Tíminn - 27.08.1947, Blaðsíða 3

154. blað
TÍMEYN, mlgvlkudaginn 27. ágúst 1947
3
Nýútkomin. tímarit
RM-ritlist og myndlist.
Fyrsta hefti tímarits, sem ber
þetta nafn, er komið út fyrir
skömmu. Eins og nafnið bendir
til, er það tilgangur ritsins að
fjalfa um ritlist og myndlist.
Einkum mun það „gera sér far
um að flytja valdar smásögur og
kafla úr skáldritum, í vönduðum
þýðingum," segir í formála
ritsins. í ritnefnd þess eru
Agnar Þórðarson, Andrés
Björnsson, Gils Guðmundsson,
Kristmundur Bj arnason og
Snæbjörn Jóhannsson, en í
myndlistarnefndinni Jóhannes
Jóhsnnesson, Kjartan Guðjóns-
son og Þorvaldur Skúlason. Rit-
stjóri er Gils Guðmundsson.
í þessu fyrsta hefti eru smá-
sögur eða bókarkaflar eftir
þessa erlenda höfunda: Hjalmar
Bergman, James Hanley, Anton
Tsékoff, D. H. Lawrence, W.
Saroyan, Wladyslaw Reymont,
Gottfried Keller, Albert Eng-
ström, Margrétu af Navarra, og
Stephen Leacock. Þýðendur eru
taldir í tilsvarandi röð: Jón
Helgason, Þórarinn Guðnason,
Halldór J. Jónsson, Agnar Þórð-
arson, Siglaugur Brynleifsson,
Skúli Bjarkan, Herborg Gests-
dóttir, Gils Guðmundsson, Karl
ísfeld og Kristmundur Bjarna-
son. Þá birtist eitt af bréfum
Reinir Maria Rilke í þýðingu
ritstjórans. Öllum sögunum og
söguköflunum fylgja stuttar og
glöggar frásagnir um höfund-
ana. Þeim fylgja einnig teikn-
ingar, sem gerðar eru hérl’ndis,
og íæstar auka gildi ritsins, svc
að ekki sé meira sagt.
Af innlendu efni ritsins ber
íyrst að nefna Auðunnar þátt
vestórska, sem er tekin.i ui
Morkinskinnu, og fylgir honum
formáli eftir Einar Ólaf Sveins-
son prófessor. Þá er saga eftir
Þóri Bergsson, tvö ljóð eftir
Andrés Björnsson og órímað
kvæði eftir Jón úr Vör. Loks er
að geta ýmsra stuttra fregna og
írásagna úr bókmenntaheimin-
um, sem tru á víð og dre.f
ritínu.
Eimreiðin.
Annað heftið af árgangi þessa
árs er komið út fyrir skömmu.
Það hefst að vanda á hugleið-
ingum ritstjórans, sem hann
nefnir Við þjóðveginn. Guð-
mundur frá Miðdal skrifar grein
um Heklugosið, Sigurður Birkis
skrifar yfirlitsgrein um islenzka
sönglit, ritstjórinn skrifar at-
hyglisverða grein um lífsþæg-
indi og lífshamingju, og fram-
hald er á grein Alexanders
Cannons um töfra. Þá birtist í
þýðingu Stefáns Einarssonar
lýgileg ferðasaga frá íslandi,
sem kom 1 „The Tribune“ í New
York 1881, og frásögn eftir Evu
Hjálmarsdóttir frá Stakkahlíð
um gömlu stofuna heinja hjá
sér. Þá eru sögur eftir Krist- j
mann Guðmundsson og Sigur-
jón frá Þorgeirssftlðum, og
kvæði eftir Þóri Bergsson, Jón-
atan Jónsson og Kolbrúnu. Loks
er leiklistarþáttur eftir Lárus
Sigurbjörnsson, ritdómar og
ýmsar smágreinar. Allmargar
inyndir fylgja sumum greinun-
um.
Stígandi.
Fyrsta hefti af 5. árgangi
Stíganda er komið út fyrir
nokkru. Meðal greina, sem þar
birtast, má nefna innlendan
vettvang eftir ritstjórann þar
sern vakið er máls á ýmsu at-
hyglisverðu, frásögn eftir Stein-
dór Sigurðsson um Heklugosið,
ferðaþætti um Sprengisand eft-
ir Eirík Sigurðsson og þátt um
Margréti á Lækjamóti eftir Þor-
stein Konráðsson. Þá birtist hér
seinasta greinin eftir Stanley
Alder um leyndardóma tilver-
unnar og fjallar hún um mennt-
un framtíðarinnar. Þýðinguna
hefir Friðgeir H. Berg gert. Þá
birtist kafli úr sögu Hinriks 8.
eftir Paul Rival og fjallar hann
um eina ástmey hans. Smásögur
eru í heftinu eftir Friðjón Stef-
ánsson og Hreggvið Arnsteins-
son og kvæði eftir Heiðrek Guð-
mundsson, Sigurð Draumland
og Kristján Einarsson frá
Djúpadal. Þá er í heftinu
nokkrar myndir frá Heklugos-
inu, sem Vigfús Sigurgeirsson
hefir tekið, og nokkrar myndir
af málverkum eftir Guðmund
Einarsson frá Miðdal. Loks eru
nokkrir bókadómar.
Gangleri.
Fyrra hefti þessa árgangs er
komið út fyrir nokkru síðan.
Efni þess er:- Af sjónarhóli eftir
ritstjórann, Breyskir „guðs-
menn“ (fyrirlestur) eftir rit-
stjórann, Veðleikur (kvæði) eft-
ir Kristmund Þorleifsson, Greif-
inn af Stó Germain eftir Víg-
lund Möller, Barnasj úkdómar
andlegs lífs (fyrirlestur) eftir
ritstjórann, Á 71 árs afmæli
G'rðspekifélagsins (ræða) eftir
Þorlák Ófeigsson, Kveðjuorð
(ræða) eftir ritstjórann, Kven-
búningurinn og launhelgarnar
eftir Jón Árnason prentara, At-
hugasemd, eftir séra Jón Auð-
uns, „Frá sjónarmiði meistar-
anna“, eftir David Anrias, í
þýðingu Þorláks Ófeigssonar,
Foringjar og fylgilið (fyrirlest-
ur), eftir ritstjórann, Ávarp til
nýrra félaga frá forseta Guð-
spekifélagsins, Launhelgar
(kva»ði) eftir ritstjórann og svo
nokkrar smágreinar. Margt af
efni Ganglera er athyglisvert og
gagnlegt lestrarefni. Ritstjóri
Ganglera er Grétar Fells.
skipstjóranum gramt í geði, því
að hann gat ekki betur séð, en
allir vitar væru skakkir og sendu
út ljósmerki sem ekki komu
heim við sjókortið. Allir vitar
sendu sem sé út fjóra langa
blossa og tvo stutta. Þeir voru
aðeirfls að tilkynna úrslitin í
knattspyrnukappleiknum. Uru-
guay hafði nefnilega sigrað
Argentinu með fjórum mörkum
gegn tveim.
Flestum ferðamönnum fellur
vel við þetta litla land og ibúa
þess. Það vekur strax athygli
manns, að minnisvarðinn sem
stendur á aðaltorgi borgarinnar
er ekki reistur til heiðurs ein-
hverju stórmenni þjóðarinnar,
heldur til minningar um land-
nemana. Myndin sýnir land-
námsmenn, sem eru að gera við
brotið hjól, og uxarnir, sem
draga hinn frumstæða bænda-
vagn, virðast vera að bíta gras-
ið þarna á flötinni við aðal-
torgið.
„Uruguay hefir aldrei alið
neina afburðamenn á mæli-
kvarða heimsins," segir rithöf-
undurinn Zum Felde í allri hóg-
værð um land sitt. „Það hefir
aðeins alið menn og konur, sem
vinna þrekvirki með starfi kyn-
slóðanna mann fram af manni.“
Erich Kástner:
Gestir í Miktagarbi
— Og í launaskyni.fæ ég að renna í konjakkið yðar.
Mann þyrstir við snjómokstur. Svo væri líka gaman
að heilsa upp á kettlingana.
Meðan þessu fór fram, sat hinn svokallaði gufu-
skipaeigandi við bréfaskriftir í herbergi sínu. Bréfið
var á þessa leið:
„Kæra ungfrú Hildur!
Ég hefi tekið til 1 herbergi föður yðar og fært hon-
um vindla og annað, sem getur orðið honum til ánægju.
Þvílíkt herbergi! Þetta er súðarherbergi uppi á fimmtu
hæð, heikalt og allslaust. Engin upphitun. Ég kaupi
rafmagnsofn í fyrramálið og smygla honum upp í her-
bergið — þá ætti þó að geta verið líft þar fyrir kulda.
Ég þori að segja, að enginn þjónn myndi láta bjóða
sér svona herbergi — hann myndi undir eins kæra
aðbúðina fyrir þjónafélaginu.
Ég veit varla, hvað ég á til bragðs að taka. Leyndar-
ráðið vill ekki hreyfa þessu. Honum virðist bara þykja
gaman að vera hornreka. Þvílík fyrirmunun!
Sjálfur er ég nú í þann veginn að fara í kjólinn,
því að bráðum er kominn kvöldverðartími. Ég sendi
yður mínar beztu kveðjur. Ég loka ekki strax umslag-
inu, svo að ég geti bætt við bréfið, ef eitthvað nýtt
ber til tíðinda. En vonandi verður það ekki. .. “
Við kvöldverðarborð:ð bar fátt til tíðinda. Hagedorn
fékk nautakjöt og englatítur. Aðrir fengu humra og
ste'kt fuglakjöt.
Schulze ætlaði að hátta þegar eftir kvöldmatinn,
því að hann var þreyttur. En hann varð meira en lít-
ið undrandi, þegar hann kom upp í herbergið sitt.
Hann þefaði af vindlunum og eplunum og þuklaði
grenigreinarnar. Hitapokanum fleygði hann aftur á
móti út í horn, en teppið breiddi hann ofan á sængjna.
Hagedorn og Kesselhuth settust að niðri í forsaln-
um og kveiktu í góðum vindlum. Karl hinn hugum-
stóri kom að borði þeirra og spurði um líðan þeirra.
Síðan fór hann inn í danssalinn, þar sem ungfrú
Marek beið þess að fá að dansa við hann.
Hagedorn sagði Kesselhuth, hvers hann hefði orðið
vísari úti á skautasvellinu. En þessar fréttir höfðu
þau áhrif á aumingja Kesselhuth, að hann gat ekki
haldið neinum samræðum áfram. Hann stóð upp, af-
sakaði sig og rölti upp I herbergið sitt.
Verksmiðj ueigandinn frá Slésíu gaf sig nú á tal
við Hagedorn og fór að leita hófanna um það, hvort
hann vildi hætta nokkrum hundruðum þúsunda í
spunaverksmiðju, sem orðið hafði að loka fyrir fá-
einum árum. Hagedorn fullyrti á hinn bóginn, að
hann ætti ekki eitt einasta mark. En herra Spaltehoiz
lét það ekki á sig fá. Hann lýsti gróðamöguleikunum
aðeins þeim mun glæsilegar . Loks bauð hann Hage
dorn með sér inn í barinn. En þar sá Hagedorn leik
á borði að bjóða þeim frú Kasparíus og frú von Malle-
bré í dans. Hann gat þó losnað við herra Spalteholz
frá Gleiwitz litla stund með þvi móti.
Hagedorn komst brátt að raun um, að það var
hyggileg hernaðaraðferð að dansa við frúrnar til
skiptis. Afbrýðisemi þeirra jókst við hvern dans, og
hann fann, að hann myndi innan skamms verða'auka-
atriði. Hitt varð auðvitað aðalatriðið í augum frúnna
að geta klekkt á andstæðingi sínum.
Loks laumaðist Hagedorn brott — út til Brúsa-
skeggs. Hann Prýddi nú skegg hans með fjöðrum, sem
hann hafði fundið úti í skóginum. Að þessari kvöld-
snyrtingu lokinni gekk hann til herbergis síns.
En veslings Jóhann sat með penna í hönd. Hann
var að ljúka við bréfið til Hildar.
„Ég hefi komizt á snoðir um hræðilegt athæfi,“
skrifaði hann. „Dyravörðurinn kórónaði í dag alla
svívirðuna með því að láta leyndarráðið moka snjóinn
af skautasvellinu. Hugsið ykkur þetta — faðir yðar
er settur á bekk með götusópurum! Leyndarráðið
kvað reyndar hafa hlegið og bannað Hagedorn að
skipta sér af þessu. En Hagedorn heföi þó getað leið-
rétt þetta, því að hann er hafður í hávegum og álit-
inn vera iniljónamæringurinn.
Ég er alveg í öngum mínum, kæra ungfrú Hildur.
Á ég að skerast í leikinn, þrátt fyrir andmæli föður
yðar? Viljið þér svara því við fyrstu hentugleika?
Doktorinn segir, að þess verði ekki langt að bíða, að
þeir láti hann fara að þvo stigana og salernin hér í
gistihúsinu. Hver veit nema þeir láti hann líka fara
að hýða kartöflur í eldhúsinu? Get ég þolað slikt um-
yrðalaust.
Ég vona að svar yðar komi fljótt.
Yðar einlægur
Jóhann."
ELLEFTI KAFLI.
Einmana skautahlaupari
Daginn eftir var enn fegurra veður en áður. Það
hafði ekki snjóað um nóttina. Himinninn var heiður,
Mitt innilegasta þakklæti flyt ég öllum þeim, nær og
fjær, er glöddu mig með skeytum, heimsóknum og gjöfum
á sjötugsafmæli mínu, 19. ágúst síðastliðinn.
Guð blessi ykkur öll.
PÁLL GÍSLASON, VÍÐIDALSÁ.
Eins og þið vitið greiða sjúkrasamlögin ekki glös né
aðrar umbúðir, og glös eru nú bæði dýr og illfáanleg. Hins
vegar tel ég víst, að nóg glös séu til í héraðinu ef ölllu slíku
væri safnað saman og lialdið til haga.
'Safnið því ölllum glösum, sem þið eigið og sendið mér.
Ég mun ekki greiða fyrir þau, en heldur ekki reikna ykkur
kostnað af glösum. Á þennan hátt tökum við þátt í al-
mennum sparnaði og spörum okkur kostnað.
Héraðslæknir.
:
Tapast hefir grár hestur
Mark: tveir bitar aftan hægra. Sýlt gagnbitað
vinstra. Sá sem yrði hestsins var, er vinsamlega
beðinn að gera undirrituðum aðvart. Símstöð Voga-
tunga.
Jóhaim Þórðarson
Bakka, Melasveit, Borgarfirði.
Skrifstofum
| Sakadómaraembættisins í Reykjavík verður lokað |
| vegna jarðarfarar Sigurðar Gísla^onar, lögreglu- |
| þjóns, miðvikudaginn 27. þ. m. |
| Sakadómari. |
Sláturfélag Suðurlands
rieykjavík. Sími 1249. Símnefni: Sláturfélag
Reykhús. — Frystihús.
IYi3ursuðnverksmið|a. — Bjúgnagerð.
Framleiðir og selur í heildsölu og smásöiu: Niður-
soöiö kjöt og fiskmeti, fjölbreytt úrval. Bjúgu og alls
konar áskurO á brauO, mest og bezt úrval á landinu.
Hangikjöt, ávallt nýreykt, viöurkennt fyrir gæði
Frosið köt alls konar, fryst og geymt í vélfrystihúsi
eítir fyllstu nútímakröfum.
Verðskrár sendar eftir óskum, og pantanír afgreidriar
um allt land.
Ókeypis skólavist í
Finnlandi og Svíþjóð

Fyrir skömmu barst Nor-
ræna félaginu bréf frá Norræna
félaginu í Finnlandi þar sem
tilkynnt er, að finnska ríkið
hafi veitt fé til þess að kosta 12
nemendur frá hinum Norður-
löndunum í lýðskóla í einn
vetur. Verður þessum skóla-
plássum skipt á milll Norður-
landanna fjögurra. Þeir íslend-
ingar, sem vildu sækja um þessa
skólavist, þurfa að senda um-
sóknir sínar til ritara Norræna
félagsins hér, Guðl. Rósinkranz,
fyrir 5. sept. Umsóknunum þarf
að fylgja afrit af prófskírteini
frá héraðsskóla ásamt meðmæl-
um skólastjóra.
Eins og áður hefir verið skýrt
frá, hefir 100 ungu fólki frá öll-
um Norðurlöndunum verið boð-
in ókeypis skólavist við lýðskóla
í Svíþjóð næsta vetur, og er um-
sóknarfresturinn útrunninn 1.
september. Umsóknir sendist til
ritara Norræna félagsins. Sjö
nemendur geta fengið þessa ó-
keypis skólavist frá íslandi.
Menningar- og rainn-
ingarsjóður kvenna
Látið minningagjafabók sjóðs-
ins geyma um aldur og ævi nöfn
mætra kvenna og frásögn um
störf þeirra til alþjóðarheilla.
Kaupið minningarspjöld sjóðs-
ins. Fást í Reykjavík hjá Braga
Brynjólfssyni, ísafoldarbóka-
búðum, Hljóðfærahúsi Reykja-
víkur, bókabúð Laugarness. —
Á Akureyri: Bókabúð Rikku,
Hönnu Möller og Gunnhildi Ry-
el. — Á Blönduósi: hjá Þurlði
Sæmundsen.