Tíminn - 02.09.1949, Blaðsíða 3

184. blað
TÍMINN, föstudaginn 2. september 1949
/ slendingaþættir

t5555555555555555555{Í
Sjötugur: Jón Jónsson frá Helgafelli
A morgun er Jón Jónsson
frá Helgafelli sjötugur. Hann
er fæddur í Hraunsfirði í
Helgafellssveit 3. september
1879, en foreldrar hans voru
Ástríður Þorsteinsdóttir og
Jónas Sigurðsson, er síðar
bjuggu lengi á Helgafelli og
voru lengst af við þann stað
kennd. Jón ólst upp með for-
eldrum sínum, unz hann flutt
ist í Stykkishólm 23 ára gam-
all og kvæntist Margréti And-
résdóttur frá Búðanesi við
Stykkishólm. Hafa þau hjón
því verið búsett í Hólnlinum
í 47 ár nú í haust. Tíu börn
hafa þau hjón eignazt, er upp
hafa komizt, og á lífi eru. Full
fjörutíu ár var Jón á skút-
um úr Breiðafirði og af Vest-
fjörðum, og lengst með Hann-
esi Andréssyni, mági sínum,
og Kristmanni Jóhannssym.
Fjölmörg ár var Jón vaktari í
Stykkishólmi, en hefir nú fyr-
ir alllöngu látið af því starfi.
Þannig er á annálsvísu ævi-
saga Jóns Helgfellings, en svo
höfum við Hólmarar lengst
af nefnt hanh. Innskotin í
sögu Jóns yrðu reyndar mörg,
ef ég ætti að rekja kynni mín
af honum og heimili hans frá
því ég man mig sem barn.
Fátt er mér skýrara í minni
frá bernskuárum mínum í
Stykkishólmi en ærzlastundir
í Möngubæ, en svo var bær
þeirra hjóna jafnan nefndur,
Þar eignaðist ég leiksystkin,
sem mér hefir jafnan verið
hlýrra til en flestra annarra
og ekki hafa árin slegið fölva
á tryggð þeirra. Þrengra var
til veggja í Möngubæ og lægra
undir loft en í híbýlum flestra
annarra Hólmara og oftast
varð þar af smáu að skammta.
En aldrei heyrði ég þar bar-
lóm, aldrei úrtölur til góðra
hluta og aldrei voru þar á
lofti ský hins svartsýna og
vonlausa manns. Opinberun
Fjallræðunnar um fugla lofts
ins andaði í brjóst manns í
litlum bæ neðan götu en
handan höfða. Umtalsfróm-
leikinn var borinn þessum
náttúrubörnum alþýðunnar í
merg og blóð, það var sem
tárhrein lind ætti upptök í
hjartastað þess, eitthvað
barnslegt og einlægt verkaði
á mann, en því verður aldrei
lýst réttilega með orðum. AJ
þessu sinni verð ég að stilla
mig um að rekja minningar
mínar úr Möngubæ, en hús-
bóndinn þar er nú kominu í
skjól barna sinna, er á drengi-
legan hátt jafnar nú foreldr-
um sínum upp, það sem þau
misstu í, meðan þau glímdu
við nepju og nauð.
Jón Helgfellingur hefir
stálminni, sem er að ýmsu
leyti mjög sérstætt. Lundin
er létt og hýrleiki i svipnum.
Tryggðin hans er sem tröll-
anna og á hlut vina sinna
lætur hann aldrei ganga, ef
hann má því við koma. Ég
hygg, að Jón hafi aldrei veriö
settur yfir svo smátt starf, ið
hann hafi ekki sinnt því, se:n
hinn trúi verkmaður.
Um leið og ég árna Jóni
tírs og tíma sjötugum, vil ég
þakka honum og heimili hans
margar heiðar minningar.
L. K.

Útvarps-
erindi
Aðstoðarritstj. Mbl. talaði um
daginn og veginn 1 útvarpið
í kvöld. Erindið var að ýmsu
leyti merkilegt og einkum
þrjú atriði, sem vert er fyrir
áheyrendur, að festa sér vel
í minni.
Ræðumaður kvaðst hafa
ferðast allmikið um sveitir
landsins undanfarið og bætti
við: „Hin stórfelda ræktup.
og vélavinna er það merkasta,
sem ég hef séð á þessu sumri.“
Þetta er vel mælt af Sjálf-
stæðismanni. í fyrsta lagi
vegna þess, að þetta er satt
og í öðru lagi er hér ákveðið
og óyggjandi grafin gröf fyr
ir nýsköpunarkjaftæði Mbl.,
sem fyrrverandi ríkisstjórn á
að hafa verið með fyrir land
búnaðinn. — Nú 2y2 ári eft-
ir að hún hrökklaðist frá völd
um, þegar löngu er farið að
gæta áhrifa núverandi
stjórnar, þar sem Framsókn-
arflokkurinn ræður mestu
um landbúnaðarmál, kemur
aðalritstjóri Mbl. út í sveit-
ir landsins og sáu framfar-
Á víðavangi
VESALINGS ARNI.
Árni Eylands er raunamað-
ur. Hann hefir aflað sér góðr
ar þekkingar í landbúnaðar-
málum og hefði því átt að
geta orðið að góðum notum á
því sviði. Hann átti líka kost
á því að starfa að þessum mál
um bæði í þjónustu búnaðar-
félagsskaparins og samvinnu-
félagsskaparins, en hélzt á
hvorugum staðnum í vistinni.
Að lokum stók Sjálfstæðis-
flokkurinn hann upp á arma
sína og bjó til handa honum
nýtt embætti í stjórnarráð-
inu, þar sem raunar var þó
ekki annað verkefni fyrir
hann en að taka launin.
Raunasaga Árna í stjórn-
málum er þó enn meiri. Við
þrennar undanfarnar kosn-
ingar hefir hann reynt að
koma sér i framboð og þá
fyrir Framsóknarflokkinn.
Kjósendur í umræddum kjör-
dæmum hafa hins vegar ekki
viljað þýðast hann. Loks nú
er Árni kominn í framboð
eftir að hafa gengið milli
kjördæma og flokka. Heild-
irnar og nýjar kraftmiklar (salarnir hafa tekið hann að
vélar vera að koma. Hann sér til þeirrar flugumennsku
samgleðst bændunum og fyll að reyna að fella kaupfélags-
ist hrifningu og getur ekki stjóra þeirra Norðmýlinga
orða bundist, en verður að
tjá landsmönnum ánægju
sína-
Annað atriðið í máli ræðu-
manns, sem ekki má gleym-
ast, var skýlaus yfirlýsing
hans um ástæðuna til flótta
fólksins úr sveitinni. Hann
sagði að þar kæmi fyrst til
greina: „ósamræmið í lífs-
kjörum fólksins í kaupstöð-
um og sveitum“. Og tvímæla-
frá þingmennsku, svo að létt-
ara væri að brjóta samvinnu-
hreyfinguna og búnaðarfé-
Iagsskapinn á bak aftur og
féfletta héruð landsins og
sjúga merg þeirra og blóð í
sældarmaga reykvískra brask
ara.
Þetta var hlutverkið, sem
þessi fyrrverandi starfsmaður
búnaðarfélagsskaparins og
samvinnufélaganna hlaut,
Stutt vitleysa
Mbl. gerir nýlega bæjar-
stjórn Reykjavíkur og göml-
um heiðursmanni einum,
þann vafasama greiða, að
birta eftir hann einskonar
stuttuvitleysu um Krísuvík-
urveg-
Greinarhöfundur er
hneykslaður yfir smá grein
eftir mig, þar sem komist er
svo að orði, að Sjálfstæðis-
menn í Rvík hefðu fram á
sumar orðið að nota mjólk
handa börnum sínum og
heimilum, sem alls ekki hefði
komist til bæjarins nema
eftir veginum, þ. e. Krísu-
víkurvegi.
Mbl. höf. er að reyna að
mótmæla þessu. Honum er
velkomið að reyna það. En
það er vita tilgangslaus
kleppsvinna. Þetta er orðið
brot úr sögu samgangnanna
milli Suðurl.undirlendisins
og Rvíkur veturinn 1948—
1949 og fram á vor. Þetta er
söguleg staðreynd sem ekki
verður hróflað við, þótt
þessi Mbl. höf hafi uppi á-
deilur á vegamálastjórnina
um að hún hafi haft ofmörg
vélknúin tæki á Krísuvíkur-
leiö, en ekki hirt um að halda
styttri leiðunum opnum.
Þannig rök breyta engu.
Málið er einfalt og ljóst. Ef
ekki hefði tekist að fullgera
Krísuvíkurveg á öndverðum
vetri, hefði orðið stórkost-
leg vandræði með mjólk í
Rvík um lengri tíma, og e. t.
v. enn meiri örðugleikar, að
koma fóðurbæti og nauð-
synjum austur til bænda.
Fyrir þann stjórnmála-
flokk og þá menn, sem eng-
an þátt vildu taka í lausn
þessa máls fyrir ári síðan,
hæfir best „þögnin og auð-
mýktin“- Þetta virðast flest-
ir höf. Sjálfstæðismanna hafa
skilið fyrir löngu.
B.
Allt til að auka
ánægjuna
Kaupum allar tegundir af
flöskum og glösum og tusk-
um nema stormtau og striga.
Verzl. Ingþórs
Selfossi — Sími 27
laust þyrfti að „skapa aukið þegar hann loksins fékk að
samræmi um tekjur og lífs-
þægindi milli sveita og kaup-
staða“.
Þetta gæti sem bezt verið
endurtekning á grein úr Tím
anum. Kveður nú allmjög
við annan tón, en þegar
Mbl. vill kenna Framsóknar
mönnunum um flótta fólks-
ins úr sveitinni, þeim flokkn-
um, sem ákveðnast hefir
barizt fyrir hagsmunamálum
sveitanna, allt frá því er
Tryggvi Þórhallsson kveikti
eldinn í hugum bænda og
búaliða.
Dag eftir dag er Mbl., blað
ræðumanns, að telja lesend
vera í framboði.
Vesalings Árna!
Væntanlega fellur hann og
hefir þá að sjálfsögðu leið-
indi nokkur og hugraun af
tilrauninni, en endist þó
væntanlega skapstilling og
sálarþrek til að bera það,
enda orðinn skólaður í mót-
lætinu. En með því að fella
hann frelsa Norðmýlingar
hann frá því, sem verra er, —
og gera því ferð hans svo
góða, sem kostur er á, — þar
sem hann sleppur þá við
þingmennsku fyrir Ekkert
Krisatjánsson og Co.
★
FLÓTTI.
Mbl. leitar nú nýrra víg-
stöðva í verzlunarmálunum.
Eigendur blaðsins munu nú
hafa bannað ritstjórn þess að
halda því lengur fram, að
engir menn vildu verzla við
þá, ef þeir mættu vera sjálf-
ráðir um verzlun sína, en
mánuðum saman hefir blað-
ið haldið því fram, að vald
neytandans yfir innflutn-
ingnum leiddi til þess, að
verzlunin færðist öll til kaup-
félaganna. Nú þrætir Mbl.
fyrir að það hafi nokkru
sinni haldið slíku fram.
★
HVAÐ ER FRJÁLS
SAMKEPPNI?
Hins vegar talar Mbl. enn
um svarta markaðsbrask, sem
muni fylgja því, að skömmt-
unarseðill verði innflutn-
ingsleyfi. Sá svarti markaður
yrði víst á þann hátt, að
verzlunin léti neytandann fá
skó, fatnað, búsáhöld og svo
framvegis með lægra verði
en ella. Trúi því hver sem vill,
að verzlanir fær yfirleitt
svo geyst í það, að þær færú
sér að voða.
Mbl. heldur þá víst að
kaupmenn yrðu eins og
kapparnir á Orminum langa,
er þeir gáðu ekki hvar þeir
stigu og gengu fyrir borð og
förguðu sér.
Almenningur mun þó ekki
afar hræddur við þessi niður-
boð kaupmanna. En hvað er
það annars, sem Mbl. kallar
frjálsa samkeppni?
★
FYRIRSPURN
TIL G. BJ.
Gunnar Bjarnason hefir nú
fundið einkunnarorð það,
sem hann hyggur að muni
tryggja sér þingsæti. Lifðu
fyrir sjálfan þig, er það boð-
orð og lífsregla, sem hann
hana opinskátt í útvarpinu.
Þetta er þó alþingismaður fjytur kjósendunum í nafni
sem talar. | fiokksins. En á hverju eiga
Hér skal alþm. upplýstur þejr þá, að lifa, heildsalarnir
um, að fjármálaráðh. Sjálf- 0g anjr stórgróðamennirnir
um sínum trú um óheilindi. stæðisflokksins hr. Jóhann hinir? Hver jir eiga að lifa
Endurskoðunarskrifstofa
EYJÓLFS ÍSFELDS
EYJÓLFSSONAR,
lögg. endusk. Túngötu 8.
Sími 81388
Eldurinn
gerlr ekkl boð á undan sér!
Þeir, sem eru hyggnir,
tryggja straz hjá
Samvinnutryggingum
Framsóknar í garð sveitanna,
ýmist að þeir vinni ekki af
heilindum að framkvæmdum
þar eða séu of kröfuharðir
f. h. bænda. Svo kemur að-
stoðarritstjóri þess og telur
það mál málanna, „að skapa
aukið samræmi um tekjur
og lífsþægindi milli sveita
og kaupstaða“.
Ræðumaður á þakkir skil-
ið, en hvort Mbl. og Sjálf-
stæðisflokkurinn þakkar hon
um, er annað mál.
Um tvöfeldnina tölum við
ekki.
Þriðja málið, sem ræðu-
maður drap á og vafalaust
er vel látið, var um aukinn
sykur til sultugerðar. Meðan
húsmæðrunum er neitað um
sykur í rabarbara og berja-
sultu, er eytt sykri í tonna-
tali í karamellur og annað
sælgæti. „Eg játa, að ég skil
ekki þessa sparnaðarráðstöf
un með sykrið“ sagði ræðu-
maður, og mun mörg hús-
móðirin hafa verið honum
þakklát og sammála.
En það eru jafnvel tak-
mörk fyrir grunnfærninni,
a- ,m. k. hvað má auglýsa
Þ. Jósefsson, heimtaði meiri fyrjr Kveldúlfana og sníkju-
sykur til sælgætisgerðar, og mennina?
mun krafa hans að mestu
leyti hafa verið tekin til
greina. Þetta gefur tekjur í
ríkissjóð og það er víst ekki
of mikið i þeim sjóði. Að vísu
spillir sælgætið heilsu barna
og unglinga. En það gerir
minna til!
Alþm. skal einnig upplýst-
ur um, að hann styður þenn
an fjrmálaráðherra dyggi-
lega.
Ennfremur skal þess getið,
að Sjálfstæðismenn með
skömmtunarstjóra sem odda
mann munu mestu ráða um
aukinn sykurskammt til
sultugerðar.
Allt þetta veit Sig. Bjarna-
son, þegar hann treður upp
í Útvarp og segist ekki skilja
þetta ráðslag og verk sinna
eigin flokksmana.
Fyrir alllöngu síðan, var
Mbl. að velta fyrir sér, hve
litlir menn gætu orðið litlir.
Nú má öllum ljóst vera, að
þeir geta orðið alveg pínu-
litlir.
29. ágúst 1949
Áheyrandi
TENGILL H F.
Sími 80 694
Heiði við Kleppsveg
annast hverskonara raflagn-
ir og viðgerðir svo sem: Verk
smiðjulagnir, húsalagnir,
skipalagnir ásamt viðgerðum
og uppsetningu á mótorum,
röntgentækjum og heimilis-
vélum.
Forðizt eldinn og
eignatjón
Framleiðum og seljtim
flestar tegundir handslökkvi
tækja. Önnumst endurhleðslu
á slökkvitækjum. Leitið upp-
lýsinga.
Kolsýruhleðslan s.f. Simi 3381
Tryggvagötu 10
Reykjavík