Tíminn - 31.03.1950, Síða 5

74. blað
TÍMINN, föstudaginn 31. marz 1950
5
Föstud. 31. murs
Spádómar, sem
ekki hafa ræzt
í gær var liðið eitt ár sið-
an ísland gerðist aðili að At- j
lantshafsbandalaginu. Það,
afmæli er vel þess vert, að lit- j
ið sé um öxl og það, sem gerzt!
hefir, borið saman við þá j
spádóma, sem mjög var á j
lofti haldið fyrir ári siðan.
Af hálfu kommúnista var
þeim spádómum þá mjög
hampað, að þátttakan í At-
lantshafsbandalaginu myndi
þýða það, að ísland yrði orð-
ið grátt fyrir járnum innan
fárra mánaða. Flotastöð
myndi rísa upp í Hvalfirði og
öflugur flugner taka sér ból-
festu á Keflavíkurflugvell-
inum. Höfuðstaður landsins
og aðrir kaupstaðir myndu
fyllast af erlendum hermcnn
um likt og var hér á stríðs-
árunum. Þá yrðu íslending-
ar sjálfir að taka upp \her-
skyldu og fara að æfa her-
lið, sem teflt yrði fram i styrj
öld gegn Rússum. Á þessa
leið voru aðrir spádómar
kommúnista, sem ekki verða
ráktir hér.
Síðan þessu var spáð er nú
liðið eitt ár, en allt átti þetta
að gefást innan fárra mán-
aða, samkvæmt spádómum
kommúnista. Ekkert af því
hefir þó enn séð dagsins Ijós.
Af því má bezt marka, hvern
ig málflutningur kommún-
ista hefir verið og er í sam-
bandi við þetta mál.
Ástæðan til þess, að kom-
múnistar voru andvígir inn-
göngu íslands í Atlantshafs-
bandalagið, liggur í augum
uppi. Alls staðar után Rúss-
lands og leppríkja þess berj-
ast kommúnistar gegn hvers
konar landvörnum. Þeir vilja
láta lýðræðislöndin vera op-
in og auðunnin fyrir innrás-
arher. Hér á landi var þeim
eðlilega mjög andstætt að fá
þá yfirlýsingu nágrannaþjóð
anna, að árás á ísland væri
sama og árás á þær. Sú yfir-
lýsing gerði það að verkum,
að hér eftir var ekki hægt að
hertaka ísland án þeirrar á-
hættu, að það gæti leitt til
baráttu við aðila, sem geta
veitt öflugri mótspymu en
íslendingar.
Þessi yfirlýsing, sem fékkst
með inngcngunni í Atlants-
hafsbandalagið, skapar ís-
landi því ótvírætt aukið ör-
yggi á þeim viðsjárverðu tim
um, sem nú eru. Þessi yfir-
lýsing fékkst líka með þátt-
tökunni, án þess að ísland
þyrfti að taka á sig nokkrar
byrðar, sem ekki myndu
hvort éð er lenda á því, ef til
styrjaldar kæmi. Þvert á
móti er líklegt, að þátttakan
geti skapað íslendingum betri
samningsaðstöðu en ella, þar
sem þeir geta nú þegar fylgzt
með öllum fyriræílunum,
sem þá varða, og unnið að
því, að réttmætt tillit sé tek-
ið til sérstöðu þeirra.
Hitt má vissulega segja, að
æskilegast hefði verið íslend
ingum sem öðrum lýðræðis-
þjóðum, að ástandið í heim-
inum væri þannig, að c,kki
hefði verið þörf fyrir þátt-
töku í varnarbandalagi. En
það verður að haga sér eftir
kringumstæðunum, eins og
ERLENT YFIRLIT:
Brezka leyniþjónustan
Fnchsmálið liefir drcgið aukna athygli að
henni og' slarfsháttnm honnar.
Fuchsmálið hefir orðið til þess,
að mikið hefir verið rætt um
brezku leyniþjónustuna að undan-
förnu og þá einkum þá deild henn
ar, sem á að vinna gegn njósnur-
um annarra ríkja. Hún starfar al-
veg óháð og á ekkert skylt við
Scotland Yard, sem vinnur aðal-
lega að venjulegum glæpamálum,
þótt vitanlega sé góð samvinna
hér á milli. Sér í lagi er svo sú
deild leyniþjónustunnar, er vinn-
ur að því að afla brezkum stjórn-
arvöldum leynilegra upplýsinga er-
lendis.
Hér fer á eftir grein um brezku
leyniþjónustuna eftir danska blaða
manninn Mogens Kofoed-Hansen,
en hún birtist nýlega í „Informa-
tion“:
SÁ MAÐUR, sem nú er mest
talað um í Englandi, er leyndar-
dómsfullur maður, sir Percy Silli-
toe. Nafn hans hefir komizt á
hvers manns varir í sambandi við
það rót, sem kjarnorkunjósnir
Fuchs og það mái allt hefir kom-
ið á hugi manna. Hann er stöð-
ugt umræðuefni blaðanna. Og síð-
ustu dagana hefir hann
þrátt
það leynilegt. Hann er „maður-
inn, sem enga nágranna á“. Mest-
um tíma sínum ver hann til ferða-
laga um England og önnur lönd
ríkisins til að stjórna hinni leyni-
legu upplýsingaþjónustu. Hann er
alltaf þar, sem ieyniþjönjustan
starfar, en jafnan með leynd. Ef
duglegur blaðamaður segir frá því,
að hann hafi sést einhversstaðar,
er því jafnan mótmælt þegar í
stað.
ÁSTÆÐAN TIL ÞESS, að Silli-
toe er nú svo umtalaður, liggur I
augum uppi. Eftir að Fuchsmálið
er risið upp leynir það sér ekki,
að einhversstaðar hefir verið veila
í því öryggiskerfi, sem átti að
vernda England gegn njósnum.
Hvar er sú veila? Er það hjá leyni
þjónustunni eða einhverju ráðu-
neytinu? Eins og stendur vita
menn ekki betur en ráðuneytið,
sem kjarnorkurannsóknirnar heyra
undir, hafi sjálft reynt að varð-
veita kjarnorkuleýndarmáiin, án
þess að biðja leyniþjónustuna full-
tingis.
En hvað, sem hér hefir bilað, er
það þó nokkurn veginn víst, að
fyrir allt annríki stjórnmálalífs--
ins — þrásinnis verið kvaddur á
fund forsætisráðherrans, og nýlega
töluðust þeir Attlee við í hálfa
aðra klukkustund.
Hver er þá þessi maður, sem
allt 1 einu er orðinn umræðuefni
heillar þjóðar og fær að taka fyrir
sig meira af tima forsætisráðherr-
ans en nokkur maður annar?
Hversdagslega berast engar fréttir
af sir Percy Sillitoe, og ef litið er
í bláu handbókina ensku: Hver er
hver?, þá eru þar þær upplýsing-
ar einar, að hann er lögreglumað-
ur og áritun hans: Herbergi 055,
hermálaráðuneytinu, London SW
1. í Sheffield og Glasgow minn-
ast menn hans ef til vill sem ein-
hvers slyngasta rannsóknarstjóra,
því að það var hann, sem stjórn-
aði lögreglunni, sem gróf fyrir fræg
glæpasamtök, sem kennd voru við
Clyde-side.
LEYNDIN f KRINGUM Silli-
toe stafar af þvi, að hann er æðsti
maður hinnar opínberu leyniþjón-
ustu eða, MI 5 eins og stofnunin
heitir opinberlega. Hafi hann nokk
uð heimilisfang persónulega, þá er
skipuleg vinnubrögð leyniþjónust-
unnar ensku eru óaðfinnanleg.
Sillitoe er líka að minnsta kosti
sá maðurinn, sem hefir fengið það
hlutverk að rekja þessi mál að
rótum, finna þá, sem ábyrgir eru
fyrir mistökunum, og hafa uppi á
öðrum kjarnorkunjósnurum, ef til
eru, og fullkomna öryggiskerfið.
Það er talið, að Fuchs hafi haft
menn með sér í njósnastarfinu.
Þetta starf Sillitoes verður því
naumast fullnað nema með því
móti að einhversstaðar verði
hreinsað til í embættum og störf-
um við kjarnorkurannsóknir.
ÞETTA VIÐFANGSEFNI er ekki
nema einn liður í föstu og yfir-
gripsmiklu starfi leyniþjónustunn-
ar, sem jafnan er á verði gegn
njósnum fyrir önnur ríki. (Það er
misskilningur, að leyniþjónustan
reki sjálf njósnir, eins og margir
halda.) Síðan 1935 hefir starfsem-
in verið í stöðugum vexti, enda
hafa önnur ríki stóraukið starfs-
lið sitt og fjárframlag til að ná
leynilegum upplýsingum á þessu
tímabili. Það er talið, að Rússland
hafi nú 12.500 njósnara og Banda-
sem átt hefir margar viðræður við
yfirmann ieyniþjónustunnar eftir
að uppvíst varð um Fuchsmálið.
ríkin 6000 og þessi lönd noti fé
sem svarar til 540 milljóna og 400
milljóna danskra króna árlega til
þessara njósnarstarfa.
ÞAÐ ER HLUTVERK MI 5 að
I
aftra því, eins og það er orðað
„með einhverju móti“ að mikil-
vægar upplýsingar falli í hendur
trúnaðarmönnum framandi ríkja.
Til að gegna því starfi hefir Silli-
toe liðskost, sem nemur 5 til 6
þúsundum manna. Flestir eru þeir
fyrrverandi herforingjar eða starfs
menn rannsóknarlögreglu, en ýms
ir þeirra þó aðeins venjulegir borg-
arar. Starfsmenn leyniþjónustunn
ar eru nefndir „hinir borgaralega
klæddu majórar“, þvf að auðvitað
hafa þeir engan einkennisbúnlng
og lægri titiil en majórstitill þekk-
ist ekki í leyniþjónustunni.
Minnstu órslaun starfsmanna
leyniþjónustunnar eru 24 þúsund
danskar krónur og eru greidd í
fríðu og skattfrjáls af þeirri ein-
földu ástæðu, að greiðsla með
bankaávísunum og skattheimta
hjá þessu fólki leiddi 1 ljós hjá
bankamönnum og opinberum
starfsmönnum hverjir væru í þess
ari þjónustu. Alls fær sir Percy
(Framhald á 6. slðu.)
Raddir nábúarma
Oknrstarfsemi, sem
hamlar heimiiisiðn-
aðinum
Fjármálastefna undangeng
inna átta ára eða síðan gerð-
ardómslögin voru brotin nið-
ur, hefir gert það óhjá-
kvæmilegt að grípa hefir
þurft til stórfelldrar gengis-
lækkunar. Jafnvel þótt ráð-
stöfun þessi lækki verðmæti
gjaldmiðilsins um rúm 42%.
er enn ekki fullreynt, hvort
hún kemur að tilætluðu haldi.
Svo grálega var fjármála-
stefna undangenginna ára
búin að lama íslenzkan at-
vinnurekstur.
Það er staðreynd, sem ekki
dugar annað en að viður-
kenna, að gengislækkunin
mun i bili skerða kjör al-
mennings verulega, þótt hún
hins vegar bægi frá honum
böli, sem er enn verra, en
það er sjálft atvinnuleysið.
Úr þessari kjaraskerðingu
hjá almenningi má þó draga
á ýmsan hátt, ef rétt er á
haldið og stjórnarhættir og
viðskipíahættir bættir frá því
sem verið hefir. Á það ber
nú að leggja megináherzlu,
að reynt sé að bæta kjara-
skerðinguna á þennan hátt,
því að það væri aðeins til að
gera ástandið enn verra og
knýja fram nýtt gengisfall, ef
l)aunþega;r reyndu að bæta
hana upp með nýjum grunn-
kaupshækkunum.
Eitt af þeim endurbótum,
sem myndi koma alþýðuheim
ilunum vel, er að geta feng-
ið efni til að vinna úr og
sauma ýmiskonar fatnað. Með
því gætu heiinilin leyst af
hendi mörg þau verk, sem
þau þurfa nú að kaupa dýr-
um dómum. Með því gætu
mörg þeirra sparað sér vænan
skilding.
Eins og nú háttar, má það
næstum heita ógerningur, að
hægt sé að fá kjólaefni eða
sængurfataefni, svo að aðeins
tvö dæmi séu nefnd. í stað
þess verður nú að kaupa til-
búna kjóla og sængurföt á
okurverði. Svipað má segja
um ýmsan prjónafatnað.
þær eru. Yfirgangssamt ein-
ræðisríki hefir lagt undir sig
hvert smáríkið á fætur öðru,
og reynslan frá tímum Hitl-
ers sýndir, hvar það myndi
enda, ef ekki væri stungið
við fæti. Fyrir lýðræðisþjóð-
irnar var um það að velja að
verða smám saman einræð-
isstefnunni að bráð eða að
taka saman höndum um
stofnun varnarbandalags,
sem væri svo öflugt, að árás-
arríki teldi ekki hyggilegt að
ráðast á þær og héldu sér þvi
í skefjum. Síðari kosturinn
var valinn, þótt lýðræðisrík-
in teldu hann síður en svo
æskilegan. En þau höfðu
ekki um annað að velja, ef
þau ætluðu ekki að bjóöa
kúgun og nýrri styrjöld heinu.
Af framangreindum ástæð-
um er jafnframt ljóst, að ekk
ert er meiri fjarstæða en að
halda því fram, að Atlants-
hafsbandalagið auki stríðs-
hættuna. Ef nokkúð getur
dregið úr stríðshættunni og
eytt henni, er það styrkur og
samheldni lýðræðisþjóðanna.
Nauðsynlegt jafnvægi, sem
friður getur grundvallast á,
skapast þá fyrst, þegar ein-
ræðisstefnan gerir sér endan
lega ljóst, að árásir á lýð-
ræðisríkín borga sig ekki. Þá
verða formælendur hennar
fúsari til samninga og deilu-
aðilar eiga þá að geta mæíat
á jöfnum grundvelli. Atlants
hafsbandalagið er þvi nauð-
synlegt tæki til að skapa
þann grundvöll, sem er lík-
legastur til að skapa jafn-
vægi í heimsmálunum og
varanlegan frið.
Þeir, sem berjast gegn At-
lantshafsbandalaginu, stefna
hinsvegar að öðru marki. Þeir
eru fjandsamlegir frelsinu
og vilja ryðja yfirgangs- og
stríðsstefnunni braut. Slíkt
er það ömurlega hlutskipti,
sem kommúnistar hafa valið
sér. Þessvegna verða þeir að
byggja málflutning sinn á
staðlausum fullyrðingum og
spádómum eins og þessum,
sem hér hefir verið lýst.
Ritstjórnargrein Þjóðvilj-
ans í gær var helguð því, að
ár var liðið síðan Alþingi
samþykkti inngönguna í At-
lantshafsbandalagið. Hér fer Ýmiskönar svoköUuð iðnfyrir
á eftir nokkurt sýnishorn úr tæki ná með einum eða öðr_
greininni. J um jjgettj þeim fataefnum,
„Voru þessir þrjátíu og sjö sem til landsins koma, og
ekki hugsandi og heiðarlegir ís-' selja þau síðan á ótrúlega
lendingar? jháu verði. Þannig verða heim
Neiþaðvoru þeir ekki. |iUn að Uaupa dýra vinnu með
Flestir letu vera að hugsa. Þeir ...... .. . .
brugðu sér í paradís heimskingj- i l*11!^ 1 ?agnlngu’ er, ÞaU
anna, lokuðu öllum mannvits- befðu morg getað auðveld-
gluggum og frömdu glæpinn sæl af hendi leyst.
ir í sjálfskapaðri fávizku. | Þessir viðskiptahættir verða
En í hópnum var önnur teg- að taka enda. Viðskiptayfir-
völdin verða að sjá til þess,
und manna. Það voru kaldrifj-
aðir glæpamenn, sú tegund að jafUan geti verið til nóg
manna, sem hiklaust teflir með
líf og líðan þjóða og einstakl- 1 *
inga, sem leika löndum sínum
í dauðann með jafn fullkomnu
jafnaðargeði og skákmaður peði
ef um það er að ræða að verja
aðstöðu auðstéttarinnar til yfir-
drottnunar“.
af fataefnum í búðunum. Það
verður að taka í taumana við
þá innflytjendur, sem ekki
láta fataefnin koma í búðirn-
ar, heldur láta fyrirtæki sín
eða skjólstæðinga sína fá þau
til þess að selja síðan unnin
Þjóðviljinn lætur sér sem,föt á okurverði. Það verður
sagt ekki Tiægja minna en að að vernda heimilin gegn slík-
stimpla umrædda andstæð- j um órétti. Yrði þetta gert,
inga kommúnista annaðhvort myndi það mjög lijálpa til að
sem óvenjulega heimskingja ' auka tiltrú þeirrar viöreisnar,
eða kaldrifjaða glæpamenn. sem nú er verið að hef ja.
Af því má vel draga ályktun hess er að vísu ekki hægt
um það, hvernig réttarfar- , að kref jast, að úr þessu verði
inu yrði beitt, ef kommún- , bætt alveg á svipstundu. En
istar fengju að ráða hér á Það viröist ekki ofætlun, að
landi. „Heimskingjarnir“ og þetta væri komið í kring, þeg-
„kaldrifjuðu glæpamennirn- j ar kæmi fram á síðari hluta
ir“ myndu þá hljóta aðra og , ársins, ef valdhafarnir hafa
þyngri dóma en þá, sem, vilja til að bæta úr þessu ó-
kommúnistar fjargviðrast nú fvemdarástandi.
mest út af. « X+Y.