Alþýðublaðið - 16.06.1927, Blaðsíða 2

B
ALBYÐUKLAtJlÐ
| ALI»Ý©«JBL&»1» [
i kemur út á hverjum virkum degi. |
J Afgreiðsla i Alpýðuhusinu við f
j Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd. t
5 til kl. 7 síðd. [
< Skrifstofa á sama stað opin kl. ►
* 9i/s — lO'/j árd. og kl. 8—9 siðd. J
I* Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294 í
(skrifstofan). »
Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á í
mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15 \
hver mm. eindálha. f
Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan í
(i sama húsi, sömu símar).
F|á3*sBBálaspeM
fihaldsfns.
„MoPB«ni»Iaðið“ vili láta mota
amerfska lánið, sem veitt var
til eins árs, í fyrirtæki, sem
þnrfa að fá 25 — 40 ára lán.
Stjórnin bar fram í vetur á al-
|)ingi frv. um ótakmarkíaða heim-
ild til að ábyrgjast lán fyrir
Landsbankann. Fjárhagsnefnd efri
deildar vidli ekki fallast á það
að sleppa svo algerlega við
stjórnina Iánstrausti landsins, og
þá söðlaði Jón Porláksson uœ
og lét ábyrgðarheimildina að eins
vera bundna við ákveðið lán hjá
tilteknum amerískum banka, og
jafnframt fólst í lögunum heim-
ild til að ábyrgjast lán þau, er
áður hafa verið tekin sem rekstr-
arlán handa Landsbankanum. Frv.
þannig lagað var svo samþykt,
en á móti þessari ábyrgðarheim-
ild töluðu fulltrúar Alþýöuflokks-
ins, J. B. og H. V., og greiddu
atkvæði gegn henni. Var það af
þeim ástæðum, að á þeim tíma
átti Landsbankinn talsvert eftir
af erlendu lánsfé, er hann gat
ávísað á. En hitt var vitanlegt,
að Landsbankastjóminni mun
hafa þótt gott að eiga aðgang að
meira fé erlendis, en þó var ekki
búist við því, að bankinn notaði
neitt af þessu fé handa sjálfum
sér. Og Bj. Kr., sem var fram-
sögumaður í efri deild af hálfu
stjórnarflokksins, sagði, að ekki
væri upplýst, að nota ætti af þessu
láni nema einn níunda hluta, og
þessum níunda hluta lánsins hafði
landsstjórnin í raun og veru ráð-
stafað fyrir fram, þVí að Jón
Þori., sem er ylirmaður bank-
anna, hafði mælst til þess við
stjórn Landsbankans, að þessi ní-
undi hluti, ein milljón kr., yrði
lánaður íslandsbanka.
Báðir þingmenn Alþýðuflokks-
ins, Héðinn Valdimarsson í neðri
deild og Jón Baldvinsson í efri
deild, lýstu yfir því, að þeiT vildu
gjarna samþykkja ábyigð fyrir
hæfilega stóru rekstrarláni handa
Landsbankanum, er stjóm bank-
ans teldi þörf á bankans sjálfs
vegna. En þegar svo er í pott-
inn búið, að Landsbankinn býst
ekki við' að þurfa að nota lán-
ið, og sá hluti þess, sem nota
á, gengur til íslandsbanka, þá sér
hver maður, að hér er farið aí-
veg öfugt að: Landsbankinn með
ábyrgð landssjóðs tekur lán, en-
annar banki á að fá þá peninga
af láninu, sem ætlað er að nota.
Því ekki að koma hreint til dyra
og segja: Islandsbanki þarf vegna
erlendra viðskifta að fá eina millj-
ón króna; vill þingið hjálpa
bankanum til þess? Þá lá málið
fyrir á hreinum grundvelli, og þá
gat þingið tekið afstöðu til máls-
ins á hreinum grundvelli.
Þetta Ian, sem Landsbankinn
þannig tók með ábyrgð landsins,
á að greiðast upp eftir ár. Lán-
ið er að eins veitt til 12 mán-
aða, og þá á alt, sem notað hefir
verið af láninu, að vera upp-
borgað.
Á fundi á Selfossi 29. maí sagði
Magnús Guðmundsson ráðherra,
að af þessu ameríska láni væri
að eins búið að nota eina millj-
ón kr.; - það er sú milljón,
sem landsstjórnin bað Lands-
bankastjórnina að veita Islands-
banka. En Landsbankinn sjálfur
ætlar ekkert að nota af láninu
vegna sinna eigin viðskifta. Með
öðrum orðum: Það má kalla
sannað, sem sagt var í vetur, að
lánið væri ekki tekið handa
Landsbankanum, ’heldur til þess
að hjálpa íslandsbanka án þess
þó, að þingið viti neitt um það,
hvort þessi hjálp til bankans
kemur að gagni.
„Morgunblaðið" er í gær m. a.
að. fárast yfir aðstöðu Alþýðu-
flokksins til þessaTar lántöku. Það
þarf ekkert að fárast yfir því,
þótt íhaldsliðið kalli jafnaðar-
rnenn eyðsluseggi. Ekki hafa þeir
viljað koma upp ríkislögreglu,
sem kosta átti mörg hundruð þús-
und. Ekki hafa þeir viljað fella
niður tekjur ríkissjóðs af efnuð-
ustu mönnunum i landinu, sbr.
hinar frægu 600 þúsundir. Ekki
hafa Alþýðuflokksmennimir stutt
að embœttafjöjgun íhaldsins, svo
sem Spánarlegáta o. fl.
En það er annað merkilegt í
þessari grein „Mgbl.“ í sambandi
við þessa lántöku. Og það er
það, að Alþýðublaðið sé að tönnl-
ast á því, „að landið sé ekki
ræktað", yfir „húsnæðisleysi í
kaupstöðum", „vélar vanti og full-
komin tæki o. fl. o. fl.“ Þetta
er alveg rétt. Álþýðublaðið ætlar
sér framvegis að „tönnlast" á
ræktunarmálum, húsnæðismál-
um, betri tækjum til atvinnu og
ótal mörgu fleira.
En er „Mghl.“ virkilega svo
heimskt að halda, að ræktun
Jandsins geti bygst á lání, sem
teldð er að eins til eins árs?
Heldur „Mgbl,“, að bætt verði úr
húsnæðisvandræðtmum með slíkri
lántöku? Hver þyrði að ráðast í
húsbyggingu með lánsfé, sem
liann yrði að greiða eftir 12 mán-
uði að fullu? Hver myndi ráð-
|ast í ræktunarfyrirtæki með Jáns-
fé, sem greiðast á aftur innan
eins árs?
Þetta, sem þarna kemur fram
hjá „Morgunblaðinu“, er jafn-
bjánalegt eins og hjá Jónasi Krist-
jánssyni, þegar hann hélt, að
þetta reksturslán mætti nota til
veðdeildarlána, sem veitt eru frá
25—40 áia!
„Morgunblaðið" veit ekki, til
hvers á að nota þetta lán. Það
fylgist svo illa með, að það hefir
ekki hugmynd um, að Iánið verð-
ur aó greiða að fullu eftir 12
mánuði, og því má ekki festa
peningana í löngum lánum, eins
og til jarðræktar, húsabygginga
og þ. h. Nema sá sé tilgangur
íhaldsmanna að nota lán þetta
þannig, ef þeir verða nú í meini
hluta við kosningarnar. En hvern-
ig ætla þeir að fara að í maí
1928, þegar lánið á að vera endur-
greitt?
Það er fullkomiega forsvaran-
legt að taka lán til ræktunar,
húsabygginga og þess háttar
framkvæmda. En tímalengd þeirra
Jána þarf aö miða við þann tíma,
sem hægt er að búast viö, að
fyrirtækin geti endurgreitt þau.
En árslán er ekki til neins að
nota til þeirra fyrirtækja.
„Morgunblaðið" ætti að spyrja
bankastjóra Landsbankans, hvern-
ig þeir líta á þetta mál, hvort
hægt muni að nota þefta árslán
til ræktunar landsins, til húsa-
bygginga o. fl., sem ekki getur
endurgreitt það fé, sem til þeirra
er lagt, nema á löngum tíma.
„.Morgunblaðs'-þrihymjjngurinn
þarf að fara heim og læra betur.
Verkfallið í Árnessýslu.
I gærkveldi hringdi Geir Zoega
vegamálastjóri upp ritstjóra Al-
þýðublaðsins út af verkfallinu í
Árnessýslu. Byrjaði hann for-
málalaust á því að hóta blaðinu
lögsókn, því að frásögnin væri
öll röng. Þetta væri skrifað, af
því að það ætti að kjósa prest-
inn þarna í Árnessýslu. Ritstjór-
inn benti á, að hann væri orðinn
svo vanur lögsóknum, að hann
yrði ekki að engu við slíka hót-
un, og spurði, hvor’t vegamála-
stjórinn hefði nokkrar leiðrétting-
ar að gera. Hann kvað hafa ver-
ið samið við vegagerðarmennina
og þeir væru ánæg?ir, — „ég
lögsæki yður bara,“ sagði hann.
„En er þa ekki verkfall?" spurðj
ritstjórinn. Þá síeit vegamála-
stjórinn samtaíinu fokreiður.
Eins og 'lesenaumir sja, var
ekkert á þessu viðtali að græða
um verktaníð, en víð nanari eft-
írgrenstun um verkfallið hjá við-
ræðubetri mönnum en vegamáía-
stjóri reyndist nú hefir blaðið
ekki enn komist að neinu, sem
haggi frásögn þess í gær.
Kyrstaða ilialtísins í
Vestmannaeyjum.
(Samkv. símtali.)
Borgarafundur var lialdinn þar
á Iaugardagskvöldið um hafnar-
málið. Margar tillögur komu fram
í málinu, og að lokum var sam-
þykt ályktun þess efnis, að fund-
urinn væri því meðmæltur, að
verkinu yrði haLdið áfram.
Þessi ályktun var send bæjar-
stjórninni, en hún tók hana ekki
til greina, en ákvað í þess stað,
að hætt skuli við uppfyllinguna
viö höfnina. Hafði áður verið á-
kveðið að byggja þar hafnargarð
og bryggju.
Ihaldið í Vestmannaeyjum er,
eins og kunnugt er, eitt þöngul-
vitlausasta íhald, sem fer með
völd hér á landi. Kyrstaða, aftur-
hald og hrein og ómenguð
heimska eru þess höfuðeiginleik-
ar.
Alþýðuflokkurinn á að eins þrjá
fulltrúa í bæjarstjórninni þar af
níu. V.
Khöfn, FB., 15. júní.
Gremjan eykst i Rússlandi!
Frá Berlín er símað: Frá Rúss-
landi berast fregnir um ný bana-
tilræði og samsæri og að æs-
ingin meðal fólksins aukist stöð-
ugt. Útlendingar þykjast ekki
lengur örggir í Moskva og eru
falrnir aÖ flytja sig þaðan.
Fleiri embættismannamorð á
Rússlandi. Ráðstjörnin gerir
ráðstafanir gegn því.
Frá Moskva er símað: Ströngu
skeytaeftirliti hefir verið komið á.
Valdssvið „tjekkunnar" hefir ver-
ið aukið að miklum mun. „Tjek-
an“ hótar að láta s'kjóta tuttugu
og fimm andstæðinga sameignar-
sinna, ef fleiri embættismenn
ráðstjórnarinnar verða inyrtir.
VaraJiðið í Ukraine héfir verið
kallað saman.
Ætla ítalir að slita stjórnmála-
sambandi við Rússa?
Frá Lundúnum er símað: Blað-
ið „Daily Telegraph" býst við
því, að stjórnin i ítalíu slíti bráð-
lega stjórnmálasambandi við rúss-
nesku stjórnina.
Leldbeinmg
við kosningu hjá bæjar-
fógeta.
Verkámenn og verkakonur, þér,
sem farið burt héðan úr bænum.
fyrir kjördag (9. júlí)! Látið 1-
haldið ekki sigra á kjördags-
færslunni. Kjósið áður en þér far-
ið. Látið skrifstofu A-listans vita
áður en þér farið. Athugið vel,
þegar þér greiðið atkvæði hjá
bæjarfógeta: Þá fáið þér tvö um-
slög. Þér takið lítinn.hvíta miða,
sem er í minna umslaginu og
skrifið á hann lista-bókstafinn (A),.
en ekkert annað merki. Látið
hann síðan í minna umslagið og
límið vandlega aftur. Setjið svo
þetta innan í stærra umslagið og
límið vandlega aftur. Utan á
stóra umslagið er nafn kjósand-
ans skrifað.