Tíminn - 01.11.1947, Blaðsíða 3

201. blað
Reykjavík, langofdagiiui 1. nóv. 1947
3
Straumur, sem verður að stöðva
Eitt alvarlegasta öfugstreym-
iö í þjóðlífi okkar íslendinga á
síðustu árum, er hinn öri flótti
fólksins frá framleiðslunni til
launa- og bitlingastarfa.
Er sá flótti orðinn svo alvar-
legur, að vart er nú um að ræða
að hægt sé að fá fólk til að
vinna að störfum landbúnaðar-
ins, jafnvel í hinum fjölmenn-
ustu og beztu héröðum landsins
og í hinum afskekktari sveita-
byggðum horfir beinlínis til
landáuðnar vegna fólksleysis.
Og um framleiðslustörfin við
sjávarsíðuna hefir sótt mjög í
sama horf. Þrátt fyrir það þó
aðstaða þeirra er sjómennsku
stunda hafi farið síbatnandi
hvað allan skipakost og útbúnað
snertir, hefir samt sú orðið
raunin á undanfarin ár, að í
stórvandræðum hefir gengið, að
fá mannafla á fjölda ágætustu
báta og í mörgum útgerðar-
stöðum orðið að manna skipin
að miklu leyti með færeyskum
sjómönnum.
Ástæðuna til þessa öra brott-
hvarfs fólksins frá framleiðslu-
störfunum, eru þær, að með til-
komu hins skjótfengna og ó-
vænta stríðsgróða sköpuðust
hér óteljandi skilyrði til alls
konar starfsemi, — að vísu oft
lítt gagnlegrar — sem haft hefir
upp á að bjóða skemmri vinnu-
tíma, minna erfiði og að jafn-
aði hærri tekjur, en höfuðat-
vinnuvegirnir, landbúnaðurinn
og sjávarútvegurinn geta veitt
þeim, sem við þá starfa.
Því miður hefir og sú orðið
raunin á, að sjálft ríkisvaldið,
sem á að vera brjóstvörn at-
vinnuveganna, hefir einmitt á
ýmsan hátt, einnig orðið til
þess, að fara í kapphlaup við
framleiðsluna um vinnuafl og
launagreiðslur. Nægir í því efni
að benda á, er samþykkt voru
fyrir fáum árum launalögin
nýju, sem höfðu 1 för með sér
hvort tveggja í senn, stór hækk-
aðar tekjur flestra er launuð
störf hafa hjá ríkinu og urðu
jafnframt þess valdandi að
bæjarfélög og flest fyrirtæki
hækkuðu laun þess starfsfólks
sem hjá þeim vinnur.
Þegar svo er komið, sem hér
er raun á orðin, að hin þýðing-
arminnstu afætustörf' og létt-
ustu launastörf, sem oft eru
ekki bundin nema við örfárra
stunda vinnu á dag, gefa hærri
tekjur en höfuðatvinnuvegirnir
geta veitt, er ekki svo mjög að
undra þó fólk, sem í flestum til-
fellum lítur fyrst og fremst á
hag líðandi stundar, sæki fast á
að komast að slíkri starfsemi.
Það er tæplega hægt að lá,
þó hver og einn kjósi að sitja
við þann eld er bezt brennur í
hverju augnabliki.
En hér er samt sem áður um
þjóðarböl að ræða, — böl sem
fyrr en varir hlýtur að leiða ó-
farnað framleiðsluhruns og at-
vinnuleysis yfir þjóðina, ef ekki
verður bót á ráðin.
Allar okkar vonir um vaxandi
menningu, frelsi og velmegun i
framtíðinni byggjast á því, að
blómleg framleiðsla megi hér
dafna, til lands og sjávar, er
skapi traustan 'Viðskiptagrund-
völl bæði inn á við og út á við.
— En slíkt verður ekki tryggt
með öðru móti en því, að búa
því fólki er að höfuðframleiðsl-
unni vinnur það góð lífskjör,
að vinnuaflið beinist fyrst og
íremst þangað.
Eitt helzta og mest aðkall-
andi verkefnið sem bíður þeirra,
er nú og á næstu misserum fara
með völd landsins hlýtur því að
verða það, að skapa það sam-
ræmi í kjörum og tekjum þjóð-
félagsþegnanna, er tryggir
framleiðslunni það vinnuafl er
hún þarfnast. f
Það verður að draga saman
hina opinberu starfsemi og
fækka þannig því skrifstofu —
og oft lítið nauðsynlega bitl-
ingaliði sem.við það vinnur.
Það verður að endurskoða allt
launakerfi ríkisins, og færa
launagreiðslur allar til meira
samræmis við tekjur fram-
leiðslustéttanna en nú er.
Og jafnframt verður að koma
í veg fyrir það með löggjöf af
hendi hins opinbera, að bæjar-
félög eða einkafyrirtæki, sem
ekki reka framleiðslustarfsemi
greiði starfsfólki sínu margföld
laun við það, sem atvinnuveg-
irnir þola að greiða þeim sem
við þá vinna, og draga þannig
fólkið frá framleiðslunni.
Vafalaust munu slíkar að-
gerðir sem þessar mæta and-
stöðu þeirra sem mest hafa úr
býtum borið fyrir minnst af-
köst og erfiði í störfum sínum.
En öllum hugsandi mönnum er
það hins vegar Ijóst, að sá far-
vegur sem atvinnuþrá fjöldans
hefir beinzt í að undanförnu, er
farvegur óheilla og öfugþró-
unar.
Þess vegna ættu allir slíkir
menn, hvar í stétt og flokki sem
þeir standa, að geta orðið sam-
mála um hverjar þáer aðgerðir
er miða að því að stífla þann
farveg áður en lengra og enn
verr er komið.
Knútur Þorsteinsson
frá Úlfsstöðum.
Framsóknarfélag
Reykjavíkur
heldur fund í Breiðfirðingabúð þriðjudaginn 4. nóv-
ember n. k.
FUNDAREFNI :
Dýrtíðarmálln
málshefjandi
Eysteiiin Jónsson ráðherra
Þingmönnum Framsóknarflokksins og Framsóknar-
mönnum, sem eru gestir í bænum, er sérstaklega boðið á
fundinn.
Framsóknarmenn, fjölmennið og takið með ykkur nýja
félagsmenn.
Stjórnin.
»♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦«
A. J. Cronin:
Þegar ungur ég var
og aðgæta, hvort ekki hefði verið hreyft við einhverju, færði
stólinn svo sem hálfan þumlung og sneri saumavélinni fá-
eina snúninga með fætinum. Svo hvessti hún augun á mig.
Loks hristi hún höfuðið, eins og hún væri ekki fyllilega
ánægð, opnaði ferðapokann sinn, dró þar upp gleraugu, bibl-
íu og allmargar meðalaflöskur, sem hún raðaði á náttborð-
ið af dæmalausri nákvæmni. Síðan sneri hún sér aftur að
mér og ávarpaði mig á skozkri sveitamállýzku:
„Hefir þú verið vænn drengur síðan þú komst hingað?“
„Já, amma,“ svaraði ég.
„Það þykir mér gott að heyra, vinur minn.“ Það var held-
ur hlýlegri tónn í orðum hennar. „Þú mátt hjálpa mér við
að laga til hérna í herberginu. Ég er aldrei svo dag að heim-
an, að hér sé ekki öllu umsnúið."
Ég hjálpaði henni að taka upp úr pokanum, og hún rað-
aði fatnaðí sínum, stroknum og snurfusuðum, inn í stóran
; skáp. Síðan rétti hún mér flónelspjötlu og sagði mér að
; fægja skörunginn á arninum, því að þrifnaður væri sú
i dyggð, er gengi næst guðhræðslu. Sjálf tók hún fjaðurskúf
! út úr skápnum og tók að bursta með honum rykið af postu-
línshundunum á arinhillunni.
Amma mildaðist heldur, þegar hún sá/ hve vel ég var verki
farinn. Hún horfði áhyggj usamlega á mig og mælti: „Þú
ert vænsti drengur, þrátt fyrir allt. Amma á dálítið handa
þér hérna í pokahorninu."
Hún dró fáeinar glerharðar piparmyntur upp úr efstu
skúffunni vinstra megin, stakk einum mola upp í sjálfa sig
og neyddi mig til þess að þiggja það, sem eftir var.
„Þú bryður það samt ekki,“ sagði hún. „Það endist lengur,
ef þú sýgur það bara.“ Hún strauk hendinni mjúklega yfir
ennið á mér. „Þú verður drengurinn hennar ömmu. Þú skalt
fá að vera hérna hjá mér lambið mitt. Ég ætla bráðum að
fá mér te, og þú skalt fá að koma með mér.“
Og amma lét ekki sitja við orðin tóm. Hún lét mig fylgja
sér eftir allan daginn. Við og við gaf hún sig á tal við mig —
sagði mér meira að segja sitthvað af sjálfri sér. Hún var af
góðum bændaættum. Frændi hennar, sem hún hafði dvalið
hjá sumarlangt, átti kartöflulendur í Ayrskíri. Maðurinn
hennar sálaði hafði verið yfirverkstjóri í katlasmiðjunni í
Levenford — sannur guðs dýrðlingur, sem hafði leitt hana
hinn þrönga veg dyggðarinnar. Dag einn hafði svo ein smá-
lest af stáli dottið ofan á hann.. Þeim degi sagðist hún aldrei
gleyma. Vesalings Samúel! En hún gat huggað sig við það,
að guð hafði tekið hann til sín, og félagi Marshall-bræðra
hafði lika farizt fjarskalega vel við hana. Hún fékk lífeyri,
sem hún gat sótt ársfjórðungslega, meðan henni entist
aldur. Svo var guði fyrir að þakka, að hún Var fjárhagslega
sjálfstæð kona og gat borgað fæði og skæði, húsnæði og
aðhlynningu.
Klukkan sló fjögur. Þá skipaði hún mér að þvo hendur
mínar og andlit. Hálfri klukkustund síðar héldum við af
stað niður Drumbuckþorpið.
Þegar hér var komið sögu, var hið fastmótaða og hákristi-
lega lífsviðhorf ömmu farið að hafa talsverð áhrif á mig.
Og þar eð ég vildi gjarna, að henni gætist sem bezt að mér,
gerði ég mér allt far um að setja upp sama alvörusvipinn
og hún. Ég gerði meira að segja tilraun til þess að riða eins
og hún. Það var eins og manngildi mitt ykist til muna, þar
sem ég þrammaði við hliðina á henni svona uppdubbaðri,
því að hún hafði auðvitað farið í fullan skrúða, áður en hún
fór út, enda þótt heitt væri í veðri. Hún var meira að segja
með langa sólhlíf undir hendinni, og handfangið var loga-
gyllt og sett perlum. — Það þorði enginn að kasta háðsyrðum
að henni.
„Mundu nú eftir að haga þér vel,“ sagði hún, þegar við
nálguðumst sælgætisbúðina hjá smiðjunni. „Tibbie Minns
er bezta vonkona mín — við sækjum sömu samkomurnar.
Þú mátt ekki sötra, þegar þú drekkur teið, og þá mátt ekki
tala, nen\a þú sért ávarpaður að fyrra bragði.“
Það hafði mig sízt grunað, þegar ég mændi á grænu
búðargluggana hjá hinni æruverðugu Tibbie Minns, að mér
ætti að veitast sá heiður að verða gestur hennar. Bjallan
klingdi, þegar amma opnaði hurðina — það var hátíðleg
stund. Ég elti ömmu, og nú opinberaðist mér heillandi, hálf-
rokkið herbergi, þar sem angan af brjóstsykri, anískúlum,
sápu og kertum fyllti hvern kima. Tibbie Minns, lítil og lotin
kona i svörtum kjól og með gleraugu á enninu, sat innan við
afgreiðsluborðið með prjóna sína. Hún rak upp lágt undrun-
ar- og gleðióp, þegar hún sá, hverjir komu inn, stóð upp
og breiddi út faðminn móti ömmu.
„Hamingjan góða — ert þú þá ekki komin!“
„Það er ekki um að villast, Tibbie — það er ég sjálf og
engin önnur.“
Amma var í sjöunda himni yfir því, að henni skyldi hafa
tekizt að koma vinkonu sinni á óvart. Hún hló og gerði að
gamni sínu, milli þess sem þær föðmuðust og kysstust.
Tibbie Mtnns bauð okkur nú inn í bakherbergið, og það
leið ekki á löngu, áður en hún hafði látið bolla á borðið og
ketil yfir eldinn, enda þótt hún væri svo illa haldin af gigt,
að hún gat með naumindum haltrað um. En jafnframt
hlustaði hún gaumgæfilega á frásögn ömmu af verunni í
Klimarnoch og lýsingu hennar á biblíukvöldunum, sem hún
hafði sótt.
„Ja, þú kannt óneitanlega frá mörgu að segja.“ Tibbie
stundi ofurlítið við, þegar frásögn ömmu var lokið. „Ég vildi

Spamaður
er svarii £•£* vorttbólgu og dýrtíð.
VerzliS vitt kaipléUigfta og sparið
þanaig fé yttar.
Samband ísl. samvinnufélaga

Vélar og áhöld
til sölu
Eftirtaldar vélar og áhöld eru til sölu: Malbikun-
arvélar, grjótmulningsvélar, steypublöndunarvélar,
dráttarvélar, loftþjöppur, loftkældir motorar, mal-
arflutningsvagnar, dráttarvagnar fyrir þungaflutn-
ing og kranabifreið (5 smálestir).
Vélarnar verða til sýnis á vélaverkstæði Reykja-
víkurflugvallar dagana 3. til 7. þ. m. kl. 1 til 3
síðdegis. Fyrirspurnum ekki svarað á öðrum tima.
Tilboð merkt „Vélar“ óskast lögð inn á skrifstofu
Flugvallarstjóra fyrir kl. 12 á hádegi þann 10. þ. m.
Flngvallastjóri ríkisins.
PLATÍNU-MINKAR
hreinn Ameríkustofn, eru til sölu. Sömuleiðis amerískir
svartminkar. Búr geta fylgt. Verð sanngjarnt.
Kristinn P. Briem
Sauðárkrók.

Spaðkjðtið
frá Borgarfirði eystra er komið.
Heiltunnur . 125 kg. kosta kr. 1.280,00
— .... 115 — kosta — 1.180,00
Hálftunnur . 55 — kosta — 580,00
Fjórðungstn. 32 — kosta — 360,00
Pantanir, sem berast snemma dags, af-
greiddar samdægurs.
Frystihúsið Herðubreið
Sími 2678.
TILKYNNING
um atvinnuleysisskráningu.
AtVinnuLeysisskráning samkvæmt ákvörðun
laga nr. 57 frá 7. maí 1928, fer fram á ráðning-
arstofu Reykjavíkurbæjar, Bankastræti 7 hér
í bænum dagana 3., 4. og 5. nóv. þ. á. og eiga
hlutaðeigendur er óska að skrá sig samkvæmt
lögunum, að gefa sig þar fram í afgreiðslutím-
anum kl. 10—12 f. h. og 1—5 e. h. hina tilteknu
daga.
Reykjavík, 31. okt. 1937.
Borgarstjórinn í Reykjavík.
ÚTBREIÐIÐ TÍMAN