Tíminn - 25.02.1950, Qupperneq 7

47. blað
TÍMINN, laugardaginn 25. febrúar 1950
7
Vigfús Guðmundsson
(framh. af 6 síöu.)
að heimsstyrjöldinni fyrri
hafi verið eitthvert farsæl-
asta tímabil í þroskasögu ís-
lendinga og þá hafi spírað
mörg þau beztu fræ í hugum
æskumanna, sem síðan hafa
borið mestan ávöxt til heilla
og framfara, þó að sumir þeir
ávextir hafi trénað nokkuð
nú síðari árin.
En ætlunin var ekki að
fara að segja þér neitt af lífi
mínu eríendis. Látum það
bíða betri tíma.
Merkisstaðir.
mánaðarkaup j Hvar hefir þér þótt falleg-
En þó að ég væri þarna"áð-
eins að minnast á fáeinar
borgir, þá kynnumst við ekki
löndum og þjóðum nema með
því að vera úti í sveitunumv
Eg hefi verið úti í sveitum j
fáeintim löndum og þá flnnst
ingu og jarðræktarstörf. Síð álíka mikið
an ber ég alltaf mikinn hlý- þarna og vinnumannskaupið ast 0g markverðast þar sem1 mér ég alltaf hafa kýnnzt
huga til Norðmanna fynr vin var yfir árið heima á íslandi. þa hefir farið ytra? | nýjum og markverðum hlið-
semd þeirra í minn garð og íslendingar voru þarna engir | Á Norðurlöndum kann ég um á fólkinu og menningu
þjóðar minnar. Var t. d. al- , fyrir og hittí ég varla nokk- vjg borgarstæðin í Berg- la danna.
siða að þc-ir sæktu mig lang- j urntíma mann þar syðra, sem en Qg Gautaborg. i Ameríku Segðu ungu fólki, sem ætl-
ar leiöir — íslenzka verka- 1 vissi, að íslendingar væru til Duluth, en hér suður i álf-' ar sér að fara til annarra
drenginn — til að hafa mig á jörðinni, nema helzt, ef það unnj zúrich. FallSgustu borg landa, að fara út á meðal
í heimbocum hjá sér, bjóða var Norðurlandabúi eða Þjóð- jr> sem séð, . finnst fólksins þar og vinna líkt og
ekki sízt úti 1 sveít-
mér á samkomur o. s. frv.
Dansað yfir Atlanzhafið.
Illgresi með.
En líka fór að bera á ill-
gresi í þjóðlífinu strax um
aldamót og máske fyrr. Marg
ir muna eftir ,,Felistea“-grein
unum í blaði Ungmennafé-
laganna eftir mesta umbóta-
mann þeirra tíma. Þær grein
ar voru um menn, er gerðu
sér svik og pretti að féþúfu
á kostnað saklauss almenn-1
ings. Fengu margir þá þegar
að kenna á slíkri fjárplógs-J
starfsemi þeirra tíma „Feli-
stea“. Eg var einn þeirra, þeg
ar ég var barn að aldri. Kaup
maður á Akranesi hafði flek
að föður minn og ýmsa aðra'
fátæka bændur upp um hér j
aðið til að skrifa á ábyrgðar-j
skjcl fyrir sig. Varð kaup-
maðurinn síðajn gjaldþrota,
en bændurnir urðu að blæða
vegna bónþægni sinnar, —
og hrekkleysis. Þá vorum við
öll fimm systkinin í ómegð
heima á Eyri. Foreldrar okk
ar bjuggu á leigujörö frá ein
um mesta auðmanni héraðs
ins. Búið fór hálft upp í
ábyrgðarskuldina. Við börn-
in urðum að fara margs á
mis fyrir kaupmannsprett-
ina, þrátt fyrir að foreldrar
okkar unnu og spöruðu við
sig allt, er þau gátu. Fann
ég máske bezt til þessa, þar
sem ég var elzti drengurinn,
sem mæddi mest á að hjálpa
til við verkin eftir því, sem
mínir litlu kraftar leyfðu.
Eg ætla að biðja þig að
skila til þeirra, sem stundum
eru að undrast, að ég, svona
gamall og sæmilega efnum
búinn, skuli vera „vinstra“‘
megin í stjórnmálunum, að
hvarfla í huganum til litla
drengsins í Flókadalnum.sem
hætti að mestu að stækka í
fáein ár á þeim tíma, sem
framansagt atvik kom fyrir
— drengsins, sem síðar varð
sjómaður í mörg ár undir
stjórn ýmsra, er einkaauður-
inn gerði að „miklum“ mönn
um og sem þóttust geta sýnt
með yfirmennsku sinni, að
þeir væru eitthvað æðri ver-
ur heldur en sjómaðurinn og
verkamaðurinn.
Til útlanda.
— Fórstu svo til útlanda?
— Jú. Mig langaði til að
afla mér fjár og frama er-
lendis eins og sagt var um
forn-íslendinga, sem ég var
hrifnastur af á barnsárunum.
Mig hafði langað að fara í
siglingar um heim allan, þeg
ar ég var sjómaður, en átti
þess engan kost. Þá áttu ís-
lendingar engin skip, sem
sigldu á milli landa. Og út-
elnd skip átti ég ekki kost á
að komast á vegna málleys-
is og kunningjaskorts. Átti
engan að er gæti útvegað
mér rúm á erlendu skipi.
Eg fór fyrst til Noregs í
yfirfullum síldardalli haustið
1913. Kostaði það ferðalag
frá Akureyri til Haugasunds
10 krónur! Vann ég svo eitt
misseri í Noregi við fjárhirð-
verji. En menn voru þarna mgr parjs og stokkhólmur, það
frá flestum þjóðum heimsins en j myndarskap og stórfeng unum. j
og talsvert af „lituðum mönn jgjþ ber augVitað New York Veitti ég mér einhvern
Þegar leið á veturinn keypti un?’ Þ' e' rau?íun?’sJorftum.°g af öllum borgum. Skemmti- lúxuslifnað, þá myndi ég
ég far með cðru stærsta skipi Sulum: ^n mjog litið al tædd- gargarnir j borgunum finn- kjósa mér að vera annað
Norðmanna vestur yfir Atlanz um monunm i Ameriku, nema ast mér dásamlegir. Falleg- misserið úti í löndum — og
hafið. Vorum við 9 sólar- JnC ianum' ! astir af þeim, sem ég hefi svo vera auðvitað hitt miss-
hringa á leiðinni frá Bergen ■ , j skoðað, finnst mér Lincoln erið í Hreðavatnsumhverf-
til Halifax. Meðal annarra 1 ”Vl‘Ita Vfstrmu - ,x. Park í Chicago og garðurinn inu!
voru á skipinu um 400 norsk' Þaé vaín gaman að heyra {yrir fram3.n höll Lúðvíks
, , ,, ,„ . fra vmsu. sem bar fvrir bior *,*-^* ^ , ..______ l
sem farþegar og innflytjend
ur til Amcriku.
ar stúlkur, þetta 18—20 ára, ““ ymsu> sem bar íyrn Þl=> fjórtánda í Versölum. En . . . .
ytia'............ fallegast og mest heillandi Hugurmn heima a Froni
Ja, ég a mjog margt {innst mér sam{ venjulega j
Glatt var a hjal.a a ls15- fe“f„ 1^1 uSnT t . ..... I ^ “ 1 Klctte
,„„1 og var aUtaf vsrlS as/jtoTrrMWrtlrnU eUtl' 1 matnum' skemmUsto5
dansa í ágætum danssal alla bvert hrafl af því, sem ég er
leiðina nema rétt á meðan ; búinn að segja þér, þá verður
sofið var eða borðað. Get ég ^ þag vist aiit o{ jangt, svo að
næstum sagt, að einu sinni eg held aö það sé þezt ag
á æfinni hafi ég eiginlega fara ag- hætta í þetta sinn.
dansað yfir Atlanzhafið.
Dansað var í tónaregni
ágætrar fjclmennrar hljóm-
Mér féll ágætlega í Kletta-
fjöllunúm. Stundaði ég þar
mest hjarðmennsku, en einn-
sveitar, sem aldrei virtist jg heyskap, kornþreskingu.
þreytast! Áður hafði ég nær; byggingavinnu, vinnu við
ekkert dansað og var feim-' Skurðgröfur o. s. frv.
inn við að fara út á dans-
gólf, en nú höfðu hinar hug-
Þegar Tíminn var stofn-
etta-
fjöllum. Gerðist ég samt
unum og söfnunum finnst strax einn af 60 stofnhlut-
mér Kaupmannahöfn standa höfum hans. Síðan hefi ég
sig prýðilega. verið Tímakarl eins og flest-
Kyrrlátustu borgir, sem ég ^ ir kannast við. Ekki er það
hefi heimsótt, held ég séu' þg af þvi, að ég hafi að öllu
Oxford, Uppsalir og Málmey. leyti verið ánægður með
Eg gleymdi Luzsrn, sem er
dásamlega fallegur bær,
enda frægúr ferðamanna-
staður. _ ..
í London kann ég prýðiléga
við mig, þó að London sé dá-
Eg lifði þar oft talsvert iitig gr;1 og éþrein vig fyrstu
gólfið, þctt ajdrei hafi
orðið neinn listdansari!
ég
liúfn nor.ku ientur“ feimn vlllimannslegu lífl' Dvaldl, sýn. Cg þar spilaði ég fyrst
Ijufu norsku „jentur feimn jangdvojum með stórar h ai'ð- | nlk„r %/*.. Framsúknarvist
ina af mér, svo að síðan hefi1 ir tonnn fiérl linni f rp„in oRkar g°ou * ramsoKnarvist,
óo- *tí» m^r nt á rionc' (“UUU 1]a 1 P! regm sem allir eru nú að taka upp
é8?.®-ð ,vo.ö.að mér.Ut. a„danS l fjöUum. Svaf ég oftast í tjaldi, | hér heima 0g margir áð burð
venjulega í hvílupoka, með j a£t við ag uppnefna hana
riffilinn með nokkrum skot-j m ieig ;•■>" f r
um í, við áðra hliðina, en j En f rst é er ag minnast
skammbyssuna vel hlaðna við & óðar borglr yt^ þá vi]
hina.
Skógarbirnir, fjallaljón,
úlfar, höggormar o. fl. þ. h.
voru mínir næstu nágrann-
Lifði á vatni og brauði.
í Noregi hafði ég keypt
farmiða (og fylgdi þar í fæði
á skipinu) vestur í Kletta-
fjöll á stað skammt frá aðal
þjóðgarði Bandaríkjanna,
Yellowstonepark. Þangað var
ferðinni heitið. Á þeim slóð-
um átti ég eftir að eyða hálfu
fjóröa ári af bezta hluta æfi
minnar.
Þegar til Ameriku kom átti
ég ekki til nema fjóra og
hálfan dollara í buddunni og
hafði ég þó nær engu eytt á
hafinu, þrátt fyrir allt! En
svo þurfti ég að fæða mig á
járnbrautinni og 25 dollara
átti hver maður að hafa
minnst í reiðum peningum
til þess að fá landgönguleyfi í
Aineríku. Hafði ég hugsað
ráð við því, sem ekki heldur
j brást.
! Þegar nálgaðist Ameríku,
fór ég til Vest-Norðmanns,
isem hafði verið í heimsókn í
INoregi, og tjáði honum frá
hvernig ástatt væri fyrir
þessum eina íslending (far-
þegarnir voru um 1200), sem
væri í farþegahópnum. Bað
ég hann svo að lána mér 25
(dollara, sem ég skyldi svo
I skila honum aftur landmegin
■ við rannsóknarstöð farþeg-
anna. Velkomið, sagði hann
! og fékk mér 25 dollara, sem
ég fékk honum svo aftur á til-
teknum stað.
En nú tók við ferðalag í 9
dægur, á járnbrautinni.
Þurfti þá að spara centin.
Tókst það vel með því að
neyta lítils alla leið, annars
heldur en vatns og brauðs.
í Ameríku vissi ég ekki
„adressu“ nokkurs manns og
kunni varla að segja já eða
nei á enska tungu.
Þegar vestur í fjöllin kom,
fékk ég góða atvinnu, eftir
örfáa daga, og átti þá eftir
einn dollar í peningum. Vorú
talsverð viðbrigði að fá þá
ég ekki gleyma höfuðstaö
Norðmanna, Osló. Þar er
mjcg viðfelldið — og.e|sku-
legt sumstaðár. En það er nú
ar, en af mannlegum verumjvlða j Noregi. Og að öllu
Indíánar og stundum ræn- j Samanlögðu held ég að mér
ingjar hvítskinnaðir. Eg var þyici aijtaf einna ánægjuleg-
líka kominn inn í mitt hið (ast ag koma í Noreg. „Fólk-
ið þar er svo frjálst og
traust“ og fullt af vinsemd
í garð okkar íslendinga.
fræga „Villta Vestur“. Höfðu
þá fyrir rúmlega 20 árum
fyrstu hvítu mennirnir byrj-
að að búa á þessum slóðum.
Hálfvilltar nauta- og hesta-
hjarðir i þúsunda tali reik-
uðu um háslétturnar, sem all
ar voru þaktar grasi. En frum (Framhald af 8. siðu).
skógurinn í fjallahliðunum. betur eftirspurninni,
Þúsunda hjarðir sauðfjár- mikið er að gera.
ins, voru aftur á móti í Minnkandi atvinna.
vörzlu hjarðmannanna. | Atvinna hjá leigubifreiða-
minn flokk. Og ég þekki
marga ágæta menn í öllum
hinum flokkunum. Flestir af
æskusamherjunum lentu í
Framsóknarflokknum og
hafa lengst af sett aðal-
einkenni sín á hann, enda
efast ég ekki um, að ennþá
er hann skársti stjórnmála-
flokkurinn hér á landi —m.
a. íslenzkasti flokkurinn.
Hefði ég ekki verið fyrst
og fremst íslendingur, þá
myndi ég ekki hafa komið
hingað heim til þess að búa
hér á hólmanum okkar, því
auðæfi og velsæld blöstu við
mér ungum úti í heimi, ef
aðeins að ég hefði viljað festa
þar rætur.
En æskuheimilið mitt í
Flókadalnum, Ungmennafé-
lögin og margir ágætir sam-
ferðamenn höfðu þrýst kjör-
orðinu frá æskuárunum inn
í hug minn: íslandi allt.
Hreyfill.
Frwnsk verkföll.
í gær höfðu um 180 þús-
und málmiðnaðarmenn í
pe&ar Frakklandi lagt niður vinnu
og var verkfallið nær algert
í sumum iðngreinum. Lög-
regla hélt víða vörð við verk-
smiðjur og hafði sumar
þeirra alveg á valdi sínu, svo
sem Renault-verksmiðjurnar,
en þó bar hvergi á óeirðum
né átökum milli lögreglu og
líeilur.
Frá „Villta Vestrinu ‘ ætl- stjórum, hefir fariö mjög
aði ég mér yfir Kyrrahafið til minnkandi allt slðastliðið ár,
Astralíu og vera þar hjarð-jog er þvi fuij liaugsyn á þvi>
maður í 1 2 ár og koma svo ag reksturskostnaðúr á leigu- |
til Islands aftur suðaustan þíjum mmnki frá þvi, sem!
frá. En eftir að Bandaríkin verig hefjr. Þetta símakerfi vprb.„mannn
urðu þátttakendur í heims- j kemur fleirum til góða en verkamanna'
styrjöldinni 1917 var óvært biíreiðasíjórum og viðskipta-
þar fyrir okkur, sem vorum vinum Hreyfils, því beinn
á 20-30 ára aldrinum. Urð- j gjaldeyrisspamagur hjýtur
um við allir að skrásetjast til ag verga mjög mikill, þar
herþjónustu. jsem mestur hluti af þeim
En þó að ég þættist í þá j akStri, sem áður var til og
daga ekki vera svo hræddur frá stöðinni ætti aö hverfa,
við að deyja, vildi ég ekki og þar af jeigandi minni
fara í strið til að drepa menn, I eygsla af benzíni, hjólbörð-
sem ég átti ekkert sökótt við j um og 0gru þvi, sem til bif-
eða kannske að lifa hálfur . reigarinnar þarf.
eftir. Sá ég sliks átakanleg |
Nýbreytni um næiurakstur.
Mörg undanfarin ár, hefir
biíreiðaatöðvum bæjarins
verið lokað klukkan tólf á
miðnætti, en stöðvarnar þó
skipzt á ein í einu með að
og gerðist m. a. fiskimaður hafa næturvakt til klukkan
á stórvctnum nyrzt hjá hvítra tvö á nóttu. Það hefir því
manna byggðum þar. Fisk- verið mjög erfitt fyrir fólk
aði ég niður um ís í langar að fá bil, bæði vegna þess, að
netatrossur, en helztu farar- j ein stöð gat oft á tíðum ekki
tækin voru hundasleðar. Var fullnægt eftirspurninni óg
vel svalt þar, því fppstið varjútilokað var að ná í bíl eftir
oft 35—45 stig á Celsius — og klukkan tvö, nema á götum
komst upp í 50 stig. 1 úti. Nú hefir Hreyfill tekið
dæmi, þegar ég kom norður
til Canada og sá heilar járn-
brautarlestir koma að aust-
an með særða og lamaða her-
menn.
Eg slapp norður í Canada
■JU.
(Framhald, af 8. síðu).
sundhallarinnar neitaði þó
harðlega að fjarlægja mynd-
irnar — þar til nú nýlega.
Þá var ákveðið að endur-
senda þær Karlsbergsjóðn-
um með þakklæti fyrir lápið-
Er nú helzt í ráði, að sund-
höllin í Álaborg fái myndirn-
ar og hafa komið fram
raddir um það, að þar yrðu
þær þegnar með þökkum.
upp nýbreytni, og sett upp
sima utan á stöðvarhúsið,
sem er í sambandi við bæjar-
símakerfiö. Fólk getur þvi
hringt heiman að frá sér i
þennan síma, sem er 6636,
(geymið símanúmerið) þegar
það vantar bíl að nætúrlagi
og svara þá þeir bifreiða-
stjórar, sem við akstur eru.