Tíminn - 09.09.1947, Blaðsíða 1

Tíminn - 09.09.1947, Blaðsíða 1
RITSTJÓRl: ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON ÚTQEPANDI: FRAMSÓKN ARPLOKKURINN Slmar 2363 og 4373 PRENTSMHJJAN EDDA hJ. I iITSTJÓRASKRIFSTOFDR: EDDUHÚSI. Llndargötu S A Simar 2333 og 4373 AFORETSSIiA, INNHEIMTA OG AtTQLÝSINQASKRIFSTOFA: EDDUHÚSI, Lindaxgötu 8A Sfml 31. árg. Reykjavík, þriðjudagixm 9. sept. 1947 Nauðsynlegt aö framkvæma ör- ugga fóðurbirgðaskoðun á Suðurlandi ™ Viðtal við Pál Zóphómasson ráðuuaut um hey- skapinn í seinustu viku. Nú er hálfur mánuður til fyrstu rétta, og ekki nema nokkuð á aðra viku þangað til gangnamennirnir á mörgum stöðum á landinu leggja af stað í göngurnar með nesti og nýja skó, sagði Páll Zóphóníasson ráðunautur, er Tíminn spurði hann heyskapar- i'rétta í gær. Móðir jörð er líka farin að sýna gula litinn, sem alltaf er merki þess, að veturinn fer að nálgast. Eltingin er fyrir Jöngu fallin, störin er orðin gul og jafnvel á hreinum valllendis- bökkum sjást einkenni haustsins á gróðrinum. Skógurinn er að verða flekkóttur, græni liturinn er að víkja fyrir þeim gula, og lyngbrekkurnar eru að taka á sig margbreyttni haustlitanna, og eru þá ef til vill allra fegurstar. 162. blað A Suðurlandi hefir tíðarfarið lítið breyzt síðustu vikuna. Þó var góður þurrkur á jpriðjudag- inn, og frameftir miðvikudegin- um var þurrt víðast. Menn not- Uðu þriðjudaginn mjög mis- jáfnt. Sumir notuðu hann til þess að ná upp í sæti því, sem þeir höfðu heyjað síðast og ekki var orðið hrakið, en létu gamla heyið eiga sig. Aðrir fóru að illa hirtum sætum, náðu þeim upp, og lítið meira. Enn aðrir notuðu daginn til að koma inn úr yfirbreyddum sætum, treystu ekki þurrkinum, svo að þeir þorðu ekki að eiga við að þurrka. Þó mönnum notaðist því dagurinn misjafnt, höfðu allir hans mikil not, og öllum varð hann dýrmætur. Nú er ástandið á Suðurlandi þetta: Tiltölulega fáir menn Nýr skólastjóri Hannes J. Magnússon hefir verið skipaður skólastjóri við barnaskólann á Akureyri í stað Snorra Sigfússonar, sem látið hefir af skólastjórastarfinu, en er nú námsstjóri fyrir Norð- lendingaf j órðung. Vísitalan Kauplagsnefnd og Hagstofan hafa lokið við útreikning vísi- tölu framfærslukostnaðar fyrir septembermánuð. — Reyndist vísitalan vera óbreytt frá út- reikningi vísitölu fyrir ágúst, 312 stig. hafa nú fengið uppundir meðal heyskap, en mikið af honum er ýmist úr sér sprottið eða hrakið eða hvorttveggja. Nokkur hluti af bændunum eða líklega um hafa nú náð öllum töðum inn. Margir eiga nú mikið upp- sætt og flatt, og nái þeir því, fá þeir uppundir meðal hey- skap að vöxtum. En eru margir, sem ekki hafa náð helming af venjulegum heyskap, og nokkrir, en sem betur fer eru þeir fæst- ir, sem ekki hafa náð nema um 1/3 af venjulegum heyskap, og ekki geta þeir hér eftir náð þeim heyjum, að þeir eigi nema ca. 1/2 af venjulegum heyjum, þegar að haustnóttunum kem- ur. Það er því ljóst, að hvernig sem fer um tíðarfarið þennan hálfa mánuð til réttanna, þá verður ca. helmingur af bænd- um Suðurlands með lítil og mjög slæm hey, og hinir með léleg hey, þótt þeir hafi að vöxt- um líkt og þeir eru vanir. Sunnlendingar hafa undan- farin ár vanrækt mjög að hlýða forðagæzlulögunum. Skoðanir á fóðri og ásetningur forðagæzlu- manna að haustinu hefir verið vanræktur. Þótt Búnaðarfélag íslands eigi að fá afrit af skoð- un á fóðurbirgðum og skýrslu um fénað, sem settur er á vet- ur að haustinu, hefir það verið vanrækt um land allt að kalla má1, og sérstaklega á Suður- landi. En nú eru aðstæður þær, að Sunnlendingar ættu að taka rögg á sig, og kjósa forðagæzlu- menn og láta fara fram fóður- skoðun eins og gert er víðast hvar annars staðar. Með því fengist betra yfirlit yfir ástand- ið, og þá er þó hægra um ráð- (Framhald á 4. síSu) Ríkisstjórnin kallar saman stétta- ráöstefnu um dýrtíðarmálin Ráðstefnan kemur saman á fimmtudaglim. Vegna þess, hve alvarlega horfir í atvinnu-, fjárhags- og gjald- eyrismálum þjóðarinnar, hefir ríkisstjórnin ákveðið, að kveðja fulltrúa frá launastéttunum og samtökum framleiðenda til sjávar og sveita á ráðstefnu í Reykjavík til þess að athuga með hverjum hætti verði unnt að vinna bug á aðsteðjandi vandkvæðum og um þátttöku stéttanna í því að tryggja arðbæran atvinnurekstur í landinu. Eftirtaldir aðilar hafa verið beðnir að senda einn fulltrúa hver á ráðstefnu þessa: Alþýðusamband íslands, Bandalag starfsmanna rikis og bæja, Farmanna- og fiskimannasamband íslands, Félag íslenzkra iðn- rekenda, Landsamband iðnaðarmanna, Landsamband íslenzkra utvegsmanna, Sjómannafélag Reykjavíkur, Stéttarsamband bæiýda, Verzlunarmannafélag Reykjavíkur (launþegadeild) og Vinnuveitendaféiag fslands. Ráðstefnan hefst í Alþingishúsinu fimmtudaginn 11. september n. k., kl. 4 síðdegis. Viðtal við Hermann Jónasson: Atvinnuleysi og gjaldeyrisskorti verður ekki af- stýrt, nema framleiðslan verði látin bera sig íslenzhu siyurvegaramir í Stohhhólmi. °Ef liið opinbera og einstaklmgarnir sýna sparnað og ráðdeild, er vel hægl að sigrast á erfiðleikunum. f tilefni af skýrslu Fjárhagsráðs um gjaldeyris- og lánsfjár- málin, hefir Tíminn snúið sér til Hermanns Jónassonar, for- manns Framsóknarflokksins, sem á sæti í Fjárhagsráði, og rætt við hann um skýrsluna og framtíðarhorfur í þessum efnum. Viðtalið við Hermann fer hér á eftir: Finnbjörn Þorvaldsson. Haukur Clausen. Haukur og Finnbjörn unnu glæsi- lega sigra á Norðurlandamótinu Haukur kom Svíum mjög á óvart með því að verða fyrstur í 200 m. hlaupinu. fslenzku íþróttamennirnir frá íþróttafélagi Reykjavíkur, sem að undanförnu hafa ferðast um Noreg og Svíþjóð, hafa getið sér hið bezta orð og orðið þjóð sinni til sóma. Einkum unnu þeir frækilegan sigur á Norðurlandamótinu í Stokkhólmi um helgina. llaukur Clausen vann þar sigur í 200 metra hlaupi, en Finnbjörn varð annar í 100 metra hlaupi. Norðurlandamótið hófst 1* Stokkhólmi á laugardaginn. Fór þá fyrst fram keppni í 100 metr. hlaupi. Hörð keppni varð þar milli Finnbjarnar og Svíans Lennarts um fyrsta sætið. Finn- björn var fyrstur fyrstu 50 metrana, og reyndi Svíinn að komast fram úr honum án ár- angurs. Á lokasprettinum tókst Svíanum að komast aðeins fram úr, en báðir höfðu þó sama tíma í hlaupinu, 10,9 sek. Hlaut Finnbjörn önnur verðlaun, Lennart fyrstu og Svíinn Nils- son þriðju verðlaun. Tími hans var 11,1 sek. Finnbjörn varð einnig 4. 1 langstökki, stökk 7,09 m. Haukur Clausen sigraði mjög glæsilega í 200 metra hlaupi á mótinu. Hljóp hann þessa vega- lengd á 21,9 sek., sem er nýtt íslenzkt met. Annar í þessu hlaupi varð Norðmaðurinn Haakon Tranberg á 22,0 sek. Sigur Hauks þykir mjög glæsi- legur og hefir hann hlotið mikið lof erlendra blaða fyrir frammi- stöðuna. Kom mörgum sigur hans á óvart, þar sem hann er áður lítið þekktur hlaupari, nema hér heima. Höfðu erlend blöð meira að segja orð á því, að hj^nn ætti tæpast tilkall til að vera þátttakandi í Norður- landamótinu. Haukur er aðeins 18 ára gamall og var yngsti keppandinn á norræna mótinu. Bjarni riddari Bjarni riddari, fyrsti nýi tog- arinn, sem Hafnfirðingar fá eftir styrjöldina, kom til Hafn- arfjarðar aðfaranótt laugar- | dagsins. Hann er eign Akur- gerðis h.f. Blaðakosturinn „Það er of seint, þótt þú sjáir það nú.“ Þessi setning varð manni að orði í sambandi við fjársöfnun Tímans, en með hliðsjón af greinargerð Fjár- hagsráðs, sem nýlega hefir ver- ið birt í blöðum landsins. Mundi nú svona komið, ef Framsóknarflokkurinn hefði átt í höfuðstaðnum blaðakost, þótt ekki væri til jafns við nema annað hvort verkalýðsblaðið seinustu 10—20 árin? Mundi ekki gott dagblað með fréttum og léttlæsilegu efni, jafnhliða túlkun á viðhorfum flokksins til þjóðmálanna, hafa getað vamað því, að svona væri nú komið fjárhagslega fyrir okkur sem raun ber vitni um, tveimur árum eftir að við vor- um cin ríkasta þjóð heimsins, miðað við fólksfjölda? Er ekki gott að hafa þessar spurningar í huga, þegar unnið er að fjársöfnun Tímans? Vinn- ið vel og ötuilega að fjársöfn- uninni, svo að ekki komi slíkt eða svipað fyrir í annað sinn. Kæliskipið Vatnajök- ull komið til landsins Vatnajökull, hið nýja kæli- skip Sölumiðstöðvar hraðfrysti- húsanna, kom hingað aðfara- nótt laugardagsins eftir 6V2 dags ferð frá Stokkhólmi, en það er smíðað í Svíþjóð. Skipið tekur 700—800 smál. af fiski. Það mun taka fisk á höfnum út á landi næstu daga og fer með hann til Ameríku. — Hvað segir þú um skýrslu Fjárhagsráðs? — Ég tel, að skýrslan sé eins nákvæm tölulega, eins og bezt verður vitað. Um það atriði er, að mínu áliti, ekki hægt að deila með neinum rétti. — En þar sem áætlanir eru gerðar, eins og til dæmis um gjaldeyristekjur þessa árs, er líklega of mikil bjartsýnin, enda er það tekið fram í skýrslunni. Ályktanirnar eru ekki yfirleitt dregnar af tölum, það getur hver og einn gert sjálfur. En þar sem ályktanir um ástand hvernig úr þeim verði komizt. hagsráði, eru þær dregnar með mjög vægum orðum, sem ekki er óeðlilegt, — en þess vegna sýna þær, að mínu áliti, ekki alls kostar rétta mynd af hinu geigvænlega ástandi í fjármál- um okkar öllum. — Vilt þú nokkuð segja um það, hvernig þú telur að bregð- ast eigi við, til að komast hjá ógöngunum? — Það er ekki rétt orðuð spurning við erum komnir í ógöngurnar, og spurningin er, hvernig úr þeim verði komizt. Þær ráðstafanir, sem Fjár- hagsráð hefir þegar gert, er að stöðva gjaldeyriseyðsluna, nema til allra brýnustu nauðsynja. í þessum tilgangi hefir og verið komið á skömmtun á innflutt- um vörum. Það er þá ekki síður tilgangur skömmtunarinnar, að vörur þær, sem þjóðin getur veitt sér, skiptist réttlátlega milli neytendanna. — Þessi ráð- stöfum Jcemur augljóslega allt of seint — því gjaldeyririnn er þrotinn. — En þær ættu þó að ná þeim tilgangi að stöðva frekari skuldbindingar út á við, og til að ná því marki, að þeim gjaldeyri, sem við eignumst hér eftir verði skynsamlega ráð- stafað. — — Hvaða áhrif hafa þessar fjárskortur inn á við, veldur öðru leyti? — — Þær ráðstafanir, er ég hefi nefnt, eru aðeins byrjunarráð- stafanir og hafa þau áhrif, sem ég hefi nefnt. — Hitt er svo annað mál, að gjaldeyrisþrot þjóöarinnar út á við, og láns- fjárskortur inn á við, veldur hættulegri stöðvun, ef ekki verð ur þegar í stað framhald á stórvœgilegum breytingum á fjármálagrundvellinum sjálfum. Nánar tiltekið má segja þetta þannig: Það er nú ljóst, svo að vonandi verður ekki lengur um það deilt, að þjóðin hefir und- an farin ár lifað á því að eyða þeim 580 miljónum af erlend- um gjaldeyri, sem hún hafði eignazt, — eytt þessu að sumu leyti í þarfa hluti en meiru þó í óþarfa. — Við þetta hefir skapast ofurþennsla í verzlun- ina. Meiri fjöldi manna hefir unnið við sölu og dreifingu vara en framhald getur orðið á. Iðnaðurinn hefir blásið út og verið önnum kafinn við að vinna úr erlendum hráefnum. Bygg- ingarstarfsemin hefir veitt þús undum manns atvinnu fram- yfir það, sem framhald getur orðið á. Um fimm fallt meira byggingarefni hefir verið flutt inn sum undanfarin ár, en áð- ur hefir tíðkazt. — En nú er buddan tóm — 580 miljónirnar eru búnar og það er ekki hægt að flytja inn vör- ur fyrir gjaldeyri, sem búið er að eyða, — né framkvæma fyrir lánsfé, sem þegar er lánað og fast. — Afleiðingarnar eru stórfelldur samdráttur í þeim atvinnugrein um, sem ég hefi nefnt. — Hver á að útvega þessu fólki atvinnu? — Þar er ekki nema um eína leið að velja. Framleiðslan verður að sjá þessu fólki fyrir atvinnu og lífsframfœri. En þess er hún ekki megnug, eins og nú standa sakir. Þess vegna eru næstu ráðstafanir svo mik- ils verðar, að þær eru og hafa verið undirstöðuatriðið. En það er að koma framleiðslunni á þann grundvöll, að hún beri sig, svo að sögð sé setning, sem hefir nálgast guðlast að nefna síðustu árin. — Framleiðslukostnaður verður að komast í eðlilegt jafnræmi við það verð, sem fyrir fram- leiðsluna fæst á erlendum mark aði. Með þessu einu er hægt að afstýra tvenns konar voða, sem yfir okkur vofir ella. — Þaö er stórfelldara atvinnuleysi en áður hefir hér þekkst, með öll- um þess hörmungum og gjald- eyrisskorti, sem hér mundi valda vöntun á nauðsynjum og gæti leitt yfir þjóðina varan- legt ófrelsi fjármálalega og stjórnarfarslega. — En þegar talað er um ráðstaf- anir, sem gera þurfi, má heldur ekki gleyma því, að þjóðin verð- ur að taka sig tll og spara, bæði einstaklingar og hið opinbera. Hjá því kemst þjóðin með engu móti, ef hún ætlar að rétta við. — Og hvað segir þú svo um lík- urnar fyrir viðreisn? — — Um það segi ég, að við- reisnin er undir þjóðinni sjálfri komin. — Nú veit hún, ef hún lokar ekki augunum, nákvæmlega hvar hún stendur — það er þó unnið með skýrslu Fjárhags- ráðs. Þjóðin þurfti, ef sæmilegt átti að vera, að snúa við fyrir löngu. En hún hefir ekki gert það og um það tjáir ekki að fást. En nú stendur hún á vegamótum og hún kemst ekki hjá því að velja leið. Önnur leiðin liggur út í atvinnuleysi, skort og ef til vill ófrelsi. Hin leiðin liggur til sigurs og glæstrar framtíðar — en gegnum það sem sumir kalla erfiðleika. Það er sparnaður, sjálfsafneitun og fyrirhyggja.— Þjóðin komst þolanlega af fyrir styrjöld með því afla sér milli 50—60 miljóna árlega í erlendum gjaldeyri. Kaupa fyrir (Framhald á 4. síSu)

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.