Tíminn - 13.06.1950, Blaðsíða 4

4
TÍMINN, þriðjudaginn 13. júní 1950
126. blað
Friöun fugla og eyðing ránfugla
Eg hefi lesið niðurlagsgrein
Guðmundar Davíðssonar í
Tímanum 3. marz, um frið-
unarmál og er þar víst margt,
sem er vel sagt og rétt, en
ég get ekki verið greinarhöf-
undi sammála um það, að
stefna beri a ðþví að friða
alla fugla, og á ég þar við
ýmsa vargfugla. Vil ég hér
með leitast við að færa að
því nokkur rök. En fyrst vil
ég geta þess, að ég ólst upp
í varplandi, þar sem voru
flestar tegundir sjó- og rán-
fugla er hér tíðkast, og einn-
ig hefi ég veitt fuglalífinu
nokkra athygli þau 32 ár, sem
ég er búinn að vera sjómaður.
Þá ætla ég fyrst að minn-
ast á svartbakinn. Hann er
likiega sá mesti vargur, sem
hér er til. Það er kunnara
en frá þurfi að segja, að
hann gleypir æðarungana
lifandj eftir að þeir fara á
sjóinn, einnig rænir hann
æðurina á eggjunum. Ég
ætla að segja eitt dæmi af
mörgum, sem ég hefi verið
sjónarvottur að. Ég var stadd
ur á skipalegunni á Blöndu-
ósi s. 1. sumar, æður með 4
unga var að synda skammt
frá skipinu. Allt í einu renn-
ir svartbakur sér yfir hóp-
inn, og það skipti engum tog-
um að hann gleypir alla ung
ana 4. Vesalings æðurin barði
sjóinn með vængjunum
nokkra stund af sorg yfir
missinum og synti svo burtu.
Mér sárnaði svo að sjá þetta,
að ég greip byssu og skaut
á eftir varginum þó vonlaust
væri að ég dræpi hann, því
færið var allt of langt.
En það er fleira sem segja
má misjafnt um svartbakinn.
Það er t. d. hvernig hann
fer með teistuna, þennan fal
lega og saklausa fugl. Hann
drepur hana þannig, að hann
sveimar yfir henni og heldur
henni í kafi þar til hún er
orðin örmagna, þá ræðst
hann á hana þannig, að hann
fer í endaþarminn á henni,
dregur úr henni innyflin og
kvelur þannig úr henni líf-
ið. Eins fer hann með fugla,
sem eru lasburða, bæði- svart
fugl og aðra sjófugla, senni-
lega landfugla líka.
Einnig mun vera töluvert
algfengt að hann ráðist á ung
lömb, og töluverð vandkvæði
munu vera á að menn geti
hagnýtt sér sloráburð á tún
vegna ágangs af máf og
hrafni .
Að vísu eru veitt verðlaun
fyrir að skjóta þessa fugla,
en það er bara að mínu á-
liti alveg vita gagnslaust eða
eins og dropi í hafinu, þ^í
af svartbak er til svo mikill
sveimur, að það er sama hvar
maður er staddur í kringum
landið og jafnvel á hafinu,
ef eitthvað hrýtur ætilegt
fyrir borð, er óðara kominn
svartbakur til að hirða það.
Það þarf að gjöra reglu-
lega rottuherferð á þessa
fugla, hrafn og máf, og það
er hægt með því að eitra fyr-
ir þá, alveg miskunnarlaust,
bæði í varplöndum og í ver-
stöðvum, þar sem þessi varg-
ur safnast að á vetrum. Svo
þarf að gjöra gangskör að
þvi að eyðileggja viðkomuna,
eftir því sem unnt er. Það
er ekki nóg að taka eggin
einu sínni þvi svartbakur
flflir Giinnar V. Gíslason
verpir aftur og aftur. Ég
hefi heyrt sagt frá varpeig-
anda, sem ónýtti eggin með
því að hrista þau og láta
þau svo aftur í hreiðrin. Þá
liggur fuglinn á von úr viti,
en eggin verða náttúrlega fúl.
Ef þessum ráðstöfunum væri
fylgt og kannske fleirum, þá
fyrst væri kannske einhver
von um árangur, því eins og
fyrr er sagt, að núgildandi
lög um eyðingu svartbaks á- I
lít ég hreinasta kák og
gagnslaus.
Svo ætla ég að minnast
svolítið á fleiri vargfugla og'
næst að nefna skúminn. Mér j
er ekki kunnugt um hvort
hann étur æðarunga en lík- j
legt þykir mér það, en hitt
veit ég, að hann gleypir svart.
fuglsunga, þegar þeir koma
úr björgunum, og kríuunga [
tinir hann upp í sig eins og 1
ber. Einnig ræðst hann á las- 1
burða fugla likt og svartbak- [
urinn. t
Þessi fugl mætti gjarnan
fækka, hann er engum til'
gagns eða ánægju hvort sem [
er. Hann verpir á söndunum
á Suðurlandl og er ferða-
mönnum þar til töluverðs
trafala og er þá mjög auð-
velt að skjóta hann.
Næst ætla ég að minnast
á kjóann. Það er óþverra-
fugl, engum til gagns eða á-
nægju, en varpeigendum til
skapraunar og skaða. Hann
rænir æðarfugl, ber æðuripa
af eggjunum, stingur gat á
öll eggin sem í hreiðrinu
eru og etur þau ekki einu-
sinni nema að litlu leyti.
Hann rsiðst á fugla, einkum
lunda, sem eru að bera ung-
um sínum síli og gjörir þann
ig leiðindi og óskunda í lunda
varpi, Kjóa er hægt að eyða,
með því að eitra fyrir hann
egg.
Svo er það fálkinn. Að vísu
er ég þvi mótfallinn, að hon-
um verði útrýmt, en það
þarf að fækka honum að
mun. Hann er vargur í rjúp-
unni og yfirleitt öllu fugla-
lífi, spillir fyrir veiðiskap,
ræðst á allar tegundir fugla,
sem hann ræður við, bæði
unga og fullorðna og spillir
þannig varpi. Fálka er frekar
( auðvelt að skjóta, einnig má
! eitra fyrir hann.
Það þarf að nema úr gildi
lögin um friðun fálka, því
það er mikið til af honum,
það þarf ekki annað en að
koma upp i Ásbyrgi, þar eru
hamraveggirnir víða hvítir
af fálkadrit og björgin berg-
mála af fálkagóli, annars
verpir fálki upp um fjöll og
firnindi um allt land. Það
hefir töluvert verið rætt og
ritað um rjúpur og rjúpna-
dráp að undanförnu, i því
sambandi væri gaman að fá
svarað tveimur eftirfarandi
spurningum. Hvað eru marg-
ir fálkar til á landinu? og
hvað margar rjúpur drepur*
hver fálki árlega?
Þá er að minnast svolítið
á konung örn. Ég ætla ekki
að fara að hvetja til þess, að
honum verði útrýmt, en það
er leiðinlegt að vita fögur og
friðsæl varplöndin eyðilögð
fyrir það að fuglinn er drep-
inn á eggjunum, eins og mun
vera tilfellið með Borgarey
í ísafjarðardjúpi, og ég spyr,
hvað mundi verða gjört við
menn, sem gjörðu slík spell-
virki?
Að síðustu eru það menn-
irnir, sem vert er að minnast
á í sambandi við æðarfugl-
inn, því líklega eru þeir
mestu vargarnir í þessu sam-
bandi. Það er vitað mál, að
mikill meiri hluti þeirra
manna, er fara með byssu og
ekki eiga hagsmuna að gæta
með varp, skjóta æðarfugl al-
veg miskunnarlaust og að því
er virðist átölulaust bæði af
yfirvöldum og yfirleitt öllum,
nema kannske einstaka varp
eiganda. Það þarf að setja
langtum strangari lög um
friðun æðarfugla, fyrst og
fremst að hækka sektir stór-
lega, setja ákvæði um að
gjöra skotvopn upptæk, um
missi byssuleyfis um tima
eða æfilangt, eftir því sem
sakir standa til, og síðast en
ekki sízt, gjöra strangar ráð-
stafanir um að slíkum lög-
um yrði framfylgt. Það er
ekki vansalaust hvað æðar-
fugli fer ört fækkandi, þess-
um nytjafugli og svo er hann
svo fallegur og skemmtilegur,
að það er reglulegt augna-
indi að horfa á hann, bæði
á sjó og landi og liklega er
það einsdæmi í öllum heim-
inum um alvilltan sjófugl, að
fara megi höndum um hann
og láta hann sitja i lófa sér,
án þess hann hreyfi sig.
Svo að lokum. Fyrst er að
gjöra allt sem unnt er, til að
friða mesta nytjafuglinn
bæði fyrir mönnum og varg-
fugli, áður en farið er að
setja káklög um að friða alla
fugla, sem svo fáir eða eng-
inn fer eftir.
Reykjavík, 6. apríl, 1950,
Gunnar V. Gíslason.
Tökum að okkur allskonar
raflagnlr önnumst elnnlg
hverskonar vlðhald og vlð-
gerðir.
Raftækjaversl. LJÖS & HITI
Sími 5184. Laugaveg 79,
Reykjavík
Fasteignasölu-
miðstöðin
Lækjargötu 10 B. Síml 6530
Annast sölu fasteigna,
sklpa, bifrelða o. fl. Enn-
fremur alls konar trygging-
ar, svo sem brunatryggingar,
innbús-, líftrj»ggingar o. fl. 1
umboðl Jón Fiíinbogasonar
hjá Sjóvátryggingarfélagi ís-
lands h. f. Viðtalstíml alla
virka daga kl. 10—5, aðra
tlma eftir samkomulagi.
Gerist áskrifendur að
ZJínianum
Askriftasímar 81300 og 2323
NÝLEGA BIRTIST hér bréf frá þess? Mjólk er flokkuð í gæða-
Þórarni á Skúfi um blöðin og mál-
flutning þeirra. Þar er því haldið
fram, að mestu skipti um búning
og efni þess, sem oft og mikið
er notað. Af því blöðin eru lesin
mest þarf að vanda þau bezt. Það
er eins og meira máli skiptir um
hversdagsmat og hversdagsklæði en
hátiðarétti og veizlubúning.
ÞETTA SJÓNARMIÐ er að
mörgu leyti alveg rétt. Þó er á
það að líta, að mikið af efni blað-
anna er ekki lesið nema einu sinni.
Hver maður les það aðeins í eitt
einasta sinn, fljótt og illa stund-
um. Bækur lesa menn miklu frem-
ur aftur og aftur. Og það er nú svo
að, það verður að teljast mann-
legt, að þetta hafi sín áhrif á þá
sem skrifa. Það er ekki gott, en
það er satt samt, að mönnum
finnst oft minni ástæða til að
vanda, þegar tjaldað er til einnar
nætur.
ÞÓ ER ANNAÐ verra og að þvi
kom Þórarinn líka. Hann talaði um
hvað fráleitt það væri að gera
ekki mun á málflutningi blaða og
stjórnmálamanna og hið sama
má segja um ritháttinn. Og hér
erum við komin að meginatriði
málsins. Eg fullyrði það, að blöðin
okkar verða aldrei eins góð og þau
ættu að vera fyrr en lesendurnir
gera kröfur til þeirra og þekkja
mun á góðu og illu.
ÞÓRARINN TÓK MJÓLK til
samanburðar. Skyldi nokkur halda,
að það væri rétta leiðin til vöru-
vöndunar á því sviði að segja sem
svo, að öll mjólk væri svikin og
skemmd ef einhver dæmi væru til
flokka. Eins verða lesendur blað-
anna að meta og flokka það, sem
í þeim er. Og vegna þessa þýkir
mér alltaf vænt um það. að menn
geri kröfur til blaðanna, því að
ég veit að það eru einmitt þær,
sem halda blöðunum upp úr skömm
inni. — Það er ef til vill eitthvað
breytilegt með sanngirnina í slík-
um kröfum og aðfinnslum eins og
öðrum, en við verðum að taka
því eins og það er.
HITT ER SVO annað mál, að við
dagblöðin verður að vinna með
þeim hraða, að ekki er hægt að
vanda allt til hins ýtrasta. Hrað-
saumuð föt eru ekki eins vönduð
og vandaðasti klæðnaður og geta
ekki orðið. En það á samt sem áð-
ur að gera kröfur til hraðsaumaðra
fata. Og það á að finna mun-
inn ef eihn gerir betur en ann-
ar. Og þaS eru neytendurnir, sem
eiga að meta vörugæðin, að gera
kröfur til þeirra. Og neytendur
blaðanna eru lesendurnir.
ÞETTA VILDI eg taka fram til
áréttingar bréfi Þórarins. Það verð
ur aldrei of mjög brýnt fyrir les-
endum blaðanna, að það eru þeir
sem eiga að móta þau. Blöðin
hljóta alltaf að hafa sín áhrif, en
almenningsálit á að setja þeim
vissar skorður. Það má eflaust
margt að íslenzkum blaðamönnum
finna en ég held nú samt sem áð
ur að það sé vandi að segja hvort
hlutur blaðalesendanna yrði betri
ef þeir væru látnir sæta réttmætri
og hæfilegri gagnrýni. Hér þurfa
hvorir að styðjá aðra.
Starkaður gamli.
Maðurinn minn
JÓHANN BREMNES,
lézt 7. þessa mánaðar. — Jarðarförin fer fram þann
14. þ. m. frá Fossvogskapellunni, kl. 1,30 e. h.
Svanborg Bremnes og börn.
Innilegustu þakkir færi ég öllum nær og fjær sem auð-
sýndu mér samúð og vinarhug við fráfall og jarðar-
för konunnar minnar
GRÓU GÍSLADÓTTUR,
og veittu mér margskonar hjálp í veikindum hennar,
sérsaklega vil ég þakka kvenfélagi Stokkseyrarhrepps
fyrir þann hlýhug og virðingu, er þáð sýndi hinni
látnu.
Guðmann Geirsson, Sjónarhól,
Stokkseyri.
AÐVÖRUN
Þeir, sem eiga ættingja, eða vini greftraða í Dag-
verðarneskirkjugarði, Dalasýslu, aðvarast að sinna vel
um leiðin. Skemmd minnismerki verða hreinsuð burt
og leiðin jöfnuð.
Kirkjuhaldari.