Tíminn - 03.02.1950, Blaðsíða 3

28. blað
TÍMINN, föstudaginn 3. febrúar 1950
o
O
Eftlr bæjar: stjórnar-
kosningarnar
Vegna fyrirspurna og ýmis
konar misskilnings í tilefni
af fækkun atkvæða B-listans
í Reykjavík nú 29. janúar,
samanborið við Alþingiskosn
ingarnar s.l. haust, þykir mér
rétt sem kunnugum manni að
taka fram eftirfarandi —
ekki sízt vegna samherja
víðsvegar um landið:
1. Vegna gagnrýni Tímans
og ýmsra Framsóknarmanna
(m. a. formanns flokksins) á
stjórnarfarinu, a. m. k. síðan
1944, hafði skapast samúð og
vonir til B-listans s.l- haust,
er juku honum fylgi út fyrir
raðir Framsóknarflokksins í
Reykjavík.
2. Efst á listanum þá var
óvenjulega tápmikil kona,
sem "átti mikil persónuleg
ítök hjá fjölda manna í öll-
um flckkum, m. a. fyrir óeig-
ingjarnt og mikið starf í
ýmsum félögum í bænum —
og hún hafði m. a. nýlokið
prófraunum í æðstu skólum
hér með fádæma dugnaði.
3. Frumvarp það um stór-
íbúðaskatt, sem Framsóknar-
menn höfðu borið fram í
þingbyrjun í vetur, tókzt
íhaldsliðinu með sínum mikla
blaðakosti og aragrúa slef-
bera, að gera að hræðilegri
grýlu í bænum. Urðu ein-
kennilega margir dauðhrædd
ir við þá grýlu, sem íhaldinu
tókst að vekja upp út af þess
ari tilraun að jafna örlítið
kjör þeirra, sem hafa alit of
mikið af húsnæði, og hinna,
sem of lítið hafa eða ekkert.
Þótt stefnan, sem þetta frum
varp um stóríbúðaskatt vís-
ar, sé góð og boðist væri tii
þess að laga smáagnúa á
frumtillögunum, er því ekki
að leyna, að þetta mál olli
nokkru atkvæðatapi, vegna
þess, hve íhaldinu tókzt að
rangsnúa því gífurlega í hug
um fjölda fólks-
4. íhaldinu tókst að telja
almenningi trú um, að allt
færi í glundroða, ef það
missti meirihluta við að
stjórna bænum. Og hafði það
þar til stuðnings getuleysið
við að mynda stjórn meðal
þeirra ,.vinstri“ á Alþingi.
Á þetta mun það hafa
„fiskað“ mcrg atkvæði frá
öllum hinum flokkunum, og
þá ekki sízt á kommúnista-
hræðsluna. Hitt var lítið
minnzt á, hve ósanngjarnt og
yfirgangslegt það er, að lofa
aldrei í áratug eftir áratug
mörgum þúsundum manna,
sem eru í minnihlutaflokk-
unum, að hafa hlutdeild í
stjórn bæjarins. Hversu
miklu ósamræmi það er I við
allt ,,lýðræðis“-spjallið eru
þeir góðu menn lítið að at-
huga.
5. Stórkostlegir fjármunir
voru hlífðarlaust notaðir í
þjónustu áróðurs íhaldsins.
Og þegar áróðurinn er rek-
inn með nógu fjármagni og
sífelldum stórlygum og dæma
fárri ósvífni meðal misjafn-
lega þroskaðs og upplýsts
fólks, þá er íhaldið búið að
fá reynslu fyrir árangrinum.
í budduna kemur hundrað-
faldur ávöxtur í nýjum tekj-
um til gæðingaklíku þeirrar,
sem ræður í gróðafélagi því,
sem nefnt er Sjálfstæðisflokk
ur.
Ýmislegt fleira mætti
nefna, er olli því, að B-list-
inn fékk færri atkvæði nú
heldur en við alþingiskosn-
ingarnar í haust, en helztu
ástæðurnar eru taldar hér að
framan.
En það þori ég að fullyrða,
að þá er hægt að telja á fingr,
um sér (og það líklega á ann- j
arri hendinni) Framsóknar-
mennina, sem hafa skipt um
flokk í vetur og séu gengnir
i íhaldið, þótt stöku menn
séu óþarflega veikir fyrir á-
róðri þess og gulli þess og
grænum skógum, sem það
býður þeim, er falla fram og
tilbiðja það — gulli því, er
J það nær saman á kostnað
| annarra til að kaupa með litl
ar og eigingjarnar sálir, sem
| máske hafa um skeið slæðst
til að styðja aðra flokka-
En hvað sem öllu þessu líð-
ur, þá sýndu bæjarstjórnar-
i kosningarpar síðustu, hve
háskalegt það er .fyrir um-
bótasinnaða alþýðu þessa
lands að vera sundraða í
marga flokka, ekki sízt þeg-
ar við er að eiga hinumegin
gráðugar, kaldrifjaðar og
fengsælar aflaklær, sem allt-
af eru tilbúnar í krafti einka
fjármagnsins að kaupa beint
eða óbeint atkvæði smælingj
anna, sem ekki vara sig á
hrekkjabrögðum aflaklónna.
Verri hluti kaupsýslulýðs-
ins, sem ræður í Sjálfstæðis-
flokknum, sigraði ennþá í
höfuðstað okkar íslendinga.
En það er nær eini bærinn nú
[orðið, sem slíkur lýður ræður
meirihluta í hér á landi eða
öðrum Norðurlcndum. Til þess
að hnekkja yfirráðum þess-
ara fjárplógsmanna (þeirra,
er ráða, en fjöldi góðra
manna fylgir Sjálfstæðis-
flokknum í blindni), þarf það
einfalda ráð, að kasta allri
Moskvutrú og sundurlyndi.
Alinenningur þarf að leita úr
ræða frjálsrar samvinnu sér
til eflingar og auðdrottnur-
unum til falls, eða a. m. k.
einangrunar.
Verði þetta gert, er það á
valdi þessa sama vinnandi al
mennings að láta rísa upp
nýja velmegun og blómatíma,
ekki aðeins í höfuðstaðnum,
heldur líka á öllu voru kæra
ættlandi. V. G.
Kosningaviðbúnaðurinn í Bretlandi
j Brezka þingið verður rofið í dag og
eftir það hefst aðal kosningabaráltan
í þessari grein er dreginn saman vmiskonar skemmti- !
legur fróðleikur í sambandi við brezku þingkosningarnar,
sem fram eiga að fara h. 23. þ. m. Greinin birtist í danska
blaðinu Berlingske Aftenavis og er eftir danska blaðamann-
inn Mogens Barfoed. Ýmislegt í hcnni mun koma íslenzkum
Iesendum nýstárlega fyrir sjónir-
í dag, 3- febrúar, eru þing-: það. í síðustu kosningum not
lausnir í Bretlandi. Þegar kon aði Churchill 717 pund og nú
ungur Englands les þann' verandi hermálaráðherra,
boðskap, er það merki gefið, J Emanuel Shinwell, jafnmik-
sem hleypir kosningabarátt-! ið- Anthony Eden notáði 829
unni af stað um allt Stóra- j pund, jafnaðarmaðurinn Sir
Bretland. Meira en. 1400 fram | Hartley Shawcross 789 purid
bjóðendur keppa um þingsætjog kommúnistinn
in 625. Sjálf kosningin fer 871 pund. Attlee
fram hinn 23. febrúar. Og úr-
slitin verða kunn daginn eft-
ir.
of this Clean7 Family Newspaper
The Christian Science Monitor
‘ Fr_e from crime and scnsadonal news . . . Free from politica! v
bias . .. Frec from "special interest” control .. . Frce to tell yoa
the truth about world events. íts own world-wide staff of corre-
spoadcnts bring you on-the-spot news and its meaning to you
, and your family. Each issue filicd with unique self-help features.
to.clip and keep.
The Christian Soience Pablishinf Society
One, Norwajr Street, Bcstoa 15, Mf-ss.
Citr-.
PB-3
□ Please send satnple copies
of The Cbristtan Science
..................... Monitor. ^
□ Please send a one-month
..................... trial subscription. I ett^
close $1
með 189 pund.
Lögin heimila
frambjóðanda að
Gallacher meg bílum og einkavögnum
komst af Hann ferðaðist meira en þrjú.
I þúsund kílómetra og flutti
hverjum náiega 30 ræður. í þetta sinn
velja sér mun hahn halaa sér við kjör
einn kosningafulltrúa. Það er hæmi sitt, Woodford, og fljrija
Konungsboð j fulltrúinn, en ekki frambjóð- j agejns 4 ræður utan þess. Það
Aðdragandi kosninganna ^ndinn, sem er ábyrgur fyrir , er gert ráð fyrir, að hann tali
gerist á þessa leið: j notkun peninganna sam_ , í Edinborg, Cardiff, Yorkshire
Fyrst ráðleggur rikisstjórn kvæmt lögunum. Að kosnmga' 0g Lancashire. Enn er ekki
in konungi að rjúfa þing og baráttunni lokinni á kosn- Vitað, hvað Attlee ætlast fyr-
efna til kosninga nýs þings. j ingafulltrúinn að senda reikn en hann verður í kjcri í
Forsætisráðherrann biður.
um áheyrn konungs til að i
flytja honum óskir ráðuneyt-M|
| ! Walthamstown eins og síð-
ast.
isins. Samkvæmt bókstaf i
stjórnskipunarlaganna get- ’
ur konungur svarað neitandi,,
— en á seinni tímum hefir •
það aldrei átt sér stað. Eftir
að tilmælin eru gerð að á-
kvörðun í ríkisráði, er birt op-
inber tilkynning um þingrof
og nýjar kosningar.
Tvö þúsund afrit eru gerð
af frumritinu og undir þau,
öll er innsigli konungs látið.
Þessi aírit eru fest upp á op-
inberum stöðum víðsvegar
um landið- í bæjum þeim,
sem enn hafa kallara í þjón-
ustu sinni, er konungsboð til-
kynnt munnlega á torgum og j
gatnamótum.
Meðal annars segir svo í inga sína til enclurskoðunar
tilkynningunni: j hjá innanríkisráðuneytinu.
CHURCHILL.
Þar sem oss þykir henta að Ef farið er yíir þau takmörk,
rjúfa núverandi þing, gjcr-; sem lögin ákveða, missir
um vér hér með kunnugt, að frambjóðandinn þingsætið
það er rofið frá og með . . . og kosningin er ógild.
(dags.).
Þar sem vér óskum og höf-
Einn kosningabílí á 2500
um þegar ákveðið að koma til j kjósendur.
móts við þjóð vora og hlíta | Notkun bíla til að örva kjör
ráðum hennar um skipun nýs sókn er takmörkuð með öðr-
þings, gjörum vér hér með, um lcgum frá
Utvarpsumræður hefjast
á morgun.
Útvarpsræður vegma kosn-
inganna hefjast á morgun.
Attlee talar þar fyrstur af
háifu stjórnarinnar, en fjór-
ir aðrir tala máli Verkamanná
flokksins og verður Herbsrt
Morrison síðastur. Churchiil,
Eden og Wooíf&n lávarður
tala fyrir íhaldsmenn, Cío-
ment Davies fyrir frjálslynda,
en Gallacher fyrir kommún-
ista.
Tólfta þingrof á
þessari öld.
Þingrofið, sem verður í dag»
er hið tólfta á Englandi á
þessari öld. Á þessu kjortima
bili hafa verið afgreidd 300
lög. Þýöingarmest þeirra og
mest umdeild eru heilbrigo- _
islöggjöfin, lögirt um þjóðriýt
ingu kolanámanna, ErigJands
hairka, raforku. gas, fLutri-
ingakerfi, loftferðir. Lcgin
um þjóðnýtingu járn-pg stál
iðnaðarins eru líka sam-
stjórnartíð j þykkt. en framkvæmd .þp'rra
kunnugt öllum vorum elsk- Attlees. Það má aðeins nota er frestað þar til 1. október
uðu þegnum vorn konunglega
vilja og óskir að kalla sam-
an nýtt þing og tilkynnum
hér með ennfremur, að sam-
kvæmt tillögum ráðuneytis j stranglega bannað að nota í
vors höfum lagt fyrir inn- kosningabaráttunni. Hinsveg
siglisvörð vorn og landsstjóra! ar er það leyft að þessu sinni
vors höfum vér lagt fyrir inn ! að bera merki í hnappagat-
birta hið bráðasta viðeigandi inu.
. . r . ,
einn bíl fyrir 1500 kjósendur , ef Verkamannaflokkumu.
í sveitum, en 2500 í borgum. j fer með völd framvegis-
Hljómsveitir, fána, merki og j
allskonar skrautlýsingar er Ný ríki og frjálsar þjóðir,
tilkynningar lögum sam-
kvæmt til undirbúnings nýju
þingi“.
Takmarkanir laga um
kosningabaráttuna
í neðri deild brezka þings-
Hver frambjóðandi má
senda öllum lcjósendum i
kjördæmi sínu bréf buröar-
gjaldsfrítt. En hann má ekki
kaupa sopa handa kjósendum
á íerðum sínum. Hinsvegar er
ekki neitt, sem bannar h«n-
ins áttu sæti 640 menn, en ’am að kyssa svo mörg börn
,1
eftir kosningarnar verða þar
625 þingmenn. Þessi breyting
stafar af breyttri kjördæma-
skipun og afnámi þingsæta
háskólanna.
Kosriingalögin nýju tak-
marka líka stranglega út-
gjöld frambjóðenda í kosn-
ingabaráttunni.
Hver frambjóðandi má
nota 450 pund og iy2 pens að
auki á hvern kjósanda í bæj-
um, en 2 pens á mann í sveit-
um og ekki einn eyri umfram
og ungar stúlkur, sem hann
kamst yfir og gefa honum
færi á því.
Þegar framboð er viður-
kennt verður hver frambjóð-
andi að setja 150 punda trygg
ingu. Það fær hann aftur ef
hann fær meira en áttunda
hluta allra atkvæða. Að öðr-
um kosti er þetta tapað fé.
Barátta Churchills.
í kosningabaráttunni 1945
fór Churchill víða um land
í utanrikismálum hafa ri'ieð
ai annars verið samþykkt á
þessu kjcrtíma’oili lögin, sem
Indlandi var skipt eftir í- t vo
ríki, lögin, sem losuðu mrn...\
úr heimsveldinu brezká, 15g,
sem gerðu Ceylon sjálfStfett
ríki, Nýfundnaland várð' hlúti
af Kanada, írland hvarf úr
heimsveldinu brezka og Ehg-
lendingar hurfu úr Gyðinga-
landi. Fram hafa farið 278
atkvæðagreiðslur og 52 áúka-
kosningar, án þess að 'lhálds-
flokkurinn hafi náð eíriri ein
asta þingsæti, sem Vérka-
mannaflokkurinn vann 1945
En meirihlutt Verkamamta-
íickksins hcfir jafnári rrrinnL
að.
Skipting þingsæta á þin?:i.
því, sem nú er rofið, er. þessi.
Verkamannaflokkurinn 390
menn, íhaldsmenn 194. Þjóð-
ernis-frjálslyndir 2, Frjáls-
(Framh. á 6. síðv..)