Tíminn - 29.01.1949, Side 5

20. blað
TÍMINN, laugardaginn 29. janúar 1949
5
Límgard. 29. jan.
Utanríkismálin og
kommúnistar
Kommúnistum er illa við að
fortíð þeirra og ferill í utan-
rikismálum sé rakið og rifjað
upp. Og víst er þeim það vork
unharmál. Þeir sjá sem er, að
fortíðin sviptir þá fylgi og
trausti, því að hún sýnir,
hvað þeim liggur ríkast á
hjarta og ræður gerðum
þeirra.
Kommúnistar þora ekki að
kannast við, að þeir telji
mestu skipta að Rússum sé
þjónað af mikilli hollustu.
Þess vegna reyna þeir að leiða
athyglina frá því.
Þeir vita það líka, að þjóð-
inni þykir ekki ráðlegt, að
hafa vindhana til að ráða
stefnunni. Þeir búast ekki við
að iðandi og ósjálfráðir
sprellikarlar vinni traúst og
hug þjóðarinnar. Þess vegna !
þola þeir ekki, að fortíð sín1
sé rædd.
Svo reyna þessir bágstöddu
menn að bjarga sér úr bazl- !
inu, með því að tala um aðra.1
Þeir fara að segja, að aðrirj
flo.kkar hafi ekki hreina
stefnu í þjóðmálunum. Sú á-
sökun er borin fram, sem ó-
beint svar við því, sem komm
únistar vilja ekki ræða.
Það er rétt, að þjóðin muni
hina hreinu stefnu kommún-
ista á línu hlutleysisins. Það
fer ekki illa á því, að hlutleys
iskröfur þeirra nú, eru gerð-
ar á 10 ára afmæli þess, að
flokkur þeirra krafðist þess,
að íslendingar bæðu Banda-
ríkin að fyrra bragði að gera
við sig varnarbandalag. Þá
sáu þeir það helzt til ráðs til
að tryggja sjálfstæði íslands,
að það fríviljuglega og að
fyrra bragði bæði Bandarík-
standa undir hernaðarlegri
in um þá náð, að mega
vernd þeirra.
Annar merkur áfangi á hlut
leysislínu kommúnista var
svo 1945, þegar þeir sam-
kvæmt eigin frásögn og orða-
lagi „vildu láta viðurkenna,
að þjóðin sé raunverulega í
stríði, og hafi háð það og vilji
heyja það með hverjum þeim
tækjum, sem hún ræður yfir
og að hún sé ekki og vilji ekki
vera hlutlaus."
Þetta svæði í hlutleysislín-
unni, ber engu siður hátt en
hið fyrra.
Það er ekki furða, þó að
Þjóðviljinn tali fjálglega um
hreina stefnu í utanríkismál-
um. Og það er heldur ekki
nema von, þó að honum finn-
ist nú ærin þörf á því að á-
mjnna fólk sitt um það, að
hann hafi alltaf verið sjálfum
sér samkvæmur með ör-
ugga og óumbreytanlega
stefnu í utanríkismálum. Það
er eins og það hvarfli að rit-
stjórninni, að einhver góður
lesandi blaðsins kynni að ef-
ast um þessi undirstöðuatriði
trúarinnar, ef þau væru ekki
káppsamlega boðuð nú, á hin
um síðustu og verstu tímum.
Hvernig skyldi standa á því,
að þeim dettur það í hug?
Það gæti orðið dálítið flók-
ið mál að útskýra fyrir fróm-
um og hrekklausum íslending
um, hvers vegna hin óum-
breytanlega hlutleysisstefna
ERLENT YFIRLIT:
Ayrjöldin í Kíi
Verður Suður-Kíiia sérstakt ríki, e£ frið-
arsanmins'ar misíakast?
Friðarsamningar hafa enn ekki
hafist 1 Kina, þótt nokkrir dagar
séu nú liðnir síðan Chiang Kai ’
Shek lét af störfum og hin nýja
stjórn lýsti yfir því, að hún væri (
reiðubúin til að hefja friðarsamn-
inga á grundvelli þeirra skilyrða,
sem kommúnistar hafa sett. Jafn-
hliða birti stjórnin áskorun um,
að vopnaviðskiptum yrði hætt með
an unnið væri að samningum, og
kvaðst hún gera það í nafni þjóð-
arinnar, sem óskaði friðar og yæri
orðin þreytt á styrjöldinni. Komm
unistar hafa litlu svarað þessum
tilmælum enn, en jafnvel látið í
veðri vaka, að hér væri aðeins um
blekkingartilraun að ræða af hálfu
stjórnarinnar. Frekar þykir þó lík-
legt, að friðarumleitanir verði
reyndar áður en langur timi líður.
Ætlar stjórnin ekki
ekki að verja Nanking?
Ýmsir blaðamenn, sem taldir eru
vel kunnugir í Kína, hafa spáð því,
að kommúnistar myndu ekki vilja
hefja friðarsamninga fyrr en þeir
hefðu náð bæði Peiping og Nanking
á vald sitt. Þeir hafa nú að mestu
lokið við að hertaka Peiping, og
nálgast óðum Jangtzefljót and-
spænis Nanking.
Mjög eru deildar skoðanir um
I það, hversu öflugar séu varnir
stjórnarinnar við Nanking. Víst er
talið, að þaðan hafi verið flutt all-
mikið lið til Suður-Kína að undan
förnu og eins hefir verið unnið að
því að flytja þangað hergagna- og
flugvélaverksmiðjur frá Mið-Kína.
Þessi flutningar, ásamt því að ríkis
stjórnin hefir flutt aðsetur sitt til
Kanton, bendir- til þess, að stjórn-
in reikni ekki með því að geta
ekki haldið Nanking til frambúðar.
Vitanlegt er þó, að stjórnin hefir
enn talsverðan her á þessum slóð-
um, en vera má, að honum sé frekar
ætlað að tefja fyrir kommúnistum
meðan verið er að styrkja varnir
Suður-Kína en að verja Nanking
til þrautar, ef friðarsamningar
færu út um þúfur.
Hvað verður um Suður-
Kína?
Margt bendir til þess, þó stjórn-
in tali nú um friðarsamninga og
vopnahlé. að hún ætli sér ekki að
gefast upp fyrir kommúnistum, ef
friðarsamningar fari út um þúfur.
Hitt er líklegra, að hún geri ráð
fyrir að verða bæði að láta Norður
Kína og Mið-Kína alveg af hendi,
en reyni hinsvegar að halda Suður
Kína. Hermanna- og hergagna-
flutningarnir til Suður-Kína styðja
m. a. þessar ágizkanir.
Af hálfu kommúnista hefir því
verið lýst yfir, að markmið þeirra
sé að ná öllu Kína undir vald sitt
og þeir muni ekki fallast á neina
samninga, er hafi skiptingu lands-
ins í för með sér. Víst þykir, að
þeir meini þetta alvarlega. Hins-
vegar er talið ólíklegt, að þeir geti
náð þessu takmarki, ef veruleg
mótspyrna er veitt, nema þá á
löngum tíma. í Suður-Kína er all-
mikill her, en sókn kommúnista
verður því örðugri, er þeir þurfa
lengra að sækja frá aðklbækistöðv
um sínum. Jafnhliða þurfa þeir nú
að fara að sinna friðsamlegum
stjórnarstörfum á yfirráðasvæði
sinu, en þeim munu fylgja margvís
legir erfiðleikar.
Það er talið, að hershöfðingjarn
ir í Suður-Kína hafi ráðið mestu
um þá ákvörðun, að Chiang Kai
Shek dró sig í hlé. Þeir hafi neitað
að leggja her sinn í hættu við
varnir í Mið-Kina, þar sem Suður-
Kína væri þá varnarlaust, ef þær
misheppnuðust. Einkum er til-
greindur í þessu sambandi Pai
Chung-hsi, sem er nú yfirmaður
hervarnanna i Mið-Kína. Hann er
frá Kvangshifylki í Suður-Kina og
ræður alveg yfir hernum þaðan.
Allmikið af þessum her hefir hann
flutt áð undanförnu frá Nanking-
vígstöðvunum til Suður-Kína.
Álit Vermon Bartletts.
Eins og vikið er að hér að fram
an, þykja allmiklar líkur til þess
að stjórnin geti haldið Suður-
Kina, a. m. k. um hrið, þótt hún
missi bæði Norður-Kina og Mið-
Kína. Jafnframt kann hún lika að
vonast eftir því, að Bandaríkin
muni frekar veita henni styrk,
þegar vörnin er komin á þaö stig.
Yfirleitt er afkoma og aðstaða
öll stórum betri í Suður-Kína en
í öðrum hlutum landsins. Suöur-
Kina hefir sloppið stórum betur
bæði við borgarastyrjöldina og
styrjöldina við Japani. Raunveru-
lega hafa menn þar orðið litlu
meira varir við borgarastyrjöldina
í Kina en í ýmsum löndum utan
Kínaveldis. Þar hefir lifið gengið
sinn vanagang og styrjöldin haft
lítil áhrif á það. Af þessum ástæð-
um og fleirum er ekkert óeðlilegt.
þótt Suður-Kínverjar vilji nú
gjarnan losna úr sambúðinni við
Mið-Kína og Norður-Kína, þar sem
henni geti ekki f.ylgt nema byrðar
fyrir þá í náinni framtíð.
Hinn kunni enski blaðamaður
Vernon Bartlett hefir nýlega gert
þetta mál að umtalsefni. Hann
segir þar, að raunverulega sé rangt
að tala um Kína sem eitt ríki og
Kínverja sem eina þjóð. Kínaveldi
svipi miklu fremur til heimsálfu,
þar sem búi að vísu þjóðir af sama
kynstofni, en með mjög mismun-
andi kenningar og lífshætti. Kína
hefir líka aldrei verið sameinað
nema að nafninu til. Um skeið
hafi verið horfur á, að Chiang
Kai Shek myndi takast að sam-
eina Kína undir eina stjórn, en
kommúnista birtist 1938 í
| kröfum um herverndarbanda
lag og 1945 í kröfum um
I beina styrjaldar þátttöku.
, Flókið mál og erfitt yrði það,
j ef ekki mætti skýra það með
(afstöðunni til Rússlands.
Þess vegna er heppilegast fyr
1 ir Sameiningarflokk alþýðu
j— Sósíalistaflokkinn, að þjóð
in vildi láta vera að hugsa
j um þetta. Langbezt væri að
j það gleymdist, því að það
kynni að freista manna til
heilabrota, sem ekki væru
flokkslega heppileg.
Þjóðviljinn má vel tala um
flokkslegt og pólitiskt hrein-
lífi. Hann talar máli þess,
sem ekki hefir brugðist hinni
miklu og hreinu pólitísku ást,
þó að hún hafi jafnvel kraf-
ist þess, að líkaminn væri
leigður og léður öðrum til ým
islegrar þjónustu. Það náði
ekki til hjartans. Það átti
Moskva ein, svo að Þjóðvilj-
inn getur þess vegna dáið eins
og hið forna vandræöaskáld
með þau andlitsorð á vörum,
sem þjóðskáldið leggur því í
munn:
Hún fékk hjartað að veði,
hún var sorg mín og gleði.
Andlegir skipbrots-
menn
Fyrir nokkrum árum hóf
íslenzkur stúdent verkfræði-
nám við háskólann í Kaup-
mannahöfn. Hann átti góða
og gegna foreldra og hafði
faðir hans unnið merkilegt
starf í þágu alþýðusamtak-
anna. Efnahagur þeirra var
slíkur, að þau gátu séð syn-
inum fyrir nægum farareyri,
svo að engin hætta var á, að
hann þyrfti að hverfa frá
námi af f járhagslegum ástæð
Chianff Kai Shek
það hafi íullkomlega misheppnast.
Ef til vill væri það eðlilegasta
lausnin að Kína skiptist í þrjú
rfkí, Norðui-Kína, ásamt Man-
sjúríu, Mið-Kína og Suður-Kína.
Á þessu stigi er of snemmt að
dæma um það, hvort fyrirætlanir
stjórnarinnar um varnir Suður-
Kína geta tekist. Að vissu leyti
hafa ítök stjórnarinnar verið þar
minnst og ýmsir hershöfðingjar ráð
ið þar mestu í ýmsum fylkjum.
Varnirnar munu byggjast mest á
þvi, að þeim takist að sameina sig,
og kann það kannske að hjálpa til,
að þeir hafa yfirleitt verið per-
sónulega hliðhollir Chiang Kai
Shek.
rfSísTOfir®"
Ávinningur Japana.
Talsverðar ágizkanir eru nú um
það, að þeir, sem mest muni græða
á atburðunum i Kína, séu Japanir.
Bandaríkjamenn muni nú gera enn
meira að því en hing'að til að
tryggja sér vinfengi þeirra. Endur-
reisnin gangi þar fljótt og þess
geti því orðið skammt að bíða,
(Framhald á 6. siðu).
Raddir nábúanna
Morgunblaðið ræðir um fyr
irhugaðan aflatryggingar-
sjóð bátaútvegsins í forustru-
grein sinni í gær og segir m.
a.:
„En hitt verður að segjast að
það er mikil ógæfa að fyrst nú,
þegar útgerðin er komin á helj
arþröm, skuli vera snúist að því
að stofna slíkan sjóð. Góðu árin
þegar útgerðin hafði mikla mögu
leika til þess að tryggja framtíð
arrekstur sinn með stofnun
aflatryggingasjóðs, hafa glatast.
Bezta tækifæri sem islenzk vél-
bátaútgerð nokkru sinni hefir
haft til þess að treysta grund-
völl sinn, hefir verið látið ónot
að.
Hugmyndin um aflatrygging-
arsjóð er ekki ný. Sjálfstæðis-
menn á Alþingi hafa margsinnis
borið fram frumvörp um hluta-
tryggingarsjóð vélbátaútvegsins.
En þeim tillögum hefir ekki ver
ið sint, enda þótt sett hafi verið
um þær heimildarlög, sem að-
eins hafa verið framkvæmd í
einu sjávarþorpi á Vcstfjörðum.
En þar hefir verið starfandi
afiatryggingarsjóður í rúman
áratug“.
Það er satt, að þaö sýnir
litla fyrirhyggju að stofna
ekki til slíks sjóðs fyrr en allt
er komið í óefni. Og lítið tjáir
þar fyrir Sj álfstæðisflokkinri
að afsaka sig, því að vanda-
laust hefði verið fyrir hann
að fá þessi lög samþykkt á
undanförnum árum, ef hann
hefði fylgt þvi máli eins fast
fram og ýmsum hagsmuna-
málum heild^ilanna. Sann-
leikurinn er sá, að Sjálfstæð-
isflokkurinn hefir aldrei sýnt
þessu máli annað en sýndar-
áhuga, og það er ekki hon-
um að þakka, heldur áhrif-
um útgerðarmannsamtak-
anna, ef það kemst fram.
um. Við stúdentsnámið hafði
hann sýnt, að hann var náms
maður vel í meðallagi. Vegna
ætternis, fjárhagsaðstæðna
og námshæfileika voru þær
vonir því bundnar við hann
og það ekki síst af vanda-
mönnum hans, að hér myndi
hinni fámennu en nauðsyn-
legu verkfræðingastétt þjóðar
innar bætast nýtur starfs-
kraftur.
Þær vonir hafa ekki rætzt.
Hið þreytandi verkfræðinám
útheimti meiri festu og út-
hald en hér var fyrir hendi.
Eftir tvö ár var gefist upp við
námið.
Enn hafði hinn ungi maður
þó ekki gefist upp við það að
Ijúka háskólanámi. Nú
skyldi því breytt til og snúið
að ólíku viðfangsefni eða nor
rænum fræðum. Prófessorar
við Háskóla íslands hugðu
hér á ferð upprennandi mann
á þessu sviði, þar sem kunn-
ugt var, að faðir hans var
manna sögufróðastur. I
trausti þess, að sonurinn
hefði erft gáfur og skapgerð
föðurins var hann ráðinn til
þýðingarmikilla orðabókar-
starfa áður en hann hafði þó
lokið tilskildu námi. Vegna
ætternisins þótti víst, að
hann myndi hvorki skorta
greind né festu til að ljúka
því.
Hér fór þó á sama veg og
áður, en með talsvert sögu-
legra hætti. Svo langt var
komið að þessu sinni, að hann
skyldi ganga undir próf og
semja ritgerð um eitt af
öndvegisskáldum íslendinga.
Hann var látinn einn í stofu
og skyldi hafa lokið ritgerð-
inni eftir ákveðinn tíma. Þeg
ar prófdómararnir komu að
vitja um ritgerðina, var fugl-
inn floginn, en fimm skrifað
ar línur sáust þar á einu
blaði. Lengra hafði ekki verið
komið, er skapfestuna brast til
þess að halda sér að verkinu.
Þar með var norrænu nám-
inu lokið. Umsjónarmenn
orðabókarverksins þóttust
jafnframt komnir að raun
um, að seint myndi því
ljúka, ef ekki væri unnið
að því með meiri festu en hér
lýsti sér. Annar maður var
því ráðinn til starfsins. Engu
verki hafði hinn fyrri orða-
bókarhöfundur skilað fyrir
laun sín.
Síðan fréttist ekki um hríð
af þessum manni, unz hon-
um skaut upp sem blaða-
manni við Þjóðviljann. Slíkt
þótti næsta ótrúlegt í fyrstu,
þar sem þetta blað lagði allt
kapp á að misnota og eyði-
leggja verkalýðssamtökin, er
faðir hans hafði hjálpað til að
kyffgja upp, og hafði stutt að
því, að hann var rekinn úr
þeim eftir mikið og gott starf
í þeirra þjónxjstu. Þótti mörg
um þá sýnt, að enn gæti
gerst saga Grana Gunnars-
sonar, sem gekk í lið með
(Framhald á 7. síðu).