Tíminn - 02.09.1949, Blaðsíða 4

TÍMIN'N, föstudaginn 2. september 1949
184. blað
;iálfstæðisflo
n er óhæfur
tii að fara með dómsmálastjórnina
Reynslan af réttargæzlu Bjarna Benediktssonar
Skattamál Kiljans.
Nokkurt umtal hefir undan
carið átt sér stað í tilefni af
skattamáli Halldórs Kiljans
Laxness rithöfundar. Húseign
hans 1 Mosfellssveit, Gljúfra-
steinn að nafni, og tveir bílar
naía verið auglýstir til sölu á
aauðungaruppboði vegna van
goldinna skatta fyrir skatt-
arið 1947. Samkvæmt fram-
tali hans lagði niðurjöfnun-
arnefndin í Mosfellssveit á
hann kr. 1168.00, en yfirskatta
tiefnd hækkaði það síðan upp
:t, kr. 40.000.00 og ríkisskatta-
íeínd upp í kr. 224.811.00.
Astæðan til þess, að yfir-
nefndirnar hækkuðu þannig
skatta Kiljans mun vera sú,
að hann hefir hlotið miklar
tekjur af sölu bóka sinna er-
lendis, en ekki talið þær fram.
í t.ilefni af þessu mati nefnd-
anna hefir dómsmálaráðu-
neytið fyrirskipað rannsókn,
þar sem lítið eða ekkert af
þeim gjaldeyri, er Kiljan hef-
:ir þannig aflað, mun hafa
kqjnið fram.
Réttarfarshugmyndir
kommúnista.
í tilefni af þessari ákvörðun
dómsmálaráðherrans, hefir
Þjóðviljinn viðhaft þung
orð og stór og talið hana rétt-
árafbrot hið mesta. Slíkt
hljómar þó býsna einkenni-
lega, þar sem Þjóðviljinn hef-
ir krafist allra blaða ákveðn-
ast, að rannsökuð yrðu gjald-
eyrismál heildsalanna. Eftir
mati ríkisskattanefndar virð-
ist hér geta verið að ræða
um undanstolinn gjaldeyri,
er nemi nokkrum hundruðum
þús. kr. Eftir að þetta mat
ríkisskattanefndar lá fyrir,
hefðu það verið hrein embætt
isafglöp af dómsmálaráð-
herra að fyrirskipa ekki rann
sókn.
Framkoma Þjóðviljans í
þessu máli lýsir vel, hvernig
dómsmálastjórnin myndi
vera, ef hún kæmist í hendur
kommúnista. Lögin myndu
verða í fullu gildi gagnvart
andstæðingunum, en flokks-
mönnum þeirra hins vegar
hlíft. Þess vegna er Þjóðvilj-
inn nú svona stórhneykslað-
ur yfir því, að rannsakað sé
það athæfi Kiljans, er hann
heimtar, að sé rannsakað hjá
óörum, er svipað virðist ástatt
um.
Annars kemur þessi af-
staða kommúnista ekki á ó-
vart, því að svona er réttar-
farið í öllum þeim löndum,
sem þeir ráða. Refsiarmi lag-
anna er miskunnarlaust beint
gegn andstæðingunum, en
samherjunum hlíft.
Sekt dómsmálaráð-
herrans.
fiíál þetta hefir orðið til
þéks að beina athygli að rétt-
argæzlu núv. dómsmálaráð-
herra. Fáir munu þó verða til
að taka undir þá ákæru Þjóð-
viijans, að ekki hafi verið
rétt að fyrirskipa rannsókn-
ína á hendur Kiljans. Það er
rétt hjá Mbl., að það hefði
veríð' embættisbrot af ráð-
herranum að gera það ekki.
.En eins og það hefði verið em
bættisbrot af ráðherranum i
að vanrækja það, eru það em-
bættisbrot af honum að hafa
vanrækt að fyrirskipa rann-
sóknir í fjölmörgum tilfellum,
þar sem ekki er ólíkt ástatt,
Fyrir það er ráöherrann ekki
aðeins álass veröur, heldur
sýnir það, að hann er með
öllu óhæfur til að gegna þessu
ábyrgðarmikla embætti. Það
sýnir, að réttarfarshugmynd-
ir hans eru býsna keimlíkar
réttarfarshugmyndum komm
únista, sem ekki vilja láta
lögin ná til sinna manna.
Það veit hvert mannsbarn
í landinu, sem eitthvað er
komið til vits og ára, að stór-
feldur undandráttur gjald-
eyris hefir átt sér og á sér
stað. Þessi undandráttur hefir
ekki sízt átt sér stað og á sér
i stað vegna þess, að refsivendi
laganna hefir ekki verið beitt,
nema rétt endrum og eins og
þá aðallega gegn pólitískum
andstæðingum dómsmálaráð-
herrans. Rannsóknin út af
rússnesku pésunum í Kron í
fyrra og rannsóknin gegn
Kiljan nú eru helztu stórræði
ráöherrans á þessu sviði.
Sá dómsmálaráðherra, sem
lætur mönnum þannig hald-
ast uppi að brjóta lögin og
beitir lagasverðinu aðeins ein
staka sinnum gegn pólitískum
andstæðingum, er eins óhæf-
ur til að fara með þessi mál
og framast er hægt að hugsa
sér.
Óhugnanlegar afleið-
ingar.
Eins og fjármálaástand okk
ar er nú, er það eðlilegt, að
hér þrífist undandráttur á
gjaldeyri og hvers konar spill-
ing í sambandi við hann,
nema réttargæzlan sé í allra
fullkomnasta lagi. Með því að
láta hana sofa, nema endrum
og eins og þá helzt, þegar
andstæðingar eiga í hlut, er
verið að bjóða þessari spill-
ingu heim báðum höndum.
Hin duglausa dómsmálastjórn
síðari ára á einna ríkasta þátt
inn í því, hvernig ástandið er
nú í þessum efnum.
En það er ekki aðeins, að
þessi nær algeri slappleiki og
uppgjöf réttarvaldsins, gefi
fjárspillingunni og gjaldeyris
svikunum byr í seglin. Þetta
framferði er jafnframt á góð-
um vegi að grafa aðalgrund-
völlinn undan réttarörygginu,
virðingunni fyrir lögum og
rétti. Það er komið allt að því,
að almenningur líti orðið á
það sem ofsókn, ef eitthvern-
tíma er fyrirskipuð réttar-
rannsókn út af slíkum málum,
þar sem vitað er, að svo ótal-
mörgum öðrum er hlíft. í stað
þess að líta á Gísla Halldórs-
son og Halldór Kiljan eins og
sökudólga, er jafnvel engu
síöur litið á þá sem píslar-
votta, þar sem þeir séu áfelld
ir fyrir það, sem svo margir
hafa gert, án minnstu íhlut-
unar ákæruvaldsins. — Svo
sljótt er almenningsálitið
jafnvel orðið, að menn telja
jafnvel réttast aö rannsóknin
gegn Gísla og Kiljan falli nið
ur, þar sem svo mörgum öðr-
um sé sleppt, í stað þess, sem
menn ættu að krefjast að þess
um rannsóknum yrði fylgt
eftir af fyllstu röggsemi og
jafnframt hafizt handa um
að ná til annara sökudólga.
Dugleysi dómsmálastjórn-
arinnar og misbeiting henn-
ar er þannig jöfnum hönd-
um að skapa hina mestu fjár
málaspillingu og að eyði-
leggja virðinguna fyrir lögum
og rétti.
Leiðir til að upplýsa
brotin.
Menn munu segja, að auð-
veldara sé um -þetta að tala,
en við að fást. Það er alveg
rétt. Fyrir leikmann er þó
hægt að benda á fjölmarga
möguleika til þess að hafa
hendur í hári sökudólganna.
Hér skal t. d. bent á ferðalög-
in. Fjölda margir, sem nær
engan ferðagjaldeyri hafa
fengið, hafa farið utan og lif-
að þar og svallað á hinn rík-
mannlegasta hátt. Hvaðan
hefir þessi gjaideyrir veriö
runninn? Hvers vegna hefir
dómsmálaráðherrann aldrei
séð ástæðu- til að rannsaka
það?
Þá mætti bæta umboðs-
laununum við. Sum fyrirtæki,
eins og t. d. Sambandið gefa
viðskipta- og gjaldeyrisyfir-
völdunum upp umboðslaun
sín og ráðstafa þeim í sam-
ráði við þau. Önnur gefa ekki
nein umboðslaun upp og ekki
vitnast neitt um þau, nema
svo kynlega vilji til, að „fakt-
ura“ finnist í tunnu. Hvers-
vegna er þetta ekki rann-
sakað?
Þá skal að lokum bent á
ekki ófróðlegt rannsóknar-
efni. Fyrir nokkru varð upp-
víst um, að heildverzlun bað
erlent fyrirtæki, sem hún
skipti við, að leggja umboðs-
launin í banka erlendis og
.gerði hún engar ráðstafanir
til þess að láta hérlend gjald-
eyrisyfirvöld vita um þetta.
Mál þetta var rætt í þinginu
og upplýsti þá núv. fjármála-
ráðherra, að þetta væri al-
gengur siður. Hversvegna lét
dómsmálaráðherrann ekki
fjármálaráðherrann sanna
þennan áburð sinn á verzlun-
arstéttina almennt? Hér var
þó vissulega ástæða til rann-
sóknar.
Nei, möguleikarnir til að fá
þessi mál upplýst, eru miklir,
en núv. dómsmálaráðherra
hefir látið þá sér úr greipum
ganga og því er ástandið eins
og það er.
Hlutverkið, sem íhaldið
ætlar dómsmálaráð-
herranum.
Sú óhæfni dómsmálaráð-
herrans, sem hér hefir verið
lýst, stafar ekki af því, að
hann skorti greind og dugnað
til að hafa hér forustu á
hendi, ef hann vildi. Hún ligg
ur í hinni flokkslegu afstöðu
hans.
Dómsmálaráðherrann er for
ingi í flokki, sem er stofnað-
ur og starfræktur í þeim til-
gangi fyrst og fremst að vera
skjaldborg um fjárbraskar-
ana í landinu. Innan hans eru
flestir þeir, sem eru sekastir
(Framhald á 6. síðu)
BARNAMAÐUR tekur hér til
máls eftir aö hafa lesið Mbl. og
blanda ég mér ekki í þaö mál:
,,Mbl. segir frá því, sama dag-
inn og það skýrir frá framboði
Ólafs Thors, að fimm ára dreng-
ur hafi komið út i sveit með móð-
ur sinni og spurt þar um er hann
sá kvígu á túninu, hvort það væri
þetta, sem kallað væri Gylfi.
Mér finnst þessi kosningasaga
Mbls. merkileg, því að hún sýnir
bæði uppeldi og málefnabaráttu
Thorsfjölskyldunnar. Þessi ungi
Thors, fimm ára gamall, þekkir
ekki hest frá kú, og á heimili sínu
hefir hann ekki lært að nefna
húsdýrin réttu nafni.
ÞAÐ VAR EINU SINNI KARL,
sem sagöi: „Hann fór nú fyrst að
blabra í gærkv'ld hann Egill
litli. Hann sagði: Skattinn dinn!
Skattinn dinn“.
Þetta þótti tíæmisaga um bæjar-
brag og uppeldi þar og eins er
þessi nýja Thorsarasaga. — Haltu
áfram með uppeldissögur frá
Thorsurunum, Moggi sæll! Reyndu
nú að vera sem skemmtilegastur
í kosningahríðinni. Við sjáum þá
hvað smekklegur þú ert“.
G. V. SENDIR HÉR KVÆÐI,
sem er dagsett 26. ágúst. Það þarf
engra skýringa. Það eru hugleið-
ingar búandans í ótíðinni, rök-
réttar og eðlilegar:
„Starkaður gamli, ég stefni til þín
stökum því regnið hrýtur.
Þær eru stundastyttan mín
er styrkinn óðum þrýtur.
Reiðinnar býsn getur rignt og
rignt
það renna um túnið straumar.
Á jörðinni sifellt dengt og dengt
og droparnir verða flaumar.
í kolpollum bullar og kraumar.
„Guðsmyndin“ öll er angurvær
af óhug, með hroll í skinni.
Því veturinn færist nær og nær
en náðartíminn æ minni,
og hver veit nær lekanum linni.
Samt er eitt bjargráð í svona tíð
— sumum þó fjær en skyldi —
Það er að heyja og heyja strið
og hafa vothey í gildi,
það verður mannskepnum mildi.
Það angar að vetrinum eins og
brauð
og orkan í fullu gildi.
Af skorti þarf enginn að eiga í
nauð
þó á brezti vetrarins mildi
ef bændur það skildu sem skyldi.
Það þarf ekki turna úr tré eða
stein,
tóftin má vera úr klumbu.
En heíðu þær tvær, því aðeins
ein
en oflítið, mundu þá rumbu
er hryðjurnar taka sér trumbu.
Samt er það betra hún sé úr stein,
þó sjáist ei vaða skýin.
Og betri eru tvær en aðeins ein
þótt eigi hún stóran gýginn,
það reyndist björg fyrir býinn.
Súldinni, rosanum sérðu við
ef seturðu gryfju við króna,
og hefur það fyrir fastan sið
að fyll ’ana oft og „nóna“
ekki um sláttinn þó bjóðist bið
á brennandi þurrk á hóna.
ÞAÐ VIL ÉG AÐEINS taka fram
að ég panta ekki beinlínis deilur
um turna og aðrar votheyshlöð-
ur, því að fyrsta atriðið er vot-
hey og votheysverkun, þó að
djúpar heystæður ofan jarðar að
neðan eftir ástæðum eigi þar
bezt við. En margt er svo sem
rætt óþarfara en bezta gerðin þar.
Starkaður gamli.
Eg þakka hjartanlega gjafir, heillaskeyti og heim-
sóknir á 70 ára afmæli mínu 26. ágúst.
Guðmundur Stefánsson
frá Lýtingsstöðum
Hjartans þakkir fyrir alla vinsemd og virðingu mér
veitta á aldarafmæli mínu 28. ágúst s. 1.
Sesselja Guðmundsdóttir

Hjartanlega þakka ég öllum þeim. sem glöddu mig
á 75 ára afmælinu.
Jóhannes Sigvaldason,
Efra-Koti
MiiiiiiiiiiitiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniimiiiiiiiiimiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
-3 duglegar stúlkur
l óskasta nú þegar. Uppl. gefur ráðskonan í straustofunni
Þvottamiðstöðin
immmmmmmmmmmmmmimmimmiimmmimmmmmmmimmmmmmimmmmiimmimimmiio