Tíminn - 24.02.1949, Blaðsíða 5

42. blað
TÍMINN, fimmtudaginn 24. febrúar 1949
5
Fimmtud. 24. febr
Svar við grein um stjórnarskrármáliö
(Framhald af 4. siðu).
handhafa ríkisvaldsins. Mörg
um er því orðið ljóst, að
stofna þurfi til áhrifameiri
aðila héruðunum til fram-
dráttar og af þeim sökum eru
fram komnar tillögurnar um
sérstaka fylkjaskipun.
V.
Tillögur fj órðungsþinganna
byggja á því, að allt ríkisvald
sé og eigi að vera hjá þjóðinni
sjálfri. Ennfremur er byggt á
, venjuhelgaðri skiptingu ríkis
™-iSi^USíU i valdsins, í þrjá þætti: löggjaf
arvald, framkvæmdavald og
dómsvald. Tillögurnar gera
ennfremur ráð Jyrir þvi, að
sérstakir handhafar verði til,
sem fari með hvern þátt rík-
isvaldsins um sig. Löggjafar-
valdið sé hjá Alþingi, fram-
kvæmdavaldið hjá forseta og
dómsvaldið hjá dómendum.
Handhafar löggjafarvalds og
framkvæmdavalds verði hvor
um sig þjóðkjörnir. Eins og
nú er, fer Alþingi og forseti
í sameiningu með bæði lög-
gjafarvald og framkvæmda-
vald. Tillögur fjórðungsþing-
anna gera ráð fyrir gleggri og
hreinni verkaskiptingu og
ætti það að boða betri vinnu-
afköst, ef að' likum lætur.
j Greinarhöfundur spyr, hvers
vegna eigi að svipta Alþingi
rétti til þess að mynda ríkis-
stjórn. Svar við þessari spurn
ingu virðist liggja í augum
uppi. Það á að gera þetta af
þeirri einföldu ástæðu, að
reynslan hefir sýnt, að Al-
! þingi getur stundum beinlín-
*
I fótspor Kvislings
Alltaf skýrist betur og bet-
ur hvað það er, sem fyrir
kofnmúnistum vakir í utan-
ríkismálum. Þar er allt á eina
bókina lært. Þeir eiga sér eitt
sjónarmið og einn tilgang að-
eins, að þjóna Rússum og
efla þá til forustu í alþjóða-
málum og heimsyfirráða.
Atburðir í
vikur hafa vakið mikla at-
hygli víða urn heim og ekki
sízt hér á landi. Rússar hafa
gert tilraun til að hafa áhrif
á stefnu og afstöðu Norð-1
manna með þvi að fara fram
á gagnkvæman ekki-árásar- 1
samning. Norðmenn vísa hins
vegar þessari málaleitun frá
og allt virðist benda til þess,!
að afskiptasemi Rússa hafi
unnið drjúgt að því að sam-
eina norsku þjóðina í þeim
vilja að leita öryggis og
trausts í félagsskap lýðræðis-
þjóðanna. i
Þá kemur Þjóðviljinn með
þá skýringu, að þetta sé
stefna Kvislings, sem Norð-
menn hafi nú tekið upp. Og
rökstuðningurinn fyrir því er .
sá, að árið 1932 hafi Kvisling '
talið æskilegt, að Evrópuþjóð
irnar vesfem Rússlands gerðu
með sér bandalag. Það er eft-
irtektarvert, að þau ummæli
,Kvislings, sém Þjóðviljinn
vitnar í, sagði hann áður en
hann varð nazisti og áður en
Hitler kom til valda í Þýzka-
landi. Það Þýzhaland, sem
þar var talað um áð gera
bandalag við, er ekki þriðja
ríkið, ríki nazista, heldur
Weimarlýðveldið.
En seinna varð Kvisling
nazisti, og þá var helzta á-
is alls ekki myndað ríkis-
stjórn. Stundum tekst Al-
þingi þannig til með úrlausn
þessa verkefnis, að ríkis-
j stjórn er að vísu mynduð, að
nafninu til, en oft lítt eða alls
1 ekki starfhæf. Stjórnarkrepp
hugamál hans, að fjandskap um er i raun og veru ekki
ast við lýðræðisþjóðirnar og alltaf lokið, þótt með harm-
hagsmunum kvælum hafi tekizt að mynda
vmna gegn
þéirra. Þá var það hatrið á j einhverja stjórn, sem engu
lýðræðisþjóðunum sem varð getur áorkað eða
leiðarstjarna hans, og mun, framkvæmd vegna
komið í
óteljandi
mörgum virðast, að þá fari að sundurleitra og ósamrýman-
verða lítill munur á honum legra sjónarmiða þeirra þing
og Þjóðviljanum nú. j manna, sem hafa myndað
Það er líka athyglisvert, að hana. Afleiðing slíkrar stjórn
á úrslitastund norsku þjóðar-
inar, þegar Kvisling náði völd
um sem leppur ofríkismann-
aiina þýzku, studdu kommún
istar hann. Þá var það þeirra
krafa að Hákon VII. segði af
sér konungdómi og legði nið-
ur völd, svo að veldi Kvislings
yrði fullkomnað.
Nú er enn skipt um hlut-
vérk.
Kvisling var fyrirlitinn og
líflátinn sem landráðamaður
og Hákon konungur kom aft-
ur heim í ríki sitt. Og nú kall-
ar Þjóðviljinn hann „hinn ást
sæla konung" norsku þjóðar-
innar, en Kvisling fær að
heita „fyrirlitnasti glæpamað
ur norsku þjóðarinnar.“
Það eru orðin þáttaskil frá
því, að kommúnistar vildu
svipta Hákon VII. völdum í
útlegðinni og efldu Kvisling
til valda heima í Noregi.
Þeir hafa nú séð, að það er
ekki hægt að hafa meiri not
af Kvisling en orðið er til að
eíla völd Rússa, nema ef vera
kynni að einhvern mætti
rugla með gömlum og rang-
færðum tilvitnunum.
En þó að kommúnistar af-
neiti nú Kvisling harðlega
hafa þeir þó vissulega tileink
að sér stefnu hans frá þeim
tíma, þegar hann var nazisti.
armyndana er úrræðaleysi i
öllum þýðingarmestu málum,
dráttur á drátt ofan í öllum
framkvæmdum og að lokum
áðgerðir, sem frekast má líkja
við læknisaðgerðir, sem fram
kvæmdar eru á dauðvona
sjúklingum, til þess eins að
lina sárustu kvalir þeirra.
Slíkt stjórnarfar miðar ekki
til heilla. Með glöggum skiln-
ingi á þessari veilu hins ís-
lenzka þingræðis, ákváðu
fjórðungsþingin að leggja
það eindregið til að þjóðin
sjálf veldi sér framkvæmda-
stjóra ríkisvaldsins.
Greinarhöfundur rökræðir
um það, hvernig forsetakjör
muni fara fram, ef tillögur
fjórðungsþinganna yrðu að
lögum. Hann byggir þar á
þeirri forsendu, að flokkaskip
un verði hin sama og nú er.
Þetta mun þó ekki reynast
rétt. Stjórnskipun sú, sem
fjcrðungsþingin leggja til að
höfð verði, mun fljótlega
leiða til þess að flokkunum
fækkar þannig, að þeir flokk
ar, sem líkust hafa sjónar-
miðin munu sameinast og
mynda einn flokk. Væri því
e. t. v. sennilegast, að flokk-
ar yrðu fljótlega aðeins tveir,
ef tillögur fjórðungsþing-
anna yrðu að íögum. Líkleg-
ast er, að þeir flokkar, sem lík
ust sjónarmið hafa, samein-
uðust um forsetaefni ogsendu
um stefnuskrá hans. Þannig
lægi stefnuskrá ríkisstjórnar
innar fyrir kjósendum áður
en kosið er. Nú eru máléfna-
samningar um ríkisstjórn
gerðir eftir kosningar og því
ekki bornir úndir atkvæði
kjósenda. Mun flestum þykja
það lýðræðislegra, að gefa
kjósendum kost á því að sam
þykkja eða hafna væntan-
legri stjórnarstefnu, heldur
en að nokkur hópur alþing-
ísmanna ráði þar éinir öllu
um, að kjósendum forspurð-
um.
Loks slær greinarhöfundur
því föstu, að það sé algerlega
andstætt vilja þjóðarinnar,
að forsetinn verði hafður með
j valdi líkt og tillögur f jórð-
' ungsþinganna gera ráð fyrir.
I Þessa staðhæfingu er að svo
| stöddu full ástæða að vé-
! fengja. Víst er um það, að Al-
þingi valdi þá leið að hafa
forsetann þjóðkjörinn. Ekki
er ólíklegt að þeirri ákvörðun
t þingsins hafi ráðið vitneskja
t þingmanna um almenna ósk
I kjósenda um að kjósa forset-
ann. Nú mun öllum sýnast
næsta fráleitt að hafa for-
i seta án raunverulegs valds
þjóðkjörinn. Sýnist þetta
I atriði benda til hins gagn-
! stæða við það, sem greinar-
höfundur vill vera láta.
VI.
Grein Kristjáns géfur til-
efni til miklu lengri andsvara
og hugleiðinga um þetta mál,
en rúm er fyrir í einni blaða-
grein, eins og eðlilegt er um
jafn mikilvægt og umfangs-
mikið mál og stjórnarskrár-
málið er, en þetta verður að
nægja í bili.
Að lokum vil ég segja það,
að ég er greinarhöfundi þakk
látur fyrir grein hans, þar eð
sennilegt má telja, að hún
veki marga til umhugsunar
um þetta þýðingarmikla mál,
sem hver rikisstjórnin eftir
aðra hefir lofað að leysa, en
ekkert liggur enn fyrir úr
þeim herbúðum.
Seyðisfirði, 16. febrúar 1949.
Þeir berjast nú gegn sam-
vinnu Noregs við lýðræðisrík-
in, alveg eins og Kvisling
gerði eftir að hann var naz-
isti. Þeir vilja láta Noreg
standa einan og vera þvi auð
unninn fyrir árásarrikið, sem
þeir þjóna, alveg eins og Kvis
ling vildi að Noregur stæði op
inn herskörum Hitlers. Öllu
betur r ekki hægt að ganga
í fótspor Kvislings en komm-
únistar gera nú.
Bæöi af þessari ástæðu og
mörgum öðrum ættu komm-
únistar manna síst að vera að
vitna í söguna og afstöðu
manna á liðnum tíma. Þar
standa engir jafn illa að vígi
og þeir sjálfir, eftir allt sitt
hringl og sýndarmennsku, þeg
ar þeir hafa verið að reyna
að láta líta svo út, sem þjón-
usta sín við Rússa stafaði af
ást á lýðræðinu.
Kommúnistar sýna það
bezt með því, hvernig þeir
tala nú um Norðmenn og sjálf
stæðismál þeirra, hve blygð-
unarlausir og hræsnisfullir
þeir eru. Mennirnir, sem
skriðu fyrir Kvisling, þegar
hann naut valdanna í krafti
nazista, smjaðra nú á við-
bjóðslegan hátt fyrir Hákoni
VII. Mennirnir, sem þannig
þykj ast nú fordæma Kvisling,
fylgja þó nákvæmlega sömu
utanríkisstefnu og hann eftir
að hann gerðist nazisti.
Andstæðingum kommún-
ista er það vissulega heppi-
legt, að kommúnistar gangi
sem lengst i þessu til að vekj a
viðbjóð og ógeö alira sæmi-
legra manna á innræti sínu
&IMÉ
RacLclir nábáanna
í Alþýðublaðinu í gær er
sagt frá eftirtektarverðri
frétt. Hún hljóðar á þessa
leið:
„Ef rússneskur her réðist
inn í Frakkland, eiga franskir
verkamenn ekki aS berjast gegn
honum, heldur taka honum eins
og rússneska hernum var tekið í
Rúmeníu, Póllandi og Tékkó-
slóvakíu, sagði Maurice Thorez,-
foringi franska kommúnista-
flokksins, í ræðu í París í gær.
Hefir Thorez þar með hætzt í
hóp þeirra kommúnista, sem
hreinlega viðurkenna þá stað-
reynd, að þeir muni fúslega
svíkja föðurland sitt fyrir Sovét
ríkin, þótt þeir kommúnistar
séu enn fieiri um allan heim,
sem reyna að villa á sér heimild
ir í þessu efni.
Thorez sagði í ræðunni í París
í gær, að Frakkar væru nú orðn
ir bándamenn hinna heimsveldis
sinnuðu vesturvelda, og ætti að
nota Frakkland sem bækistöð til
árása á Sovétríkin. Ef svo færi,
sagði Thörez, að Frakkland
værí þánnig leitt irin í styrjöld:
gégri Sovétríkjunum, og ef rúss
neskrir her, sém væwi að verjá
frélsið og sósíalismann, yrði því
að ráðást á Frakkland, gætu
franskir verkamenn ekki hegð-
að sér öðru vísi en verkamenn
PóIlarvJs, Rúmeníu og Tékkó-
slóvakíu?
Thores ságði, að riaeð slíkri inn
rás í Frakklánd mundi rauði
herinn vera að „elta f jandmenn
sína“ ög gætu franskir verka-
menn þá ekki breytt afstöðu
sinni til Sovétríkjanna.“
Menn geta áreiðanlega á-
lyktað hjálparlaust af yfir-
lýsingu Thores, hver yrði af-
staða íslenzkra ko»múnista,
ef rússneskur her ætti eftir
að koma hingað. Svo halda
kommúnistar, að þeir geti
blekkt menn mcð hlutleysis-
skrafi sínu.
Ifa
M.s. Dronning
Aiexandrine
Næsta ferð Dr. Alexandrine
til Færeyja og Kaupmanna-
hafnar verður 1. marz næst-
komandi. Farðseðlar óskast
sóttir hið allra fyrsta —
Skipaafgreiðsla Jes Zimsen.
. Erlendur Pétursson.
Orlofið
Fram er komið á Alþingi
frumvarp um að lengja or-
lofstíma manna svo, að hann
verði þrjár vikur árlega og
orlofskaup 6j4% í stað 4% af
árskaupi.
Það munu ýmsir mæla, að
þetta sé ótímabær krafa og
ýmislegt stæði nú nær að
gera fyrir launþegana, svo að
réttur þeirra og framtíðarvel
gengni sé tryggð. Sumir
myndu jafnvel vilja snúa
þessu við, og segja sem svo,
að launþeginn ætti að Iáta
sér nægja eina viku. Og víst
er það, að oft er afkoma fyr-
tækisins verri en starfsmann
anna margra hverra, og næg-
ir þar að nefna ríkissjóðinn.
Hinu er þö ekki að neita, að
verkamenn geta fært fram
þau rök, að sízt væru þeirra
kjör betri en ýmsra annarra,
þó að þeir fengju þriðju vik-
una fría með fullu kaupi,
eins og hér er um að ræða.
Og þar er einmitt komið að
kjarna malsins.
Nútímafólk krefst jafnrétt-
is, og allir viðurkenna raun-
ar, að það eigi að byggja þjóð
félagið á jafnrétti. Hitt er
anað mál, að stundum er lítils
hófs gætt í því og skiptar
skoðanir um það, hvað sé jafn
réttur. En ekki breytir það
því, að þeir, sem forréttind-
anna njöta, leggja grundvöll-
inn að öllum hörðustu og
ýtrustu kröfum almennings.
Það þýðir ekki neitt fyrir
heildsalann, sem er mánuð-
um saman að lysta sig í bíl
um allan heim með f jölskyldu
sína, að býsnast yfir þeirri
frekju verkamannsins að
vilja fá þrjár vikur til að létta
sér upp. Það þýðir heldur
ekki neitt fyrir aðra hliðstæðasc
forréttindamenn að fárast
um það, þó að almenningur.
vilji fá fríðindi og rétt eitt-
hVað í áttina við það, sem þeir
veita sér.
Það er þessi staðreynd, sem
menn verða að gera sér Ijósa.
Jafnréttistilfinningin er vökn
uð og verður ekki svæfð eða
niðurkveðin.
Þessvegna er ekki lengur
hægt að afgreiða málin með
því, að halda alþýðu landsins
í þrældómi og kúgun, svo að
tiltölulega fámenn yfirstétt
geti lifað í óhófi.
Hitt er ekki heldur hægt,
sem nú hefir verið reynt um
hríð, að láta óhófstéttina fara
sínu fram, en hafa kjör al-
mennings rausnarleg, svo að
hann geti tileinkað sér meira
og minna af lífsvenjum eyðslu
stéttarinnar.
Hér verður að byr ja á byrj
uninni og heimta eðlilegt
starf og heilbrigða hófsemi
af hverjum manni. Þjóðin
verður að knýja forréttinda-
stéttina til að taka upp breytt
ar lífsvenjur. Á þann hátt
verður jafnréttisstefna þjóð-
arinnar farsæl og mun reyn-
ast henni drýgst til heilla.
Það er enginn jarðvegur til
að tala um sjálfsafneitun
hinna fátækustu, sem erfið
ust eiga lífskjörin meðan
skefjalaus stórgróði er látinn
falla öðrum í skaut. Fólk
hlustar ekki á slíkt, leggur
ekki eyrun að því. Það verður
að láta þjóðina íinna, að það
sé alvara bak við þegar þegn-
legar dyggðir eru heimtaðar,
og ætlunin sé að láta þær
kröfur ná til allra í fullri al-
vöru.
Það má vel vera, að reynt
verði að framlengja um hríð
(Framhald á 6. síðuJ,