Tíminn - 25.08.1948, Qupperneq 5

186. bh.ð
TTMTNN. jniSvikudaffinn 25. áirúst 1948.

ns
Mfrð'vi'kud. 25. dgúst
Árásir ölafs Thors
a
Fyrst eftir að „nýsköpunar
*stjórnin“_hrökklaöist frá völd
um, lét Ólafur Thors lítið' á
sér bera. ÞaS fannst mönn-
um líka rétt ráölS af honum,
og þögnin. vánn honum sam-
úð ýmsra, er töldu hana stafa
af iðrun og vil}a til yfirbóta.
Nú hefir Óláfur rofið þögn-
ina. Það hefir farið á sama
veg, eins og svo oft áður, að
Ólafur hefir orðið til von-
brigða fyrirfcá, sem vildu hon
um vel og höfðu túlkað þögn
hans á betra veg. Það hefir
ERLENT YFIRLIT:
IfaisBs es* eitt elæía vaa'aferseíaefiBÍ, sem
verfð Isefii’ í kjöri á HaBaBlaríkjMiiMiss
í lagK.háskólann
V i
Virginíu.
Ýmsir. iregnritarar á flokksþingi ast
demokrata töldu andstæöinga Tru- j Hann vann sem kyndari viö' skól-
mans haía gert þaö honum til; ann, jafnframt og hann stundaöi
miska aö stuöla aö því, að Alben laganámiö. Það hamlaði þó ekki
W. Barkley væri kjörinn varáfor- | því, aö honum gengi námiö vel cða
setaefni flokksins. Truman hafði. því. aö hann legði stund á íþróttir
lagt áherzlu á, aö einhver hinna ! Hann æföi bæöi frjálsar íþróttir og
yngri manna yrði kjörinn varafor- • knatt’eik meöan hann var á laga-
setaefni og hafði hann einkum haft skólamfm.
augastað á Douglas hæstáréttadóm
ara. Truman var líka lengi vel mót
fallinn því, aö Barkley væri út-
nefndur varaforsetaefni. Þó féllst
Arið 1901 hóf Barkely störf sem
lögfræöingur í Paducah og þar hef
ir hann taliö sig heimilisfastan síð-
an. En hann hefir sjaldnast dvalið
hann á þaö að lokum, þegar! á heimili sínu þar, þar sem hann
Douglas hafði neitað að verða við , hefir nú oröið 35 ára þingménnsku
feril að baki.
útnefningunni.
Meðan þeir Bark’ey og Truman
sátu saman í öldungadeildinni var Samverkamaöur Roosevelts.
komið á daginn, að þögnin samkomulag þeirra hið bezta og I í ár eru liöin 43 ár síðan Barkley
hefir stafað af Ö’ðTU en iðrun fylgdi Truman Barkley dyggilega, háöi íyrstu kosningabaráttu sína.
Og yfirbótavilja. í en Barkle.v var þá formaður demo- ; Hann feröaöist þá á múldýri fram
Ólafur Virðist llú álíta, að krata i dei’dinni. Eftir að Truman 1 og aftur um McCracken County, cn
hæfilega langur tími sé lið-
inn til þess, að verk ,.nýsköp-
unarstjórnarinnar“ séu tekin
að gleymast. fíann hefir því
„troðið upp“ á ýmsum
skemmisamkomum Sj álfstæð
isflokksins um undanfarnar
helgar og hefir það verið að-
alkjarninn í rseðum hans, að
stjórnarfarið hafi stórversn-
að á öllum sviðum síðan hann
og Brynjólfur fóru úr stjórn-
■Ninni. Yíirleitt héfir Ólafur
orðað þetta þannig. að allt
hafi versnað síðan Framsókn
kom í stjórning,, dýrtíðin
hækkað, gjaldeyrissóun auk-
ist, ríkisútgjöldin hækkað o.
s. frv. Þótt Ólafur reyní að
skella skuldinni af öllu þessu
yfir á herðar Framsóknar-
flokksins, er ekki ótrúlegt, að
Sjálfstæðismönnum sé ætlað
að lesa það milli línanna, að
eitthvað geti þetta líka stafað
af því, að Bjarna Ben.,en ekki
Ólafur Thors, er nú aðalfull-
trúi Sjálfstæðisflokksins í
stjórnirini.
Um þessar árásir Ólafs
Thórs á hendur niiv. stjórnar
er það annars skemmst að
segja, að þær hitta fyrst og
frernst hann sjálfan og því
er verr fyrir hann af staö far
ið en heima setio. Þegar Ólaf-
ur hröklaðist úr stjórnarsess-
ínum, voru afleiðingarnar af
verkum hans ekki komnar
fram nema að litlu leyti.
Hann skildi t. d. eftir lög um
fiskábyrgð, er ekki var byrj-
að að framkvæma, en hafa
kostað ríkið tugi miljóna.
Hann skyldi eftir lög um al-
mannatryggingar, sem ekki
var byrjað að framkvæma, en
hafa síðan kostað ríkið og
skattþegnana tugi miljóna.
Hann skildi eftir nýja skóla-
löggjöf, sem heldur var ekki
byrjað að framkvæma, en síð
an hefir stóraukið rikisút-
gjöidin. Hann skildi við hina
nýju síldarverksmiðjur ríkis-
ins í botnlausum skuldum og
hefir það kostað ríkissjóð mik
il útgjöld og erfiðleika. Hann
skildi við tóma gjaldeyxis-
sjóði, en ónotuð gjaldeyris-
leyfi, er námu hundruðum
miljóna króna. Arfurinn, sem
Ólafur eftirlét núverandi rik
isstjórn — en hér hefir aðejns
fátt eitt verið talið — var slik
ur, að ríkisútgjöldin hlutu ó-
umflyjanlega að stórhækka
og gialdeyriseyðslan á sein-
varö forseti urðu samskipti þeirra þar bauð hann sig fram sem sak-
mlnni og Truman kvaddi, Barkely (sóknari. Hann náöi kosningu og
aldrei til ráða. Eftir að Barkley var , vegur hans fór síðan sívaxandi.
kjörinn varaforsetaefni hafa þeir j Árið 1913 bauð Barkley sig fyrst
Truman oft ræðst við. i íram til fu'ltrúadeildarinnar og
Sannleikurinn í þessu máli mun náði kosningu. Hann var endur-
sá, að Barkley var valin varaforseta kosinn sex sinnúm og átti sæti í
efni vegna þess, að hann þótti deildinni í samfleytt 13 ár. Árið
einna beztur merkisberi þeirrar 1926 bauð hann sig' fram sem öld-
stefnu, sem Roosevelt forseti hafði ungardeildarmann í Kentucky og
mótað og flokksþingiö hafði’ákveðið náöi kosriíngu. Hann hefir veriö
Barkley
£að lenti á Barkley sem formanni
demokrata í öldungadeildinni að
koma fram-ýmsu stórmálum, sem
Rooseve’t forseti beitti sér fyrir á
þessum árum og áttu allharöri
mótspyrnu að mæta meðal demo-
krata sjálfra, auk andstöðu repu-
blikana. Meðal þeirra mála má
nefna láns- og leigulögin, herskyldu
lögin, lög um ýmsa áðstoð við
Bandamenn o. s. frv. Barkley var
talinn hafa átt drjúgan þátt i því,
að þessi lög komust fram.
Samvinna' þr^ra Rooseve’t og
Barkleys reyndist jafnan hin beata,
en þeir áttu mikið saman aö' sælda,
cins og ráða má af aöstöðu þeirra.
Roosevelt átti naúmast traustari
samverkamann í þinginu en Bark-
ley og engan áhrífameiri; enda ieit
Hversvegna þarf
Marshallslán?
Það er vissulega laiíýafi
neyðarbrauð að þurfa að taka
erlend lán. Þó mun það nú
sameiginlegt álit allra lands-
manna, sem ekki eru alveg
bíindaðir af Moskvutrúnni,
að rétt sé að nota þátttökúna
í Marshallendurreisninni tiE
þess að fá lánsfé til stórfram-
kvæmda, eins og nýju Sogs-
virkjunarinnar, áburðarverk-
smiðju og sementsverksmiðju.
Hins vegar mun það líka álit
allra, nema nokkurra brask-
ara og fylgifiska þeirra, að'
forðast beri að taka, lá.n tiE
þess að mæta venjul'egri
eyðslu, heldur beri frékári að
draga úr ýmsum innflutningi.
Haustið 1944 myndi það’
hafa verið talin ólíkleg spá,
að f jármálum íslendinga ýrSi
svo komið eftir fjögur ár, að
óhjákvæmilegt yrði að taka
stórlán til framkvæmda éíns
og áburðarverksmiðju og
vatnsorkuvers. Þjóðin átti þá
um 600 milj. kr. gjaldeyrisími
eign erlendis og horfur meS
útflutn.tekjur á næstu arum
voru hinar álitlegustu, enda
hefir það líka ræzt. Það liefði
því verið sannarleg hrak-
spá haustið 1944, ef því hefð'S
verið haldið fram, áð þessum
miklu inneignum og væntan -
legum. gjaldeyristekjum yrði
aöi hann ráða Barkleys öft. Roose-
velt fór oftast að ráö'um hans, en eytt svo, að umræddar stór-
aö gera að stefnu flokksins. Barkley
hafði alltaf verið' einn bezti stuðn-
ingsmaöur Roosevelt. Þá studdi það
útnefningu Barkleys, að hann hélt
aðalræöuna á flokksþinginu og
þótti hún afburöarsnjöll og vakti
mikla hrifningu.
Kyndari og laganemi _
á sarna tíma.
Barkley er eitt elsta varaforseta-
efni sem nokkru sinni hefir verið- í
kjöri í Bandaríkjunum. Hánn var
sjötugur 20. nóvember í fyrra. Hann
er fæddur á litlu bændabýli í
Kentucky, en þangað haföi afi hans
flutt en hann var upphaflega bú-
settur á Atlantshafsströndinni.Bark
ie’y sýndi strax góðar gáfur og mik
inn áhuga fyrir því að afla sér
menntimar,- Hann stundaði nám
viö ýmsa skóla á heimaslóöum sín-
um og vann fyrir sér við' margvís-
leg störf jöfnum höndum. Honum
tókst þannig aö afla sér svo mikiil-
ar menntunar, aö hann gat innrit-
endurkosinn jafnan síö'an. Hann hef
ir nú átt sæti í öldungadeildinni í
22 ár.
Barkely var einn þeirra,
einu sinni brá Hann þó út af því
og neita'öi áö staöfesta lög, sem
þingiö haföi samþykkt. Barkley
* þótti Rooevelt þá ganga oflangý og
.... . ....... „ gekk því fram fýrir skjöldu og
atti mikmn þatt í því, að Roosevelt _ . . .
, . , . . , , mæiti meö því í oldungadeildinm,
var kosinn forsetaefm demokrata „ ,......... „ , ,, .
„ „ , . i aS logm yröu samþykkt, aftur,
1932. Roosevelt gleymi ekki heldur ;■ , ....... , , ,
' Ræða hs.ns þotti hm skórulegasta,
þessum stuöningi hans. Arið 1936
fékk Roosevelt því til leiðar komi'ö,
aö Bark’ey hélt aöalræðunaáflokks
þinginu, er ákva'ö framboö Roose-
velts í annaö sinn. Eftir forseta-
kosningarnar þá um haustiö, beitti
Roosevelt sér einnig fyrir því, að
Barkleý yrði formaður flokks demo
krata í öldungadeildinni og fékk
því framgengt. Barkley hefir síðan
haft þá formennsku á hendi, en
minna hefir boriö á honum síðan
demokratar misstu meirihluta þar
í kosningunum 1946. Þó heíir hann
átt mikinn þátt í því aö semja viö
Vandenberg um utanríkismálin og
eiga þeir tveir drýgstan þátt í því,
hve samhent deildin hefir verið I
þeim efnum.
enda stóð nær allt þingið' með hon-
um. Roosevelt sá þá það ráð vænst
að láta undan síga. Ekki cr taliö,
(Framhald á 6. siöu).
ur tekizt að færa rnargt í
betra horf og koma í veg fyr-
■ir gjaldþrot rikisins og at-
vinnuv., sem sennilega hefði
orðið strax á síðastl. ári, ef
óbreyttri stefnu hefir verið
fylgt. En fúslega skal þó við-
urkennt, að margt hefði mátt
betur fara hjá núv. stjórn, en
ekki mun það bæta aðstöðu
Sjálfstæöisflokksins, ef orsak
ir þess eru rifjaðar upp.
Árásir Ólafs Thors á hend-
ur núv. ríkisstjórnar munu
vissúlega ekkj verða til þess
að auka veg hans hjá þjóð-
inni. Það hefir aldrei þótt
drengilegt af m'anni, sem bú-
inn er að koma sjálfum sér
og öðrum í klípu, að ráðast á
þann, sem hjálpar honum úr
henni. Það, er það, sem Ólaf-
ur Thors reynir hér. Hann var
búinn að sigla þjóðarskút
unrii í strand og fékk ekki við
asta ári að verða með allra neitt ráðið. í rúma 100 dága
mesta móti. j reyndi hann að mynda nýja
Þótt núv. ríkisstjórn hafi stjórn en án árangurs. Komm
ekki tekizt að afstýra öllum únistar vildu ekki vera með
hinum slæmu afleiðingum af , honum, nema gegn afarkost-
verkum „nýsköpunarstjórnar | um, og jafnaðarmenn þorðu
innar“, hefir henni eigi að síð I ekki að vera einir í stjórn með
honum. Þess vegna varð að
leita til Framsóknarflokks-
ins, sem mest hafði verið hrak
yrtur, og hann beðin hjálp-
ar. Hann tók á sig vandann,
þótt honum bæri ekki þing-
ræðisleg skylda til þess sam-
kvæmt úrslitum seinustu
þingkosninga. Með tilstyrk
hans hafa ýmsar ehdurbætur
orðið á stjórnarháttunum og
verstu afleiðingunum af ó-
happaverkum „nýsköpunar-
stjórnarinnar" verið afstýrt.
Það má segja um Ólaf
Thors, að það þakkar hver
fyrir sig eins og hann er maö
ur til, en þakkir- Ólafs eru
þær að ráðast aftan að mönn
unum, sem tóku að sér að
bjarga málunum, er hann var
búinn að koma í öngþveiti.
Þjóðin mun þekkja harin af
þessum verknaöj enn betur
en áður. En það eru líka þakk
ir hennar en ekki Ólafs
Thors, sem skipta máli, og
þær munu vissulega verða á
aðra leið.
Raddir náhúanna
í forustugrein Alþýbublaðs
ins er rætt um umf.erðaslys-
in og segir þar m. a:
„En megináherziuna ber þó
aö legffja á það', aö ökuníðing
arnir séu geröi óskaölegir sam-
borgurum sínum og samfélagi.
Það verður að cfna íil herfcrð-
ar gegn þcssum vandræðamönn
um, og það verður naumast of
hart tekið á afbrotum þeirra,
eins og réttarfari okkar íslend-
inga er háttað. Er i þessu sam-
bandi skylt að taka það fram,
að hcr er oftast nær um að
ræða menn, sem ekki hafa gert
bifreiðaakstur að atvinnu sinni,
og oft og tíðum munu þessir
slysavaldar ekki cinu sinni vera
eigcndur að bifreiðum þeim eða
öörum farartækjum, sem . þeir
aka. • Atvinnubílstjórarnir
Reykjavík liafa þvcrt á móti sýnt
mikinn og lofsvcröan áhuga á
því, a'ð slysahættunni verið
bægt burt. Samtök þeirra og
forustumenn hafa hvað cfiir
annað látið þetta mál til sín
taka, og tillögur. þeirra ber vissu
lega aö leggja til grundvallar
aðgerðum til úrbóta, því aö
þær eru í senn byggöar á reynslu
og ábyrgðartilfinningu.“
Það er vissulega ekki of-
mælt að herða þurfi sókn'na
á hendur ökuníðingunum.
Það þárf bæði að auka að-
hald lögreglunnar og þyngja
framkvæmdir lentu á hakan-
um og þjóðin yrði að taká stótf
lán vegna þeirra, ef kema
ætti þeim áleiðis.
Því miður hefir þetta samfc
farið þannig. Haustið 1944
fékk þjóðin þá mestu éyðslu-
stjórn, sem þekkt er í sögu
landsins. Á þeim rúmura
tveim árum, sem hún fór meS
völd, streymdu nær 1300 milj.
kr. erlends gjaldeyris um
greipar hennar.Hundruð mil|
óna eftir hundruð miljóna
fóru i súginn, án þess a@ élnn
eyrir rynni til umræddra
stórframkvæmda. Þegar svo
stjórnin loksins flosnaði upp
við minnstan orðstýr alira
íslenzkra ríkisstjórna fyrr og
síðar, var ekkert eftir annaS
en tómir gjaídeyrissjóðir og
gjaldeyrisleyfi, sem enginn
gjaldeyrir var til fyrir. Og nú
hefir þjóðin um tvennt að
vclja: Annaðhvort ao fresta
framkvæmdum eins óg nýjn
Sogsvirkjuninni og áburðar-
verksmiðjunni um óákveðinn
tíma ellegar að taka stórlán
til þeirra.
Því mun enginn neita, a$
auðvelt hefði verið að koma
upp stóru orkuveri og áburð-
arverksmiðju án eins eyris
lántöku, ef hinnj miklu gjalð
eyrisinneign, sem þjóðin átti
haustið 1944, hefði verið rétt
1 og heiðavlega varið. Tafnvel
þótt ekki hefði veriff dregiðúr
innflutn. luxusbíla nema «m
helmihg, myndi slík lántaka
sennilega hafa orðið óþörf.
Hvað þá lieldur, ef kemið
hefði verið í veg fyrir, að stór
gróðamennirnir hefðú flutt
eignir sínar til útlanda.
Það er gott fyrir þjóðina að
gera sér grein fyrir þessu. Or-
sakir þess, að þjóðin þarf nú
að ráðast í stórlántöku vegna
nauðsynlegustu framkvæmda
er að finna í óstjórn þeirri,
scm ríkti hér á árunum 1944
—’46. Hefði þá verið rétt á
málunum haldið, hefðv slík
sektirnar. Margar fleiri ráð , .... ,
stafirnar þarf að gera, eins ög . lántaka verið óþörf nú. Sö
f jölga einstefnugötum. Flest- | reynsla ætti vissulega að vera
ar götur Reykjavíkur eru svo Þjóðinni hendingu um að for®
mjóar, að þar ætti ekki að . as* lelðsögn þeirra maiíma, ,er
leyta nema einstefnuakstur. I (Framhald á 6... siðak