Tíminn - 08.12.1947, Blaðsíða 5

227. blað
TÍMINN, mánudaginn 8. des. 1147
5
Mánud. 8. des.
Ræktun landsins
Öðru hvoru berast íslenzk-
um lesendum fréttir af útgerð
annarra þjó'ða á íslandsmið.
Samið hefir verið um það, að
þýzki flotinn yrði látinn halda
sig á íslandsmiðum eða norð-
an Rússaveldis, og þá vitan-
lega utan hinnar miklu land-
helgi þess, en þar er landhelg-
in 10 sjómílur. Bretar hafa
ráðgert að senda á veiðar
glæsilegan flota stórra togara,
með frystitækjum og öðrum
nauðsynjum til vinnslu og
nýtingar aflans innanborðs,
— fljótandi verksmiðjur, sem
eiga að fylgja fiskigöngunum
eftir og vera þeim allsstaðar
nálægar, jafnt á landgrunni
íslands sem í Grænlandshafi
og við Bjarnarey.
Enda þótt vér vonum ein-
huga, að samfélag þjóðanna
unni oss þess sjálfsagða rétt-
ar að viðurkenna landamæri
íslands utar en landhelgislín-
an er nú, þá er þó ekki sýnt,
hvernig það ræðst. En þótt sá
réttur vor - fáist viður-
kenndur, bendir margt til
þess, að mjög verði gengið á
fiskistofninn i heild á næstu
vertíðum.
Það væri því hið mesta
glapræði, ef þjóðin einblíndi
svo á kapphlaup um rányrkj-
una á hafinu, að hún gleymdi
landinu og ræktun þess. Það
ástand, sem nú er og framtíð-
arhorfurnar, er einmitt knýj-
andi ástæða til þess, að þjóðin
reyni aö bjarga sem mestu á
land og þoka ræktun landsins
áleiðis sem fyrst.
Það hafa verið sett lög og
gerðar áætlanir um stórfellda
og skipulega'framræslu lands
og ræktun. Nokkuð hefir ver-
ið unnið að útvegun tækja til
að vinna þau verk, en öflun
þeirra er skammt á veg kom-
in og mun gjaldeyrisskortur
verða ærin truflun í þeim
framförum eins og víðar.
En hér er um að ræða nauð-
synjamál, sem ekki þolir bið.
Það verður að fá til landsins
skurðgröfur, jarðýtur, drátt-
arvélar o. s. frv., svo að ekki
standi á þeim. Viða hafa líka
samtök bændanna búið sig
undir þau kaup meö því að
safna saman og festa það fé,
sem áætlað var að kæmi í
þeirra hlut að leggja fram til
þessara kaupa. Það fé er land-
búnaðinum dauður peningur
þar til tækin koma.
' En jafnframt því, sem verk-
færin koma, verður aö sjá svo
um, að vel notist að þeim.
Skurðgröfur eru þungar og
dýrar í flutningi og þær verða
því yfirleitt að grafa í einu,
það sem fyrirsjáanlegt er að
þær vinni á hverjum stað.
Bóndinn veröur því að láta
grafa á einu ári aðalskurði í
mýri, sem hann verður árum
saman að breyta í ræktað
land. Bæði er það ódýrast
fyrir heildina og auk þess
heppilegt fyrir ræktun lands-
ins. En hefir bóndinn bol-
magn til þess?
Þetta er svo mikið mál, aö
framtíð íslenzks landbúnað-
ar er undir því komin. Þjóð-
félagið verður að gæta þess,
að bændurnir eigi kost að
nota hin nýju tæki. Það verð-
ur að flytja þau inn. Og fjár-
hagslegan rekstur verður að
ERLENT YFIRLIT:
Tveir Arabaleiðtogar
Muftin af Jenasalean og' aðaSriíari arabíska
liandalagsins.
í átökum þeim, sem virðast
framundan um -skiptingu ’Palest-
ínu, munu tveir menn koma sér-
staklega við sögu. Annar þeirra er
muftinn af Jerúsalem, E1 Hasseini,
en hinn er aðalritari arabiska
bandalagsins, Azzam Bey. Verður
hér á eftir g:etið-. nokkurra helztu
œviatriða þessara manna.
Leiðtogi Araba
í Pelestínu.
Muftanum af Jerúsalem, E1
Hasseini, hefir enn einu sinni áður
tekist að koma f veg fyrir skipt-
ingu Palestínu og er nú að sjá,
hvort honum -heppnast að gerá
það í annað sinn. Hann er kom-
inn af efnaðri, Arabaf jölskyldu í
Jerúsalem, var- liðsforingi í her
Tyrkja í fyrri heimsstyrjöldinni, en
gerðist síðan einn af aðalforustu-
mönnum arabisku þjóðernishreyf-
ingarinnar. Rétt, eftir fyrri heims-
styrjöldina var hann kosinn mufti
eða eins konar æðsti prestur Araba
í Jerúsalem og hefir hann gegnt
þeirri stöðu síðan, þótt löngum
hafi hann þurft að dvelja land-
flótta. Nokkru síðar var hann kos-
inn forseti í stórráði Muhameðs-
trúarmanna í ..Palestínu og varð
hann þannig í senn trúarlegur og
veraldlegur leiötogi Araba þar.
Djarflega teflí.
Muftinn komst snemma í
andstöðu við Breta og strax
1920 dæmdu þeir hann í
fimm ára fangélsi fyrir að hafa
stutt að óeirðúin. Honum tókst þá
að flýja, áðuf en Bretar gátu
handtekið hanh. Dómurinn kom
því ekki til framkvæmda og ákváðu
því Bretar eftir nokkra mánuði að
náða muftann.' Náðunin var til-
kynnt, ásamt :ýmsum opinberum
tilkynningum, að viðstöddum mikl-
um mannfjöldá, ög hefir sú saga
verið fræg síðair,'að jafnskjótt og
náðunin hafði verið lesin upp, var.
muftanum lyft upp úr mannþröng-
inni og hann borinn í gullstól af
félögum sínum um stræti borgar-
innar. Þótti þetta sýna, að dular-
gerfi hans hefði heppnast vel og að
hann væri óraguf við það að tefla
djarflega.
Skipting Palestínu
hindruð.
Muftinn settist- nú í embætti sín.
aftur, en fljótt tók sambúðin enn
að versna milli hans og Breta. Árið
1937 voru Bretar komnir á þá
skoöun vegna ■ sívaxandi árekstra
Araba og Gyöinga, að umboðs-
stjórn þeirra : í Palestínu væri
óframkvæmanleg til frambúðar og
eina leiðin til lausnar væri að
skipta landinu í tvö ríki milli Araba
og Gyðinga. Gyðingar féllust fljót-
lega á þessa hugmynd, en Arabar
gerðu uppreisn uudir forustu muft-
ans. Bretar ákváðu þá að taka
hann höndunp. en honum tókst að
flýja inn á muesterissvæðið, en
tryggja. Það verður gert með
því að unná’1 bændum sann-
gjarns afurðaverðs, veita
þeim hagstæð íán til ræktun-
arframkvæmda og með bein-
um framlögútíi af almannafé
til að flýta’ fyrir ræktun
landsins. Þess vegna er hækk-
un jarðræktárstyrksins orðin
óhjákvæmileg nauðsyn, þar
sem hann er hlutfallslega
miklu lægri nú en hann var
fyrir stríðið.
Að þessú öllu hefir grund-
það hefði vakið jafnt andúð
Gyðinga sem Araba, ef Bretar
hefðu framkvæmt handtöku þar.
Bretar sátu þar um hann í þrjá
mánuði, en þá tókst honum að
sleppa þaðan. Hafði hann klælt sig
sem betlara og vöruðu Bretar sig
ekk1 ó því. Muftinn komst þá til
Sýrlands og þaðan stjórnaði hann
uppreisninni í Palestínu áfram.
Hún gekk mjög vel um skeið og
náðu þeir ýmsum borgum á vald
sitt, m. a. Jerúsalem. Bretar sendu
þá fjölmennan her til landsins og
brutu uppreisnarmenn á bak aftur.
Skæruhernaður og verkföll héldu
samt áfram og að lokum sáu Bret-
ar þann kost vænstan að lýsa yfir
því, að þeir væru hættir við skipt-
ingu Palestínu og hefðu ákveðið að
takmarka innflutning Gyðinga til
landsins í samræmi við óskir Araba.
Það mun ekki sízt vera þessi við-
ureign við Araba, er gerir Breta nú
ófúsa til að sjá um skiptingu
Palestínu.
Lætur ekki lenda
við orðin ein.
Síðan þetta gerðist hefir sambúð
Breta og Araba í Palestínu verið
skapleg, en sættir hafa ekki enn
tekizt milli Breta og muftans. Á
stríðsárunum dvaldist hann á
Ítalíu og í Þýzkalandi og er talið,
að hann hafi reynt að torvelda
þaðan stríðsrekstur Bandamanna.
Eftir stríöslokin komst hann til
Egiptalands og hefir hann ýmist
dvalið þar eða í Sýrlandi síðan.
Það var tilkynnt í Kairo strax eftir
að þing sameinuðu þjóðanna hafði
samþykkt skiptingu Palestínu, að
kölluð hefði verið saman ráðstefna
Arababandalagsins til þess að ræða
þessa ákvörðun og yrði muftinn
af Jerúsalem þar í forsæti. Telja
þeir, sem kunnugir eru, að það sé
merki þess, að ekki verði látiö
lenda við orðin tóm, en múftanum
er þannig lýst, að hann sé manna
dulastur og mjög gætinn í orðum,
en vinni þeim mun kappsamlegar
að áformum sínum.
Arabiska bandalagið.
Arabiska bandalagið var stofnað
í Kairo í marzmánuði 1945 og taka
þátt í því sjö Arabaríki, Egiptaland,
Irak, Transjordan, Sýrland, Líban-
on, Saudi-Arabía og Jemen. Azzam
Bay var einn af helztu hvatamönn-
um þess, að þetta bandalag var
stofnað. Takmark þess er að vinna
að aukinni samheldni Arabaríkj-
anna, en fram að þessu hefir Pal-
estínumálið veriö helzta viðfangs-
efni þess. Það hefir fyrir nokkru
srðan lagt bann á allar vörur, sem
íramleiddar eru af Gyðingum, og
að undanförnu hefir það unnið að
undirbúningi þeirra ráðstafana,
sem nauðsynlegar kunna að reyn-
ast til þess að hind.'ia skiptingu
Palestínu.
Arabisk frelsishetja.
Azzam Bey hefir veiið pottur-
völlurinn verið lagður með
lögum og reglum. En því verð-
ur að fylgja eftir með nægum
fjárframlögum og réttlátri
framkvæmd, svo að hér verði
ekki pappírslög ein, stefnu-
skrár og áætlanir, í stað já-
kvæðra framkvæmda.
Þessi mál öll verður aö
ræða lið fyrir lið, því að hér
má hvergi bresta hlekkur. Það
er stórmál fyrir framtíðar-
sjálfstæði þj óðarínnar, aö
hér sé vel að unnið.
Azzam Bey
inn og pannan í öllum þessum
ráðagerðum. Hann er 45 ára gam-
all, ættaður frá Líbyu. Hann inn-
ritaðist 18 ára gamall í Lundúna-
háskóla og lagði þar stund á lækn-
isfræði. Á fyrri heimsstyrja.ldar-
árunum gekk hann í her Tyrkja og
Þjóðverja og barðist gegn ítölum í
Libyu. Hann hlaut kapteinsnafn-
bót og ýms heiðursmerki fyrir vask-
lega framgöngu og um skeið var
hann hernða?>“gur ráðunautur í
aðalherstöð Tyrkja í Norður-
Afríku. Hann neitaði að gefast upp
I með Tyrkjum og Þjóðverjum í
stríðslokin, heldur stofnaði ara-
biskan her, lýsti yfir sjáUstæði
Tripolitaniu og hélt uppi skæru-
hernaði gegn ftölum í fjögur ár.
Að lokum varð hann að láta undan
síga fyrir ofureflinu og fór hann
þá til Egiptalands. Þar var h.onum
tekið með kostum og kynjurj sem
arabiskri frelsishetju og náði hann
kosningu til egipzka þingsins árið
1924. Hann var þá yngsti maður
þingsins, 31 árs gamall.
Aðalleiðtogi
Araaabandalagsins.
Næstu árin var Azzam Bey einn
ákafasti talsmaður aukinnar sam-
vinnui mjlli Arabaþjóðanna, en
fékk lengi vel daufar undirtektir.
Smá saman bar þó áróður hans
árangur. Árið 1945 var Araba-
bandalagið stofnað, eins og áður
segir og Azzarn Bey varð mesti valda
maður þess. Azzam Bey er sagöur
(Framhalú á 6. síðu)
Eyðublöð Fjárhags-
ráðs
í Tímanum frá 15. nóv. s. 1.
birtist greinargerð frá fjár-
hagsráði — skýringar á um-
sóknum um fjárfestingarleyfi
á næsta ári.
Segir í þessari greinargerð,
aö ótölusetta eyðublaðið „hafi
um nokkurt skeið verið hægt
að fá hjá skrifstofu fjárhags-
ráðs í Reykjavík og umboðs-
mönnum ráðsins úti um
land“. Hvað Akureyri og Eyja-
fjörö snertir hefir þetta eyðu-
blað verið ófáanlegt. Fyrsta
sending eyðublaðanna barst
þangað 28. nóv. s. 1. og þá að-
eins 12 stk. af umræddu eyðu-
blaði (ótölusettu).
Má geta nærri hvað það
hrekkur, þar sem á Ak. eru a.
m. k. 50—60 ófullgerð hús og í
aöliggj andi sveitum ef laust
annað eins, auk þeirra bygg-
inga, sem menn ætla að
byrja á, á næsta ári.
Ekki er heldur því aö fagna,
að oddvitar út um sveitir hafi
fengið eyðublöðin, a. m. k.
ekki í Eyjafirði. Þangað hafa
þau ekki komið enn. Og svo á
að vera búið að koma umsókn-
um til Rvíkur fyrir 15. des.
Vill ekki Tíminn vera svo
góður að koma þeirri fyrir-
spurn til fjárhagsráðs, hvað
svona greinargerðir eigi að
Aumari en Áki
í blööum bæjarstjórnar-
meirihlutans í Reykjavík
hefir að undanförnu gefiff aff
lesa næstum daglega harffar
ádeilugreinar, þar sem því er
haldið fram, aff járnsmiðirn-
ir beri ábyrgff á rafmagns-
skortinum í Reykjavík um
þessar mundir, þar sem verk-
fall þeirra hafi komiff í veg
fyrir aff hægt væri aff full-
ljúka olíukynntu raforku-
stöffinni, er undanfariff hefir
veriff í smíðum.
Þaff skal fullkomlega ját-
aff, aff verkfall járnsmiðanna
er óafsakanlegt. En hins veg-
ar er þaff ekki þeirra sök
einna, hve lengi þetta mann-
virki hefir tafizt. Samkvæmt
þeim loforðum, sem upphaf-
lega voru gefin af hálfu raf-
magnsstjóra og bæjaryfir-
va.ldanna, hefði þessu verki
átt aff vera lokiff fyrir meira
en ári síðan. En slóffaskapur
þeirra sömu aðilja hefir ver-
ið slíkur, aff því er ólokiff enn.
Þó er þetta ekki þaff versta.
Því var upphaflega lýst yfir
af hálfu þessara sömu aðila,
aff þetta mannvirki myndi
alls ekki kosta meira en tæp-
ar 8 milj. kr. Vegna þess, hve
ódýrt verk þetta átti aff vera
og hve fljótt því átti aff vera
loki$, var ákveðiff aff ráffast
í það, en fresta heldur aukn-
ingu Sogsveitunnar. En nú er
komiff á daginn, aff þessar
áætlanir hafa reynst alveg út
í loftiff. Kostnaffurinn viff
mannvirki þetta mun þegar
orðinn um 20 milj. kr. og á
þó vafalaust eftir a.ff aukast
enn.
Ef þessi vitneskja hefði
legið fyrir, hefði vafalaust
aldrei veriff aff því ráði horf-
iff aff fresta nýju Sogsvirkj-
uninni vegna þess fyrirtækis,
er reynast mun margfallt
dýrara í rekstri. Öllum hefði
þá mátt vera Ijóst, hvílíkt
óráff þaff var aff fara aff
byggja olíurafstöff í landi hins
mikla, ónotaffa vatnsafls.
Bæjarbúar eiga heimtingu
á vitneskju um, hver ber á-
byrgff á þeirri dæmalausu
óstjórn, sem hér hefir átt sér
staff. Hafi áætlunin um
stofnkostnaðinn veriff föls-
uff, ber vitanlega að koma
fram ábyrgð á hendur þeim
mönnum, sem aff því verki
eru valdir. Sé hér um að
I kenna stjórnleysi viff fram-
kvæmd verksins, þarf einnig
að gera þá ábyrga, er slíkt
kynnu aff hafa gert.
Höfuffsökin í þessu máli,
lendir þó vitanlega fyrst og
fremst á þeim mönniun, sem
gegnt hafa borgarstjóra-
starfinu í Reykjavík á þess-
um tíma, og áttu aff sjá um,
aff hér væri gætt nægilegrar
affgætni og eftirlits. Hér lief-
ir þeim mistekist svo hrapa-
lega, að ekki mun einu sinni
vera hægí aff finna aumara
dæmi um stjórnarfram-
kvæmd hjá Áka. Og þetta er
ekkert einstakt hiá stjórn-
endum Reykjavíkurbæjar.
Svona hefir þaff veriff og
svona mun þaff verffa, meffan
íhaldið stjórnar bænum.
X+Y.
þýða og hvort það sé ætlunin
að útiloka menn úti á landi
frá því aö fullgera þau hús,
sem eru í byggingu, eða byrja
á nýjum, með því einu að láta
eyðublöðin vanta?
1. des. 1947.
Gar'ðar Halldórsson
Rifkelsstöðum.