Tíminn - 25.05.1948, Síða 4

TÍMINN, þriðjudaginn 25. mai 1948.
113. blað'
um glímuna
Eftir Þorstein Einnrsson, íþróttafulltriia.
‘ Niðurl.
Glímuníðingur er stórt orð.
Hver glímumaður varast níð
bœði .í keppni og æfiiigu, því
að .níð í glímu er hinn frek-
legasti ódrengskapur gagn-
vart andstæðingi sem og í-
þVÓttinni sjálfri.
; P. Sigfússon kveður of
sterkt að orði, er hann í
greip sinni segir: „Örfáar
byl,tur urðu þarna án níðs.“
Hapn mun ekki geta staðið
yið þetta. Eftir mínu mati,
sem fegurðardómari, dæmdi
ég; efna byltu níð. Varð sú
bylta úr leggjarbragði niðri,
sem var tæpt sótt, en sækj-
aiídi fylgdi eftir með hönd-
dm og bol, er andstæðingur-
; fnn hallaðist og fylgdi honum
, fast að gólfi.
. Ég þori að fullyrða, eftir
að hafa kynnt mér gömul
blaðaskrif um glímu og hlust-
áð á frásagnir um eldri glímu
mót', en sjálfur æft, keppt,
kennt eða dæmt glímu síðan
1926, að seinnitíma glímu-
ménn varast að láta sjást
níð,' engu síður en hinir eldri.
Níð getur komið fram á
margan hátt í glímu, bæði í
sókn og vörn. Um níð er eng-
in skilgreining til í eldri eða
yngri glímufyrirmælum. Á-
kvæðin um níð eru óskráð lög,
sem nemast í glímuviður-
eigfium.
Menn hafa lengi verið ó-
sammála um hvenær ætti að
telja glímumann fallinn. Um
þetta hefir verið rætt og rit-
að allt frá því að fyrirmæli
um ■ glímu voru sett. Her-
mann Jónasson fyrrverandi
glímukappi íslands hefir
einna skilmerkilegast ritað
um þetta atriði glímunnar og
lagði þá mjög út af hinum
gamla málshætti: „Fallinn er
sa,sem fótanna missir“. Þenn
an' málshátt tekur P. Sigfús-
son.upp í grein sína og leggur
áherzlu á hann, án þess að
gera grein fyrir þeim skiln-
ingi, sem hann leggur í hann.
Nú veit hann það eins vel
og ég, þar eð hann var einn
aí þeim, sem varð til þess að
endurvekja glímuáhugann, að
aldrei hefir verið hægt að
hénda reiður á því hversu
fall var áður metið og þegar
"éamræma varð fyrirmæli um
glíhiu, vegna landsglímumóta,
þá' voru þau fyrirmæii sett,
sem enn gilda og miðað við
olnboga og hné.
;■ Því miður finnast ekki fyr-
irmælin, sem sett voru á Ak-
ureyri um Grettisbeltið, en í
bók Jóhannesar Jósefssonar,
fyrrv. glímukappa: „Icelandic
wrestling,“ sem var samin og
gefin út á Akureyri 1907 og
rituð á ensku, eru sett fram
glímufyrirmæli í 8 liðum. —
Sjötti liður fyrirmælanna
hljóðar svo á ensku: „A fall
is counted when any part of
the body above the knee or
. elbow touches the ground.“
í fyrirmælum í glímubók
Í.S.Í. (1916) segir um fallið:
„Byltu skal það telja, ef
glímumaður nemur niðri fyrir
ofan hné eða olnboga."
Sömu fyrirmæli voru tekin
við endurskoðun fyrirmæl-
anna 1930.
Fróðlegt væri að fá franr
hjá P. Sigfússyni nánari skil-
greiningu á falli í glímu.
Hann skýrir það ekki í grein
sinni, en nokkuð má ráða í
,;skpðun hans um eitt atriði,
þar sem hann segir, að sami
maður hafi lagt sama mann
endilangan níu' sinnum á s.l.
Skjaldarglímu. Hér er grein-
arhöfundur ekki að ráðast á
dómarana, að þeir hafi sofið
á verðinum, heldur hitt, að
hann vill telja það fall, þeg-
ar glímumaður fellur aftur-
fyrir sig, eða framfyrir á
hendur og fætur.
Svo hygg ég að sé, en von-
andi gefur P. Sigfússon nán-
ári skýringu á þessu.
' Það er rétt'hjá P. Sigfús-
syni, að falldómarar voru
strangir varðandi sveiflur.
Að vísú eru' engin fyrir-
mæli um sveiflur, en venja
hefir það verið hjá dómurum
að telja sveiflu, sem er lengri
en einn hringur, hættulegt
eða beitingu á afli og því ó-
leyfdlegt bragð, en þetta á við
sókn tii bragðs, en eigi út-
færslu á bragði. Milli þessa
er oft erfitt að dæma.
Telur P. Sigfússon það
bragð, samstætt eðli glím-
unnar, sem næst upp úr
miklum hringsnúningum? Er
það ekki aflbeiting, kraftur,
sem hann fordæmir eða níð?
Er það snjall glímumaður,
sem verður að sveifla and-
stæðingi.sínum meira en einn
hring eða hrekja (hoppa)
hann, til þess að útfæra á
honum bragð? Ég tel það
■stappa nærri níði og aflbeit-
ing er það tvímælalaust.
Mjaðmarhnykkur sést ekki
oft á kappglímum; en þó hefi
ég séð hann tekinn. í sumar
sem leið sá ég marga þessa
sömu glímum. glíma, er þeir
voru að undirbúa sig til Finn-
landsfarar og þá sá ég marga
þeirra taka fallega mjaðmar-
hnykki, bæði með vinstri og
hægri mjöðm, en það þekkj-
um við P. Sigfússon. báðir
jafnvel, að mjaðmarhnykkur
er viðsjált bragð fyrir sækj-
Jónína Jónsdóttir er fædd
að Húsum í Eyjafirði 23. maí
1873. Foreldrar hennar voru
hjónin Vilborg Pétursdóttir,
ljósmóðir og Jón Jónsson, er
voru mestu sæmdar- og merk
ishjón, og bjuggu þau góðu
búi. Jón vár sopur séra Jóns,
(hins yngstá) prests í Grund.
arþingum, Jdnssonár prests,
hins lærða i Möðtúfelli, er síð
árí várð þrestur að Möðru-
vallaklaustri 1 Hörgárdal og
bjó í Dunhaga, d. 1846. Hefir
Jónína því til merkra manna
að telja.
Jónína ólst upp hjá for-
eldrum sínum, fyrst að Hús-
um og síðan á Æsustöðum í
Eyjafirði, unz\hún giftist
Pálma Jónssýni, timburmeist
ara. Þeim hjónum varð
tveggja barna auðið: Jónheið
ár, hinnar mestu efnisstúlku,
er dó um tvítugt, og Láru,
konu Aðalsteins Kristinsson-
ar framkvæmdastj., sem lát-
inn er fyrir skömmu, eins og
kunnugt er.
Þau Jónína og Pálmi byrj-
uðu búskap að Æsustöðum og
bjuggu þar um hríð, en flutt-
ust síðan til Akureyrar, þar
sem þau dvöldu í mörg ár og
fékkst Pálmi þar við húsa-
anda á kappglímu, minnsta
kosti síðan að tökin urðu fast-
ari við ákveðnari staði og
glímumenn nútímans hafa
ekki notfært sér þá heimild í
fyrirmælum um glímu að
sleppa taki með annarri hendi
til þess að ná betur til
mj aðmarhnykks.
Handvarnir, handstuðn-
ingar og handbrögð hafa
alveg fallið burtu og tel ég
það hiklaust þroskamerki til
góðs fyrir glímuna.
Óskar P. Sigfússon eftir því
að sjá mjaðmarhnykk útfærð
an enn í dag, eins og hann
er sýndur í bók Jóh. Jósefs-
sonar: „Icelandic wrestling“
(myndir nr. 19 og 20)?
Nei, mjaðmarhnykkirnir
eru ekki horfnir. Þeir eru fá-
tíðir á kappglímum og svo
mun einnig hafa verið áður
fyrr. Ég man ekki eftir nein-
um sigursælum glímukappa,
sem hefir sérstaklega beitt
mj aðmarhnykk.
Ég hefi hér sett fram nokkr
ar spurningar, sem ég vonast
til að P. Sigfússon svari, því
að til þess hefir hann reynslu.
Spurningar þessar eru ekki
settar fram til þess að hafa
á P. Sigfússyni, heldur til þess
að leiða nánar í ljós mismun-
andi' glímuskilning, veita
fræðslu og hamla upp á móti
þeim áhrifum, sem grein P.
Sigfússonar getur haft á al-
menningsálitið varðandi glím
una, að hún væri illa farin í
höndum nútíma glímumanna
og upp væri komin ný glíma:
„reykvísk glíma.“ Ég benti í
upphafi greinar minnar á hið
„reykdælska glímulag.“
Ég hefi séð það og gamlir
glímumenn, t. d. Jón bóndi á
Einarsstöðum í Reykjadal
ÍFramhald & 6. síðu)
smíðar, en árið 1922 fluttust
þau hjón til Reykjavíkur og
byggði þá Pálmi húsið við
Fjölnisveg 11 í félagi við Aðal
stein tengdason sinn, þar sem
fjölskyldan hefir síðan átt
heima, Mann sinn missti.frú
Jónína 1935 og tengdason
sinn 1947, eins og áður er
sagt.
Frú Jónína er kona skír og
greindarleg í tali og allri
framkomu og ber þess ótví-
ræð merki, að hún er af góðu
bergi brotin. Hún er kona
starfssöm svo sem íslenzkar
freyjur löngum hafa verið og
öll hennar störf fara henni
mæta vel úr hendi. Ekki er
hún fyrir ^ð láta mikið á sér
bera en gestrisin er hún og
góð heim’að sækja, ræðin og
fróð. — Hún hefir lengst af
•verið heilsugóð, þangað til nú
að heilsa hennar er tekin að
bila, en vonandi nær hún sér
aftur, með hækkandi sól og
sumri.
Fi-ændur hennar og vinir
óska henni allra heilla og
blessunar á þessu merkisaf-
mæli hennar, og aö henni
megi vegna sem bezt á áfang.
anum sem eftir er.
Einar Thorlacius.
Sjötíu og fiiiim ára:
Jónína Jónsdóttir
Baðstofuhjalið á íslandi hefir
löngum stytt stundir, ekki sízt á
löngum vetrarkvöldum. En þaö er
með það eins og hvað annað, að
það getur lyft eða dregið niður,
eftir því hvernig það er.
Þegar ég var ungur, þótti mér
oft skemmtilegt sjómannalífið, eink
um þegar vel fiskaðist. Það var
gaman að draga hálf seilaðar lóð-
irnar og þorskanetin, þegar fleiri
fiskar voru í hverjum faðmi nets-
ins, þó að þungt væri að draga
steinateininn á heilli trossu.máske
til þess að varna sjóveikinni að
hafa yfirhöndina. Þá var oft á-
nægjulegt að sigla seglum þöndgm
sex— eða áttæringunum um Miðs-
nes- og Garðssjóinn — og draga
þann gula, þegar hann var ör,
þótt þungt væri stundum, þegar
hann var stór og dýpið máske
yfir eitt hundrað faðmar í Jökul-
djúpinu eða Reykjarfjarðarálnum.
En það, sem mér þótti oft leiðin-
legast við sjómannalífið var
hið klúra baðstofuhjal, sem ein-
kennilega margir sjómannanna virt
ust vera sólgnir í að hafa um hönd,
hvort sem það var í hinum litla
þröngva og óvistlega 25 manna
lúkar skútunnar eða í 70 manna
verbúðinni á Suðurnesjum.
Baðstofuhjalið var líka stundum
lyftandi og fræðandi. Margir minn
ast þess með gleði frá æskuárun-
um, þggar sagðar voru sögur í
rökkrinu í baðstofunni, rauluð eða
lesin kvæði og rímur, kveðist á
og spjallað um heima og geima.
Eins var ánægjulegt, þegar gesti
bar að garði, að frétta þá ýmis-
konar nýjungar og rabba um lands
ins gagn og nauðsynjar.
Margir munu óska eftir, að bað-
stofuhjal Tímans sé létt og skemmti
legt. En svo er það misjafnt, sem
fólk telur ánægjulegt. — Alltaf
er verið að sækjast eftir að
skemmta sér. Og lífið er hálf-
gerður táradalur, án skemmtana.
Sumt eldra fólk er stundum
með mestu vandlætingu yfir, aö
ungt fólk skemmtir sér. Það ætti
eins að krefjást þess, að vatnið færi
að renna upp á móti brekkunni
eins og að ungt fólk skemmti sér
ekki. Vandinn er að velja skemmt-
anir, sem lyfta en draga ekki
niður. Þegar valin er bók til þess
að skemmta sér við, er mikill
munur á að velja góða bók eða
lélega. Eins er það um hljómleika,
leikhús, kvikmyndir o. fl. o. fl.
Lélegar skemmtanir geta „drepið
tímann", en skilja venjulega auðn
og tóm eftir í huganum.
Það voru tveir menn í vetur,
sem ákváðu að verja 200 krónum
hver til þess að skemmta sér og
ég talaði við þá aftur í gær. A.
hafði farið að hlusta á samsöng
Karlakórs Reykjavíkur og Póst-
bræðra, fyrirlestur og upplestur
stórskáldsins Överlands og fyrir
leifarnar af 200 kr. hafði hann
brugöið sér á sunnudaginn upp í
háloftin í heiðskíru veðri til þess
að fá sér vítt og fagurt útsýni.
B. fór aftur á móti að gera sér
„glaðan dag“ með kunningja sín-
um og fékk sér áfengi og tóbak
fyrir 200 krónur. Svölluðu þeir
svo í svælu og reyk, fram eftir
nóttunni. Bættust þá fleiri þyrstir
menn í félagið og brátt þraut
skammturinn. Pór þá B. út í bæ
og keypti tvær flöskur í viðbót
á 100 krónur hvora. Daginn eftir
varð hann svo að glíma við timbur-
menn og minnast þess, að 200 kr.
eyðslupeningarnir höfðu tvöfaldast.
Gæfa lífsins fer mikið eftir því
að velja rétt skemmtanir sem
annað.
Það er eins og alls staðar séu
fvö öfl að verki. Markast þau
nokkuð vel af þessum orðum skáld-
anna. Annaö sér „út um víða velli
vorfögur sólin skín“.
Hitt segir:
„Sofðu nú svínið þitt,
svartur í augum.
Parðu í fúlan pytt
fullan aí draugum".
Skáldin hafa meiri áhrif á iífs-
stefnur manna heldur en flestir
aðrir. Sumir þeirra kveða myrkur
og bölsýni inn i fólk, upplausn
og lífsleiðindi, en önnur skáid fara
með menn á háar sjónarhæðir,
þar sem er vítt og fagurt útsýni.
Sjaldan hefir verið sagður meiri
sannleikur í þessum efnum heldur
en Þorsteinn Erlingsson gerði á
100 ára afmæli Jónasar Hallgríms-
sonar í þessum ljóðlínum:
„Sæll ertu, Jónas, því sólskin
og blóm
þú söngst inn í- dalina þína“.
Það er ómetanlegt, er Jónas Hall-
grímsson, sem „einmana dó og and-
aður fékk ekki leiðl". er búinn að
syngja af íegurð inn í íslenzka
þjóð nú í rúmlega eina öld.
Þegar minnst er á leiði kemur
í hugann hin mikla og óvenjulega
trjáplöntun, sem fer fram víða
um land þessa dagana. Mikið er
gert að því að láta grjót eða járn
á eða umhverfis leiði manna. Vilja
nú ekki einhverjir, sem hafa skóg-
rækt í huga, velja reiti á fögrum
stöðum til minningar um ástvini
sína og planta þar trjám. Það
sýnist meira í ætt við lífiö aö
sleppa járninu og grjótinu af
kumblum ástvinanna, en græöa
heldur upp fagra skógarlundi til
minningar urn þá. Kári.
Illllllllllllllllllllllll................IIIIIIIIIIIIIHIHlllllllllllllllllUlllllllllHHIIIIipilllllllllllllllH»3
| Kvikmyndaklúbbur |
Reykjavíkur
Meðlimakort á 10 krónur (gilda að 12 full- =
i komnum kvöldsýningum) að viðbættum 2 \
kr. aðgangseyri, er greiðist í hvert sinn við |
innganginn, verða seld hjá Eymundsson, |
Lárusi Blöndal, Ritfangadeild ísafoldar, \
Bækur og ritföng og Helgafelli, Laugav. 100. §
iillilllllllllllillllilllllllll,l„,Mli,lillllHillllllllllllllillllilllllllllllliliimiliiiiiiiiiiiiililllillilliiliiiiiiiiilllilllllllillll