður svo næsti leikur mótsins
og keppa þá Valur og KR. —
Valur vann síðast Reykjavíkur-
meistaratitilinn.
kaupin í því formi, er viðskipta-
nefnd fyrirskipar, og lýsa yfir
að viðlögðum drengskap, að efn-
ið verði eingöngu notað svo sem
að framan segir. Verzlanir láta
annað eintak áðurgreindra
beiðna fylgja söluskýrslum sín-
um til viðskiptanefndar, sbr. 9.
gr.
7. gr. Um leyfisveitingar til
annarra framkvæmda en þeirra
er fjárfestingarleyfi þarf til,
sbr. 5. gr., fer eftir þeim rejjlum,
sem fjárhagsráð setur.
8. gr. Viðskiptanefnd getur
veitt iðnfyrirtækjum leyfi til
ka,upa á trjávið, kro.ssvið og
hvers konar þilplötum, sementi
og steypustyrktarjárni til fram-
leiðslu sinnar. Fjárhagsráð set-
ur nánari reglur um þær leyf-
isveitingar.
9. gr. Verzlanir skulu 1. hvers
mánaðar senda viðskiptanefnd
skýrslu um sölu sína og kaup á
sementi, trjávið, krossvið og
hvers konar þilplötum og
steypustyrktarjárni í næsta
mánuði á undan, svo og birgð-
ir af þeim vörum.
Skýrslu þessari skulu fylgja
leyfi þau, sem komið hafa í
mánuðinum fyrir seldar vörur.
10. gr. Viðskiptanefnd færir
spjaldskrá um allar verzlanir,
er selja vörur þær, sem háðar
eru skömmtun samkvæmt
reglugerð. Skal þar skrá jafn-
óðum birgðir, kaup og sölu. Enn
fremur heldur nefndin skrá um
alla þá, sem fengið hafa fjár-
festingarleyfi og úthlutun á
byggingarefni í sambandi við
það, svo og aðra þá, er fá leyfi
til efniskaupa.
11. gr. Viðskiptanefnd getur,
hvenær sem er, án dómsúr-
skurðar, látið fulltrúa sína
rannsaka birgðir heildsöluverzl-
ana og iðnfyrirtækja af vörum
þeim, sem um ræðir í 1. gr.
Ennfremur getur nefndin
bundið skömmtunarleyfi því
skilyrði, að hún geti hvenær
sem er látið trfinaðarmenn sína
rannsaka, hversu langt bygg-
ingum og öðrum mannvirkjum
sé komið til þess að meta hversu
mikið efni hafi verið í þær
notað. Er þá hlutaðeigendum
skylt að láta trúnaðarmönnum
nefndarinnar í té allar upplýs-
ingar og aðstoð til þess að slík
rannsókn geti farið fram.
12. gr. Ef ágreiningur rís um
skilning á ákvæðum þessarar
reglugerðar, sker fjárhagsráð
úr.
13. gr. Hver sá, sem tregðast
Séra Ólafur þótti kennimaður
góður og var mjög vinsæll með
sóknarbörnum sínum.
íFramhald á 4. síðu)
Merkur prestur látinn
Séra Ólafur Magnússon, fyrr-
um prestur í Arnarbæli, lézt að
heimili sínu, Öxnalæk í Ölfusi,
í fyrrakvöld, tæplega 83 ára að
aldri.
Séra Ólafur var Skagfirðing-
ur, fæddur að Viðvík 1. október
1864. Hann var prestur að Sand-
felli i Öræfum frá 1888 til 1903,
en þá var honum veitt Arnar-
bæli. Hann lét af prestsskap
árið 1940 fyrir aldurs sakir.