Tíminn - 05.02.1948, Qupperneq 4

4
TÍMINN, fimmtudaginn 5. febr. 1948
28. blað
um stjórnmáí
Eréf Srá manni á Vesturlandi til kuimiiigjja
lians á Nordurlandi
Rahbað
Dýrtiöarlögin nýju.
Siðan ég sendi þér línu síð-
ast hafa ýmsir atburðir gerzt.
— Þaö er þá fyrst dýrtíðarlög
in nyju.
Ég verö að segja það, að
mer og minum sambyggjend-
um þötti vænt um að málið
leysusc — þótt á annan og
veigammni hátt væri, en flest
ir höíðu búizt við, og að fæð-
ing’ þess, ekki viöameiri af-
kvæmis, væri svona þrauta-
mikil. —• Það er þó með þess-
ari lagasetningu brotið blað
í afntamiklu máli, snúiö við
á veröbólgubrautinni. — Þetta
taknar afturhvarf frá stjórn-
arháttum Ólafs Thórs og
felaga hans, sem ber að
fagna.
En þessi fögnuður er þó
gromi blandinn. Svipuð
meinsemd virðist þjá núver-
andi samsteypustjórn og
Ólafs — samsullið. — Af-
greiðsla mála gengur óþol-
andi seint. — Það kostar 10
vikna trma, að koma dýrtíð-
arfrumvarpinu inn í Alþingi,
sem að réttu lagi hefði átt að
leggjast fram í byrjun þings.
— Og ekki nóg með það, held
ur er irumva.rpiö tekiö á dag-
skrá viku fyrir jól, svo þing-
menn fá vart ráðrúm til að
athuga það til hlýtar, og
nefndir eiga þess ekki kost
aö íhuga málið með gaum-
gæíni. — Mér sýnist komið
svona nálfvegis aftan að þing
inu, óg það þvingað til að
kyngja frumvarpinu, 1 sama
íormi í aðalatriðum og stjórn
in lagöi það fram.
Auövitað varö að varast mál
þof urn írumvarpið, en það er
sxtthvaö eða hespa það af í
báöum deildum á nokkrum
dogum, svona mikilsvert mál.
Nú mun heppilegast að
dbka um stund, og láta reynsl
una segja hvernig þessi fyrsta
tilraun til niðurfærzlu vísi-
tólunnar reynist. — Feta síð-
an niö'ur stigann, með á-
kveðnum skrefum.
S tjórnarskrárbreyting
strax
Eins og þú sjálfsagt manst
var skipuð fjölmenn stjórnar
skrárnefnd fyrir eitthvað
þremui: árum. Formaður
Tiennar var Siguröur heitinn
Eggertz, fyrrum ráðherra.
Þessr nefnd mun hafa haldið
orfáa turjcli, en engan eftir
aö Sigurður féll frá fyrir rúm-
um tveimur árum. Var þó að
sjálfsóguðu til varaformaður,
sem eg.man nú ekki hver var.
... G'janar Thóroddsen var
meöál nefndarmanna. —
Hann notaði tækifærið, fór
utan meö konu sinni, og heim
sotti lest þjóðríki Norður-
áifunnar: (mikið var, að hann
bra sér ekki til Brasilíu líka).
— Viöstaðan var víðast sama
og engin, eftir því sem mönn-
um skildist á Gunnari, í ör-
scuttu útvarpserindi; er hann
fluttí um þetta ferðaflangur,
skömmu eftir heimkömu sína.
— Að því er mér skilst, hef-
ir Gunnar komið á stjórnar-
SKrifstofur, aða þvílíkar stofn
anir, og spurt: Viljið þið gjöra
svo vel og láta mig fá eitt
eintak af stjórnarskrá ríkis-
ins?
Þetta eru svona álíka vinnu
brögð og ef stjórnarskrif-
scofa eða stjórnskipuð nefnd
þyrfti aö viða að sér gögnum
eða reglugerðum um tiltekið
efni, er væri að fá á öllum
sýsluskrifstofum landsins —
JViundi ekki vera horfið að
því að skrifa eða síma, og
biðja skrifstofurnar að senda
gögnin í pósti? - Myndi nokkr
um koma til hugar aö senda
hjón umhverfis landið með
starndferðaskipum og bílum
til að sækja plöggin? —
Líklega hefir þó ríkisstjórn
in þáverandi og Gunnar rám-
að í það, að við eigum nú
sendiherra í mörgum löndum,
og að þeim herrum myndi
hafa verið trúandi til þess
að afla þessara gagna eftir
venjulegum stjórnarleiðum,
— ef utanríkisstjórnin ís-
lenzka fengist ekki til að fá
þau send, án þeirra milli-
göngu.
Ætla hefði mátt, að Gunn-
ar þessi hefði séð sóma sinn
í því, að birta á prenti skil-
merkilega grein um stjórnar-
lög hinna ýmsu ríkja, og
draga frá sínu sjónarmiði á-
lyktanir af því, hvað af því
tagi ríki á borð við ísland
mundi helzt henta, svona
að einhverju til endurgjalds
f erðakostnaðinum!
Eitthvert háskalegasta ein-
kenni stjórnmála okkar, er
það, að menn virðast aldrei
vera látnir bera ábyrgð verka
sinna, nema að mjög tak-
mörkuðu leyti.
Þeir, sem svíkjast þráfald-
lega um það, sem þeim er trú-
að fyrir eða falið að vinna. —
Sjaldan eða aldrei eru menn
látnir víkja úr nefnd eða á-
ríðandi starfi, þótt þeir van-
ræki það stórum. — Kjósend-
ur viröast heldur ekki sérlega
næmir fyrir framkomu
fulltrúa sinna á þingi. — Ef
þeir geta krækt í nokkrar
kringlóttar handa kjördæm-
inu, er þeim fyrirgefið allt
annað. — Embættisafglöp eru
líka jafnan látin óátalin, oft-
ast nær.
Ráöherrar hafa stundum
tekið sig til og vikið embætt-
ismönnum frá, eða látið þá
segja af sér embætti. — Þetta
hefir þó oft, eins og þú veizt,
verið með þeim hætti, að al-
menningur hefir ekki vitaö
hvaða sakargiftir voru fyrir
hendi, og hvort þær voru
ekki þannig vaxnar, að fjöldi
manna hangir í stöðum, störf
um eða embættum, sem
drýgt hefir sams konar eða
verri afbrot og máske líka út
af augnabliksásökunum.
En meðal annara orða:
Hvenær hefir ráðherra nú
upp á síðkastiö vikið sam-
flokksmanni sínum úr em-
bætti eða stöðu? Segðu mér
það í næsta bréfi.
En svo ég víki aftur aö
stjórnlögum okkar, þá veiztu
það, að 52 alþingismenn geta
beðið eftir því í 14 vikur, að
stjórn verði mynduð, en ó-
ábyrg stjórn hangið á meðan
— án þess þingið geti losnaö
við hana. — Þingið getur
líka þurft aö bíða 10 vikur eft
ir stjórnarfrumvarpi í aðkall
andi máli sem lofað hafði
verið að leggja fram í þing-
byrjun. — Þingið getur legið
yfir afgreiðslu fjárlaganna
óákveðinn tíma — og ekki af-
greitt fjrálög ríkisins fyrr en
meir þriðjungur ársins er lið-
inn! — Alþingi á aö réttu að
sitja 3 mánuði á ári mest, og
koma saman um miðjan fe-
brúar — samkomudagurinn
virðist mér raunar skakt sett-
ur einkum að því er afgreiðslu
fjárlaga snertir. — En það
nær engri átt, að þingið fram
lengi setu sína óákveðið, og
án þess forseti geti haft þar
hönd í bagga með. —
Afgreiðsla fjárlagafrum-
varpsins um sumarmál árið,
sem þau gilda, er þó, hygg ég,
einna viðsjárverðasta þing-
venjan, sem skapazt hefir síð
ustu árin.
Alþingi verður að ljúka af-
greiðslu fjárlaganna ávallt
fyrir árslok. — Þá vitum við
það, að Alþingi láðizt með
fullum vilja, að setja ákvæði
um að varaforseti skyldi
kosinn, ásamt reglulegum
forseta íslands. — Þetta mun
hvergi tíðkast, hygg ég, þar
sem forseti er kosinn beinum
kosningum af kjósendum. —
I stað þess var svo ákveðin
mjög álappaleg skipun um
forsetavaldið, er forseti for-
fallast eða þá fellur frá, þar
sem forsætisráðherra, for-
seti sameinaös þings, og
hæstarréttardómarar fara
með störf hans á ríkisráðs-
fundi. — Ef forseti forfall-
as£ alverlega eða fellur frá,
verður forsetakosning að fara
fram. — Það væri dálaglegt
að demba forsetakosningum
yfir þjóðina óundirbúna, og
landið forsetalaust um lang-
an tíma! —
Þetta er eitt hið mest á-
berandi dæmi af mörgum
um hið dæmalausa athuga-
leysi Alþingis, og sljóvu dóm-
greind í mikilsvarðandi mál-
um.
Já, ég minntist á Gunnar
Thóroddsen, sem erindreka
eða sendimann fyrir stjórn-
arskrárnefndar, og nú aftur,
sem toppmann nýjun nefnd-
arinnar. —
Fyrir skömmu átti ég tal
við gáfaðan mann, sem mik-
ið he'fir fengzt við þjóðmál,
og báru þá í góma ýmsir hinir
yngri stjórnmálamenn. Var
rætt um þá, án flokksgrein-
arálits. — „Gunnar Thórodd-
sen er reglulega óefnilegur
maður,“ sagði hann. — Ég
maldaði í móinn fyrst, fannst
djúpt tékið i árinni, — en
varð að samsinna dómi hans.
— Þessi maður virðist ekki
hafa nein áhugamál, leggur
eiginlega aldrei neitt jákvætt
til mála. En hann er allra
manna iðnastur með að pota
Sér í feitustu stöðurnar. —
Þetta eru mjög óefnilegir
menn og það er ákaflega ó-
vænlegt, ef þjóðfélögin fá að
búa við marga þessháttar
menn. —
Einhver háskalegasti ann-
marki þingsstjórnarskipulags
ins er það, þegar menn í
krafti floksfylgis troða sér í
margar stöður og nefndir 1
senn. — Ef maður getur orð-
ið þingmaður, getur hann ver
ið borgarstjóri, því þetta eru
víðast flokkspólitísk störf, en
fagþekking látin sitja á hak-
anum. — Og að því skapi
sem stöðurnar eða embætt-
in eru launahærri, og að ætla
má umfangsmeiri, þess meiri
aukastörf og nefndastörf. —
Afleiðingin verður síöan sú,
að nefndirnar sitja árum sam
an yfir störfum, sem unnt
hefði verið að afgreiða á
(Framhald á 6. síðu)
Hér hefir Geirmundur heljar-
skinn sent mér rollu eina og kem-
ur víða við og er bréfið fróðlegt:
„Roskinn breiðfirzkur bóndi,
sendir Pétri landhornasirkli kveðju
Guðs og sína. Pétur minn elsku-
legur! Þú, sem lætur ekkert mann-
legt þér óviókomandi, hvernig
heldur þú, að ýmsum reykvíking-
um myndi líka að þurfa
að ganga (ekki að sitja í bíl, og
ekki einu sinni að sitja á hesti)
svona 60—70 km. til að fá skipt
126.56 aurum í nýja seðla? Hvernig
heldur þú, að þeim þætti að vera
ekki búnir að fá jólaeplin sín enn
þá og í dag er 29 jan.? Hvernig
heldur þú, að þeim þætti að
þurfa að borga hverja smálest af
kolum (Já, þeir nota nú nátt-
úrlega eklci lengur svo frumstæð-
an hitagjafa), á kr. 600.00 sex
hundruð krónur, smálestina?
Hvernig heldur þú að þeim þætti
að vera 70 km. veglausa landleið,
eða 40 sjómílna skerjótta sjóleið
frá næsta lækni? Heldurðu ekki að
þeim finndist það lítið öryggi fyr-
ir sig og sína? Þessir eru samgöngu
möguleikar fjölda margra þeirra, er
við Breiðafjörð búa í dag, og svona
hefir það verið.
Það voru víst mikil fádæmi sem
á gengu, þegar fjallið tók joðsótt-
ina, en þá voru nú víst hvorki til
blöð eða útvarp. En þegar músin
fæddist myndi líklega mörgum
hafa fundizt fátt um, ef það hefði
verið mikið auglýst áður. En ekki
vantaði útvarpið og ekki létu blöð-
in sitt eftir liggja til að boða dýr-
tíðarráðstafanir stjórnarinnar. Og
fáum hefir víst dottið í hug annað
en að vísitalan yrði skilyrðislaust
færð niður í 200 stig, með hliöstæð-
um ráðstöfunum á öðrum sviðum.
O-nei. Það var bara pínu, pínulítil
mús, sem fæddist og ekki nóg með
það, heldur fylgdu hátíðlegar yfir-
lýsingar í ræðu og riti um, að eng-
inn skildi óttast músina, því að
það, sem hún kynni að narta í af
tekjum þjóðfélagsþegnanna, því
skildi skilað aftur með auknum
niðurgreiðslum úr ríkissjóði. Nei,
það er víst ekki þörf á því að ótt-
ast að músin sú éti neinn út á
húsganginn. Já, það er bezt að
segja kommúnistum þetta. Vesa-
lings mennirnir virðast kvíða
þúngum búsifjum af völdum þessa
litla dýrs. Þeir hafa setið með
sveittan skallann við að reikna út,
hvað hann Pétur múrari og hann
Jón smiður, Dísa þvottakona o. s.
frv. missi mikiö af lífsbjörg sinni
í þetta bölvað stjórnar-bjarndýr.
Og' það er nú heldur ekki um neitt
smáræði að ræða, þegar teknir eru
fimm aurar af hverri krónu, og
stjórnin svíkst svo sennilega um,
að lækka neyzluvörur og önnur út-
gjöld sem þessu nemur.
Öðru vísi er sagt að þeir hafi þaö
í Rússíá. Og af því ég er bóndi, og
veit hvað óyndið hefir mikið af
skepnum, þar sem þær eru óhag-
vanar, (og sjálfsagt er eins með
mannfólkið) þá vil ég nú koma
með tillögu, er ég vona að þú komir
á framfæri við rétta aðila. Og' til-
lagan er á þessa leið: „Alþingi á-
lyktar að heimila ríkisstjórninni,
að verja eins miklu fé úr ríkis-
sjóði og með þarf, til að flytja til
Rússlands Einar Olgeirssön, Brynj-
ólf Bjarnason.Áka Jakobsson og
alla þá aðra, sem telja mannrétt-
indum sínum og lífsafkomu betur
borgið í Sovét-Rússlandi, heldur
en Á ísland, ásamt fjölskyldum
þeirra og öllu hafurtaski, (þó ekki
húsum eða verksmiðjum). Eina
skilyrðið fyrir þessari fjárveitingu
er, að hlutaðeigendur afsali sér
ísl. ríkisborgararétti, um leið og
þeir stíga á skipsfjöl."
Mér er full vel Ijóst, að sé
kommúnistum nokkur alvara, með
gaspri sínu um sældarkjör alþýð-
unnar í Rússlandi, hlýtur þetta
að verða mikil fjárupphæð, sem
ríkið þarf að borga. En eins og
móðirin vill sem sagt skera úr sér
stykki fyrir barnið sitt, ef því fyrir
það gæti liðið betur, eins ætti nú
ættjörðin að breyta við þessa
menn, sem hungrar og þyrstir eftir
réttlætinu. Hún á að hjálpa þeim
til að ná því, þó að það sé hvergi
annars staðar finnanlegt en fyrir
austan „járntjaldið".
Nú er farið að skammta alla
skapaða liluti æta og óæta. Sveita-
fólkið verður nú raunar flest að
láta sér nægja skömmtunarseðlana
eintóma, því aö verzlanirnar út um
land hafa engar vörur, (að undan-
teknum kornvörum, kaffi og sykri).
Vefnaðarvara hefir ekki sést í því
kaupfélagi, sem ég skipti við, síð-
an snemma í fyrra vetur. Fiður-
helt léreft virðist hafa verið al-
gjör bannvara síðan fyrir stríð, og
er það þó mjög bagalegt til sveita,
þar sem fiðursængur eru mikið
notaðar. Tilfinnanlegast er þó, að
vinnuföt og skófatnaður fæst ekki
heldur. Hvað ætli þetta eigi að
ganga lengi svona til? Og ekki
þarf því til að dreifa, að sveita-
fólkið lifi á „hömstruðum" varn-
ingi. Það var sem sagt ekkert til
að hamstra, því að verzlanir út
um land voru tómar.
Miklar þykja mér fréttirnar, sen»
berast af síldveiðinni í Hvalfirði.
Og gleðilegt er til þess að vita, að
svona mikil björg skuli berast í
þjóðarbúið á þessum tíma árs. En
nú vildi ég láta hætta síldveiðun-
um, og láta alla bátana stunda
þorskveiðar, sérstaklega þegar þess
er gætt, að útlit er sagt vera á
því, að frystur fiskur verði í sæmi-
legu verði, og mörgum manni í
hinum ýmsu verstöðvum víðsveg-
ar um land, sem ekki getur tekið
þátt í síldveiðunum, er nú þörf á
að fara að fá vinnu. Og hvað
verður um afkomu þeirra heimila,
sem eingöngu hafa atvinnu sína
af frystihúsavinnu, ef lítil eða
enginn vinna verður í vetur? —
Ýmsir af þeim, sem þá vinnu
stunda, geta ekki farið að heiman,
t. d. eldri menn, kvenfólk og ungl-
ingar. Hvers vegna er ekki hægt
aö skipuleggja vinnuna betur en
þetta? Hvers vegna þarf þessi
gullgrafarabragur að vera á öll-
um athöfnum íslendinga? Og er
hægt að búast við góðri afkomu í
því landi, þar sem ekki er meiri
festa í framleiðslunni en svo, að
allir hlaupa frá öllu, ef einhvers
(Framhald á 7. síðu)
Jaröarför mannsins míns og fööur okkar,
Jóns Erlendssouar,
fer fram frá dómkirkjunni föstudaginn 6. febrúar kl.
10.30 f. h.
IÞeir, sme vilja minnast hans meö blómum eða á
annan hátt, eru beðnir að láta þaö ganga til alþjóöa
samskota til hjálpar líðandi börnum í Evrópulönd-
unum.
Athöfninni verður útvarpaö.
Lilja Björnsdóttir og börn.
aMJSBagaaMIgaBHMMHBMaRWW^BBiMi