Tíminn - 25.08.1948, Qupperneq 3

186. blað
TIMINN, miðvikudaginn 25. ágúst .1948.
Sjöíiigiir:
frá fouinsliól uiii
Þegar ég var lítill, féklc ég
að fara í fyrsta skipti á æv-
inni á áamkomu, sem lialdin
var í sveitinni. Þa'ð var við-
burðaríkur dagur. Meðal ann
ars hélt þar ræðu og flutti
kvæði maður, sem var ný-
fluttur í sveitina, og ég sá þá
í fyrsta skipti. Mér fannst
þegar mikið til um þennan
mann, sem gat haldið ræðu
og talað stanzlaust alveg upp
úr sér, og svo var hann skáld
líka. Hvaða maður var þetta?
Hann hét Sigurjón og var
búfræðingur, en það þótti nú
.sumum engin meðmæli. Þeir
voru yfirleitt ekki í háu
gengi í þá daga, sbr. tilsvar
bóndans, þegar talað var um
búfræðing nokkurn, sem
jafnframt var dugnaðar-
bóndi: „Ósköp hefir hann
haft miklum manni að má“.
Sigurjón var starfsmaður
hjá búnaðarfélaginu í sveit-
inni minni og ferðaöist bæ
frá bæ. Hann bréytti karga-
þýfi í rennisléttar flatir. Ein-
hver sagði, að túnin minnk-
nðu við þetta, því að þýfður
blettur hefði stærra yfirborð
en sléttur. Svo gróf hann
skurði, sem vatnið streymdi
eftir án þess að þurfa að
xenna upp í móti. Þá byggði
hann flóðgarða, svo að mynd-
uðust stöðuvötn.þar sem áður
var þurt land. Þetta var hrein
asti galdramaður í mínum
augum.
Aðra æskuminningu á ég
um Sigurjón. Þá vorum við
samnátta á bæ, ásamt göml-
um merkisbónda sunnan úr
Borgarfjarðardölum. Það var
haustið 1908, rétt eftir kosn-
ingarnar um „uppkastið"
sæla. Bóndi þessi var mikill
heimastjórnarmaður, en Sig-
urjón sjálfstæðismaður. Það
var ekki að sökum að spyrja.
•Þarna stóð rimman allt
kvöldið og fram á rauða
nótt. Man ég ennþá margt af
því, sem þeim fór á milli, og
væri það saga út af fyrir sig.
Þó get ég ekki stillt mig um
að segja frá einu atriði:
Bóndi lagði mikla áherzlu á,
hvað okkur væri mikill styrk
ur að sambandinu við Dani,
ef til styrjaldar kæmi. Þá
sagði Sigurjón þessi spá-
mannlegu orð: „Ætli Danir
hafi þá ekki nóg með sig?“
Bóndi reiddist mjög þessu til-
ævati og kallaði þetta furðu-
lega ósvífni. Af bónda þess-
um heyrði ég síðar þá sögu,
að fyrir þessar kosningar
hefði hann ferðast um sveit-
ina til að „agítera“. Kom
hann til bónda nokkurs og
taldi honum trú um, að ef við
slitum sambandinu við Dani,
þá yrði hver karlmaður í
landihu skyldaður til að
kaupa sér byssu, og verða
kallaður fyrirvaralaust í her-
inn, ef ófrið bæri að hönd-
um, og það kannske um há-
sláttinn. Það leizt hinum
ekki á og kaus heimastjórn-
Æirframbjóðandann.
Sigurjón er fæddur að
Lækj arkoti í Borgarhreppi
:25. ágúst 1878. Árið 1880
fluttist hann með foreldrum
sínum að Grísatungu. Var þá
eft þröngt í búi hjá fátækl-
ingum á þeim harðindaár-
um. Hefir Sigurjón sagt mér,
r að veturinn 1886—87 hafi ver
1ð mikil harðindi, svo að hey-
Iaust var orðið þar á sumar-
'nálum. Faðir hans var við
sjóróðra, en móðir hans og
arnrna gættu bús og barna. |
Kindur og hross uröu að
bjarga sér á jörðinni, en það
varð að fá hjálp til aö halda
lífinu í einu kúnni, sem til;
var. Móöir hans ákvað þá að
leita hjálpar hjá nágranna I
sínum, Guðm. Auðunssyni,
bónda í Jafnaskarði, og tók
hest til að komast á yfir ána,
sem rennur á milli bæjanna,
en hún var í miklum vexti,
því að asahláka var. Sigur-
jón fylgdi móður sinni til ár-
innar. Þar gerði hún bæn
sína, áður en hún steig á bak,
og lagði út í, en allt fór vel.
Svona var nú lífið í þá daga.
Vorið' 1887 fluttist Sigurjón
að Einarsnesi og að Krums-
hólum 1890. Innan við tví-
tugt réðst hann að heiman og
var í vinnumennsku nokkur
ár. Gekk í Búnaðarskólann
á Hvanneyri vorið 1900 og
lauk þar námi eftir 2 ár. Var
þar síðan vinnumaður í 3 ár,
hjá Hirti Snorrasyni skóla-
stjóra. Hafði hann alla tíð
síðan miklar mætur á Hirti
og skrifaði ágæta minningar-
grein um hann, sem bixtist í
Búnaðarritinu.
Vorið 1905 gerðist han'n
starfsmaður hjá Búnaðarfél.
Álftaneshrepps og dvaldi þar
í 3 ár. Má þar sjá víða enn í
dag merki um handtök hans,
t. d. á einum bæ gerði hann
áveituengi, sem gefur af sér
4—500 heyhesta á ári. en áð-
ur var þar lélegur bithagi.
Árið 1908 kvæntist hann
fyrri konu sinni, *Láru Guð-
mundsdóttur og fór að búa á
Krumshólum. Eignuðust þau
6 börn; af þeim eru 4 á lífi.
Lára lézt fyrir nokkrum ár-
um. Síðari kona hans er Guð-
rún GísladóttiT frá Saurum í
Austur-Húnavatnssýslu.
í Krumshólum bjó hann
þar til vorið 1942, er hann
fluttist í Borgarnes og hefir
átt þar heima síðan. Þrátt
fyrir margháttuð störf utan
hemiilis bætti hann mjög og
prýþdi jörð sína, byggði vand
að íbúðarhús og stækkaði
túnið að miklum mun. Af
.störfum Sigurjóns utan heim
ilis má nefna, að í mörg ár
var hann mælingamaður
jarðabóta hjá þremur bún-
aðarfélögum sýslunnar. Frá
því sláturfélagið hér var
stofnað hefir hann veriö
starfsmaður þess á hverju
hausti sem vigtarmaður, og
lengi kjötmatsmaður líka. —
Árið 1914 reisti Kaupfélag
Borgfirðinga verzlunarhús á
Seleyri sunnan fjarðarins,
gegnt Borgarnesi. Voru þar
afgreiddar vörur og tekið á
móti ull á hverj u vori frá
bændum úr Borgarfjarðar-
dölum, og var Sigurjón Þar
afgreiðslumaður alla tíð, þar
til Hvítárbrúin var byggð, en
þá lagðist starfsemi þessi nið
ur. Minnist ég þess sérstak-
lega, því að um mörg ár fékk
ég til meðferðar skilagreinar
hans um þessa starfsemi og
sá, að prýðilega var þar frá
öllu gengið.
En Sigurjón hefir haft
fleiri járn í eldinum en það,
sem nú er upptalið. Hann er
einn af þeim, sem lét ekki
baslið smækka sig, eins og
skáldið kornst að o.röi. Þrátt
fyrir áhyggjur af að sjá far-
þorða stóru hemiili og lítil
efni lengst af, hefir hann alla
tíð verið mjög áhugasamur
um aimenn mál og fylgzt vel
meö öllu, sem er að gerast.
Ég hefi fáa þekkt, sem eru
jafnvel að sér í fornsögum
okkar og öðrum þjóðlegum
fróðleik. Og ef að ljóð berast
í tal, kemur maður ekki að
fómum kofunum. Hann kann
kynstrin öll af þeim og er
smekkmaður í þeirri grein,
enda prýðilega hagmæltur
sjálfur. Eru nokkur kvæði og
vísur eftir hann í Borgfirzk-
um ljóðum. Hefir hann oft
látið fjúka í kveðlingum í
góðum hóp. Hann er vel máli
farinn og rökfastur, enda oft
verið íenginn til að tala og
flytja kvæöi á samkomum.
Hann er ritfær vel og munu
lesendur Tímans geta borið
því v-itni. Líka skrifa.ði hann
nokkrum sinnum í ísafold í
tíð Björns Jónssonar. Hann
var mjög áhugasamur ung-
mennafélagi í sveit sinni,
þrátt fyrir aldurinn. Og síð-
an hann flutti til Borgarness
hefir stúkan Borg notið starfs
krafta hans og hrennandi á-
huga. Hann hefir verið bind-
indismaöur á vín og tóbak
alla æfi. Þá má ekki gleyma
störfum hans í þjónustu
kirkju og trúmála sem sókn-
arnefndarmanns og fulltrúa
á héraðs- og landsfundum
um kirkjuleg málefni.
Að síðustu vil. ég svo
þakka Sigurjóni fyrir marga
ánægjulega samverustund á
liðnum árum og óska þessum
sjötuga en samt síunga á-
hugamanni árs og friðar.
Borgarnesi 23. ág. ’48.
Jón Guðmundsson.
nauðsynlegra?
Efftfir ISssSs íéliaBmssoM skipasBBfllð
3 sica. Iívert er nauðsynlegra?
Nú á yfirstandandi sumri
sctti ég um það til Viöskipta-
nefnaarinnar, að hún veitti
ínér innflútnings- og gjald-
eyrisleyíi upp á eitt þúsund
dollara fyrir bátaeik frá U. S.
A., en þrátt fyrir viðtal;
skeyti, og bréf fékk ég nú
þessa dagana algerða neitun.
Er þó byggðarlagið hér alls-
laust af efnivið bæði til skipa
smíða og skipaviðgerða.
Stend ég því uppi bæöi efn-
isiaus og atvinnulaus, og er
ekki annað fyrirsjáanlegt en
að ég verði nú eftir fjörutíu
ára starf, og . eftir að hafa
smíðað á fjórða hundrað báta
smærri eða stærri að hætta
atvinnurekstri þessum alger-
lega. Bátar þessir hafa allir
verið með nýju l'agi, er ég sjálf
u r hef fundið upp og reynzt
hefir hið bezta, að sögn
þe’rra manna, er bátana hafa
notað; nnda er eftirspurn mik
il, sem ómögulegt er að sinna
af oíangreindum ástæðum.
Mun neitun þessi koma hart
niður, ekki einungis á mér,.
sem nú er sviítur atvinnu
heldur og á öllum bátaútveg
hérna við fjörðinn.
Neitun þessi. stingur all-
mikið í stúf við ræður stjórn
málamannanna um nauösyn
þess að efla sjávarútveginn,
sé það í alvöru rætt. En hverj u
er að trúa? Hvernig stendur
á öllum þessum gjaldeyris-
skorti eftir aðeins fjögur ár
frá því að þjóðin átti hundr-
uð milljóna í erlendum gjald-
eyri, og á enn’að sögn vestan
hafs, þótt lágt- fari? Við vitum
ekki, og vitum það þó. Þjóðin
hefir lengi verið hugsunar-
lítil og auðtrúa, og látið leið-
ast af mönnum, sem hafa séð
sér hag í trúgirni hennar, og
hefir hún því oft látið bjóða
sér mikið. Er nú og svo kom-
ið að við hallæri liggur, að’'
minnsta kosti sumstaðar á
útkjálkum landsns, ekki af
því að fjöldann skorti ih'n-
lendu seðlana -— því margir
eiga stórar fúlgur af þeim —
heldur af því að svo að segja.
allar lífsnauðsynjar eru öfá-
anlegar, að undanteknum.
kornvöruskammtinum Og hin*
um vesæla sykurskammti.
Það er prédikað fyrir mönn-
um, að nú verði þeir að sýna
þegnskap og fórnfýsi? Hver.s
vegna? Af því gj aldeyririnn
sér þrotinn. Það er bæði
nauðsynlegt og fagu.rt að
sýna fórnfýsi, þegar hungur
og hallæri, eldgos og ísár
steðja að þjöðinni. En mér er
spurn. Ber þjóðinni nokkur
skylda til þess, að fórna bæði
hfsnauðsynjum sínum og .pen.
ijlgum fyrir glappaskot, létt-
úð, og óhófseyðsla einstakra
manna? Svari þeir nú, sem.
vit og dómgreind hafa.
Nú er svo komið, að margir
meðal þjóðarinnar eru farnir
að hugsa. Vona ég að þeiiir.
fari fjölgandi, skólum og auk:
inn menntun að þakka. Þá.
menn vil ég að endingu spyrja
á þessa leiö: Hvort haldið
þið, góðu menn og konur, ao
nauðsynlegra sé, að notá
þann gjaldeyri, sem hinar
vinnandi hendur þj óðar.inn-
ar framleiða, til skrautbygg-
inga, utanferða, sports og ofr.
lætis ýmsra nautnasjúka
manna, sem eyða gjaldeyrin-
um, eða til þess að afla þjóð-
inni lífsnauösynja, efla at-
vinnuvegina til lands og sjáv
ar, en ekki síst sjávarútveg-
inn, sem er aðaluppspretta
gjaldeyrisins?
Bíldudal, 17. ágúst 1948
Gísli Jóhannsson.
skipasmiður.
Dvalarheimili
Rauða Krossins
HiÖ5*MÍflfl kfl»3A2Sfl IflCÍflflfl
Blflflfl HSSÍStll IflClgí.
Rauði Kross Islands starf-
rækir nú, eins og mörg und-
anfarin sumur, dvalarheim-
ili fyrir börn.
Eru heimilin að þessu sinni
5 að tölu, að Löngumýri í
Skagafirði, Reykholti í Borg-
arfirði, Sælingsdalslaug í
Dölum, á Kolviðarhcli og Sil-
ungapolli.
Alls dvelja nú uni 310 börn
á heimilunum, flest að Sil-
ungapolli, eða 104.
Heilsufar hefir yfirleitt ver
ið gott. Skarlatssótt stakk sér
þó niður á einu heimili —
Kolviðarhóli — en var mjög
væg og er nú löngu um garð
gengin.
Tíðarfar hefir verið með af
brigðum gott, enda ber útlit
barnanna þess órækt vitni.
Börnin koma heim um
næstu helgi, eða:
Frá Náttúrngripa-
safninu í Reykjavík
Vegna sérstakra rann-
sókna, sem unnið er að á veg-
um Náttúrugripasafnsins,
--þarfnast safnið nauðsynlega
allmargra íslenzkra smyrla.
Það eru því vinsamleg til-
mæli safnsins, að þeir, sem
tök hafa á, reyni að ná í og
senda safninu smyrla. Fugl-
arnir verða að vera hreinir og
óskemmdir, og fyrir þá verð-
ur greitt eftír samkomulagi.
Hverjum fugli þarf að fylgja
upplýsingar um hvar og hven
ær hann hafi náðst. Fúglana
má senda. til Ná£iúrugripa-
gripasafnsins (pósthólf 532
— Reykjavík — sími 5487) eða
Kristj áns Geirmundssonar
Aðalstræti 36, Akureyri.
Sjómanna- og gesta-
F. h Náttúrugripasafnsins
Finnur Guðmundsson
frá Kolviðarhóli föstudaginn
27. ágúst,
frá Reykholti og Silungapolli
mánudaginn 30. ágúst,
.frá Sælingsdalslaug miðviku
daginn 1. september,
frá Löngumýri fimmtudag-
inn 2. september.
fluylfyAiÍ í Twanum
. í frásögn af Sjómanna- og
gestaheimilinu á Siglufirði,
er birtist í blaðinu fyrir nokki'
um dögum, hafði þessi loka-
kafli fallið niður:
Hinar föstu tekjur, sen
heimilið hefir til starfsem.
sinnar, eru hinir opinberr.
styrkir, sem það nýtur, sve>
og ágóði af veitingasölu. Hin-
ir opinberu styrkir voru:
Ríkissjóður kr. 5000.00
Siglufjarðarbær — 2000.00
Stórstúka íslands — 1500.00
Síldarútvegsnefnd — 1000.00
Síldarverksm. rík. — 1000.00
En auk þess á heimilið
marga velunnara, sérstaklega
í hópi sjómanna og útgerð-
armanna, sem veitt hafa
heimilinu ómetanlegan stuðn
ing með peningagjöfum.
Þá hefir Stórstúka íslands
veitt heimilinu, nú sem fyrr,
þann mikla stuðning, aö láta
það fá kr. 25.000.00 af ágóöe
happdrættis templara.
Stúkan Framsókn ’og eii..
stakir félagar hennar hafa,
eins og undanfarið, lagr
frarn geysimikla vinnu til efi.
ingar heimilisins, m. a. met'
því að halda uppi leikstarf-
Sem til ágóða fyrir héímilið.
svo og fjárframlög, sem þeir
hafa lagt fram á ýmsan nátt
Fyrir allar þær gjafir ög‘
styrki, sem hér hefir verio
getiö, eru hér meö fluttar
innilegar þakkir.