Tíminn - 03.05.1949, Side 3

87. blað
TÍMINN, þriðjudaginn 3. maí 1943.
3
/ slendingaþættir
Vigfús Gestsson á Skálmarbæ
I
Vigfús í Skálmarbæ var
hann ávallt nefndur seinni
hluta ævi sinnar — hann
Vigfús Gestsson eldri frá
Ljctarstöðum í Skaftár-
tungu. í Skálmarbæ í norð- .
austurhorni Álftavers bjój
hann í ein 35 ár, ágætu búi
alla tíð, ásamt konu sinni, |
Sigríð'i Gísladóttur frá Gröf
í Skaftártungu.
Vigfús varð nærri sjötugur
að aldri. Hann var sonur hjón
anna Gests Bárðarsonar og ]
Þuríðar Vigfúsdóttur, er
bjuggu að Ljótars.töðum. |
Þuríður var dóttir Vigfúsar
Bótclfssonar á Flögu í Skaft- |
ártungu og er mikil ætt og
myndarleg af þeim manni ^
komin, þar á meðal nokkrir;
prýðilegir bændur með hans
nafni, Einn af þeim er yngsti ^
bróðir Vigfúsar í Skálmarbæ
og bió sá á Ljótarstöðum eft-
ir föður þeirra, en er nú bú- j
andi í Landsveit í Rangár-1
vallasýslu. Alls voru bræð-1
urnir f j órir og urðu allir gild- |
ir bændur, þó að aldir væru,
upp í fátækt.
Skálmarbær er allgóð jörð,
en Vigfús lagði undir hana
aðra jörð, álíka að mati,
Skálmarbæjarhraun, en jarð
anna milli fellur áin Skálm,
mikil á og mislynd og eigi
ávallt góð viðureignar. —
„Hraunin" lögðust í eyði við
Kötlugosið 1918 og eru þar
víðáttumikil og góð beitilönd
norður með Kúðafljóti. Má
nærri geta, hvað Vigfús muni
hafa á sig lagt, áður en dreng
ir hans komust upp, er hann
hirti fé sitt noröur í Skálm-
arbæj arhraunum til þess að
nota vetrarbeitina til hlítar,
og var einyrki. Naut hann
þess þá í gegningum sínum
og eftirlitsferðum upp yíir
Skálm, að hann átti lengi ein
hvern hinn- bezta hest milli
Sanda, auk annarra góðra!
hesta fyrr og siðar.
Þá naut hann og þess, ekki!
slður en ávallt endranær, að ^
hann átti að óvenju ástrika'
konu, er jafnframt var fær J
um að taka að sér eitthvað |
;af heimaverkum bönda, þeg- !
ar svo þar undir.
Vigfús og Sigríöur voru ein
hver hin beztu hjcn heim að
sækja, glaðlyndið og alúðin!
svo, sem bezt varð á kosið,
og veitingar rausnarlegar.
Vigfús var manna rséðnast-
ur, enda áhugamaður mikill
um þjóðmál og önnur al-
menn éfni, las blöð af kappi
og hugsaði sjálfstætt og sann
gjarnt, en dró ekki af því,
sem honum fánnst, er hann
setti málefnin fram. Hnittinn
var hann í orði, svo sem
marka má eftirfarandi ein-
kunn, er hann einhverju
sinni gaf tíðarfarinu: „Það
er nærri því betri engin tíð
en svona tíð!“
Vigfús var maður í tæpu
meðallagi hár, andlitsfallið
meitlað og augnaráðið fjör-
legt, oft hvasst og athugandi,
oft glatt og þýtt, ósjaldan
eins og niðursokkið í djúpa
íhúgun. Hann var hygginn
maður og harðduglegur, enda
efnaðist hann fljótt og vel.
Þar er góður þegn til mold-
ar genginn, sem Vigfús er í
Skálmarbæ, og reynir nú á
drengilega syni hinna góðu
hjóna að láta ekki finnast
skarð fyrir skildi við fráfall
hans.
Björn O. Björnsson.
LEIKFELAG HAFNARFJARÐAR:
U L L N A L E I Ð I N
Revýa í 3 þáttum eftir Jón Snara
Um þessar mundir sýnir
Leikfélag Haínarfjarðar nýja
revýu, sem heitir Gullna
leiðin og er eftir Jón Snara.
Leikstjóri er Ævar Kvaran.
Þetta er eitthvað mesta
verk, sem samið hefir verið
og sýnt á íslenzku leiksviði,
að mannfjölda og fyrirferð.
Alls eru persónur leiksins yfir
4.0 en ieikendur eru röskir 30.
En ýmsir þeirra fara raunar
með svo Util hlutverk, að lítið
reynir á leikhæfileika þeirra.
Ekki verður sagt, að Gullna
leiðin sé mikið skáldverk,
enda yfirleitt ekki ætlast til
ar siður. En án þess, að ég sé ’
nokkur talsmaður svokallaðr
ar „bersögli“, finnst mér, að
hægt sé að lauma lostafengn
um óþverra inn í rit sín an
grófra orða, og eins er hægt
að lýsa tiifinningum manna
og eðli dónalega á margan
hátt. Og ætli það sé ekki
versti sóðaskapurinn, sem!
ruglar dómgreindina og
smekkinn, svo að menn gera
ekki mun á heilbrigðu og ó-
heilbrigðu? ,
Galli virðist það á bygg-
ingu þessa verks, að í fyrsta
þætti hefir Jón bóndi þá spá-
Halldóra Eyjólfsdóttir frá Hofi í Öræfum
Um miðjan marzmánuð s.l.* 1
lézt í Reykjavík Halldóra'
Eyjólfsdóttir fyrrverandi hús
freyja á Hofi í Öræfum. Var’
hún borin til grafar í Reykja
vík 24, sama mánaðar.
Halldóra var fædd á Steins
mýri í Meðallandi 14. ágúst
1867. Um fermingaraldur
fluttist hún í Öræfin og var
þar vinnukona um skeið, unz
hún giftist Finnboga Einars-
syni. Þau hjón settu saman
bú á Litla-Hofi í Öræfum og
bjuggu þar nálega hálfan
fimnrta tug ára. Vorið 1938
brugðu þau búi og fluttust til \
Reykjavíkur. Finnbogi lézt
þar, nýkominn til bæjarins,
.en Halldóra átti heimili í
Reykjavík ellefu ár, lengst af
hjá Guðríði dóttur sinni, sem
með frábærri lipúrð og nær- J
gætni gerði henni ævikvöld-
ið eins bjart og ánægjulegt
og kostur var á. <
Á Litla-Hofi leystu bau1
Finnbogi og Halldóra af
hentíi aðalævistarf sitt.. Þar
hófu þau störf á erfiöum tún
um með lítil efni, en trú á
landið og blessun æöri for-
sjónar. Þar ólu þau upp mann
vænlegan barnahóp. Þar nutu
þau um langt skeið þeirra á-
vaxta af sleitulausu starfi að
sjá heimilið blómgast og
jörðina batna til ábúðar. Og
þegar á ævina leið, vinnuþol
þeirra fór þverrandi fyrir
elli sakir og eftir erfiði dag-
Rakarinn (Eyjólfur Jóhannesson) frúin (Guðrún Jóhannesdóttir) og
hreppstjórinn (Valdimar Lárusson).
anna, og flest börnin dreifð-
ust til annarra héraða, kost-
uðu þau kapps um aö halda
heimilinu í horfinu meðan
þess var nokkur kostur. Elja
og ráðdeild héldust þar í
hendur innan húss og utan.
Finhbogi var laginn og þol-
góður verkmaður, sem skil-
aði drjúgu dagsverki, þótt
hann hirti ekki alltaf um að
binda bagga sína sömu. hnút-
um og samfsrðamenn. Lagði
hann oft steina í vegg á
heimilum sveitunga sinna án
þess að spyrja um laun.
Alla búskapartíð þeirra
Finnboga og Halldóru stóð
heimili þeirra opið sveitung-
unum, hvenær sem þá bar að
garði, og leiðir þeirra lágu
ærið oft þangað á staðinn til
hverskonar mannfunda. Eru
ótalin spor húsfreyjunnar
vegna þess beina, sem þar
var veittur.
í hverju byggðarlagi bera
að höndum viðfangsefni, sem
leysa verður með sameigin-
legum átökum. Það veltur á
miklu, einkum þar sem fáir
menir búa við erfið- skilyrði,
að enginn hopi að ástæðulitlu
um skör fram. Halldóra var
þeirri köllun trú. i flokki fá-
mennra sveitunga stóð hún
við hlið manni sínum, með-
an stætt var, til að velta þar
völum úr leið.
Þótt fáir Öræfingar ættu
þess kost að fylgja Halldóru
þess um revýur. Það mun vera
nokkuð einkennandi fyrir
þessa revýu, að hún er tiltölu
lega lítið miðuð við einstakar
persónur og einstaka atburði.
Iiún er byggð upp á breiðari
grundvelli og er það kostur,
þar sem henni virðist ætlað
að spotta einkenni og hreyf-
ingar fremur en einstaklinga
og persónur.
Hins vegar er fátt frumlegt
viö þessa framleiðslu. Þar er
háöinu yfirleitt ekki beint að
öðru en því, sem'orðin er við-
urkennd tizka að hæðast að.
Þannig er það hér, og hefir
það tvær óhjákvæmilegar af-
leiöingar. Annað er það, a'ð
sú skemmtun, að horfa á
þennan leik, kemur engu róti
á hugi manna, en hitt að hún
hneikslar engan, því að hún
heldur sér hvarvetnan innan
takmarka hins hefðbundna
og viðurkennda velsæmis, og
má hver meta þetta til kosta
eða ókosta sem hann vill.
Ýmsum mun finnast revýan
heJdur löng, enda koma þar
fyrir atriði, sem sýnast mega
missa sig. Sums staðar finnst
mér fyndnin misheppnuð,
eins og til dæmis, þegar skáld
in voru að tala saman um
„dónaskapinn." Bæði er nú
það, að fleira getur verið dóna
legt en frásögn af ástafari
og kynferðismálum. Svo er
það engin nýung, að hafa eyð
ur í fyrir því, sem höfundar
ihöfðu ekki einurð á að segja
ieri vildu láta lesendur ráða í.
! Það var venja um aldamótin
■ og langt fram yfir þau, áð
hafa eyöur og fn'fellismerki
fyrir því, þótt ekki væru auð-
dómsgáfu, að hann getur allt
af kosið þann frambjóðand-
ann, sem kemst að, en í þriðj a
þætti kemur það fram, að
hann er Suður-Þingeyingur
og hefir alltaf kosiö Jónas. En
j3að má ef til viil allt i rcvý-
uin?
Kvæðin eru meö því bezta
í revýunni og sumt er mjög
gött í þeíni; Ekki er 'ég viss
um, að skáldin séu samt eðli-
legustu persónur til að syngj a
um það, að
„af kana-fuggu japli skapast
jittsrbuggustóð,
hver jazzgsés er af kóka-
drykkju
og slagaragaggi móð“.
Söngur frúarinnar ’Og
Gvendar frábæra og Hernámu
eru góð kvæöi hvort á sinn
hátt og fallá vel að húgsun
þeirra, sem flytja þáu.
Það tekur því ekki aö tala
um þaö, þó að ekki finnist
siðferðileg alvarg nema
stundum bak við háðið. En
því er sízt að neita, að sum-
um finnst aö revýuskáld fari
ekki rétt með hlutverk sitt,
nema þaö spotti allt og hæði
hvað sem er.En þó myndi það
vera stórmannlegra, að höf-
undurinn léti stundum finna
til þess, að hann tæki af-
stöðu og gerði sínar ádeilur
af alvöru og nokkrum þunga,
en ekki bara eins og það vceri
sjálfskylda að skopast að öllu.
En þá kynnu nú vinsældirn-
ar að verða misjafnar.
Um meðferð leikendanna er
það að segja, að margt er bár
vel gert. Hafnfirðingar eru nú
óðum að eignast leikara, sém
vert er að sjá og fylgjast nieð.
Og þeim hefir ekki orðið
skotaskuld úr því, að skipá
íólki í þessi revýuhlutverk. að
öðru leyti en því, að Ævar
Kvaran leikur sjálfur með óg
fjórir nemendur hans koma
þar fram.
Jón bóndi og frúin hans
eru bæði vel leikin, ekki hváð
sizt í biðstoíunni, en galli er
það, að Jón talar með sunn-
lenzkum framburði, einmitt
pegar hann segist tala sitt
þingeyska og norölenzka dala
mál. Við hefðum ?,rt að fá að
heyra það.
Gvendur frábæri er að vísu
ekki íþróttamannslegur, en
metadellan er ósvikin, og hafi
hann verið dálítið óviss í byrj
un sótti hann sig þó á og
reyndist vel. Og vist var það
ósvikið atriði, þegar hann
og hreppst j órinn mynduðu
fegrunarfélagið.
Skáldin eru lika skemmti-
legar persónur, en ég hefði
viljaö, að fyrsta skáld hefði
ekki haft hökuna rakaða, en
þaö er nú ef til vill sérvizka.
Eins hefði ég talið viðeigandi,
að annar skrifstofustjóri
hefði tottað tóma pípu, en
sleppum því þó.
Að sjálfsögðu verða margir
til að sjá þessa revýu, og bað
er lika margt, sem mælir með
því Það er rétt að fylgjast
með því, sem gert er á meðal
okkar af skáldskap af þessu
Itagi og auk þess er rétt að
gefa gaum af Leikfélagi Hafn
arfjarðar. Eins mega menn
, treysta því, að þeim mun ekki
leiðast þá kvöldstund, sem
þeir horfa á þessa skemmtun
hjá Leikfélagi Hafnarfjarðar.
H. Kr.
Auglýslngasími
TÍMANS
er 81300.

siðasta spölinn hér á jörð,
j munu gcðar minningar og
hlýjar kveðjur ríkast í hug-
um þeirra, er hún hefir nú
l lagzt til hinztu hvildar.
P. Þ.
1. cg 2. fiú (ISóIveig: Guðmundsd. og Soffía Björnsd.) Hermína utan-
dyrafryja (María Þorvaldsdjog mælingamaðurinn (Valgeir Oli Gísla
scn