Tíminn - 16.10.1947, Blaðsíða 2

2
TÍMINN, íiinmtiiclagiim 16. okt. 1947
189. blað
Fimmtudagur 16. oUt.
Bílainnflutnmgiir á
vegum S. I. S.
Mbl. gerir sér tíðrætt um inn-
flutningsmálin og birtir grein
eftir grein gegn skrifum Tím-
ans um rétt neytendanna til að
verzla þar, sem þeir vilja helzt.
Síðasta laugardag segir Mbl.
að Samband ísl samvinnufélaga
þurfi ekki að kvarta um að það
hafi .verið afskipt við innflutn-
inginn. Nefnir blaðið bílainn-
flutning S.Í.S. máli sínu til
stuðnings og bendir réttilega á,
að hann hafi vaxið ört.
Það var öll von til þess, að
blaði heildsalanna væri þessi
bílainnflutningur ofarlega í
huga. En það var ekki jafn
heppilegt fyrir það að nefna
hann í þessum umræðum.
Svo stendur nefnilega á, að
bílarnir voru ekki fluttir inn
nema að litlu leyti samkvæmt
leyfum, sem Viðskiptaráð veitti
verzlunum beint. Fjöldi bílanna
er flutt inn samkvæmt leyfum,
sem Nýbyggingarráð og Við-
skiptaráð veittu einstökum
mönnum og fyi'irtækjum. Og
það, sem hefir gerzt er einmitt-
þetta, að þegar einstaklingar
höfðu fengið þessi leyfi og áttu
að kjósa sér sjálfir til viðskipta
þá verzlun, sem þeim var geð-
þekkust og þeir treystu bezt,
þá fóru svo margir þeirra til
Sambandsins, að Mbl. segir, að
það þurfi ekki að kvarta. Og
þetta er alveg rétt hjá Mbl. —
Samvinnuverslanirnar virðast
ekki þurfa að kvarta um að þær
séu settar hjá í viðskiptum, ef
almenningur fær að ráða.
En heildsalamálgagnið, Mbl.,
segir frá þessum aukna bílainn-
flutningi S.Í.S., eins og þar væri
um einhverja sérstaka, óverð-
skuldaða náð að ræða. Það er
sprottið af þeirri tilfinningu, að
rétturinn í verzlunarmálunum
sé hjá heildsölunum en ekki
fólkinu og hér hafi því neyt-
endurnir tekið handa S.Í.S ein-
hvern rétt, sem bílaheildsal-
arnir áttu.
Mbl. er ekki öfundsverð af því,
að standa nú strípað frammi
fyrir þjóð sinni með þennan
hugsunarhátt.
Það er annars táknrænt fyrir
gáfur og heiðarleik Mbl., að það
deilir á reglur þeirra Sigtryggs
Klemenssonar og Hermanns
Jónassonar á þeim grundvelli,
að samkvæmt þeim eigi að
skylda neytendur til að afhenda
verzlunum skömmtunarmiða
sína fyrirfram. Tillögur þeirra
gerðu ráð fyrir að neytendur
fengju heimild til þess, ef þeir
óskuðu þess sjálfir. Mbl. gat
því vel verið fylgjandi reglun-
um í sjálfu sér, enda þótt það
hefði ekki trú á þessari heim-
ild og vildi afnema hana. En
það var ekki mergur málsins.
Blaðið vildi binda fólkið á klafa
heildsa’anna. Því vill það ekki
viðurkenna rétt almennings. —
Því hengir það sig í aukaatriði
og læzt ekki sjá og skilja það,
sem er kjarni málsins.
Það var ósköp heppilegt að
Mbl. skyldi verða til að gera
bílainnkaup S.Í.S. að umræðu-
efni og það einmitt á þennan
hátt. Þar er dæmi um það, að
þeir sem eignast hlutina og
nota þá, geti haft ákveðnar
óskhsum að færa viðskiptin eitt-
hvað til.
Svo er það spurningin, hvort þeir
eigi með það eða ekki. Var hitt
Málflutningur kommúnista er móðgun við þjóðina
IJtvarpsræfSa Eysteins Jóussonar menntamálaráðherra
Þessar útvarpsumræður eru
haldnar að tilhlutun ríkis-
stjórnarinnar, enda þótt flokk-
ur utanríkisráðherrans hafi
flutt óskina um umræðurnar.
Það hefir ekki verið óskað
eftir utvarpsumræðum um þessa
þingsályktunartillögu vegna
þess, að hún sé í sjálfu sér svo
merkileg, því fer fjarri að svo
sé, þótt hún víkji að merku
máli — Farísarráðstefnunni.
Hins vegar er þál. og greinar-
gerð hennar gott sýnishorn af
andlegu ástandi leiðtoga komm-
únista og gefur býsna góðar
hugmyndir um bardagaaðferðir
þeirra og merk að því leyti. Til-
lagan og greinargerð hennar
gefa einnig tilefni til, að rætt
sé nokkuð almennt um vanda-
málin og þann ofsafengna áróð-
ur, sem nú er rekinn gegn því
að þjóðin sameinist um við-
reisnarstarfið.
Ýmsir munu ef til vill segja
sem svo, að umræður séu orðn-
ar nógu miklar. Nú eigi aö tala
minna og gera meira en áður.
Það er hverju orði sannara, að
hefjast þarf handa og biðin er
orðin alltof löng og tjónið af
því óbætanlegt. En menn verða
að minnast þess, að í þjóðíélagi
hinna mörgu flokka, er allt
nokkuð þungt í vöfunurn: Auk
þess verða menn að hafa í huga,
að stórfelldar ráðstafanir verða
helzt að styðjast við góða þekk-
ingu almennings á ástandinu
og því má yænta gagns af um-
ræðum í útvarp frá Alþingi, þó
tillögur um lausn vandans séu
ekki fram komnar ennþa á
þessu þingi.
Með tillögu þessari er farið
fram á, að Alþingi álykt:, að
ríkisstjórnin skuli gefa skýrslu
um þátttöku sína í Parísarráð-
stefnunni og sérstaklega um
beiðni sína um lán hjá amerísk-
um bönkum eða hjá ríkisstjórn
Bandaríkjanna.
Það kemur engum á óvart,
þótt kommúnistar ætli að ærast
út af Parísarráðstefnunni. Það
er svo sem ekki nema sjálfsagt,
þegar þess er gætt, að Rússar
voru andvígir þeirri ráðstefnu
og hafa sagt .sínum undirsátum
í öðrum löndum að sameinast í
baráttunni gegn henni og því
sem þar fór fram og gegn því
að Evrópa verði leist úr rúst-
um í samvinnu við Bandaríkin.
Það er þá einnig sjálfsagt, að
þessi þjónusta sitji fyrir og að
um þetta fjalli fyrsta mál
Kommúnista á þessu þingi.
Hitt kemur heldur ekki nein-
um á óvart, sem þekkir starfs-
aðferðir Kommúnista, þótt þeir
krefjist skýrslu um lánbeiðni
ríkisstjórnarinnar hjá amerísk-
um bönkum eða ríkisstjórn
Bandaríkjanna, enda þótt vit-
að sé, og þeir viti það, að ekki
réttara, að binda þá, sem fóru
með bílaleyfin til S.Í.S., við það
að kaupa af einhverjum heild-
sölukaupmönnum og það
kannske þeim, sem buðu lök-
ustu viðskipti? Hér má alveg
sleppa að tala um ýmsa
óskemmtilega verzlunarhætti
eins og það, að heildsalinn taki
andvirði bílsins missirum og ár-
um saman áður en hann af-
hendir hann.
En hvor á að rá'ða viðskipt-
unum, neytandinn eða heild-
salinn? Á heildverzlunin að vera
iil fyrir fólkíð eða fólkið fyrir
heildsalana?
hefir verið beðið um slíkt lán,
hvorki í sambandi við Parisar-
ráðstefnuna né í öðru sam-
bandi. En þessum atriðum hafa
nú þegar verið gerð skil af
öðrum og sé ég ekki ástæðu til
þess að fara lengra út í það.
Ég sný mér því að því, sem
þingsályktunartillagan og fram
koma Kommúnista yfirleitt gef-
ur eigi síður tilefni til, að rætt
verði.
Dagskipan Kommúnista.
í greinargerð þingsályktunar-
tillögunnar, — sem er eitt hið
furðulegasta og ósvífnasta
plagg, sem sýnt hefir verið’ á
Alþingi, — er þannig til orða
tekið, að ráðherrar núverandi
ríkisstjórnar séu reyndir að því
að vinna að því að eyðileggja
afkomumöguleika þjóðarinnar
og jrýra lífskjör almennings í
hvívetna. Þessar furðulegu og
sjúklegu staðhæfingar eru í
fullu samræmi við allan mál-
flutning Kommúnista um þess-
ar mundir og hafa þeir ferðast
um landið þvert og endilangt
til þess að flytja þjóðinni þenn-
an boðskap. En áður en þeir
lögðu af stað í leiðangurinn,
var haldinn stjórnmálafundur í
Reykjavík og gefin út einskon-
ar dagskipan í blaði Kommún-
ista, en aðalefni hennar var
þannig, orðrétt:
„Ríkisstjórnin hefir unnið
kappsamlega og markvíst að því
að stöðva atvinnuframkvæmdir
í landinu og koma á atvinnu-
leysi þegar á þessu hausti.“
Og ennfremur segir:
„Heildsalarnir hafa verið
látnir eyða gjaldeyri þjóðar-
innar gengdarlaust, ríkisstjórn-
in hefir vegna pólitísks ofstæk-
is selt afurðir landsins fyrir
minna verð en hægt hefði verið
að fá, og í skjóli þess gjaldeyr-
isskorts, sem ríkisstjórnin þann
ig hefir skapað, á að hefja á-
rásir á afkomu launþega og al-
mennings í landinu, rýra lífs-
kjörin, lækka launin — allt í
þeim tilgangi að heildsalar og
annar stórgróðalýður geti hald-
ið áfram að græða.“
Þannig hljóðaði dagskipanin,
þannlg er málflutningurinn og
hefir verið, og þannig er haldið
áfram í greinargjörð þeirrar
þingsályktunartillögu, sem hér
liggur fyrir, svo sem ég vék að
áðan. A^alefnið er þetta: Rík-
isstjórnin skapar gjaldeyris-
skort, atvinnuleysi og hrun af
því að hún hefir það að aðalá-
hugamáli að skerða lífskjör
þjóðarinnar. Það þarf mikla trú
á heimskuna og mannvonskuna
til þess að imynda sér, að mál-
flutningur eins og þessi beri ár-
angur, og upp á andlegt fóður
þessarar tegundar býður enginn
nema sá, sem haldinn er ríkri
mannfyrirlitningu.
Fyrst þessu er haldið fram,
og það jafnvel á sjálfu Alþingi,
þá verður víst ekki hjá því
komizt að gera þessum áburði
einhver skil, þótt menn hefðu
mátt vænta þess að þroski ís-
lenzku þjóðarinnar væri þannig,
að menn bæru ekki slíkt á borð
fyrir hana.
Hverjir „skapa“ kreppu.
Ríkisstjórnin er að skapa gjald
eyrisskort, kreppu, hrun og at-
vinnuleysi af ásettu ráði til
þess að geta rýrt lífskjör al-
mennings! Þetta mundi þá vera
aðalkjarni þess boðskapar, sem
stjórnarandstaðan á íslandi
hefir upp á að bjóða á því ári
1947, á þriðja ári lýðveldisins.
„Af ásettu ráði“ er aðalatrið-
ið, það verður að vera með, því
það á að vera skýringin á því,
að stjórnin ekki vilji fá gott
verð fyrir afurðirnar og kem ég
að því síðar.
Ég held nú, að þeir menn,
sem láta sér til hugar koma að
nokkur ríkisstjórn skapi að
yfirveguðu ráði kreppu til þess
að geta rýrt afkomu almenn-
ings á meðan hún situr að
völdum, séu í því ástandi and-
lega, að þeir þurfi annarar
hjúkrunar við, en þeirrar, sem
hægt er að veita í svona um-
ræðum og fer ég ekki lengra út
I það.
Hitt er annað mál, að gjald-
eyrisskortur og kreppa geta
stafað af rangri stjórnarstefnu,
og þótt það ætti að vera óþarfi
að ræða þá sjúklegu fullyrðingu
Kommúnista, að núverandi rík-
isstjórn vinni markvíst að því
að skapa erfiðleika, þá er rétt
að gera þeirri spurningu nokkur
skil, sem ævinlega á að vera
vakandi: Af hverju stafa þessi
ægilegu fjárhagsvandræði —
hefir núverandi ríkisstjórn
skapað þau — ekki að yfirlögðu
ráði, heldur af því henni hafi
missýnst eða mistekist.
í þessu sambandi er nauðsyn-
legt að minna á, hvernig ástatt
var í landinu þegar núverandi
ríkisstjórn tók við, af því að
það er svo stutt síðan, — en hún
tók við um leið og Kommúnist-
ar hrökkluðust frá völdum, á-
samt þeim, sem stýrt höfðu i
félagi við þá. Við íhugun á
þessu, mætti ef til vill komast
að niðurstöðu um, hvort það sé
réttlátur dómur, að þeir stór-
felldu erfiðleikar, sem þjóðin á
nú við að stríða, séu skapaðir
af núverandi stjórn eða hvort
það séu einhverjir aðrir, sem við
slíka sköpun gætu orðið bendl-
aðir. Og ef til vill á hið ólíklega
eftir að koma í ljós, að þeir,
sem hæst hrópa að núverandi
stjórn, þegar hún leitast við að
komast út úr erfiðleikunum,
eigi ekki minnstan þátt í því,
hve illa er komið.
Hverju var tekið við.
Núverandi ríkisstjórn tók við
í febrúarmánuði þessa árs. í
gjaldeyrismálum var þá þannig
ástatt, að innstæðurnar, sem til
voru þá, voru ekki nægilega
miklar til þess að standa undir
bankaábyrgðum, sem búið var
að takast á hendur, og leyfum
þeim, sem nýbyggingarráð
hafði gefið út. Vantaði, þá fyrir
nokkrum milljónum af nýbygg-
ingarleyfum og bankaábyrgð-
um og marga millj. tugi og þó
réttara hundruð millj. til þess
að mæta því sem búið var að
gefa út af öðrum leyfum eða
sem búið var að ráðstafa með
bindandi vörukaupum með
samþykki yfirvaldanna. Þannig
var öllum gjaldeyrinum ráð-
stafað þegar þessi ríkisstjórn
tók við og gjaldeyrisskortur ó-
umflýjanlegur. Hafði þá verið
ráðstafað á tveimur síðustu ár-
um yfir 1,2 milljarði kr.
Peningamál rikisins stóðu
þannig þegar stjórnin tók við,
að ríkissjóður og ríkisstofnanir
skulduðu a. m. k. 20 millj. á
yfirdráttarreikningum í Lands-
bankanum og ástandið í fjár-
hagsmálum landsins og ríkisins
var slíkt að öðru leyti, að ríkis-
lán eða lán með ríkisábyrgð
voru ófáanleg svo nokkru næmi.
Sjávarútvegurinn stóð þann-
ig, að þess var enginn kostur
að nokkur fleyta yrði hreyfð á
sjó um áramótin síðustu fyrir
það verð, sem líklegt var að
fengist fyrir fiskinn á erlendum
n\arkaði, og svo gifurlega hafði
framleiðslukostnaðurinn vaxið,
að í stað 50 aura verðs, sem
dugði á vertíðinni á undan, var
65 aura verð talið lágmark.
Hraktist Alþingi út í það að
taka til bráðabirgða ríkisábyrgð
á öllum fiskútflutningi báta-
flotans, án þess að nokkuð væri
vitað um sölumöguleika er-
lendis. Þfetta var gert til þess
að komast hjá stöðvun þá, þar
sem engin forusta var um
haldkvæm úrræði.
Stjórn sjávarútvegsmála Var
eitt af sérsviðum Kommúnista
í ríkisstjórninni sem fór, og
hafði farið þannig úr hendi að
bátaútvegurinn er yfirleitt
sokkinn í skuldir í lok mikilla
uppgangstíma allra annarra.
Þetta stafar blátt áfram af
þeirri verðbólgustefnu, sem
Kommúnistar og fleiri hafa
fylgt. En Kommúnistar hafa
leikið þann leik að gæla við út-
vegsmenn og sjómenn á sama
tíma sem þeir hafa hrint út-
veginum út I skuldafenið á
nýjan leik.
Þegar núverandi ríkisstjórn
tók við, voru afurðasölusamn-
jngar ógerðir um nær allar út-
flutningsvörur landsmanna.
Ástandið í húsnæðismálum
var verra en ]aað hefir nokkru
sinni orðið og fjáröflun til
bygginga stöðvuð, leiguokur og
svartur markaður stóð með
meiri blóma en nokkru sinni
fyrr.
Nýsköpunarframkvæmdirnar
stóðu þannig, að fjáröflun til
þeirra var stöðvuð, fjárfest-
ingar-kontrol vantaði og alla
hemla á eyðslu og því fullkom-
ið handahóf ríkjandi um það,
hvort nauðsynlegar fram-
kvæmdir sætu fyrir eða aðrar
ónauðsynlegri.
Dreifing stríðsgróðans, með
verðbólguna að áhaldi, hafði
tekizt þannig, að aldrei höfðu
verið til í landinu jafnmargir
milljónamæringar, eftir því
sem Kommúnistar sjálfir sögðu
og segja, og ástandið allt var á
þá lund, að fjórir hagfræðingar,
tilnefndir af stjórnmálaflokk-
unum, komust að þeirri niður-
stöðu, að gagngerðar ráðstaf-
anir þyrfti að gera, gagngjörð
stefnubreyting þyrfti að eiga
sér stað í fjárhagsmálum þjóð-
arinnar, ef forða ætti frá miklu
hruni. Og þessir fjórir hagfræð-
ingar slá því föstu, að ástandið
sé orðið svo alvarlegt, að þetta
geti ekki orðið nema með þátt-
töku almennings. Um það segja
þeir svo:
„Þegar hér er komið lestri
þessa þáttar álitsgerðarinnar,
hefir sú spurning án efa vakn-
að í huga lesanda, hvort nauð-
synlegt sé nú, þegar öllu er á
botninn hvolft, að grípa til
nokkurra þeirra ráðstafana, er
gerð hefir verið grein fyrir hér
að framan og allar hafa óhjá-
kvæmilega í för með sér meiri
og minni óþægindi og skerðingu
lifskjara fyrir fleiri eða færri
þegna þjóðfélagsins."
Og ennfremur segja þeir svo
á bls. 72:
„Eins og viðhorfið er orðið
nú, telur nefndin óhjákvæmi-
legt, að nokkrar byrðar verði
lagðar á launastéttirnar og á
bændastéttina í sambandi við
festingu þá á launum og af-
urðaverði, sem hún telur nauð-
synlega. Þar með er vitanlega
ekki sagt, að þessar stéttir ein-
ar eigi að bera kostnaðinn við
lausn dýrtíðarmálsins."
Þetta var nú þá — á meðan
Kommúnistar ennþá sátu í rík-
isstjórn, — ekki gat núverandi
stjórn, sem ekki var orðin til,
skapað þetta ástand.
Einn af þessum hagfræðing-
um var frambjóðandi Kommún-
ista í síðustu alþingiskosning-
um, Jónas Haralz.
Þegar þessar staðreyndir all-
ar saman, sem nú hafa nefnd-
ar verið, eru athugaðar, þá
undrast menn það blygðunar-
leysi, sem fram kemur hjá
Kommúnistum, sem sátu í rík-
isstjórn áður en núverandi
stjórn tók. við, þegar þeir halda
því fram, að núv. stjórn hafi
skapað gjaldeyrisskort og búið
til kreppu. Mætti þó fleira til
tína af sama tagi.
Þeir halda ef til vill Komm-
únistar, að þjóðin meti það við
þá að þeir hafa stofnað til
þessa og hlaupið svo burt frá
öllu saman þegar afleiðingarn-
ar fóru að verða auðsæjar og
erfiðleikar að berja að dyrum.
Það væri einnig full ástæða
komin til þess að krefjast þess
af Kommúnistum, að þeir
gjörðu grein fyrir, hvað þeir
voru að gera í ríkissjórn þessi
tvö ár, sem þeir voru þar og
að hverju leyti ástandið, sem
þeir hafa átt sinn þátt í að
skr^a, hefir orðið til hagsbóta
fyrir alþýðustéttirnar, sem þeir
þykjast bera fyrir brjósti..
Þetta sem nú hefir verið sagt
um það við hverju tekið var,
ætti að duga til þess að sýna
að núv. ríkisstjórn hefir ekki
skapað erfiðleikana, hvorki
viljandi né óviljandi.
Kemur þá að því, hvort
stjórnin hafi nú þegar læknað
sjúklinginn, sem hún tók við.
Því er ekki hægt að svara ját-
andi, en með réttu tel ég að
segja megi, að starfið í þá átt
hafi verið hafið og kem ég að
því síðar.
Markaðsævintýri
Kommúnista.
Áður vil ég víkja enn að
n
Kommúnistum og furðulegum
kenningum þeirra um það, að
ríkisstjórnin hafi ekki viljað
selja afurðir íandsmanna fyrir
hæzta verð og að óþarft sé að
hafa áhyggjur af hinum gífur-
lega háa framleiðslukostnaði
íslendinga og fjármálaöng-
þveitinu, þar sem auðvelt sé að
selja alla framleiðslu lands-
manna fyrir nægilega hátt
verð til þess að bera kostnaðinn
og lækna fjármálaöngþveitið.
Aftur hljóta menn að undrast
hversu lítils forkólfar Komm-
únista meta dómgreind manna
eða hafa þeir haldið að þeim
yrði sleppt við að gera grein
fyrir þessum fullyrðingum sín-
um frammi fyrir þjóðinni. —
Dettur þeim í hug, að nokkur
maðvr með fullu viti taki
svona órökstuddar fullyrðingar
sem góða og gilda vöru Og
halda þeir, að þeir getl komizt
hjá þvi að gefa glöggar upp-
lýsingar um, við hvað þeir eiga
með hinum gífurlegu ásökunum
sínum 1 sambandi við afurða-
(Framahld á 3. síöu)
I
I