Tíminn - 05.02.1948, Qupperneq 3

3
TÍMINN, fimmtudagiim 5. febr, 194S
VETTVANGUR ÆSKUNNAR
- MÁLGAGN SAMBANDS IJMGIIA FEAMSÓKMAKMAMA ~ BITSTJ. JÓN HJAILTASON —
__Térnsís Árisason, slutL jiiris: _ ^
Stefna Framsðknarflokksins
í atvinnumálum
Þessi mynd sýnir vöxt samvinnvfélaganna á islandi frá 1902 til
ársins 1946. Aukningin er mikil, en þó eru vaxtarmöguleikarnir
cnn óþrjótandi. Unga fóikinu í landinu er sérstaklega nauSsynlegt
að fylkja sér um samvinnufélögin, því að þau eru skeleggasti frum-
kvöðull að hvers konar nýbreytni og framförum og bættum starfs-
háttum, sem allt ungt fólk dreymir um.
Hvað líður störfum skatta-
málanefndarinnar?
Eignakönnunin svonefnda skattalöggjöf vafalaust mestu
stendur nú yfir. Hafa mörg um það.
lastyrðin hrotið í garð henn- Það er nú víst komið á
ar undanfarnar vikur, svo; annað missiri síðan skipuð
óvíst er, hvort nokkur lög- j var nefnd til þess að gera til-
Stjórnraálanám-
skeið S.U.F.
Hinn 17. s.l. hófst stjórn-
málanámskeið Sambands
ungra Framsóknarmanna í
Edduhúsinu við Lindargötu:
Formaður Sambandsins Jóh.
Elíasson setti námskeiðið
með stuttri ræðu en síðan
talaði formaður Framsóknar-
flokksins,Hermann Jónasson.
Var á þessum fyrsta fundi
sýnt, að myndarlega myndi
verða að námskeiðinu staðið
af hálfu þeirra manna, sem
ætluðu sér að sækja þangað
fróðleik og auka hæfni sína
í málflutningi og almennri
fundarstarfsemi. Þó skal þess
þegar getið, að flestir þeir,
sem tóku þátt í námskeið-
inu, höfðu ærin störf fyrir og
hefði því mátt gera ráð fyr-
ir, að það myndi verða til
þess að minna yrði úr þessu
en hugsað var, en sú varð ekki
raunin. Er það fyrst og fremst
að þakka þeim áhuga, sem
var einkennandi fyrir þessa
ungu og efnilegu menn.
Á námskeiðinu voru 33
reglulegir nemendur. 9 af
þeim sem sóttu um inntöku
urðu þegar á reyndi, að hætta
við sökum annríkis.
Námskeiðið stóð yfir um
mánaðartíma. Voru haldnir 4
fundir í viku. Var efni fund-
anna skipt þannig niður að
annar fundurinn var fræðslu-
fundur, þar sem forystumenn
flokksins skýrðu frá gangi
ýmissa mála og afstöðu flokks
ins til þeirra svo og helztu
stefnumálum. Hinn fundur-
inn var umræðufundur. Þar
sem lögð voru fyrir ákveðin
mál, sem nemendur ræddu.
Var oft ánægjulegt að hlíða
á þessar kappræður nemend-
anna og sjá hversu miklum
framförum þeir tóku á ekki
lengri tíma en þarna var fyr-
ir hendi.
Meðal þeirra mála sem voru
rædd voru þessi:
Skólamál (Nýja skólalög-
gjöfin).
Verzlunarmál.
Ölmálið.
Einræði og lýðræði o. fl.
Þeir sem fluttu fræðsluer-
índi á námskeiðinu voru. Ey-
steinn Jónsson, menntamála-
ráðherra, Bernharð Stefáns-
son, alþm., Vilhjálmur Þór
forstjóri, Skúli Guðmunds-
son, alþm., Ólafur Jóhannes-
son, prófessor, Guðmundur
Tryggvason, framkv.stj.
Það þarf ekki að eyða mörg
um orðum að því, hversu slík
starfsemi sem þessi er þörf
og sjálfsögð, enda mun
reynsla þessa námskeiðs, og
annarra, sem haldin hafa ver
ið, hafa þært fullar sönnur á.
að þessi starfsemi megi eklci
niður falla, heldur beri S.
U. F. að vinna markvíst aö
því, að halda annað stjórn-
málanámskeið næsta haust.
S. U. F. fer þess því eindregiö
á leit við unga Framsóknar-
menn um land allt, að þeir
beiti áhrifum sínum til þess,
hver í sínu byggðarlagi, að
næsta námskeið verði sótt af
mönnum úr hverju kjördæmi
landsins, sótt af mönnum,
sem hafa -möguleika til að
Því hefir stundum verið
dróttað að Framsóknarflokkn
um af andstæðingum hans,
að stefnuskrá hans sé ekki
byggð á föstum grundvelli,
ekki á neinu algildu hag-
fræðikerfi, sem bjóði úr-
lausnir vandamálanna á á-
kveðinn hátt eins og t. d.
sósíalisminn eða kapítalism-
inn. í þessu sambandi má
benda á það, að annars vegar
stæra sjálfstæðismenn sig af
því, að þeir séu flokkur
kapitalismans, fullkomins
frelsis í hvívetna, eins og þeir
orða það. Hins vegar eru svo
kommúnistarnir, formælend-
ur Sósíalismans skv. boðorð-
inu tilgangurinn helgar
meðalið, sbr. Snorrastyttu-
atvikið síðastliðið sumar.
Samkvæmt stjórnmálayfir-
lýsingu flokksþings Fram-
sóknarflokksins erflokkurinn
frjálslyndur umbótaflokkur,
sem vill fyrst og fremst leysa
þjóðfélagsmálin á grundvelli
samvinnustefnunnar.
Framleiðsla landsmanna er
undirstaða efnalegrar vel-
megunar og hyrningarsteinn
sjálfstæðis þjóðarinnar. Þess
vegna ber að efla hana af
mesta mætti og stuðla að
aukningu hennar.
Séreinkenni kapitalismans
er séreignaréttur einstakling
anna á framleiðslutækjunum,
jafnt stórum sem smáum.Þess
vegna leggja sjálfstæðis-
flokksmenn sérstaka áherzlu
á, að jafnt smá sem stór at-
vinnutæki séu í höndum ein-
staklinga.
Hins vegar er svo sósíal-
isminn, sem boðar þjóðnýt-
ingu atvinnutækjanna, þ. e.
að ríkið verði eigandi allra
framleiðslutækja. Kommún-
istar í anda sinnar stefnu,
stefna í þessa átt af almætti,
Þótt Framsóknarflokkurinn
vilji leysa þjóðfélagsmálin á
grundvelli samvinnustefn-
unnar, er ekki þar með sagt,
að hann boði eingöngu og
einvörðungu samvinnusnið á
framleiðsluháttum þjóðar-
innar.
Samkvæmt stjórnmálayfir-
lýsingunni er flokkurinn því
fylgjandi, að stór atvinnu-
fyrirtæki séu rekin af sam-
vinnufélögum eða opinber-
um aðilum, þar sem sam-
vinnurekstri verði ekki við
komið. Af þessu er auðsætt,
að flokkurinn leggur ekki sér
staka áherzlu á, að á sviði
smáframleiðslunnar skuli
ríkj a samvinnusnið. Þetta
byggist á þeirri meginhugs-
un, að driffjöður smáfram-
leiðslunnar sé framtak ein-
staklingsins. Þar njóti það
sín, án þess að skaða aöra,
eða m. ö. o. án þess að óeðli-
lega mikil völd í þessu efni
safnist á eina hönd. Hins
vegar bendir flokkurinn á, að
helga viðfangsefnum stjórn-
málanámskeiðsins alla krafta
sína um námskeiðið.
samvinnuleiðin standi öllum
opin á þessu sviði.
Flokkurinn vill forðast öfg-
arnar til hægri. Forðast það,
að einn aðili geti náð óeðli-
legum völdum innan þjóðfé-
lagsins með eignarétti mjög
margra og stórra atvinnu-
fyrirtækja. Forðast, að ein-
staklingarnir hafi svo rúmt
athafnafrelsi, að þeir geti á
einn eða annan hátt undir-
okað og þröngvað kosti
margra annarra einstaklinga.
— Þetta byggist á þeirri skýr-
greiningu frelsishugtaksins,
að það sé réttur einstaklmgs-
ins til að gera allt það sem
ekki skaðar aðra. —
Sjálfstæðismenn leggja
höfuðáherzlu á það, að
frelsið í atvinnumálum sé ó-
takmarkað. Þannig geta til-
tölulega fáir menn haft
handa á milli mest allt veltu-
fé þjóðarinnar. Átt stórat-
vinnutækin, ráðið yfir þeim
og ráðstafað eftir eigin geð-
þótta og tryggt sér á þann
hátt riflegan arð af striti
hinna mörgu vinnuþega,
Framsóknarflokkurinn vill
koma í veg fyrir þetta með
því að stuðla að því, að stór-
atvinnufyrirtækin séu rekin
með samvinnusniði. En það
þýðir, að þeir, sem að fram-
leiðslunni vinna, séu beinir
þátttakendur hennar og sé
tryggt sannvirði vinnunnar,
sem grundvallast á skiptingu
arðsins til þeirra.
Sósíalistar stefna hins veg-
ar að því, að afnema eigna-
rétt einstaklinganna á fram-
leiðslutækjunum og gera rík-
isvaldið að einkaeigapda
þeirra. Framsóknarflokkur-
inn getur, ef ekki er kostur
á samvinnurekstri, fellt sig
við, að stóratvinnufyrirætki
séu rekin af opinberum aðil-
um, sbr. t. d. síldarverk-
smiðjur og raforkuver. Hins
vegar hafnar hann öfgum
sósíalismans að þjóðnýta öll
atvinnutæki, byggt á þeirri
meginástæðu, að í smáfram-
leiðslunni (hún er meirihluti
af framleiðslu landsmanna,
svo sem búskapur og bátaút-
vegur) gæti framtaks ein-
staklingsins svo mikils,
að þjóðnýting myndi leiða til
upplausnar og reiðileysis á
því sviði. Framsóknarflokk-
urinn hafnar því öfgum sósí-
alismans í þessa átt, hafnar
öfgunum, bæði til hægri og
vinstri og trúir á hófsama
miðflokksstefnu í atvinnu-
málum íslendinga, sem sé lík
leg til þess að stuðla að eðli-
legri þróun þessara mála,
studd af reynslu og viðhorfi
manna á hverjum tíma.
Þetta er 1 samræhii við
stjórnmálayfirlýsingu flokks-
þings Framsóknarmanna sem
ségir: „Framsóknarflokkur-
inn vill vinna að endurbótum
og nýbyggingu atvinnuveg-
anna eftir heildarátælun á
heilbrigðum fjármálagrund-
velli og taka í þeirra þágu
gjöf hér á landi hefir hlotið
fleiri.
En reyndar er það þannig
með flestar þær gerðir ríkis-
valdsins, sem skerða á ein-
hvern hátt þau gæði, sem
fólkið telur sig eiga rétt á.
Hér skulu ekki taldir þeir
gallar og kostir, sem eigna-
könnunin hefir í heild, og
heldur ekki um það rætt,
hvort heppilegt er að fram-
kvæma eignakönnun á þann
hátt, sem fyrirhugað er, en
einn kostur skal þó talinn.
Eignakönnunin myndar
„hreint borð,“ ef svo má að
orði kveða. Það er eins og
einn Reykjavíkurborgari
sagði hér á dögunum: „Þeg-
ar þessi eignakönnun er af-
staðin þá hefi ég eignast
nýjan himin og nýja jörðV'
— Mörgum myndi nú nægja
ný jörð, þótt himininn
væri hinn sami. — En hvað
sem því líður, þá geta menn
eflaust orðið sammáia um, að
það sé mikill ávinningur við
I eignakönnunina, ef hún get-
ur orðið til þess, að nokk-
urnvegin rétt uppgjör fáist á
eignum manna í landinu. Því
víst er það, að framtöl manna
til skatts undanfarin ár hafa
á engan hátt gefið réttar
hugmyndir um tekjur þeirra
og eignir. Veldur stórgölluð
fullkomnustu tækni og vís-
indi og tryggja þannig, að
auðlyndir og framleiðslu-
möguleikar landsins notist
sem.bezt, til að bæta lífskjör
þjóðarinnar."
Það má enginn skilja þetta
greinarkorn sem algilda út-
færslu á stefnu Framsóknar-
flokksins í atvinnumálum,
heldur lauslega dregna mynd
af því, hvernig flokkurinn
telur þessum málum bezt
borgið.
logur um fyrirkomulag skatta
(Framhald á 7. síSu)
Nefnd, sem átti
að starfa
Á síðastliðnu hausti var
endurskipulögð nefnd sú, er
gera átti tillögur um stjórn-
arskrá fyrir íslenzka lýðveld-
ið. Var það boð látið út ganga,
meðal stjórnarflokkanna
á Alþingi að ekki skyldi velja
þá menn í nefndina, er voru
svo störfum hlaðnir fyrir, að
þeir gætu ekki sinnt nefnd-
arstörfum, því nú ætti nefnd-
in að vinna bæði fljótt og vel.
Þótti sýnt að þessari nefnd
væri ekki ætlað sama hlut-
skipti og sú hlaut, er afleyst
var um leið og þessi var skip-
uð. Má segja, að sú nefnd
hafi sýnt öllu meiri her-
kænsku en aðrar nefndir, því
hún sendi mann í víking víðs
vegar um heim til þess að afla
hverskyns fróðleiks um stjórn
skipunarrétt er finnanlegur
væri. Kom sendimaður heim
með hlaðinn knörr, eins og
víkingarnir forðum. Hlóð
nefndin um sig háa virkis-
múra úr farminum, en um
andleg afköst hennar hafa
engar fregnir borizt út yfir
virkismúrana.
Þegar fréttist um skipun
stjórnarskrárnefndarinnar i
haust fannst mörgum, að sum
ir nefndarmennirnir, a. m. k.
utanríkisráðherrann og borg-
arstjórinn í Reykjavík, hefðu
sitthvað annað að sýsla en aö
sinna nefndarstörfum. Þótti
og kynlegt, að svo fjölmenn
nefnd hefði aðeins einn vara-
mann. — Það hefir og orðið
raunin á að nefndin hefir lít-
(Framhald á 7. síðu)