Tíminn - 18.02.1950, Side 5

41. blað
TÍMINN, Iaugardagtnn 18. febrúar 1950
1
ERLENT YFIRLIT:
Lautjurd. 18. febr.
Sjóðir sem þurfa
aukið fjármagn
íslendingar hafa ekki bor-
. ið gæfu til þess síðustu ára-
. tugina að haga þjóðarbúskap
sínum svo, að framleiðslu-
störfin drægju menn til sín
af fjárhagslegum ástæðum.
Það hefir þótt tryggara að
verða launamaður á einhvern
hátt.
Þegna þess hefir f jöldi
ungra efnismanna horfið úr
sveitum til kaupstaðanna.
Þar hafa þeir unnið gott
starf margir hverjir, haft
góða afkomu og lagt fé sitt
í hús og húsgögn, íbúðir og
innanstokksmuni. Það eru
tugir milljúna króna sem
festir hafa verið í slíku> um-
fram það, sem nauðsynlegt
var vegna heilbrigðishátta og
menningarlífs. En hefði þetta
fólk búið i sveitunum áfram,
myndi þetta -fé að mestu leyti
hafa verið lagt í framfarir
og uppbyggingu atvinnulífs-
ins. v -
Þetta er - eitt af því,- sem
veldur skorti á fjármagni í
landbúnaðinum. Fólk, sem
hann ól upp, fór til annarra
starfa, festi fé sitt i öðru, en
sveitin var óræktuð að mestu
og illa hýst.
Hér hefir þróunin orðið önn
ur en æskilegast var. Sú fjár
festing, sem fyrst ber að tak-
marka er vitanlega hin arð-
lausa og óþarfa fjárfesting.
Þó að hún sé í sjálfu sér
meinlaus* er hún það ekki,
ef hún tekur til sín það fé,
sem þurfti að vera lifandi
rekstrarfé , atyinnuveganna
eða stofnfé framleiðslunnnar.
Ræktunarsjóður hefir það
hlutverk að lána fé til margs
konar framkvæmda fyrir
landbúnaðinn. , jarðyrkju,
byggingu húsa, sem búrekst-
Urinn þarf, girðinga og félags
-legra iðnaðarstofnana vegna
Jandbúnaöarins.
Ræktunarsjóð skortir nú fé.
Hann getur ekki eins og sak-
ir standa, fullnægt þeirri láns
þörf, sem honum er ætlað.
Sömu söguna er að segja
um byggingarsjóð sveitanna.
Hann vantar líka starfsfé til
að fullnægja þörf og eftir-
spurn.
Yrði slíkt ástand varanlegt
getur það ekki haft áhrif
nema á einn veg. Fólk, sem
vill lifa í sveitunum og binda
framtíð sína við framtíð land
búnaðarins hlýtur að hverfa
þaðan. Einhyemveginn verð-
ur þá að finna því önnur
.verkefni og búa því önnur
heimili. Allt verður erfiðara
fyrir þeim sem eftir sitja í
sveitunum, auk þess sem fjár-
skorturinn kemur beinlínis
við þá. Atvinnulíf og menn-
ingarlíf sveitanna lamast
vegna mannfæðar. Deyfð og
trúleysi grefur um sig. Og
framleiðsla landbúnaðarins
verður enn sem fyrr of lítil
og ófullnægjandi.
í þessu sambandi má vel
auk annars gefa gaum að
því, hvílíkur styrkur það er
þjóðfélaginu, að eiga sem
flesta þegna, sem leggja hluta
af daglegum tekjum sínum
beint í atvinnulífið, svo sem
bændafólk og fjöldi smáút-
vegsmanna gerir almennt.
En hvað spm þvi líður, hlýt
Jessups
Eru nðalvígstöðvar „kalda slríðsins“
að færasl tll Asíu?
Sá orðrómur hefir nýlega kom-
ist á kreik, að Dean Acheson ut-
anríkismálaráðherra Bandaríkj-
anna muni bráölega láta af störf- |
um, og muni dr. Philip Jessup ’
verða eftirmaður hans.
Hér skal ekki lagður dómur á
það, hvort einhver hæfa sé í þess- 1
um orðrómi. Ýmislegt virðist þó
geta stutt réttmæti hans. Stefna
Bandaríkjanna í Kínamálunum
hefir misheppnast, og vegna þess
þurfa Bandaríkin nú að breyta
stórlega öllu viðhorfi sínu í Asíu-
málunum. Þótt Acheson verði ekki |
kennt um þessi mistök, því að þau
voru raunverulega orðin áður en
hann varð utanríkisráðherra, er
ekki ósennilegt, að Truman forseti
vilji árétta hina fyrirhuguðu stefnu
breytingu með því að skipa nýjan
utanríkisráðherra. Það gæti m. a.
styrkt hann í þingkosningunum í
haust, því að ósigur Bandaríkj-
anna í Kínamálunum er nú eitt
helzta ádeiluefni repúblikana gegn
stjórn hans.
Fari svo, að Acheson verði látinn
hverfa, er enginn líklegri til að
verða eftirmaður hans en dr. Jess-
up. Skipun hans í utanríkisráð-
herraembættið myndi mælast betur
fyrir en nokkurs annars manns og
það jafnt meðal stjórnarsinna og
stjórnarandstæðinga.
Frábær starfsmaður.
Dr. Philip Jessup er 53 ára gam-
all. Hann er af mörgum talinn
snjallasti og lærðasti þjóðréttar-
fræðingurinn, sem nú er uppi. Fyr
ir vísindastörf sín hefir hann hlot-
ið fjölmargar viöurkenningar ut-
an Bandaríkjanna og er m. a. heið-
ursdoktor við Osióarháskóla. Hann
hefir um langt skeið verið prófess-
or í þjóðréttarfræði við Columbía-
háskólann, og gegnir því starfi enn,
þótt hann hafi á síðari árum lítt
getað sinnt því vegna ýmisSa starfa
1 þágu stjórnarinnar.
Þegar byrjað var á stríðsárunum
að vinna að stofnun ýmissa alþjóð
legra samtaka, eins og UNRRA og
Sameinuðu þjóðanna, þótti dr.
Jessup sjálfsagður til að vera ráðu
nautur við undirbúninginn. Það
sýndi sig þá, að hann var ekki að-
eíns frábærlega menntaður í starfs
grein sinni, heldur manna starf-
hæfastur og lagnastur í samning-
um. Bandaríkjastjórn tók því að
beita honum meira og meira, er
mikils þótti við þurfa. Utan Banda
ríkjanna vann hann sér fyrst al-
menna frægð, er hann var aðal-
fulltrúi Bandaríkjanna í öryggis-
ráðinu haustið 1948, er Berlínar-
deilan var þar til umræðu. Það er
ekki sizt þakkað samningalagni
hans og hyggilegri málfærslu, að
Rússar slökuðu til í Berlínardeil-
unni og grundvöllur fannst til sam
komulags.
Starfshæfni dr. Jessups er talin
óvenjuleg. Jafnaðargeði hans virð-
ist ekki raskað og hann virðist allt
af geta brugðið fyrir sig góðlát-
legri kýmni, ef þess þarf með, til
að lífga þurrar samræður eða til
að draga úr hitanum, þegar kapp
gengur úr hófi fram. Hann þykir
stjórnsamur vel o’g þótti það ekki
si’zt koma í ljós, er hann annaðist
tilsögn þeirra amerískra herfor-
ingja, sem ferigu það verkefni í
styrjöldinni að fara með bráða-
birgðastjórn landanna, sem Þjóð-
verjar og Japanir höfðu verið
hraktir úr.
Asíuferðalag Jessups.
Góður kunningsskapur hefir
lengi verið milli þeirra Achesons
og Jessups. Jessup hefir jafnan vilj 1
að hverfa til kennslustarfanna aft-
ur, en Acheson hefir gert sitt ítr-
asta til að halda honum í þjón-
ustu utanríkisráðuneytisins áfram
og láta hann vinna að ýmsum sér-
stökum og vandasömum verkefn-
um fyrir það. Ef til vill verður Ache
son þess óbeint valdandi með
þessu að svipta sjálfan sig utan-
rikisráðherraembættinu, en senni-
lega verður Jessup þá engu ánægð
ari yfir því. Kennslustörfin eru
mesta áhugamál hans.
Seinasta verkefnið, sem Ache-
son og Truman fólu Jessup, var að
ferðast" sem sérstakur erindreki
Trumans til Austur-Asíulandanna
og kynna sér stjórnmálahorfur þar.
Jessup hefir nú heimsótt Japan,
Filippseyjar, Indó-Kína, Indónesíu
og Síam. Þar dvelur hann nú og
situr fund í Bangkok með sendi-
herrum Bandaríkjanna í þessum
löndum. Fundarefnið er hið
breytta viðhorf í Asiumálunum
eftir sigur kommúnista í Kína.
Jessup mun halda áfram ferð
sinni og heimsækja næst Burma,
Hindustan, Ceylon, Pakistan og
Afghanistan. Ferðinni mun hann
ljúka í Kairo, þar sem hann held-
ur fund rétt fyrir miðjan marz
með sendiherrum Bandaríkjanna í
hinum nálægari Asíulöndum. Frá
Kairo mun hann halda heimleið-
is og gefa Truman skýrslu sína.
Hin nýja stefna Bandaríkjanna í
AsíumálunÖm mun verða grund-
völluð á þessari skýrslu, og vel kann
svo að fara, að hún hafi utanrík-
isráðherraskipti í för með sér.
Stefna Bandaríkjanna
í Asíumálunum.
Eftir sigur kommúnista í Kína
hefir það verið mjög á huldu, hver
stefna Bandaríkjanna yrði í Asíu-
málunum. í ræðu, sem Acheson
hélt 10. janúar, lét hann það eitt
uppi, að Bandaríkin myndu telja
sér skylt að verja Kóreu, Japan,
Okinawa og Filippseyjar. Jafn-
framt gaf hann til kynna, að
Bandaríkin hefðu mikinn áhuga
fyrir, að ekki yrðu breytingar í
Suðaustur-Asíu og myndu þau fús
til að stuðla að efnalegum fram-
JESSUP.
förum þar í þeim tilgangi.
Á ameríska sendiherrafundinum,
sem nú stendur yfir í Bangkok,
mun verða rætt um þá hugmynd
að stofna bandalag Austur-Asíu-
þjóða í líkingu við Atlantshafs-
bandalagið. Þó munu Bandaríkin
hvorki telja heppilegt að hafa
frumkvæði um það né taka þátt
í því, þótt þau veittu því fjárhags-
lega hjálp á síðara stigi. Stjórnir
Filippseyja óg Síam eru sagðar
þessari hugmynd hlynntar og senni
Skyldi Þjóðviljinii
fara að átta siji •
Þjóðviljinn hefir talar
heldur minna um hina aust
rænu markaði allra síðusti
dagana. Ekki er þó blaðið far
ið að bera við að svara pvi
hversvegna Kússar myndi
kaupa íslenzkan fisk og fisk
afurðir hærra verði en aöra
þjóðir bjóða þeim þessar vór
ur fyrir, eða hvort yfirleit
séu nokkrar líkur tií þess
Mætti ef til vill skilja t<>m
læti blaðsins svo, að það telj
nú orðið næsta vonlítið a«
boða trúna á hina austræni
markaði svo sem verið hetii
Mönnum er nú örðið ljósi
að það stoðar lítið að tala un
einhver ævintýralönd op
ævintýramarkaði. Það verður
aldrei raunhæf eða hagnýi
verkalýðspólitík úr þvi, a«
loka augunum fyrir þein
vanda, sem við er að eiga
neita að kannast við stað
reyrtdir og á þann hátt a«
frábiðja sér í raun og veri
alla hlutdeild í því, sem gert
verður. Það þýðir ekki neitv
lega stjórn Indónesíu. Stjórn Hin- j að þræta fyrir það) ^ is
dustan hefir hinsvegar tekið þessu lenzk framleiðsla er nú yi
irleitt hvergi samkeppnisfæi'
dauflega enn sem komið er.
Þá mun nú vera til athugunar,
á heimsmarkaði og því á
að Pakistan, Afghanistan og írsn standi þarf að breyta, sv«
ur það að vera forgangskrafa
til þeirra, sem stjórna þjóð-
málum, að þeir láti atvinnu-
vegina hafa nauðsynlegt
stofnfé á einn eða annan
hátt. Og nú er svo komið. að
landbúnaðurinn og framtíð
sveitanna þarf þess óhjá-
kvæmilega með, að starfsfé
ræktunarsjóðs og byggingar-
sjóðs verði aukið. Til þess
vsrður að finna einhverja leiö
og það er fyrirsjáanlegt, að
dýrasta leiðin er sú, að láta
þetta fé skorta, því að það
hlýtur óhjákvæmilega að
hafa hinar alvarlegustu af-
leiöingar.
Það er uppbygging þjóðfé-
lagsins, verðmæt framleiðsla
og atvinna fyrir þúsundir
manna um langa framtíð sem
hér er í húfi. Og nú er svo
komið, að ekki er létt að
benda á hvar það fólk ætti
að vera að öðrum kosti eða
á hvern hátt yrði vel fyrir
því séð án margfalt meiri
fjárframlaga af hálfu opin-
berra stofnana.
Þess vegna er þetta hið
eina, sem borgar sig, að auka
starfsfé ræktunarsjóðs og
byggingarsjóðs.
stofni með sér sérstakt hernaðar-i
bandalag. Stjórnin í ír an mun
einkum hafa átt frumkvæðið að
þvf eftir Bandaríkjafö.r keisáráns
í haust. Forseti Pakistan mun bráð
lega fara til Bandaríkjanna í boði
Trumans forseta.
Á Bangkokráðstefnunni er talið,
að það álit hafi komið fram, að
Burma og Afghanistan væru nú þau
lönd í Asíu, þar sem kommúnistar
hafa mesta vinningsmöguleika,
vegna ástandsins heima fyrir.
Þessi lönd bæði þyrftu því skjóta
aðstoð, ef ekki ætti illa að fara.
(Framh. á 6. síðu.)
Raddir nábúanna
í forustugrein Mbl. er hrak
inn sá áburður Þjóðviljans,
að ekki hafi verið reynt að
vinna markaði í Austur-
Evrópu á undanförnum ár-
um. Viðskiptin við Pólland og
Tékkóslóvakíu hafa farið vax
andi, en Rússar hafa neitað
að semja við okkur, vegna ó-
hjgstæðs verðlags. Mbl. seg-
ir síðan:
„Erfiðleikarnir í markaðsmál-
um okkar íslendinga nú spretta
þess vegna ekki af því, að illa
hafi verið haldið á yfirstjórn
þeirra. Þar hefir þvert á móti
verið unnið óvenjulega ötult og
merkilegt starf. Öröúgleikarnir
spretta fyrst og fremst af hinu,
að íslenzkar afurðir eru ekki sam
keppnishæfar á mörkuðunum.
Það verð, sem íslenzkir framleið-
endur verða að fá fyrir afurðir
sínar, er hærra en keppinautar
okkar í öðrum löndum geta selt
sína framleiðslu fyrir. Þetta er
það, sem veldur meginvandanum.
Að sjálfsögðu er það verðbóigan
og dýrtiðin hér heima, sem veld-
ur þessu. Frá þeirri staðreynd
reyna kommúnistar jafnan að
leiða athygli almennings. Þess
vegna hamra þeir stöðugt á lyg-
unum um hina vanræktu Kom-
informmarkaði austan járn-
tjaldsins".
Þjóðviljinn hefir enn ekki
svarað þeirri fyrirspurn Tím-
ans, hversvegna Rússar ættu
að íslenzka þjóðin geti unn
ið fyrir sér.
Hitt er annað mál, að jaín
framt því, sem atvinnuvegui
um eru tryggð starfsskilyrði.
á alþýðan sína afkomu unu
|r því, hvernig þjóða^-tekj
unum er skipt. Þess vegnt
verða þeir, sem láta sér annr.
um almanna hag, að reyni..
að hafa sem mest áhrif í
skipan og framkvæmu mál
anna. Leiðin til þess er ekk
sú, að tala um að hægi .->«
að veita mönnum eitthvaft,
sem hvergi er til.
Það þarf engínn að halda,
að íslendingar geti buiö ser
til lífskjör, sém ekki eru i
neinu samræmi við lífskiöi
og lífsvenjur frændþjoðanna.
sem búa við svipaða meniv
ingu, hnattstöðu og atvinnu
hætti. Hér verður að leggjí.
áherzlu á undirstoðuatvnuiu
vegina, sem skapa allar pjóð
artekjurnar. Fyrsta skilyroif
er að þjóðin vinni. Síðau ver<
ur að gæta jafnrettis og tjrir
byggja það, aö einstakn
menn hrifsi tíl sin mikinr
milliliðagróða fyrir lítið stari
og geri jafnframt daglegai
lífsnauðsyn jar almenníng.
svo dýrar, að vart veröi uno
ir því risið.
Það er á þessum vettvangi
sem nú er þörf fyrir jákvæða
óábyrga verkalýöspolitik
Menn verða að halda ser vi«
raunhæfar staðreyndir ef þen
vilja láta til sín taka í liíinv
og móta heim veruleikum'
eftir stefnu sinni og lífsskoft
un. Hitt verður aldrei aiþyðL
nokkurs lands til gagns n«
uppbyggingar, þó aö ein
hverjir sjálfvaldír leiðtogai
flýi veruleikann, afneiti sta«
reyndunum og boðí tru a «>
raunverulega ævintýraheimiy
Það fær nú væntanlega a«
sýna sig strax næstu daganó
hverjir raunverulega viljt
eiga hlut að því að leysa aö
steðjandj vanda og bjarga uí
komumálum almennings
landinu.
Það er enginn vinskapu:
eða greiði við vinnandi stet>
ir landsina að masa o’tfhvac'
að kaupa af okkur vörur, sem
þeir geta fengio óclýrari ann- um það, sem er íjarstæfia oy
' arsstaðar. Sú þögn ein næg- j geíur alurei
jir til að hnekkja öllum þess-1 fjarstæða.
i um blekkingum hans. I
ihiiað oröið ei
ö-f