Tíminn - 25.05.1948, Qupperneq 3

113. blað
TÍMINN, þriðjudaginn 25. maí 1948.
3
Áttræður
Séra Friðrik. Friðriksson,
æskulýðsforinginn mikli, er
áttræður í dag. Þúsundir
ungra og gamalla vina um
allt ísland og frá mörgum
öðrum löndum senda honum
hugheilar kveðjur og árnað-
aróskir á þessum merku tíma
mótum.
Það er staðreynd, að séra
Friðrik er áttræður í dag.
Hann segir það sjálfur og því
verður ekki á móti mælt.
Jafnvel þó að þeir, sem síð-
íust voru með honum í gær,
hefðu eins vel getað trúað, að
hann væri strákur um tví-
tugt, ef þeir vissu ekki betur,
o_g hvita hárið og tígulegt
s'vipbragð öldungsins segði
ekki til sín. En augun, brosið
og hreyfingarnar allar eru
tyítugs manns, Andinn og eld
urinn sá, sem inni býr, er
líka ungur og verður alltaf
með æskuþrótti, enda í nán-
um tengslum við æskuna.
í þessari stuttu grein verð-
ú,r ekki gerð nein tilraun til
áð lýsa eða segja frá því yfir_
gripsmikla æskulýðsstarfi, er
séra Friðrik Friðriksson hef-
ir haft með höndusi um dag-
ana. Til þess er þr/5 mörgum
sinnum of yfirgripsmikið, því
að um það mætti skrifa stórt
ritverk og verður sjálfsagt
gért á sínum tíma. Mér er
líka fullvel kunnugt um það,
áð afmælisbarninu er engin
þökk í því, að hann sé lofað-
ur fyrir hið mikla dagsverk,
sem eftir hann liggur. Séra
Friðrik er hlédrægur maður
'Og vill helzt, að aldrei sé á
sig minnzt í blöðum eða .út-
varpi, en kann bezt við sig í
liópi ungra dr.engja, jafnvel
balndinna drengja, þar sem
hann getur beitt uppeldisá-.
hrifum sínum til fulls. Það er
líka á þessum vettvangi fyrst
■Qg fremst, sem hann hefir
eignazt sinn stóra vinaskara
æskufólks, svo að þúsundum
skiptir.
En það eru ennþá fleiri,
sem fylla hinn stóra vina- og
áðdáendahóp séra Friðriks.
Hann hefir, að ég hygg, und-
antekningarlaust unnið hug
og hjarta hvers eins og ein-
asta manns, sem átt hafa því
láni að fagna að eiga sam-
leið með honum, ýmist ár-
um eða áratugum saman, eða
stutta leið með skipi eða bíl.
Shkir menn eru fágætir, en
þeir eru lika sjálfkjörnir leið
togar. Séra Friðrik Friðriks
son varð líka sjálfkjörinn leið
togi. Ungur ætlaði hann sér
annað, én _hann varð æsku-
lýðsleiðtogi. Ekki neinn venju
|egur æskulýðsleiðtogi, held-
ur sá mikilhæfasti, sem ís-
land hefir átt, fyrr eða síðar.
jSf til vill kann einhverjum
að finnast, að hér kunni að
vera helzt til mikið sagt. En
■svo er ekki, þétta er stað.-
reynd og vita þeir það bezt,
§em átt hafa því láni að
fagna á lífsleiðinni, að verða
fyrir einhverjum uppeldis-
á,hrifum frá séra Friðrik. Ég
þori að fullyrða, að þeir eru
allir meiri og beri menn en
þeir annars hefðu orðið.
Þetta • er sagan um .æsku-
lýðsleiðtogann mikla, séra
Friðrik Friðriksson. Hún er
hér í raun og veru öll sögð, en
þó er hún miklu lengri og
fjölbreyttari. Ævisaga .séra
Friðriks er undursamlegt
éevintýr, sem gaman er að
kynnast og margir þekkja af
hinni ýtarlegu og fjörlega rit
uðu sjálfsævísögu höfundar,
sem komin eru út af þrjú stór
bindi, og er þó mikið eftir.
menn ve.rða þarna fyrir var-
anlegum áhrifum', sem end-
ast þeim alla lífslelðina. Það
er ekki óttinn við vöndinn,
sem þessu fær til leiðar kom_
Meira m presísseírín
Ef tir Pál Zóplióniiisson
Séra Friðrik er viðförull
maður og hann á ítök í
drengjahugum í mörgum
þjóðlöndum. Sumir drengj-
anna hairs eru nú orðnir upp
komnir ménn, því að séra
Friðrik hefir unnið að upp-
eldi tveggja kynslóða pg er
nú að byrja með þriðju kyn-
slóðina. Þó að aðalstarf séra
Friðriks sé sem betur fer hér
á ,landi, þá hefir hann árum
saman únnið að æskulýðs- og
kirkjumálum, bæði í Dan-
mörku og .Ameríku. Nú síð-
ast var hann öll styrjaldar-
árin í Danmörku og ferðaðist
þá mikið um landið og hélt
fyrirlestra hjá kristilegum
félögum ungra manna og
kvenna. Hann hafði fariö ut-
an síðsumars 1939 og aðéins
ætlað að vera stuttan tíma
utan. En styrjöldin breytti
þessari áætlun, svo að við
vinir hans urðum að vera án
séra Friðriks allan styrjald-
artímann og vita oft ekki
langtímum saman, hvernig
honum liði. En nú er séra.
Friðrik kominn heim og von_
andi fer hann ekki til út-
landa nú að sinni, meðan svo
ófriðlega lítur út í heiminum.
Eftir heimkomuna tók
hann þegar til starfa hér í
Krjstilegu félagi ungra
manna og hefir starfað héé
í Reykjavík og Hafnarfirði,
og ekki sízt á Akranesi, en
þar er hann elskaður og dáð
ur af heilum kaupstað og er
fyrsti heiðursborgari, sem
Akranessbær hefir útnefnt.
Á sumrin hefir hann dval-
ið með drengjasveitum uppi
í Vatnaskógi, í Lindarrjóðri,
sumardvalarstað K. F. U. M.
Stjórnar hann þar stórum'
drengjahópum, og þó að
drengirnir hans séu ekki allir
þægir fyrsta daginn, sem
þeir eru í Lindarrjóðri hjá,
sér^ Friðrik, sjá þeir fljótt að
sér og hlýða séra Friðrik í
einu og öllu, hvort sem hanh
sér til eða ekki. Margir ungir
ið, heldur fyrst og fremst ást
sú og tiltrú, sem allir fá til
séra Friðriks, er kynnast hon
um.
Auk hinna daglegu starfa
rpeðal ungmennanna í K- ,F.
U. M , hefir séra Friðrik unn
ið geysi mikið starf á sviði
kennslumála. Hann hefir ár-
lega kennt ungum mönnum
ýmiskonar bókleg fræði. Það
er ekki fátítt, að hann hafi
tekið að sér efnilegan ungl
ing og kennt honum undir
skóla. Þannig hefir hann
stúðlað að því, áð nokkrir af’
okkar mikilhæfustu mennta-
mönnum hafa lagt út á þá
braut.
Er óþarfi að nefna nokkur
nöfn í því sambandi. Séra
Friörik er vel fær í mörgum
námsgreinum og er látínu-
kunnátta hans víðfræg. Hann
er einn af þeim fáu mönn-
um hér á landi, sem er svo
fær í latínu, að hann getur
flutt ræður á því máli, án
þess að hafa svo mikið sem
skrifaða punkta til að styðj-
ast við.
Þó að séra Friðrik verði
áttræður í dag, mun hann
ekki setjast í helgan stein og
hætta starfi sínu meöal
æskulýðsins. Honum þykir
vænna um drengina sína en
svo, að hann geri það. — Við
yonum öll, að íslenzkur æskp
íýður njegi enn um mörg ó-
komin ár njóta starfskrafta
og leiðsagnar séra Friðriks
Friðrikssónar.
Gúðni Þór.ðarson.
I Kirkjublaðinu frá 10. maí
er grein um prestssétrin eftir
S. V., sem mun vera fanga-
mark biskupsskrifarans séra
Sveins Víkings.
Þessi grein á að vera svar
til min vegna þess, sem ég
hef áður sagt hér í blaðinu
um prestssetrin. Byrjað er að
liða grein mina sjundur í
fimm þætti,..og.síðan hverj-
um þeirra svarað-.-En hér er
hvorttveggj a gert, að mér er
eignað það, sem.ég hef ekki
sagt, en látið -er ósyarað öðr-
um atriðum. sem ég minntist
á og sem 'bLskupsSkrifafinn
hefír þá líklegá' ekkí' 'freyst
sér við.
Það er, rét.t,. .að .ég .sagði, að
ekki væru .öll .þau tólf presta
köll, sem enginn fékkst til að
sækja um, svo illa hýst, að
það gæti verið eina ástæðan
til þess, að enginh prestur
fengist á - jarðirnar1" og
í brauðin. Nú telur S. V. þess-
ar jarðir upp, og finnur að
ein sé sæmilega hýst „fyrir
prest,“ en hinar ekki. Nú veit
ég ekki annað, en að það sé
fólk í húsum á nokkrum þe§s
sem ætluð er til prestssetvírs;
í eyði? Ög hversvegna er Sfað
ur í Steingrímsfirði í eyði? í
báðum- þessum „brauðum“
eru þjónandi préstar, en
prestssetrin eru samt í eyði.
Ekki hefir séra Sigurður verið
þar, og ekki hafa prestar^ir
þar sétið á eigin jörðum, eins
og séra Sigurðúr. Hversvegna
erú jarðirnar þá níddar? ■*.
Ég nefndi líka, að það væru
nokkrir prestar, sem sætu. í
brauðum, en sem ekki bygyiu
á prestssetrunum, heldúr
leigðu þau út, og þá fýrir
mikið hærra verið en þeim
væri metin þau upp í tekjur
sín.ar., Þe.ssa presta minntist
biskupssicrifarinn ekki á. Hef
ir líklega ekki treyst sér tii
þess að réttlæta jarðaokrið
hjá þeim? En margar af þess
um jörðum eru niddar. Á-
búandinn veit, að hann ver,ð-
ur að fara þegar prestaskip.ti
verða og kannske fyrr, og. því
leggur hann ekkert í umbæÞ
ur. Og sumir af þessum pýest«
um lána jarðarnotin þannig,
að af hlýtur að leiða niöur-
níðslu á jörðinni. Vilji S.
um prestssetrum því að enn að p :ftði hér dæmi ská{
eru þau ekki oll komin i. eyði.
Og ég yeit ekki annað en að
það fólk uni vel við húsnæðið,
og mundi gera við það,
Brunabótafélag
íslands
vátryggir allt lausafé
(nema verzlunarbirgðir).
Upplýsingar Alþýðuhúsinu
(sími 4915) og hjá umboðs-
mönnum, sem eru í hverj-
um hreppi og kaupstað
ef það fengi vissu fyrir því,
að það fengi að vera áfram á
jörðinni. En ábúendur á þess
um prestssetrum eiga alltaf
yfir höfði sér að þurfa að
fara, þegar presturinn kem-
ur, og því er tæplega von, a'ð
þeir fari að leggja í aðgerðir
á prestssétrunum. En hvernig
er þetta annars: Er pres.tum
ekki boðleg samskonar ' hús
og öörum mönnum? Þurfa
guðsmennirnir nú ,til dágs
betra húsnæði en góðir bænd
ur?
Ég vil ekki fara að telja
upp einstök prestssetur af
þessum tólf, sem enginn sótti
um, og hvernig á því stendur
með hvert einstakt, hvernig
húsakosti á þeim er nú kom-
ið, en vilji S. V. að það sé
rifjað upp, er það sjálfsagt.
Það eru á sumum þessum
prestssetrum enn ógreidd
byggingarlán, og talar það
sínu máli um, hvernig bygg-.
ingarnar hafi verið gerðar af
prestunum er byggðu, séu
þær ónýtar nú, og það eru
sumar þeirra, en hvergi
nærri allar. Og þar, sem þau
eru það ekki, verð ég að á-
líta, að presti sé jafn boðlegt
og bónda að búa í húsunum,
og að það sé af vöntun á á-
huga á starfi sínu, eða að
hann metur hóglífi og líkam
lega vellíðan meirá en áhuga
boðorðsins, og vilji þessvegna
ekki ssekja.
Þegar ég talaði iim, að
prestarnir nýddu jaröir þær,
er þeim væri aétlað að búa 'á,'
nefndi ég ekki pessi 12
prestssetur, sém enginn
fékkst umsækjandi að sér
staklega, heldur benti á, að
í ■prestaköllunum, sem nú
l'ceru í fijónandi prestar,
sœtu þeir ekki á prestssetrun
um heldur vœru þau i ey'ði.
Biskupsskrifarinn finnur
hér séra Sigurð í Hindisvík
einan og nefnir hann, og að
honum hafi verið leyft að
sitja á eignarjörð sinni, og vill
láta skína í það, að þess
vegna sé nú Tjörn í eyöi. O-
já, það er nú svo. En hyers-
vegna er þá sú hálflenda Ása,
ekki standa á því, þar sem
mér er kunnugt um, hvernig
prestssetrin kringum landiö
allt eru setin, og líka þau,
sem biskupsskrifstofan virð-
ist ekki vita að til séu, ef
dæma má eftir lista þeim um
prestssetur, er hún lét einn af
mönnrnn fá, er á að gera til-
lögur um hvaða prestssetrum
megi skipta.
Ég held enn sem fyrr aö
taka beri til alvarlegrar athug
unar að ákveða að nýju, hve
márga presta við þurfum, og
hvar þeir eigi að sitja. Vitanr
lega þarf aö gera það með
lögum, enda' hafa komið
frumvörp í þá átt. En
verður málið að ræðast, áður
en samþykkt eru lög um þá$-
Því þótt biskupssskrifstof-
unni þcú»ti.sér sæma að reýna
að leggja nefskatt á alla.til
byggingar „kristilegs saim-
komuhúss“ hér í Reykjayík,
án þess að það hefði nokkuð
verið rætt meðal landsins
barna, þá tel ég að það sfe
miður sæmandi að gera slíkt.
Þar næst þarf að athuga,
hvort það á að láta presta
hafa jarðir til afnota. Undan
því tel ég að eigi að reyna
að komast eftir því sem frek-
ast er mögulegt, því að aug-
ljóst er, að þeir eru fleiri, er
níða jarðirnar en hinir, er
sitja þær sæmilega. Þetta á
að gera með þvi, að láta þá
sjálfa sjá um húsnæði handa
sér, allsstaðar þar, sem þáð er
mögulegt, en það er í kaup-
stöðum og þorpum, þar sem
hús ganga káupum og söl-
um, og þar sem að hægt er
áð fá hiisnæði leigt. Þar sem
sú aöstaða er ekki til, verður
aö byggj a yfir prestinn. Er*.
likíega ér réttara að byggja
yfir þá sérstakt hús, sem ekk:
ert jarðnæði fylgir, aiináð
en lítil garðlóð, heldur en að:
láta þá hafa jörö til ábúðar.
Það er þetta, sem menn
þurfa að hugsa um og taka
afstöðu til.' Menn veröa1 að
gera sér ljóst, áö með þVf áð
láta beztu jarðirnar vera
prestssetur, þá er hæt:tá"á,
að þær verið níddar niöíhf','tíg
þaö er þjóöarskaöi að svo sé
« (Framliald á 6. sióiijl ,