Tíminn - 19.03.1948, Page 5

65. blad
TÍMINN, föstudaginn 19. marz 1948.
Föstud. 19. marz
Gjaldeyrisöflra
landbúnaðarins
T'íminn birti nýlega útvarps-
ræðu Bjarna Ásgeirssonar at-
vinnumálaráðherra frá
bændaviku útvarpsins. Það er
gagnmerk ræða, sem erindi á
til allra, ekki aðeins bænda,
heldur hvers einasta manns,
sem hugsa vill um þjóðarhag.
Ráðherrann virti landbún-
aöarframleiðsluna í heild og
reiknaði gjaldeyristekjurnar
af atvinnugreininni. Hann
fékk það út úr dæminu, að
landbúnaðurinn skilaði þann-
ig nálega 130 milljónum
króna. Þá var miðað við það,
að í stað þeirra landbúnaðar-
afurða, sem eru notaðar inn-
anlands, flyttum við inn sams
konar vörur frá útlöndum og
var þá reiknað með markaðs-
verði þeirra á Norðurlöndum.
Hér var því mjög hóflega í
sakirnar farið og raunar held-
ur um of. Það geta menn allt-
af leyft sér í hugsuðupi dæm-
um, sem tekin eru til skýring-
ar. En þó má vel muna það,
að flutningur allra þessara af-
urða til landsins, ef fram-
leiðsla þeirra félli niður hér;
hlyti að kosta ærið fé í ■ er-
lendum gjaldeyri.
Það má nefna það hér tii
samanburðar, að meðan við
ölum hænsnin eingöngu og
kýrnar að nokkru leyti á er-
lendu innfluttu korni og mjöli,
þurfum við að eyða erlendurn
gjaldeyri bæði fyrir vöruna
sjálfa og í flutningskostnað
hennar til landsins að meira
eða minna leyti. En hér þarf
ekki að bjástra við mat á hin-
um smærri atriðum, sem
nokkuð geta orkað tvímælis.
Aðalatriðið í ræðu ráðherrans
er óumdeilanlegt, að íslenzk
landbúnaðarframleiðsla eins
árs, metin á útflutningsverði
og erlendu markaðsverði (ekki
gangverði innanlands) aflar
um það bil 130 milljónum
króna í erlendum gjaldeyri.
Auk þessa benti ráðherrann
mjög glöggt á tvö atriði, sem
geta stórbreytt þessu dæmi
svo, að útkornan verði drjúg-
um glæsilegri fyrir þjóðarbú-
ið.
Annað atriði er það, að
nokkuð af framleiðslu land-
búnaðarins eru hráefni, sem
hægt er að gera .miklu verð-
mætari en nú er, ef þau væru
unnin í landinu, en vinnsla
þeirra innanlands er komin á
þann rekspöl, að byrjunarörð-
ugleikarnir eru að baki og
brautin greiðfær framundan.
Það eru einfaldir smámunir,
að auka nú og endurbæta ull-
ariðnað og leðuriðnað á fs-
landi, hjá því brautryðjenda-
starfi, að koma þessu á fót.
Hitt atriðið er það, að land-
búnaðurinn þarf ekki fram-
vegis að flytja inn líkt því
allar þær gjaldeyrisvörur, sem
hann notar nú til rekstrarins.
Það er hægt með bættri nýt-
ingu og verkun heyjanna að
stórauka fóðurgildi heyskap-
arins. Það er hægt að rækta
allt fóðurkornið hér innan-
lands. Og þaö'er hægt að búa
til áburð á íslandi með heima-
fenginni vatnsorku og litlum
aðfluttum gjaldeyrisvörum.
Þannig sýndi ráðherrann
með
tiUENT YFIRLIt:
Fallin frelsishetja
Fys*sia grein afi IsreEmie efitir C». Piniitrev
HBia síjérsi Ilíilgarsu.
Á liryðjuverkaöld þeirri, sem nú
stendur yfir, hafa fáar aftökur vak
ið meiri hrylling en líflát búlgarska.
bændaleiðtogans Nicola Petkovs.
Þessi föðurlandsvinur var tekin af
hfi fyrir „landráð," en í augum
allra vestrænna þjóða var dómur-
inn yfir honum af svipuðu tægi og
sumir „dómar" Mussolinis og
Hitlers á velmektardögum þeirra.
G. Dimitrov, sem var leiðtogi
búlgarska bændaflokksins á undan
Petkov og varð frægur fyrir and-
stöðu sína gegn nazistum, hefir
ritað greinaflokk um Petkov og at-
burði þá, sem leiddu til dauða
hans. Dimitrov fór frá Búlgaríu
sumarið 1945, því að kommúnistar
þoldu hann ekki lengur, en jafn-
framt var honum líka ætiað að
halda áfram baráttun ni utan
Búlgaríu, ef með þyrftiy Greina-
flokkur hans á fullt erindi til
þeirra, sem vilja fræðast um starfs-
hætti kommúnista. Pyrsta grein-
in í þessum greinaflokki hans, sem
eru alls þrjár greinar, fer hér á
eftir:
Nicola Petkov er dáinn. Búigaría
hefir misst sannan og mikinn föð-
nnlandsvin og lýðræðislöndin for-
ingja, sem gnæfði hátt og hafði
óbilandi siðferðisþrek. Þrír amerísk
ir-þingmenn, sem komu til Búigaríu
viku eftir lát hans og lögð krans
í litla kirkjugarðinum í Sofia, þar
sem liann hvílir í óþekktri gröf,
tóku ekki of djúpt í árinni, er þeir
kölluðu hann „einn mesta lýðræðis
sinnann, sem nokkurntíma hefir
lifað.“ Ég held aö hann hafi verið
sá mesti.
Enginn maður hefir verið sann-
færðari um að hægt væri að hafa
samvinnu við Sovétsamveldið en
Nicola Petkov. Og enginn maður
hefir goldið dýrara verð fyrir trú
sína. Enginn maður hefir sýnt
meiri djörfung, þegar hann upp-
götvaði villu sína að lokum, og
enginn hefir komið íram með
meiri virðuleik, er hann stóð and-
spænis böðlum sinum.
Hin hörmulegu örlög hans eru
mikils virði fyrir þann lýðræðis-
heim, sem er reikull eins og Hamlet
í skoðunum sínum á því viöfangs-
efni, sem að lokum varð Petkov
aö falli.
Petkov var sviptur forréttindum
sínum sem þingmaður 5. júní í
fyrra og handtekinn þegar á eftir.
Skömmu síðar var hann leiddur
fyrir rétt og lögð fram ótrúlega
löng ákæruskrá gegn honum. Hann
átti að hafa verið njósnari
fyrir erlent ríki, tekið þátt í her-
mannasamsæri til að steypa stjórn
inni af stóli, æst bændur til að
vinna spellvirki gegn því opinbera
og eyðileggja uppskeru sína. Hinn
16. ágúst var hann fundinn sekur
og dæmdur til dauða.
Hinn 18. ágúst sendi Bandaríkja
stjórn bréf til hins rússneska full-
trúa, sem var formaður hinna al-
þjóðlegu hermálanefndar í Búlg-
aríu, og krafðist þess að mál
Petkovs yrið tekið til nýrrar rann-
sóknar. Því var haldið fram í bréf
inu að aftökudómurinn væri rétt-
armorð og lögð áhersla á að utan
ríkisráöuneyti Bandarikjanna teldi
málaferlin gegn Petkov brot á
Jalta-samþykktinni, sem áskildi
andstöðuflokkunum fullt stjórn-
málafrelsi.
Sovétstjórnin svaraði að afskifti
af Petkovmálinu væri árás á full-
veldi Búlgaríu. Snenuna morguns
hinn 23. september var Petkov
hengdur í fangelsinu í Sofia. Hann
þvertók fyrir að sækja um náðun,
en taldi sig saklausan dæmdan.
Þeir skuggasveinar, sem stjórna
Búlgaríu voru ekki að hugsa um
persónuna Petkov, er þeir drápu
hann. Það voru Bandaríkin og vest
rænu lýöveldin, sem þeir vildu
hitta. „Ef við hengjum Petkov,"
hugsaði Georgi Dimitrov forsætis-
ráðherra og kommúnis,taáhangend
ur hans með sér, „mun það sýna
andstæðingunum hve ráðþrota
stóru lýðveldin eru í vörninni fyr
ir andstæðinga kommúnismans, og
hve tilgangslaus sú andstaða er.
Og nú, eftir að lýðræðislöndin hafa
borði fram marklaus mótmæli
gegn Petkovsdómnum, hefir þessi
athöín okkar tvöfalda þýðingu."
Síðan í janúar 1945, er ég lét
undan kommúnistum og sagði af
mér aðalritarastöðunni fyrir flokk
okkar, sem Petkov tók við, hefi ég
verið í beinu eða óbeinu sambandi
við Petkov sjálfan, eða sameigin
lega starfsbræður okkar. Ég þekkti
hann mjög vel fyrir þann tíma,
— hefi þekkt hann síöan 1931. Ég
held að ég hafi betri skilyrði en
nokkur annar til þess að segja
söguna af Nicola Petlcov og hinum
afdrifaríku tilraunum hans til
samvinnu við kommúnistana.
Petkov dó með þeim hætti, sem
er svo tíöur í ætt hans. Hann er
kominn af fólki, sem virðist fyrir-
fram ákveðið til þess að líða písl-
arvættisdauða. Faðir hans. Dimitar
Petkov, missti handlegg í stríðinu
við Tyrki og Alexander II. keisari
gaf honum heiðursmerki fyrir
hreysti. En þegar honum varð
ljóst, að Rússar réðu ráðum sínum
um að gera Búigaríu að rússnesku
fylki, snerist hann gegn þeim og
stjórnaði hreyfingu, sem var þess
valdandi að hershöfðingjar Alex-
anders urðu að þoka úr landinu.
Mörgum árum síðar varð hann for
sætisráðherra þakklátrar þjóðar
sinnar. Hann stóð fast á verði fyr
ir lýðræðinu og skarst brátt í odda
með honum og hinum einráða kon
ungi Ferdinand I. Árið 1907 var
Dimitar Petkov skotinn á Boule-
vard Alexander II. af flugumönn-
um kohungsins.
Petko D. Petkov, bróðir Nicola,
tók við forustu - bændaflokksins
eítir að hinn mikli stjórnmála-
maður Alexandir Stambuliskyhafði
verið drepinn, 14 júní 1923. Þrátt
fyrir allar hótanir réðst Petkov
vægðarlaust á hinn sívaxandi
fasisma undir stjórn Tsankovs
prófessors, í þingræðum sínum og
hélt áfram að berjast fyrir hinni
gömlu hugsjón Alexanders Stambul
Petkov.
iskys um bandaríki Balkanskaga
og Evrópu. Hinn 14. júní 1924, réttu
ári eftir að Stambulisky vaf drep-
inn, var Petko D. Petkov drepinn
af flugumönnum fyrir framan
konungshöllina. Daginn, sem út-
för hans fór fram, voru allar göt-
ur í Sofia fullar af bændum, sem
höfðu fjölmennt til höfuðstaðarins
til þess að fylgja foringja sínúm til
grafar. Og nú hafa kommúnistar
tekið hinn síðasta karlmann i
Petkov-fjö skyldunni af lífi.
Ég hitíi Nicola Pctkov í fyrsta
sinn árið 1930, í París. Andstöðu-
flokkarnir í Búlgaríu bjuggust um
(Framliald á 6. síðu)
það í ræðu sinni, að landbún-
aðurinn íslenzki er stórmikill
bjargræöisvegur í gjaldeyris-
legri afkornu þjóðarinnar og
getur þó orðið miklu betur.
í hverri sveit um þvert og
endilangt ísland, er þessum
boðskap fagnað. Fólkið í sveit-
unum veit, að það er hlutverk
:ss-r að koma r í verk þeim
breytingum, sem ráðherrann
talaði um, og það gleðst yfir
því, að nú skipar sæti atvinnu-
málaráðherra maður, sem
skilur þetta, og vill hafa for-
göngu um þá lausn málanna,
sem ekki aðeins hagur land-
búnaðarins, heldur þjóðar-
nauðsyn og þjóðarmetnaður
krefst.
Raddir nábúann.a
Morgunblaðið ræður í for-
ustugrein sinni í gær um,
ræðu Trumans og segir m. a.
á þessa leið:
„Hin skefjalausa yfirgangs-
stefna kommúnismans hefir
stefnt heimsfriðnum í aúgljósa
hættu. Þeiriri staðreynd cr þýð-
ingarlaust að afneiía, cnda þótt
almenningur alira þjó'ða reyni
að trcysta því í Iengstu lög, að
þeirri hættu verði bægt af leið
hans. En litlar líkur eru til að
það takist mcð því að horfa að
gerðalaus á þær ofbcldisaögerð
ir, sem Rússar framkvæma á
fjölmörgum þjóðum Evrópu og
inan samtaka Sameinuðu þjóð-
anna.
Eftir ræðu Bandaríkjaforseta
cr afstáða þjóðar hans ljós.
Kún hefir lýst því yfir að hún
vilji veita aðstoð sína til þess
að koma í veg fyrir að fleiri
þjóðir vcrði ofbeldinu að bráð.
í samræmi við það mun hún
haga stefnu sinni. Þcssvegna
má segja, að yfirlýsing forset
ans hafi hreinsað andrúmsloft-
ið nokkuð. En það er ennþá
lævi blandið. Skuggi nýrra á-
taka hvílir yfir þjóðunum. Ótt-
inn við ofbeldið lamar anðlegt
líf þeirra, öryggi þeirra leikur
á bláþræði.
En ennþá hefir ehgum dyr-
um verið lokað til samkomu-
lags. í þeirri von að Sameinuðu
þjóðunum geti tckizt að efla á-
hrif sín á gang heimsstjórn-
málanna trúir almenningur um
víða veröld ennþá á það, að sam
komulag geti tekizt um frið-
samlega lausn deilumálanna."
Víst er það, að hin ákveðna
framkdma Trumans og stjórn
ar hans eykur trúna á það,
að nú muni ekki fara á sömu
leið og fyrir seinustu heims-
styrjöid. Viðnám vestuvveld-
anna kom þá of seint. Takist
Bandamönnum með eindregn
um ráðstöfunum að gera
Rússum skiljanlegt, hvert
yfirgangur þeiiTa leiðir, er
þess helzt að vænta,. að þeir
reynist meiri raunsæismenn
en þýsku nazista,rnir og kjósi
heldur samkomulagsleiðina.
Friðarvonirnar hafá því auk
I ist við ræðu Trumans.
samninga., a
ivcj
Keflavíkursamniug-
urinn o£
istar
Blað danskra kommúnistá,-
„Land og Folk,“ hefir haídiS
uppi þeim áróðri í allan vet-
ur, að danska síjórnin hafi
gert Ieynilega samninga við
Breta um herstöðvar í Dáíic
mörku. Samkvæmt þessum
samningum ætla Danir að ut
búa ýmsar hernaðarstöðvar í
Danmörku, m. a. flugvetlí;
sem Bretar ættu síðan að’^fS
aðgang að, ef til styrjaldá'r
kæmi. 1 ^
Af hálfu dönsku stjórnar-
innar var þessum frétí;ir
flutningi danska blaðsijtji^
strax mótmælt, en það iéþ, Sjér
samí ekki segjast. Og árófþ;
ur þess bar vissan árangur.
Enska kommúnistablaðið
gerði hann að umtaisefni, og
blöð rússneska hersins hófu
óvinveiít skrif í garð Dana,
byggð á þessum uppspuna
danska kommúnistablaðsins.
Þegar athuguð er þéssi
framkoma danska kommún-
istablaðsins, mun engin býán
ast yfir því, þótt Þjóðviljinft
reyni að túlka Keflavrkur-
samninginn á þann veg, 'áð
þar sé um herstöðvasamnltíjr
að ræða. Þegar kommúnistar
skrökva upp herstöðvásamn-
ingum, eins og þeir liafá' gert
í Danmörku, þarf það ekki
valda furðu, þótt þeir re^íji
að rangtúlka
þennan veg
Hver og einn, sem ky-nftijr
sér flugvallarsamninginu,
gétur gert sér þess fulla grfijn,
að hann er eins fjarri þviíað
vera herstöðvasamningiiiý'tfg
nokkur samningur getur'VCT-
ið það. Sú staðreynd geíúr
ekki dulizt neinum,
samningurinn sé að ööru leýti
illa gerður og klaufalegpr,
eins og Framsóknarmeun
bentu á í umræðunum ufti
hann. -‘aci
Bandaríkjamenn haía líka
sýnt það bezt sjálfir, að þeir
líta ekki á hann sem herstöðv
arsamning. Þeir láta öilufti
vera frjálsan aðgang að ý.ell-
inum. Hvaða kommúnisti,
sem er, getur farið þar eins
frjáls allra sinna ferða og
jafnvel frjálsari en á nofcfer-
um flugvelli í Riísslandi. Sjifct
sannar bezt, *hve fjarsfíéSt
það er að taia um herstöð'ú
sambandi við Keflavíkurflug
völlinn. En um þessa Stað-
reynd hegir Þjóðviljinn alveg,
| en þynur þeim mun inéíila
,hrópin: Herstöð, herstöð,'' hér
, stöðvasamningur.
I Hvað veldur þessu
lagi íslenzkra kommúriiÁtá?
Vart getur það verið það, að
þeir séu svo miklirBandaríkja
agentar, að þeir vilji
, samninginn á þann veg,:, þð
• hann gefi Bandaríkjunum
sem viðtækust réttindi og
miklu meiri en hann gerir
raunverulega. Undir venju-
legum kringumstæðum væri
þetta eðlilegasta skýringin.
Og víst er það, að rísi t. d.
upp yfirgangssinnuð síjórac í
Bandar ík j umsm, gæti þéssl
áróður orðið íslendingum
hættulegur. Slík stjórn gæti
bent á, að meira að segja
margir íslendingar túlkuðft
Keflavíkursamninginn sem
herstöðvarsamning. ’*
En kommúnistar verða, ,fýýr
(Frámliald á G.siðtu.)^.
ía iil