Tíminn - 18.05.1950, Blaðsíða 5

108. blaS
TÍMINN, fimmtudaginn 18. maí 1950
5
iwttwiFrá Islendingum í París og London
Fimmtud. 18. maí O O
í þinglokin
Störfum Alþingis að þessu
sinni lauk í gær. Þykir rétt í
því tilefni að minnast nokk-
uð á þau verk þess, er mestu
máli skipta.
Það mátti heita ljóst mál í
þinglok í fyrravor, að þáver-
andi þing og ríkisstjórn voru
búin að missa öll tök á gangi
fjármálanna. Fjárlagaaf-
greiðslan var ógætileg og til
viðbótar henni voru sam-
þykkt stóraukin útgjöld sein
ustu þingnóttina. Ekkert raun
hæft fékkst gert til að tryggja
rekstur framleiðslunnar, held
ur voru teknar ábyrgðir á fisk
verðinu, án þess að nokkur
trygging væri fyrir því, að
risið yrði undir útgjöldunum
sem af þessu leiddi, enda er
komið á daginn, að reksturs
halli rikisins hefir orðið mjög
stórfelldur á liðna árinu. Til
viðbótar þessu blasti svo ný
kauphækkunaralda, er síðar
skall á, eins og kunnugt er.
Það var þannig ljóst í þing
lokin í fyrrasumar, að alger
ringlureið var að myndast í
þinginu og ríkisstjórnin þáver
andi var með öllu ráðalaus
og getulaus, þrátt fyrir mik
inn þingmeirihluta á pappírn
um. Framsóknarmenn vildu
þó freista þess, hvort ekki
yrði unnt að gera átak til við
réttingar, án þess að til
stjórnarslita þyrfti að koma,
og var sú tilraun gerð í fyrra
sumar. Hún bar engan árang
ur, eins og kunnugt er, og
kom því til stjórnarslita og
nýrra kosninga.
Um leið og menn líta yfir
starf hins nýlokna þings, er
vel þess vert, að menn hafi
jafnframt í huga, hvernig nú
væri ástatt, ef ekki hefði kom
ið til þessara atburða i fyrra.
Kosningar stæðu þá fyrir dyr
um og af undirbúningi þeirra
hefði óhjákvæmilega leitt.að
allt hefði lent í öngþveiti í
vetur. Þjóðii* hefði setið uppi
með ráðalausa og getulausa
ríkisstjórn og óstarfhæft
þing. Af því hefði óhjákvæmi
lega hlotist, að útfl.ingsfram-
leiðslan væri nú stöðvuð og
hörmungar atvinnuleysisins
hefðu sótt þjóðina heim.
Framundan hefði svo verið
illvíg kosningabarátta og
langvinnt samningamakk
milli flokka, svo að ekkert
hefði verið gert raunhæft til
viðréttngar næstu mánuðina.
í stað þess að málin þróuð
ust þannig hefir nú komið til
valda starfhæf rikisstjórn.
Tekist hefir að ná samkomu
lagi um raunhæfar ráðstafan
ir til viðréttingar framleiðsl
unni, sem tryggja rekstur
hennar að óbreyttum ástæð-
um og bægja þannig frá
hættu atvinnuleysisins. Sam-
komulag hefir orðið um vand
aðri afgreiðslu á fjárlögun-
um en dæmi eru til um langt
skeið og vonir standa til, að
samkomulag geti orðið um
allvíðtækar aðgerðir til að
draga úr kostnaði við rikis-
reksturinn.
Hjá því verður vitanlega
ekki komist, að þær ráðstaf-
anir, sem gerðar hafa verið,
komi að ýmsu leyti við menn
og kjörin verði að þrengjast.
En þar er um að ræða óhjá-
kvæmilega^ afleiðingar rangr
Vigfús Guðmundsson Hreðavatns
skála er nýlega kominn úr suður-
göngu sinni, sem hann hefir nokk-
uð sagt frá hér i blaðinu. Við heim
komuna átti tíðindamaður frá
Tímanum viðtal við hann og fer
það hér á eftir:
— Hvað er að frétta sunnan úr
álfunni?
— Það er ugglaust hitt pg annað.
En ég var nú að skrifa ykkur öðru
hvoru og ekki fer ég að endurtaka
það, sem þar kom fram.
— í>ú varst í Sviss, þegar þú
skrifaðir okkur síðasta bréfið.
— Já, ég kann vel við mig í
Sviss. Þgr er fóikið viðfelldið og
landið fagurt og sérstaklega vel
ræktað og vel um gengið, svo að
það ber af öðrum löndum. Kann
líka alltaf bezt við mig nálægt
blessuðum fjöllunum. þó eru þau
full brött og há og víða of nærri
í Sviss. Vantar þar þvi oft tilfinn-
anlega víðsýnið, sem er svo dá-
samlegt hér í „nóttlausu voraldar
veröldinni".
Viðtal vlð Vigfiis Guðmumlsson, som er
nýkominn heim úr utanför.
boðið að sýna verk eftir sig á maí- Parisarborgar með sinni elskulegu
listsýningunni, sem helzta listsýn- konu og litilli dóttur þeirra. Eiga
ingafélagið í París ætlaði að opna þau þar jndælt heimili i einbýlis-
þar i borg 9. þ. m. í veglegustu vi lu í fögrum skógarásum. Og sjn fyrir erlendar rekstrar-
listasj’-iýingasölum borgarinnar. er mjög ánægjulegt að he'msækja . vörur, en það mun ekki of-
Þótti það mikill heiður fyrir ís- þau og n;óta þelrra alúðlegu gest- j rnælt, að þúsundir íslenzkra
Bátaútvegurinn
og þjóðin
Það er ekki víst að allir
hafi gert sér það ljóst, að
meginhlutinn af útflutnings-
tekjum íslendinga kemur
fyrir afurðir bátaflotans.
Togararnir taka mikinn
hluta af afla sinum til sjálfra
lendingana.
risr.i. Albert er orðinn í Frakk- manna Hfj á atvinnu við
Hitt er annað mál, að við margir lsndi e'ns o% Italíu einn allra fræg
eldri landarnir kunnum líklega esti knattspyrnumaðurinn og mik-
ekki að meta þessa nýju list, sem ið tíáður. Er hann hinn ágætasti
stundum er kennd við „klessur" íslend ngur. sem vinnur þjóð sinni
eða „klumpa“ og sem er mjög ríkj- frægð og frama. v
andi í heimsmiðstöð listanna, París, 1
og okkar ungu listamenn, margir íslenzkur læknir í
hverjir, virðast gagnteknir af. I London.
— Þú fórst heim um London frá
Nútimalistin í París.
í París skoðaði ég aðalmálverka-
París. Sástu marga íslendinga þar?
Jú, allmarga. Kunnugir menn
og höggmyndasöfnin (í Mucee d’art þar j porg töldu þá vera a. m. k.
moderne), sem ýmsir heimskunnir j um go j London og stundum um
meistarar hafa framleitt þar i. tíma fleiri. Margt af því er náms-
ísienzkt listafólk í París.
— Þú sagðir okkur 1 seinasta
bréfinu, að þú ætlaðir til Parísar.
Hittirðu íslendinga þar?
— í París munu vera um 20 Is-
lendingar, flestir við ýmiskonar
nám. Koma þeir saman á hverju
kvöldi í veitingahúsi einu í miðri
borginni. Af tilviljun lenti ég á
hóteli, sem var rétt hjá þessari
íslendingastöð, og fékk því gott
tækifæri til þess að kynnast þeim
talsvert. Var þetta yíirleitt mynd-
arlegt og ágætt fólk, sem ánægju-
legt var að kynnast.
Fimm af þessum íslendingum
voru nýbúnir að hafa sameigin-
lega sýningu á listaverkum eftir
sig: Gerður Helgadóttir og Guðm.
Elíasson myndhöggvarar og Hörð
ur Ágústsson, Hjörleifur Sigurðs-
son og Valtýr Pétursson, málarar.
Fék& sýningin góðar umsagnir list-
dómara í Parísarblöðunum. Var
síðan öllum þessum íslendingum
borg síðustu áratugina. Leyndi
það sér ekki þá. hve ýmsir læri-
sveinar þeirra, sem sýnt hafa hér
heima síðustu árin, eru undir
sterkum áhrifum frá þeim. Virð-
ist þar stappa nærri „kopium“
stundum. Ýms þessara „lísta-
verka“ finnst okkur mörgum tæp-
lega í húsum hæf, svo virðast þau
afkáraleg. Önnur bera með sér mik
il tilþrif og eru likleg til góðrar
viðkynningar, væri kostur á nán-
ari kynningu, þótt ekki sé gott að
átta sig á þeim við fyrstu sýn.
Get ég trúað að sum þeirra séu
i ætt við ljóð Einars Ben. og Step-
hans G., sem mönnum finnast bezt
eftir að vera búnir að læra þau.
Eðlilegt er að unglingum utan
úr heimi, sem koma í þessa miklu
borg listanna, París, hætti við að
taka fullmikið til fyrirmyndar það
sem þar er mest dáð í þann svip-
inn.
Albert Guðmundsson.
Albert Guðmundsson knatt-
spyrnumaður býr í suðurjaðri
ar fjármálastefnu á undan- lag um að tryggja Áburðar-
förnum * árum og lækkandi j verksmiðjunni ákveðinn
verðlags útflutningsvaranna, hluta af Marshallfénu. Þetta
sem að vísu alltaf var fyrir- 1 sýnir, að betur er nú séð fyr
sjáanlegt, þegar verið var að ir landbúnaðinum en 'í tíð
hlaða upp spilaborg „nýsköp ■ „nýsköpunarinnar“ og má
unarinnar“ svonefndu. Það þó betur, ef duga skal. Þá boð
er ekki núv. stjórn um það að ar það og æskilega stefnu-
saka, að þessar þessar ráðstaf , breytingu í byggingarmálum
anir hefir þurft að gera,held- jkaupstaðanna, að mun meira
ur þær stjórnir, sem farið fé hefir nú verið tryggt til
fólk, sem dvelur þar um -stund-
arsaklr. Einstaka stunda þar at-
vinnu. Einn þeirra er Karl Strand,
læknir. Hefir hann nú stundað
lækningar í nær 9 ár í London.
Karl er sérfræðingur i tauga- og
geðsjúkdómum og vinnur sem
einn aí helztu læknunum í spitala,
þar sem eru 2400 sjúklingar. Mun
hann vera duglegur og mikilhæfur
læknir, sem mikill skaði er að skuU
ekki eiga góðan kost á að nota
krafta sína hér heima, eins og
honum myndi kærast. Einkum er
þetta mikill skaði, þar sem í hans
sérgrein er fjöldi sjúklinga hér
heima, sem tæpl. eiga kost á að fá
læknishjálp við meinum sínum,
sem skyldi. Af spítala þeim, sem
Karl vinnur við í London „út-
skrifast" fleiri hundruð manna al-
heilbrigðir á hverju ári. — Hjá
Karli (sem er uppalinn í Mý-
vatnssveit) og konu hans, Mar
gréti Sigurðardóttir frá Gljúfri í
Ölfusi, mun vera aðalheimili ís-
lendinga i London, eða a. m. k. er
heimili þeirra mjög fjölsótt af ís-
lendingum.
Þorsteinn og Þórunn.
Þorsteinn Hannesson söngmað-
hafa með völd undanfarin
ár.
Þvi er ekki að neita að
Framsóknarflokkurinn hefði
kosið, að sumt hefði verið
gert á aðra leið og þó öllu
fremur, að meira hefði feng
ist gert til leðiréttingar. Má
þar ekki síst nefna verzlunar
málin. En um þau er ekki
gott að semja við samstarfs-
flokkinn. þar sem hann veit
sig hafa nægan þingmeiri-
hluta með tilstyrk Alþýðu-
flokksins til þess að hindra
umbótatillögur Framsóknar-
manna. Framsóknarmenn
mun þó ekki láta þessa bar-
áttu niður falla, heldur halda
henni áfram, unz sigur næst.
Af þeim störfum þingsins,
sem hér hafa ekki verið
nefnd, er sérstök ástæða til
að nefna jarðræktarlögin
nýju, sem bæta afstöðu land
búnaðarins á margan hátt,
og eflingu Ræktunarsjóðs og
byggingarsjóðs, sem tryggð
var í gengisfellingarlögun-
um.Þá náðist einnig samkomu
þann bátafisk, sem samsvar-
ar aflamagni eins togara.
Um meðferð togara á fiski-
miðunum með tilliti til afla-
gengdar þarf ekki að f jölyrða
en ef til vill má segja, að ís-
lenzku togararnir séu hverf-
andi fáir í öllum þeim flota,
sem herjar íslands mið.
Hitt er samt sem áður ljóst
að á venjulegum tímum, er
það takmarkað magn af fiski
sem selst með sæmilegu verði.
Þá verður að leggja áherzlu
á vörugæði og ódýran rekstur
veiðiskipa.
Þetta hefðu menn alltaf
átt að vita og því hefði það
farið vel, að leggja meiri
rækt við bátaútveg og fiskiðn
að en glannalega f jölgun mis
heppnaðra togara. Mishepn-
aðir eru „nýsköpunartogararn
ir“, — meðal annars að því
leyti, að þeir verða að kasta
hausum og hryggjum og «11-
um úrangsfiski þegar þeir
veiða í salt, en það er verulegt
atriði í sambandi við rekstur
inn. Þar mun vera glatað þús
undum króna af gjaldeyris-
vörum í hverri einustu veiði-
ferð hvers togara.
Þó að nú sé þannig að báta
útvegnum búið, að hann
standi mjög höllum fæti, er
það þó hann, sem er styrkasta
undirstaðan við sjóinn, þrátt
fyrir allt. Því verður ekki
breytt með neinum fávísleg-
um skiptagjörðum innbyrðis.
Á grundvelli þeirra stað-
reynda verður nú að vinna að
atvinnulegrj viðreisn með
þjóðinni. Endurreisn og end-
urbygging fiskiþorpanna
hringinn í kringum land á
verkamannabústaða en áður.
Það er ljóst mál, að miklir
erfiðleikar bíða nú framund
an, en vel má þó sigrast á
þeim, ef þjóðin er samhent
og mætir þeim með mann-
dómi og festu. Það skapar að
vísu aukinn ugg, að forsprakk
ar hinna svokölluðu „verka-
lýðsflokka“, sem eiga þó
drjúgan þátt í óheillastefnu
undanfarinna ára, hafa nú
þózt sjá sér leik á borði og
ætla að nota erfiðleikanna
til að vinna upp með lýð-
æsingum vaxandi tiltrúar-
leysi/sem þeir hafa búið við
undanfarið. Þessir forsprakk
ar virðast nú vilja leiða verka
lýðinn út í nýja kauphækk-
unarbaráttu, þótt af þvi geti
ekki leitt nema algera stöðv-
un og neyð. Þess verður að
vænta, að gifta verkalýðsins
verði meiri en forsprakkanna
og hann taki því höndum
saman vði aðra ábyrga aðila
og hjálpi til að viðréttingin
megi heppnast og tryggi þar
með atvinnuöryggi sitt og
annarra landsmanna.
ur er búsettur í London og syngur ^ ag taka við af byggingu ó-
við ágætan orðstír hjá stærsta, hófshúsa í Reykjavík. Mann
óperufélaginu þar í borg. virki í þágu atvinnulífsins
Jóhann Tryggvason kennari býr eiga að rísa þar sem þjóðinni
í London með konu sinni og fjór- J er hagkvæmast í stað víðra
um börnum. Þórunn litla, sem er ^ veizlusala í heimahúsum hjá
elzt barnanna. er nú á 11. árinu ^ eyðslulýð milliliðastéttarinn-
og heldur hún áfram að auka að- ar.
dáun tónelskra manna á sér. Hún I Að sama skapi á fjármagn
er nú í Tónlistaháskólanum og er bankanna að legjast I ann-
aðalkennari hennar einhver allra
frægasti píanósnillingur Breta,
an farveg en verið hefir að
verulegu leyti. í stað þess að
Harold Craxton. í skólanum erjlána einstökum kaupmönn-
mjög hátt skólagjald, sem aldrei um f Reykjavík milljón eftir
má gefa eftir, en Bretamir milljón til að reisa danssali
„gleyma” skólagjaldi Þórunnar
litlu, svo að hún þarf ekki að borga
það. Sjálfstæða tónleika má Þór-
unn ekki halda á Englandi fyrri
en eftir að hún er orðin 12 ára.
Er vonandí að henni takist að
og drykkjakrár og annað eft
ir því á að leggja þetta fé til
viðreisnar atvinnuvegunum.
En jafnframt þessu öllu og
reyndar fyrst og fremst verð
ur að breyta þannig til, að
vera þar í landi og halda áfram að . það borgi sig ekki lakar að
læra þangað til hún er orðin svo stunda undirstöðuatvinnu-
gömul. En auðvitaö er erfitt fyrir vegi þjóðarinnar en ófrjó milli
fjölskylduna að kljúfa kostnaðinn liðastörf eða bein sníkjuverk.
víð veru sína þarna úti. En Þór- En þetta verður ekki lagað
unn litla er talin undrabarn, sem með kröfunum einum til
synd væri ef ekki fengl tæklfæri þings og stjórnar. Fiskimanna
að njóta sinna óvenjulegu krafta. stéttin verður að nota sam-
Það er eins og fari notalegur yl-
ur um íslendinginn úti í hinum
fjölmennu löndum
verður var við að samlandar hans
geta sér þar frægðarorð með sér-
stökum hæfileikum sínum og
dugnaði og á allan hátt ágætri
framkomu.
(Framhald á 7. síðu.)
takamátt sinn til að taka mál
sín í eigin hendur. Einhver
þegar hann j mesta endurbót, sem nú er
framundan i félagsmálum á
tslandi, er sú, "að fskimenn-
irnir taki upp þá skipun að
eiga afla sinn sjálfir þar til
hann er seldur úr landþalveg
(Framhald á 6. siBu.)