Tíminn - 09.04.1948, Blaðsíða 5

79. blað
TÍMINN, föstudaginn 9. apríl 1948.
5
Föstud. 9. apríl
Marshallsáætlnnin
og kommúnistar
Þjóðviljinn hefir eytt
mestu rúmi sínu seinustu dag
ana til þess að ráðast gegn
Marshallsáætluninni og þátt_
töku íslands í henni. Þetta er
raunar ekki nýlunda, því að
bláðið hefir ekki rætt annað
mál meira síðustu mánuðina.
Þó hefir Þjóðv. verið þetta
magnaðastur í blekkingaiðju
sem um þetta mál. Hefir
yafalaust aldrei 'áður hérl.
verið komið fyrir jafnmörg-
um ósannindum og fölsunum
í neinum skrifum og í grein-
um Þjóðviljans um Marshalls
áætlunina seinustu dagana.
Það myndi kosta margra
blaðsíðnarúm, ef hnekkja ætti [unum- Það var í tíyrjun júnímán
EitLENT YFIRLIT:
Lögin um Marshallsáætlunina
Saiukyænit þeiin verja Bandaríkln 5.3
miiljörðiiM til endiiiTeisiiariniiar í Evrópu
næstu 15 máunðina
Það málefni, sem er mest rætt í
heimsblöðunum, er Marshallsáætl-
unin og framkvæmd hennar. Þeir
dagar, sem eru liðnir frá setningu
Marshallslaganna, hafa verið kapp
samlega notaðir til margvíslegs
undirbúnings og er búist viö aö
bráöabirgöarlánveitingar samkvæmt
þeim hefjist innan fárra daga. Þar
sem hér er um merkilegast mál
alþjóðarsamstarfsins að ræða, þykir
hlýða aö gefa nokkurt yfirlit um
það og þá einkum efni Marshalls-
laganna.
Forsaga Marshallslaganna.
Varðandi aðdraganda Marshalls-
laganna er óhætt að fara fljótt
yfir og stikla aðeins á stærstu atrið
öllum þeim ósannindum um
Marshallshjálpina, sem Þjóð_
viljinn hefir borið á borð fyr-
ir lesendur sína. Slíks gerist
heldur ekki þörf. Þjóðin veit
af hverj u ósannindaæði
Þjóðviljaritstjóranna stafar.
Þeim er ekki sjálfrátt. Frá
bækistöð hins nýja kommún-
istasambands í Belgrad hafa
kommúnistaflokkarnir útan
Rússland fengið fyrirskipun
um að reyna að spilla fyrir
Marshallsáætluninni á allan
hátt, ekki aðeins með blaða-
ósannindum og áróðri, held-
ur jafnvel enn frekar með
verkföllum og truflunum í at
vinnulífinu. Skrif Þjóðvilja.
manna um þessar mundir
sýna bezt hina takmarka-
lausu hlýðnisþægð þeirra og
undirgefni, þegar húsbænd-
urnir í Belgrad og Moskvu eru
annars vegar.
Ástæðan til f j andskapar
hins alþjóðlega kommúnisma
gegn Marshallsáætluninni
“liggur í augum uppi. Komm-
únisminn þrífst bezt, þar
sem fjármálaöngþveiti og
heyð er ríkjandi. Þess vegna
hefir honum tekizt að ná ó-
trúlega miklu fylgi í ýmsum
löndum Evrópu. Rétti löndin
við fjárhagslega og afkoma
almennings batni, eyðileggst
jarðvegurinn fyrir kommún-
ismann, líkt og illgresi hættir
að dafna, þegar farið er að
sýna illa hirtri jörð ræktar-
semi. Þess vegna hamast
kommúnisminn jafn heiptar_
lega gegn Marshallsáætlun-
inni. Honum finnst, að um líf
sitt sé að tefla.
Þótt umræður kommúnista
um Marshallsáætlunina séu
allajafnan leiðinlegar og
bragðlausar, bregður þó fyr-
ir, að þær verða skoplegar á
köflum. Einkum verða þær
það, þegar kommúnistar taka
að tútna út og látast bera
sjálfstæði umræddra þjóða
svo heitt og innilega fyrir
brjósti. Allan leikaraskap
geta flokksbræður Titos,
Dimitroffs, Önnu Pauker og
Rokosi leyft sér annan en
þann að þykjast bera um-
hyggju fyrir sjálfstæði þjóða
sinna, því að svo markvíst
vinna þeir að því að gera þær
að undirlægjum og verkfær-
um Rússa.
Annars er óþarft að svara
því mörgum orðum, hvort
þátttaka í Marshallsáætlun-
inni skerði sjálfstæði hlutað-
aðar í fyrra, að Marshall varpaði
fyrst fram þejrri tillögu, að Banda-
ríkin legðu fram stórfelda fjárhags
lega hjálp til endurreisnar Evrópu
gegn því, að Evrópuríkin kæmu sér
saman um að veita hvert öðru sem
mesta gagnkvæma hjálp til endur-
reisnarstarfseminnar. Marshall tók
það jafnframt fram, að frumkvæð-
ið í þessum efnum yröi að koma frá
Evrópuríkjunum sjálfum. Bretar
urðu strax við þessar áskorun og
eftir nokkurar umræður mi!li
stjórna Bretlands og Prakklands um
málið, buðu þær rússnesku stjórn-
inni til frekari umræðna um það
áður en lengra væri haldið. Þeir
Bevin, Bidault og Molotoff hittust
á ráðstefnu í París seint í júnímán
uði, en henni lauk með því, að
Molotoff lýsti því af hálfu -Rússa,
að þeir gætu ekki fallist á þá skil-
mála, sem Bandaríkin virtust ætla
að setja fyrir hjálpinni. Stjórnir
Bretlands og Prakklands boðuðu þá
til ráðstefnu allra Evrópuþjóðanna,
þó var Spánverjum og Rússum ekki
boðið. Öll Evrópuríkin þáðu boðið,
nema Austur-Evrópuríkin, sem
eru fylgjandi Rússum eða telja sig
ekki getað tekið afstöðu, sem Rúss-
ar eru andvígir, og á það síðara
einkum við Finnland. Á ráðstefnu
þessari, sem haldinn var í París,
náðist fullt samkomulag um grund
vallaratriði þeirrar efnahagssam-
vinna um endurreisnarmálin, sem
Evrópuþjóðirnar þurftu að hafa
með sér til þess að geta fullnægt
skilmálum Bandaríkjanna. Jafn-
framt var gerö þar áætlun um, hve
víðtæk hjálp Bandaríkjanna þyrfti
að . verða. Á sama tíma starfaði
nefnd á vegum Bandaríkjastjórnar
til þess að afla upplýsinga um hjálp
argetu Bandaríkjanna og gera til-
lögur um hve víðtæk hjálpin gæti
orðiö með tilliti til þess. f samræmi
við allan þenfian undirbúning og
athuganir lagði Bandaríkjastjórn
fram frumvarp, er þingið kom sam
an eftir áramótin i vetur, um fram
lag Bandaríkjanna til endurreisnar
innar í Evrópu. Búist var við því, að
frumvarp þett myndi mæta all-
harðri mótspyrnu í þinginu, því aö
enn eiga einangrunarsinnar þar
verulegt fylgi. Framan af gætti líka
verplegrar mótspyrnu, en segja má,
að atbprðirnir'í Tékkóslóvakíu hafi
valdið þáttaskiptum. Eftir þá
breyttist afstaða margra þing-
manna og andstaðan brotnaði að
miklu leyti niður. Prumvarpið
hlaut endanlegt samþykki þingsins
í seinustu viku og var staðfest sem
lög af Truman forseta á laugardag
inn var.
Efni laganna.
Samkvæmt lögum þessum ákveða
Bandaríkin að veita fé til endur-
reisnar í Evrópu fjögur næstu árin
eða nánara tiltekið á tímabilinu frá
1. apríl 1948 til 30 júni 1952. Upp-
hæö fjárveitingarinnar er aðeins á-
kveðin fyrir fyrstu 15 mánuðina
og er hún 5.3 milljarðar dollara.
Síðar verður ákveðið, hve há upp-
hæð verður veitt til viðbótar, en
upphaflega var ráðgert, að hún
yrði 16—17 miljarðar dollara alls.
Pé þetta verður ýmist veitt sem ó-
endurkræft framlag þ. e. sem gjöf
Marshall.
eða sem lán. Mun það fara eftir
fjárhagsástæðum hlutaöeigandi
landa, hvort heldur verður. Hvert
ríki, sem verður fjár þessa að ein-
hverju leyti aönjótandi, verður að
gera sérstakan samning við Banda
ríkin og munu þau m. a. setja
þessi skilyröi fyrir fjárveitingunni:
1. Viðkomandi riki lofi að efla
sem mest framleiðslu sina, einkum
þó matvælaframleiðslu, stáliönað
og kolavinnslu, svo að það geti orö-
ið sem fyrst efnalega sjálfstætt.
Óþörf leynd nm
utanríkismálin
Hér í blaðinu hefir nokkru
sinni veriö vikið að því, að ís
lenzku stjórnarvöldin reyndu
að haga umræðum um utan-
ríkismál á ýmsan hátt öðru-
vísi en tíðkast í nágranna-
iöndum okkar. Þar eru Titan-
ríkismál yfirleitt rædd fýrir
opnum tjöldum og almerining
ur fær að fylgjast nokkiun
veginn með því, sem er að ger
ast. Hér virðast stjórnarýöld-
in vilja hafa sem mesta leýnd
um utanríkismálin og það
jafnt þá þætti þeirra; sem
engin leynd þarf að hvíla,yf-
ir. Þá sjaldan, sem gefnar pru
út opinberar tilkynningar,
eru þær svo stuttar og ófull-
komnar, að nær ekkert er á
þeim að græða. T. d. er yfir- ■
Ieitt sagt þannig frá viðskipta
samningum, að menn verða
litlu nær um efni þeirra. Ann
ars staðar er venjulega sagt
mjög greinilega frá slík,um
samningum.
Þaö skai viðurkennt, að ut-
anríkismálin eru stunðum
þannig vaxin, að ekki er hægt
að ræða þau opinberlega á
Semja skal sérstaka framleiðsluá- 1 sumum stigum þeirra. Hitt er
ætlun í þessum tilgangi, og skál þo miklu oftara, sem það er
leggja hana undir úrskurð þeirrar til gagns að láta þjóðinaaúta
stofnunar Bandaríkjastjórnar er hið rétta) 0g koma þannig í
fjallar um þessi mál.
2. Viðkomandi ríki hafi gjald-
miðil sinn stööugan og komi hon-
um í rétt horf, ef breytingar er
þörf. Tryggður sé hallalaus rikis-
rekstur og gerðar aðrar fjármála-
ráðstafanir, er tryggja það að fjár
veiting Bandaríkjanna komi að til-
ætluðu gagni, en fari ekki í súginn. I
veg fyrh kviksagnir og hlévpi
dóma, sem annars geta ntýnd
azt.
Marshallsáætlunin er %ott
dæmi um þetta. í sambandi
við hana er vissulega ekki
neitt, sem þarf að vera leyni-
legt. Lögin um hana hafa leg
ið fyrir Bandaríkjaþingi i
3. Viökomandi ríki geri ráðstaf-! marga mánuði og verið rædd
anir til þess aö flytja heim þær inn j,ar fram og aftur fyrir Oipn-
eignir, er borgarar þess kúnna^að l!m tjoIcjum. Ákvarðanir þær,
„ j..., „ teknar hafa verið á París
arfundunum um innbyrðis-
samstarf hlutaðeigandi Evr-
ópuþjóða, hafa einnig verið
birtar og ræddar opinberlega
í öðrum löndum. Hér liafa
stjérnarvöldin hins vygar
ekki haft hirðu á að láta þjóð
eiga í Bandarikjunum, og veröur
helst enginn aðstoð veitt fyrr en
það hefir verið gert.
4. Viðkomandi ríki skuldbindi sig
til að fylgja þeirri ákvörðun, sem
Evrópuríkin gera innbyrðis um
gagnkvæma aðstoð í þágu endur-
reisnarinnar og m. a. geta leitt til
þess, að það verði að lækka ýms
eigandi þjóða. Svo vel eru t.
d. þjóðir eins og Bretar, Norð
menn, Svíar og Danir vandar
að virðingu sinni og bera svo
ríka umhyggju fyrir sjálf-
stæði sínu, að þær myndu
vissulega ekki taka þátt í
Marshallsáætluninni, ef þeir
teldp.hana brjóta gegn sjálf-
stæði sínu og frelsi.
Á sama hátt er óþarft að
svara því, að íslenzka stjórn-
in ætli að nota sér þátttöku
i Marshallsáætluninni til stór
feldrar lántöku í Bandaríkj-
unum. Þátttaka íslendinga í
Marshallsáætluninni er fyrst
og fremst sprottin af því, að
þeir vilja sýna hug sinn til
endurreisnarinnar í Evrópu,
sem þeir eiga líka óneitanlega
mikið undir, og leggja sitt
litla lóð á vogarskálina, ef
það gæti orðið til hjálpar.
Jafnframt kynni og þátttaka
íslendinga í Marshallsáætlun
inni að geta greitt fyrir því,
að þeir fái dollaragreiðslur
fyrir meira'af útflutningsvör
um sínum en ella og geti
þannig komizt hjá neyðarlán
töku, er annars kynrii að
verða óhjákvæmileg. En ís-
lenzku kommúnistarnir hafa
ekki áhuga fyrir þessu, því að
þeir þurfa að reka erindi hús
bænda sinna og telja það líka
ávinning fyrir sig en tjón fyr
ir stjórnina, ef ekki nást
sæmilegir skilmálar um sölu
afurðanna.
Hitt er svo víst, að öll þjóð_
in er sammála um að forðast
beri allar eyðslulántökur og
ekki eigi heldur að taka lán
til gjaldeyrislegra arðgæfra
framkvæmda, t. d. síldar-
bræðsluskips, nema áður sé
þúið að ná öllum þeim ís-
lenzkum inneignum erlendis,
sem náð verður til. En til
þess að því marki verði náð
að komast hjá skuldasöfnun
erlendis, þarf að tryggja sem
bezt rekstur atvinnuveganna
og vinna bug á dýrtiðinni, svo
að hún trufli ekki gang
þeirra. Þeir, sem setja fótinn,
fyrir slíkar ráðstafanir, eru
vissulega að vinna að því, að
þjóðin safni skuldum erlend
is. í þeim málum er hlutur
kommúnista þannig, að vel
mætti ætla, að það væri eitt
af stefnumálum þeirra að
gera þjóðina skulduga er-
lendis. Kommúnistar ættu
því að byrja á því að breyta
um stefnu í þeim málum áður
en þeir fara að lýsa sig and-
víga erlendri skuldasöfnun.
Annars verða þær yfirlýsing.
ar þeirra ekki teknar hátíð-
legar en aðrar.
viðskiptahömlur.
5. Ríki, sem fær óafturkræft
framlag, veröur að skuldbinda sig
til þess aö leggja fyrir jafnháa fjár
, . ina fá nægilegar glöggar og
tonaiky*** tín og rymka ymsar^ heilsteyptar greinagerðir. um
þessi mál, en í staðinn látið
ræða þau álokuðuni fundum
eins og eitthvað launungar-
mál. Nú þegar framkvæmdir
hæð í eigin gjaldeyrir og framlag- Marshallsáætlunarinnar eru
inu nemur, svo að það verði ekki ag hefjastj boða t_ cL ,íélog
til þess að auka verðbolgu. Rfki, Sjálfstæðismanna í Reykja-
sem aðeins fær lán, losnar alvefT yik m fundar þar sem utan-
vr þessa vo . I rikismálaráðherrann ef lát-
6. Viðkomandi ríki láti Banda- inn gefa skýrslu um máIið.
ríkjunum í té með sölu eða vöru- Rétta aðferðin hefði vcrið,
skiptum sanngjarnt magn af vör- '
um, sem Bandaríkin hafa þörf fyr-
ir, en áður sé þó tekið fullt tillit;
til eigin þarfa hlutaðeigandi land,s
og venjulegs útflutnings þess.
7. Viðkomandi ríki gefi Banda-
ríkjastjórn ársfjóruðungslega
skýrslu um framkvæmd samnings-
ins og aðrar upplýsingar, sem varða
þessi mál.
Fleiri skilyrði munu verða sett,
en þessi munu vera þau helztu, sem
talin eru upp í lögunum.
Skipting fjárveitingar-
innar.
Það er enn alveg óráðið, hvernig
fjárveiting Bandaríkjanna skiptist
milli þeirra landa, sem þátt taka í
Marshallendureisninni. Eins og nú
standa sakir, eru 16 ríki þátttakend
ur í þessum samtökum, en öðrum
Evrópuríkjum stendur enn til boða
að taka þátt í þeim, ef þau vilja
gangast undir hin settu skilyrði.
Skiptingin mun ekki verða ákveð-
in af samtökum Evrópulandanna
sjálfra, heldur munu þau aðeins
(Framhald á 6. síðu)
að utanríkismálaráðherranii
hefði gefið þjóðinni állri
skýrslu um málið í utvárpið
og gert þar grein fyrir af-
stöðu íslenzku stjórnarinnar
til þess.
Þessi málsmeðferð er gerð
að sérstöku umtalsefni hér,
því að hún hefir sýnt; þá
liættu, sem fylgir slikum
vinnubrögðum. í skjóli þeirr
ar launungar, sem hefír virst
vera hér á ferðinni, hafa ó-
sannindi og kviksögur komm
únista fundið miklu fjórri
jaröveg en ella og sú skoðun
fest rætur víðar en hjá hin-
um trúuðustu sálum þeirra,
að eitthvað óhreint og grugg.
ugt væri hér á ferðinnL
Þannig má skaða gott 'mál
með óþarfri leynd.
Vonandi verður úr J»essu
bætt, þótt seint sé, meið því
að stjórnin eöa utanríkismála
ráðherrann gefi opinbérlega
skýrslu um málið. Illutlaús og
(Framhald á C- PÁðu)