Tíminn - 18.02.1949, Blaðsíða 7

37. blað
TÍMINN, föstudaginn 18. febrúar 1949
7
Tvesr austíirskir
rifliöfundar
(Fravihald af 4. slðu).
Svallaugu, selstúlkuna, sem
er frelsi skógarins holdi
klætt, en reynist líka bund-
in sem tré fast á rótarfótum,
þegar ástin blqgsar upp milli
hennar og íslenzka væringj-
ans. En væringjanum haldá
engin bönd: hann vill út til
íslands.
Miklu síðar (á Akureyri)
prjónar Helgi framhald aftan
á þessa þætti, en framhaldið
hefir hann gert með Sögu-
þáttum landpóstanna I—II,
er út komu hjá ,,Norðra“
1942. Mun það hafa verið
kært viðfangsefni Helga að
safna sögnunum um þessa
miklu ferðalanga og ævintýra
legu göngu-hrólfa, sem oftar
en flestir samtímamenn
þeirra munu hafa átt íslenzk
um hestum og eigin fótum f j ör
að launa í baráttu við hina
mislyndu veðráttu vetrarins á
íslandi.
En Helgi var ævintýra-
maður eins og póstarnir, og
j afnast eigi á við hið norska j Þótt merkilegt mætti virðast-
skógarævintýri, sem, eins og
áður segir, er eigi áðeins fullt
af djúpri náttúrukennd, held
ur líka dulúð og myrkri skóg-
anna, og dulrænni reynslu
skógarbúa.
Frá Noregi er smásagan „í
Sílóam“ um ofsatrú hins
tungutalandi Fíladelfíu-safn-
aðar í Vestur-Noregi.
íslenzku sögurnar munu
flestar skrifaöar eftir að höf-
undur flutti frá Reykjavík,
en hann varð kennari við
Reykjaskóla í Hrútafirði 1930 haust 1943 og sumanð 1944.
.—32, við Núpsskóla í Dýra- Voru Þeir að nokkru leyti er-
firði 1932—35 og það ár fór indrekar landsstjórnarinnar,
átti hann á sjötugsaldri enn
eftir eitthvert, merkilegasta
ævintýri ævi sinnar, en það
var að fara á vit hinna ís-
lenzku hreindýra til sumar-
paradísar þeirra á Vesturör-
æfum, suðvestur af Jökuldal,
í Kringilsár-rana, er verður á
milli Jökulsár á Brú að aust-
an, en Kringilsár að vestan.
En ferðir þessar í Kringils-
ár-rana fór Helgi með Eð-
varði Sigurgeirssyni ljósmynd
ara haustið 1939, vor og
ÚTVEGUM GEGN
frá
LEYFUM
Hottancti
t
IííIsb rafiiia»iisiri«í«ra, frá
®.3—I h.a., 3. fasa, sminiiags-
laraði 1000, 1500 eða 3000
SEiúmiiigar á mínátH.
AUar itáitari upplýsingar í
Véladeild, sími 7000.
t
t
dmuinnu
,fÁ
♦
X
CMýCl
hann alfari til Akureyrar,
þar sem hann hefir verið síð-
an.
Sumar þessara * sagna eru
smáskissur, eins og „Lóa“,
sem er lýsing á skyggnri
stúlku og miðli (1932), eins
og „Lífið og dauðinn", real-
istisk minning um jazz-trall-
andi stúlku sitjandi á kistu
systur sinnar á leið til grafar,
(1933), „Hver sendi þig?“ um
máríerluna á glugganum, sem
vötnin vestan yfir austur að fá hinn nýja stofn árinu fyrr
er styrkti för þeirra, að girðingunni, eða smogið girð- ' eða síðar.
nokkru leyti voru þeir studd- , inguna og innikróast á vatns- | Eg held, að betur færi á
ir til ferðalagsins af bókaút- j bakkanum. Þar er því meir því að framkvæmd þessara
gáfunni Norðra, sem gaf út um að ræða heppni en full- ; mála væri í færri höndum en
! komið öryggi, að ekki hefir! bún nú er. Er t. d. nokkurt
bók þá, A hreindýraslóðum
1945, er Helgi skrifaði um
ferðalögin, um sögu hreindýr
anna á íslandi, og um eyð-
ingu þeirra fram til þess
tíma. Einnig eru í bókinni til-
lögur Helga um friðun þeirra
og notkun í framtíðinni, og
eru þessar tillögur í fyrsta
sinn reistar á nánum kynn-
á svipstundu breytir sorg og
sút herbergisbúa í vonglaðan I um__f hjorðmnl ems og hun
hug (1933). Sama má segja
um „Steingerði” með hinar
er nu.
Bókin er mjög vel skrifuð
og ber þess merki, að Helgi nú
fögru hendur (1940), og .
drauminn um „Hið gullna ryk sem íyrr er bvergi nær eðli
sínu heldur en uppi á öræf-
endurminninganna“ (1939).
Meira af aldarlýsingu,
um í samfélagi við náttúruna.
stundum með ádeilublæ er í Slík snertme Vlð moður natt:
,,Vegagerðarmenn" (1932—* úru snyr honum að íafnaðl i
33), „Á mölinni I og II“, en í hrifinn dulspeking, og skiptir
báðum þessum sögum and-^ engu máh> hvort náttúran er
varpar höfundur yfir flótta ’ skögamir norsku eða íslenzku
manna úr sveitum í þorp og oræfin.
borgir á mölina. Og hann sér Bokm er Prydd hinum fef
misvitru vegagerðarmanna, iustu og fr°ðlegustu mynd-
sem greiða þessum flótta veg um . af hl elndyrunum °g af
með bættum samgöngum, og bafjallanattúrunni, þar a
tilgangsleysi skólanna í sveit meðal pryðdegar myndir af
inni, sem áttu að bæta úr út- Snæfelh' Gott kort af óræf_
þránni, en gera þveröfugt. unum fylgir bókmni'
Annars er líka dulræn smá ----------------------------
saga í „Vegagerðarmenn“, ís- !
lenzk hliðstæða við morðsög- Fm fjárskípíi . . .
una og draugasöguna á Dæla-
(Fravihald af 3. síðu).
farið á milli, svo vitað sé.
5. Vestur yfir Héraðsvötnin
— um hreinsað svæði — þarf
að flytja sláturfé til Sauðár-
króks, úr austursýslunni
framanverðri.
6. Ein hættan er ennþá,
sem er að vísu ósönnuð, en
mjög umhugsunarverð, en
hún er innifalin í því, að ár
og vötn skoli með sér garna-
veikum hræum inn á aðliggj-
andi hreinsað svæði.
Hvað segja svo bændur
vestan Héraðsvatna um ör-
yggi síns nýja fjárstofns, ef
austurkjálkinn á framvegis ó-
hindrað að rækta tvær pest-
ir? Munu þeir ekki fremur
kjósa fordæmi Hegranesbúa,
um algjört fjárleysi og bið-
bætur?
Hér ber því allt í eina og
vit í því, að láta þvermóðsku
og skammsýni nokkurra
bænda ráða niðurlögum
þeirra áætlana, sem gerðar
eru og gefa mestar vonir um
árangur, en skaffa í staðinn
alvörulaust fálm og öryggis-
leysi, og mætti reynslan nú
þegar vera búin að kenna
nokkuð í þessa átt.
Ég vil því leyfa mér að
skora á sauðfjársjúkdóma-
nefnd og framkvæmdanefnd
fjárskiptasvæðisins að vinna
einhuga að framgangi þessa
máls. Og mega þeir vita, að
þá mun standa á bak við þá
meginþorri hlutaðeigandi fjár
eigenda.
Að endingu vildi ég vona
það, að þessi atvinnugrein
okkar bænda fái að fullu
hrundið af sér pestardraugn-
sömu átt. Sem sagt þá, að ef ( um, með samstarfi góðra
vinna á að framkvæmd þess- ' manna. Þá getum við endur-
ara mála með fullri alvöru heimt þann yndisarð, sem er
og ábyrgðartilfinningu, þá í því innifalinn að annast og
verða látin fara fram fjár-
umgangast hrausta og' þrótt-
sló aldrei um sig né tranaði
sér neinstaðar fram, var ekki
menntaður maður eða með
höfðingjum talinn, ekki efn-
um búinn eða í neinum trún-
aðarstöðum. Þó finnst mér
stærra skarð höggvið í hóp
vina minna við fráfall hans
heldur en flestra annarra
manna. Að skapfestu, tryggö
og óeigingj arnri góðvild átti
Guðmundur vissulega mjög
fáa sína líka, og nutu þeirra
kosta hans allir þeir, er nokk-
ur kynni höfðu af honum eða
við hann þurftu að skipta.
Hvernig er það annars með
þessar dásamlegu dyggðir,
sem Guðmundur var gæddur
í svo ríkum mæli, einnig
systkin hans, foreldrar og
fleiri ættmenn? Fara þær nú
þverrandi með þjóð vorri? Ég
ætla ekki að svara þessari
spurningu, en ég væri þakk-
látur sálfræðingum vorum og
öörum þeim mönnum, er aö
uppeldismálum vinna, ef þeir
vildu gefa mér svar við
henni.
Ég er einn af þeim mönn-
um, sem trúa því, að þegar
við ílytjumst héðan inn í
þann heim, sem stjórnað er
skipti á umræddu svæði n.k. mikla hjörð. Og þá fyrst get- af sannleika og réttlæti, að
haust. Verði það ekki gert, er um við bændur aftur vænst
og „Grettur“ eru bæja var hver kind slcorin í arangur.
myrum.
„Jazz“
báðar ádeilur í skopformi á , haust, og miklar líkur eru fyr
viss lífsform kaupstaðarmenn ir frekari útbreiðslu veikinn-
ingarinnar. ar.
Árið 1933 stofnaði Eimreið- I 2. Svæði þstta er sem kunn-
in til samkeppni um verð- ugt er fleygur inn á milli
launasögu og birti upp úr því sýslumerkja og sýsluhluta,
verðlaunasöguna, er nefndist þar sem niðurskurður hefir
„Austfjarðaþokan“. í sögu þegar veriö framkvæmdur.
þeirri þótti Helga loðmfirzku i 3. Varnargirðingarnar í
„smalaþokunni sinni“ ekki Eyjafirði eru taldar með þeim
gert nógu hátt undir höfði, ótryggustu af öllum pestar-
og gerði bragarbót meö þátt- ! girðingum á landinu, en aust-
um þeim, sem hér eru prent- : an fyrir þá girðingu er haf-
þar með búið að kippa meg-
instoðunum undan þeim von-
um, sem til þess standa, að
það, sem þegar er gert, beri
aðir undir því nafni. Þessir inn líffjárfiutningur inn á
impressionistisku þættir hreinsuð svæði; voru á s.l.
minna mig á „Krarup Kro“
eftir Kielland, og er ekki leið
um að líkjast.
Það sést af undanfarandi
athugasemdum, að Helga hef
ir ekki ávallt líkað við sam-
tið sína, einkum upp á síð-
kastið, og væri þó synd að
segja, að hann væri ádeilu-
gjarn um skör fram. Hitt má
og fyrirgefast manni á sjö-
tugsaldri, þótt hann hafi á-
nægju af að rifja upp hetju-
sögur fortíðarinnar. Þetta
Ur því að einu sinni var
horfið að því ráði að gera
tilraun með útrýmingu fjár-
pestanna með niðurskurði og
fjárskiptum, þá bar að gera
heildaráætlun um fram-
kvæmdina fyrirfram, sem í
engu væri út af brugðið, að
óbreyttum aðstæðum. í þeirri
áætlun bar fyrst og fremst
að líta á, að hættulegar tak-
markalínur fjárskiptasvæða
yrðu sem fæstar. Slíkt varð
bezt tryggt meö því að taka
svæðin í röð hvert af öðru án
þess að hlaupa yfir, og hafa
hvert svæði fyrir sig sauð-
laust eitt ár. Það átti að vera
sjálfsögð regla frá byrjun.
Bændum hættir til að vera
full nærsýnir á stundarhags-
muni. Þeir mega vel vera
uöum svæðum beggja megin þess betur minnugir en þeir
Öxnadalsheiðar. | virðast vera, ef dæma skal
4. Girðingin meðfram Ilér- framkomu þeirra, að hér er
aösvötnum er talin með þeim um stórmál að ræða, sem
öruggari. Þó eru á hverju snertir framtíð íslenzks land-
sumri skotnar allmargar kind búnaðar. Hitt er algjört auka-
ur, sem þá hafa ýmist synt atriði, hvort þeir sem skera
þess, að fá notið á ný — á
þessu sviði — þeirrar starfs-
gleði, sem alltaf hefir verið
drjúgur aflgjafi í dagsins önn
og starfi, þeirri stétt, sem
aldrei mun krefjast þess, að
„alheimta daglaun að kveldi“.
Skagfirzkur dalakarl.
hausti flutt fleiri hundruð
líflömb að austan í Húna-
vatnssýslu.
Hins vegar er flutt austur
yfir þessa sömu varnarlínu fé
í þúsundatali til slátrunar á
Akureyri af sýktum og grun-
Pánarmiimmg
(Framhald af 3. síðu).
túninu, en síðustu árin fast
að 200 og hygg ég, að land-
rými Sveinskots leyfi naum-
ast meiri töðufeng.
Á síðastliðnu sumri var
þannig komið heilsu og kröft
um þeirra Sveinskotssystkina,
að þau sáu sér ekki fært að
búa lengur; seldu bú sitt, á-
höld og gripi, en lóguðu nokkr
um. Nú sem fyrr reyndist kær
leiksfaðmur Gunnlaugs bróð-
ur þeirra nægilega rúmgóöur
til þess að taka á móti báö-
um systkinum sínum heim í
sitt eigið hús í Hafnarfirði.
Eftir 4ra mánaða dvöl
heima hjá bróður sínum lézt
Guðmundur. Það skeði hinn
26. janúar s.l. Banamein hans
varð heilablæðing.
Guðmundur Kristmundsson
þá hljóti hver og einn umbun
hegðunar sinnar og verka eft
ir réttu mati.
Ég efast ekki um, að þar er
Guðmundur Kristmundsson
nú í hópi þeirra manna, er
meðtaka verðlaun hinna trúu
þjóna.
Reykjavík, 12. febr. 1949.
Elías Guðmundsson.
Peningaskapar
Örfáir litlir peningaskápar
eru til sölu.
Landssmiðjan
Sími 1680.
Hver fylglst mcð
Tímamim ef elcki
lOFTIJR?