Tíminn - 15.09.1950, Qupperneq 5

202. blaff.
TÍMINN, fösiudaginn 15. september 1950.
9,
Föstud. 15. sept.
Atvinnuhorfur
Það sést greinilega á ýms-
um ályktunum verkalýðsfé-
laga um þessar mundir, að
verkamenn óttast, að atvinnu
leysistími geti verið framund
an. Fulltrúaráð verkalýðsfé-
laganna hefur t. d. nýlega
kosið nefnd til að athuga
þessi mál nánar og gera til-
lögur um atvinnubætur.
Stjórn Alþýðusambands ís-
lands hefir og nýlega sent
frá sér ályktun, þar sem hún
leggur til að skipaðar séu
nefndir í kaupstcðum og kaup
túnum til þess að vinna að
þessum málum.
Það þarf engann að undra,
þótt það sé uggur í verka-
mönnum um þessar mundir
og vaxandi ótti við atvinnu-
leysi. Hækkandi verðlag og
aflabrestur valda því, að út-
flutningstekjurnar hafa stór
lega dregist saman og inn-1
flutningur hlýtur því að
minnka að sama skapi. Til-
svarandi dregur svo úr at-
vinnunni. Með slíku áfram-
haldi er það ekki nema tíma-
spursmál hvenær stórfellt at-
vinnuleysi heldur innreið sína
Það má einnig vera öllum
hugsandi mönnum ljóst, að
atvinnuleysið væri búið að
halda innreið sína, ef ekki
hefði verið gripið til gengis-
lækkunarinnar á s. 1. vetri.
Þá hefðu útflutningsatvinnu-
vegirnir óhjákvæmilega stöðv
ast. Innflutningurinn hefði
þá og stöðvast af sjálfu sér.
Atvinnulífið væri þá alveg í
rústum. Gengislækkunin hef
ur áreiðanlega bjargað miklu,
þótt hún gæti hinsvegar ekki
bætt upp óviðráðanleg óhöpp,
eins og aflabrest, verðfall og
markaðstregðu.
Það má að vísu segja, að
hægt hefði verið að afstýra
stöðvun atvinnuveganna með
öðrum hætti en gengislækkun
Af andstæðingum hennar var
þó ekki og hefir ekki verið
bent á aðra leið, er betur full
nægði því takmarki og skerði
minna hlut almennings.
Af þeim óviðráðanlegu or-
sökum, er valdið hafa sam-
drætti útflutningsteknanna,
verður nú að horfast í augu
við þá staðreynd, að atvinn-
an dregst saman og hlýtur að
gera það í stórum stíl, ef ekki
verður frekar að gert. Það er
því eðlilegt, að verkamenn
horfi með ugg fram á veginn.
Um það er ekki nema gott
að segja, að verkalýðsfélögin
skipi nefndir, er geri sér grein
fyrir því, hve miklu átvinnu-
leysi megi búast við á hverj-
um stað og hvaða framkvæmd
ir væri réttast og bezt að
gera til að skapa atvinnu-
bætur. Skýrslur og tillögur um
þetta eru vissulega góðra
gjalda verðar, eh tillögurnar
einar saman skapa þó enga
atvinnu. Það þarf að tryggja
fjármagn til framkvæmdanna
og það verður ekki gert, nema
atvinnuvegirnir geti haldið á-
fram að starfa og helzt eflst
verúlega frá því, sem nú er.
Það, sem hér skiptir þvi
mesta máli, er ekki að gera
tillögur um atvinnubætur,
sem eru meira og minna ó-
framkvæmanlegar að ó-
breyttum ástæðum, heldur er
það meginmálið, hvernig
hægt sé að tryggja rekstur
atvinnuveganna og efla þá.
KRISTINN GUÐLAUGSSON
(Framhald af 3. siðn.)
í Framsóknarflokkinn, er
hann var stofnaður, og sat
lengi í miðstjórn hans. Hann
bauð sig fram til þings í Vest-
ur-ísafjarðarsýslu haustið
1919, en náði ekki kosningu.
Gaf hann ekki kost á sér oft-
ar í framboð.
Þetta yfirlit yfir æfistarf
Kristins á Núpi, er aðeins
bundið við suma þætti í starf
semi hans út á við, og er því
mörgu sleppt,sem vert er að
minnast. Aðrir munu rita um
aðra þætti í æfistarfi hans.
Ég hefi verið samstarfs-
maður hans í þeim þáttum
félagsmála, er hér um ræðir
og mæli því hér af nokkrum
kunnugleik, en það, sem á-
skortir, að þessum atriðum í
æfi hans séu gerð gleggri og
betri skil, er takmarkað rúm,
en ekki það, að þessu sé hér
með gerð full skil, og ástæða
væri til að fjölyrða meir um
þessa þætti í æfistarfi þessa
merkismanns og um áhrif
hans á samtíð sína.
Við, sem notið höfum for-
ustu og leiðsögu Kristins á
Núpi langa stund, erum for-
sjóninni þakklát fyrir hing-
aðkomu hans í þessa sveit og
hérað og æfistarf hans hér.
Síðast er ég sá Kristinn,
12. ágúst s. 1., tveim dögum
fyrir síðustu ferð hans til
Reykjavíkur, var hann glað-
ur og reifur að vanda, hress
og ljúfur í viðræðum, óbugað-
ur andlega þrátt fyrir óvenju
langan og strangan æfidag
og vanheilsu siðustu ára.
Ég mun æfinlega minnast
hans sem hins bjartsýna og
úrræðagóða athafnamanns,
sem æfinlega vill fyrst og
fremst annarra heill og fram
för. Slíkra manna er gott að
minnast.
10. 9. 1950,
Jóhannes Davíðsson.
Kristinn Guðlaugsson,
Núpi lézt á Landsspitalanum
4. þ. m. eftir uppskurð.
Með honum er einn af mæt
ustu merkisberum menn-
ingar þessa lands í valinn
fallinn. Af því að ég naut
þess iáns að vera sveitungi
hans og' samverkamaður um
mörg ár, langar mig til að
nefna hér nokkur atriði, sem
| ég vissi að voru hugðarefni Þykir söngfróðum mönnum
hans.
mikiö til þess koma. — Nokk-
Hingað í Mýrahrepp kom ur Jög samdi Kristinn og sum
hann sama árið og hann út- við ljóð eftir sjálfan sig, því
skrifaöist búfræðingur úr hagmæltur var hann ágæt-
Hólaskóla 1892, ráðinn til J Jega. Þætti mér ekki ólíklegt,
þess að vinna að jarðyrkju, I að álitlegt safn ljóða hefði
en eins og þá var títt voru ’ hann eftir sig látið
búfræðingum ætluð barna-
Kristínn Guð-
laugsson
M I N N I N G :
Takið merkið trausta,
tekur nú að hausta.
Gnúpur horfir hljóður,
harmar fallinn bróður.
Fast hann stóð í stafni;
stýrði i Drottins nafni.
Hátt skal merkið hafið
himinbláma vafið.
Bindindismál lét Kristinn
fræðsia að vetrinum. Þetta'miög til sín taka. Var hann
varð mjög hjartfólgið hugðar: aöalhvatamaður að stofnun
efni Kristins og þó að ég, bindindisfélags hér í hreppn-
fjarlægðar vegna, gæti ekki um. Upp af því félagi risu
notið þeirra áhrifa nema að svo síðar Ungmennafélag
litlu leyti, þá sannfærðist ég Mýrahr., sem enn starfar og Húmar a® með haustsins dyni,
af öðrum, er kennslu hjá var hann kosinn heiðursfé- ' * '','1 *'
honum nutu, hvílíkur kenn- y«iagi þess. Einnig Stúkan Gyða
ari og barnavinur hann var. 0g var hann lengst af um-
Kristinn Guðlaugsson mun boðsmaður hennar og fulltrúi
vera með þeim fyrstu, ef ekki á stórstúkuþingum. Kvað
fyrstur aðkomumanna, sem mjög að honum í þvi starfi.
þátt tekur í barnafræðslu hér stúkan var athafnasöm á
í hreppi, en eins og kunn- þeim árum og reisti sér mynd
ugt er, var sú fræðsla ein-1 arlegt hús, er síðar varð
göngu á vegum heimUanna í skólaheimili Ungmennaskóla
sveitunum með aðstoð og eft- sr. Sigtryggs. í stúkustarf-
irliti prestanna. Þó að hann mu, eins og alls staðar ann-
léti af þeim störfum síðar ars staðar, var hann hinn ó-
vegna annarra anna, þá lét þreytandi eljumaður, vann
hann þau mál jafnan til sín t. (j. ag leikritasamningi og
taka. Hann vann að því, að íeikstarfi til tekjuöflunar fyr
hér yrði stofnaður heimavist ir stúkuna. Aðalhvatamaður
arskóli fyrir börn í hreppn- var Kristinn að stofnun lestr-
um, skömmu eftir aldamót, arféiagS 0g bókasafns fyrir
þótt ekki yrði af framkvæmd, hreppinn. Starfar það enn á
en farkennslufyrirkomulagið vegum hreppsins og ung-
valið samkvæmt nýju fræðslu mennafélagsins. Kirkjunnar
lögunum frá 1907. Þá vann maður var Kristinn í orðsins
hann með bróður sínum sr.1 sönnustu og beztu merkingu
Sigtryggi, að stofnun ung-! og það, að hér á Núpi stend-
mennaskólans, og lagði til ur nu veglegt og varanlegt
(land) lóð undir hann og gugshúS í stað gömlu hrör-
einnig undir barnaskólahús, iegU timburkirkj unnar, er
er hér var reist 1912. í sam-: engum einum manni jafnmik
bandi við fræðslu Kr. Guð- ið að þakka
og honum og
laugssonar, verður að geta safnaðarfulltrúi Núpskirkju-
sönghneigðar hans. Hann safnaðar var hann til dauða-
hafði ungur lært að leika á hags. Þj óðhátíðarárið 1930
harmoníum og er hann var Var Skógræktarfélag íslands
í skóla, var hann organisti í stofnað og gerðist Kristinn
Höggvast skörð í skógarhlvni,
skapadægur enginn veit.
helfrétt barst um okkar sveit;
— Fallinn einn af fremstu
sonum,
Fulltrúi með gróskuvonum.
Gæfumaður vors og vildar
vökufánann bar við hún.
Hugsjónanna holiu fylgdar,
hlaut því upp á efstu brún.
Fjallið kleyf með andans afli;
axlaði hverja þraut í tafli.
Með samvinnunnar sóknaranda
seiddi þig hin bjarta dís.
Kaus þig fremst í fylking standa
fast í stafni, — og ryðja ís.
Sóknarþrá og vorhug virkja
vökumenn, sem lífið yrkja.
Þannig gekkstu þínar Ieiðir;
þroskans mátt að launum fékkst
Voryrkjunnar vöxtur seiðir
vökufúsan sumargest.
Vestfirðingar muna merkið
meitlað fast í æviverkið.
Yfir þínu starfi streymdi
stórhugur á æviför.
Þar sem manninn máttkast
dreymdi
á mannvizkunnar sóknarknör
■— Þar óx kjarninn, traustið,
trúin.
Takmarkið var: Þroskabrúin.
Hóla-dómkirkju.
I þá æfifélagi þess. Skógrækt-
Það er eina leiðin til að
tryggj a næga atvinnu.
Á þessum vettvangi hafa
verkalýðssamtökin mikið
verk að vinna. Það er ekki
sízt í þeirra hendi, hvort at-
vinnuvegirnir geta starfað
eða ekki. Verði haldið áfram
að knýja fram kauphækkan-
ir, sem óhjákvæmilega hafa
verðhækkanir í för með sér,
getur það ekki endað með
öðru en stöðvun atvinnuveg-
anna. Þá setja verkalýðssam
tökin uppi með háa kaup-
taxta, en enga atvinnu. Það
er vissulega það ástand, sem
verkalýðssamtökin eiga ekki
að óska eftir.
Það, sem er fyrsta skilyrð-
ið til þess að tryggja atvinn-
una, er að stöðva kapphlaup-
ið milli verðlags og kaup-
gjalds og íþyngja ekki at-
vinnuvegunum meira en orð-
ið er. Öðru vísi verður at-
vinnan ekki tryggð. Það er
illt verk að vekja þær fals
vonir meðal launþega, að það
sé hægt aö tryggja þeim
kjarabætur í ’formi kaup-
hækkana, eins og nú er á-
statt. Með slikum „kjarabót-
Auk þess að kenna söng arfélag Vestur-Isfirðinga var
börnunum, er hann kenndi stofnað 1. des. 1942, fyrir for-
hér, stofnaði hann söngfélag göngu Kristins. Mun það sið-
og hafði um mörg ár stjórn asta menningarfélagsstofnun
þess á hendi hér í hreppn- in, sem hann beitti sér fyrir.
um, til mikilla» ánægju og Var hann fyrst formaður þess,
uppörvunar bæði fyrir þátt- en þegar hann lét af stjórn-
takendur og aðra. j inni, kaus það hann heiðurs-
Sem dæmi um sönghæfni félaga sinn. Engan mann
Kristins, vil ég geta þess, að Þekki ég, sem eins vel hefir
skömmu eftir að hann kom kunnað að nota tómstund-
hér, nótsetti hann allm!örg *r sínar °S hann, en það hefi
sálmalög, eins og þau voru heyrt talið að vera ein-
sungin við guðsþjónustur ^enni sannra menntamanna
(húslestur) í heimahúsum. a® kunna það.
-_____________j Aðrir munu skrifa um hin
stærri viðfangsefni Kristins,
um“ bæta menn ekki kjör en þegar það kemur i ljós, hve
sín, að óbreyttum aðstæðum, mikil, mörg og víðfeðm störf
heldur eyðileggja fyrir sér hans voru, verður ljóst að
sjálfan grundvöll lífsafkom-
unnar, atvinnuna.
Mikilvægasta verkefni
verkalýðssamtakanna nú, ef
þau ætla að vinna að því að
tryggja næga atvinnu, er að
stuðla að því, að atvinnuveg-
unum sé ekki ofþyngt, held-
ur sé reynt að efla þá á allan
hátt. Þetta kann að kosta
nokkra kjaraskerðingu í hili',
en öðru vísi verður það ekki
tryggt sem mikilvægast er,
atvinnuöryggið.
Hitt er svo eðlileg krafa af
hendi verkalýðssamtakanna,
að byrðarnar séu ekki látnar
bitna á alþýðustéttúnum ein
um, heldur beri þeir, sem
betur mega, sinn fulla
skerf, og að unnið sé eftir
megni gegn óeðlilegum verð-
hækkunum. Að þessum verk-
efnum eiga þau að beina
samtakamætti sínum en ekki
að áframhaldandi kapp-
hlaupi verðlags og kaup-
gjalds, sem getur ekki leitt
til annars að lokum en hruns
og eyðileggingar.
maður með stórt heimili, hef-
ir þurft að nota hverja stund.
Auk þess, sem ég hér að fram
an, hefi nefnt, gegndi hann
hreppsnefndaroddvitastörf-
um um tugi ára, formennsku
Búnaðarsamb. Vestfjarða
fram á síðustu ár, endurskoð
un hreppsreikninga sýslunn-
ar í fjölda ára, formanns-
starfi Kaupfélags Dýrfirðinga
þar til nú fyrir tveimur ár-
um. Sýslunefndarmaður var
hann og í mörg ár. Auk hins
mikla og vandaða handrits,
um sögu Þing- og héraðs-
málafunda V.-ísafjarðar-
sýslu, sem hann lauk við hygg
ég að fleira komi í ljós, er
sýni ljóslega hvílíkri elju
og dugnaði maðurinn
Aldrei verður andans mönnum
ævistarf að fullu greitt.
Þeirra verk með ys og önnum,
eygjast stundum trauðla neitt.
Félagsdáða braustu brautir
brattgengur við manndóms-
þrautir.
Farðu vel til ljóssins landa
leystur burt úr tímans vör.
Eftir lifa störf og standa
styrkja nýja menn í för.
Áfram streymir mannlífs móða
menningin er: Sókn hins góða.
Dýrafjarðar drúpa byggðir
döggvuð úða heimafold.
Markað skarð í hollar hyggðir;
heimtar leyfar móðurmold.
-----Þakkir færir Birkibeini.
Bjartsýninnar vökusveini.
Bjarni Ivarsson.
pennann til að stytta mér
stundirnar,“ sagði hann.
Æðrulausari og bjartsýnni
mann, hefi ég engan þekkt.
„Sem hetja dó hann, því
hvergi sló hann af helgri
j brennandi sannfæring.“ —
Handtakið þitt, hlýtt og þétt
finn ég enn.
Guð launi þér, vinur, öll
þín störf fyrir mig, sveitina
okkar, sýsluna og landið.
Björn Guömundsson.
Síðan 1890 hefir verið ár-
gæzka hér á landi og óslitið
var j framfaratímabil. Skammt
gæddur. Þegar svo starfsþrek' hefði þó stjórnfrelsi og gott
til vinnu úti þvarr, var það
penninn, sem þess meira var
notaður. Eitt sinn, skömmu
áður en hann fór að heim-
an í síðasta sinn, hafði ég
orð á þessari elju hans. „Ojá,
maður er nú orðinn dæmdur
til að sitja, en þó nota ég
árferði enzt til stórstígra fram
fara örfátækri þjóð, ef hún
hefði ekki sjálf verið ákveö-
in í því að leggja fram alla
krafta sína og hlífa sér hvergi
til þess að rísa úr kútnum.
Menn kunnu þá ekki að met-
(Framhald i 6. síðu.f t