Tíminn - 28.09.1950, Síða 5

213. blað.
TÍMINN, fimmtudaginn 28. september 1950.

5,
Fimmtud. 28. sept
„Verkalýðsflokk-
arnir“ og togara-
deilan
Sjaldan hefir hið hvim-
leiða reiptog milli kommún-
ista og Alþýðuflokksins um
fylgi verkalýðsins haft jafn
geigvænlegar afleiðingar og
nú á þessu ári í sambandi við
stöðvun togaraflotans og þær
tilraunir, sem gerðar hafa
verið til að firra þjóðina á-
framhaldandi vandræðum af
hennar völdum.
Óhætt mun að segja, að
þeir af forustumönnum Al-
þýðuflokksins, sem mestu
ráða i sjómannafélögunum
sunnan lands hafi stofnað til
samningsuppsagnar og verk-
falls á togurunum af fremur
lítilli forsjá. Mun þar helzt til
miklu hafa ráðið löngun
þeirra til að „slá sér upp“ á
þessari deilu áður en kosn-
ingar til Alþýðusambands-
þings færi fram á þessu
hausti. Verður það að vísu
ekki í efa dregið, að sjó-
mönnum hafi verið þess full
þörf að auka tekjur sínar, en
ekki verðuf talið, að tími til
þess hafi verið heppilega val-
inn, þegar svo treglega geng-
ur sem nú á þessu ári um af-
urðasölu erlendis og öll út-
gerð berst í bökkum. Hitt
þykjast menn jafnframt sjá
og skilja, að kommúnistar
hafi ekki kært sig um að láta
Alþýðuflokkinn fitna á þess-
ari deilu, enda hafa þeir, þar
sem þeir máttu því við koma,
gert sunnlehzku sjómannafé-
lögunum svo erfitt fyrir að
vinna hana sem í þeirra valdi
stóð m. a. með því að neita að
stöðva þá togara, sem karfa-
veiðar stunduðu norðan lands
og austan. Frá almennu sjón
armiði var það að sönnu skyn
samlegt að halda karfaveið-
unum áfram, en frá sjónar-
miði sjómannastéttar í kjara
deilu að sjálfsögðu óheppi-
legt með tilliti til þess að
sigra í deilunni með skjótum
hætti. Þarf því ekki að efa,
að umrædd afstaða komm-
únista í þessu hafi verið af
misjöfnum toga spunnin.
Hugur kommúnista til þess
arar deilu kom glögglega í
Ijós, þegar lögð var til at-
kvæðagreiðslu í stéttarfélög-
unum miðlunartillaga sátta-
nefndar þeirrar, er skipuð
hafði verið til að vinna að
samkomulagi um kjör sjó-
manna á togurunum. Hvað
sem um þessa tillögu má
segja að öðru leyti, liggur I
augum uppi, að hún fól í sér
talsverðar kjarabætur til sjó
manna miðað við þá samn-
inga, er áður giltu. Það sem
mesta athygli vakti var, að
hvíldartími á saltfiskveiðum
var lengdur um þriðjung, og
er þar vitanlega um stórfelída
breytingu að ræða sjómönn-
um í hag. En auk þess verður
ekki annað séð en að mán-
aðartekjur háseta hefðu
hækkað til nokkurra muna,
ef miðlunartillagan hefði náð
samþykki.
En jafn skjótt sem miölun-
artillagan kom fram brá svo
undarlega við, að kommúnist
ar, sem lengst af -höfðu látið
Sér fátt um verkfallið finn-
ERLENT YFIRLIT:
Herstyrkur Sovétríkjanna
Önnur grein IScdcll Suiilli, |>;ir scm rætt
cr um licrnaðarstyrk Sovctríkjanna
Hvernig er hægt að fá hug-
mynd um herstyrk og baráttu-
getu Rússlands? — Við vitum,
að Moskva er nokkurs konar
„útstillingargluggi“ handa um-
heiminum, þegar um það er að
ræða að sýna Sovétríkin, sem
heild. Á sama hátt er setulið
ið í Moskvu, 150,000 manna úr-
valslið vel vopnum búið, sýn-
ingarlið rauða hersins. Hversu
hátt, sem markið er sett, er ó-
hætt að segja, að þetta lið sé
eitt bezt vígbúna úrvalslið, sem
til er. Er það svo mikið ein-
valalið að menn geta búizt við
að herdeildir þær innan rauða;
hersins, sem minna ber á, séu
einnig mjög góðar.
1 síðustu heimsstyrjöld kom
í ljós baráttuþrek rauða hersins,
síðan hefir verið unnið að því,
að gera herinn ennþá fullkomn
ari og sterkari.
Rússar hafa notfært sér skipu
lagningarhæfileika þýzkra liðs'
foringja, sem þeir handtóku í
styrjöldinni. Einn af þekktustu
hershöfðingjum Þjóðverja, von
Paulus, hefir síðan styrjöldinni
lauk, verið kennari við einn
stærsta herskóla Rússlands. Til
eru áreiðanlegar heimildir um
það, að fjöldi þýzkra hernaðar
sérfræðinga og liðsforingja hafa
lagt nrikinn skerf til að endur-
skipuleggja og byggja upp þá
þjónustu, sem herinn þarfnast.
Flugtækni á háu stigi.
Rússneskir flugvélaverkfræð-
ingar í öðrum löndum eru þekkt
ir fyrir auðugt ímyndunarafl
og frumleik. Það er því engin
ástæða til að halda, að þeir
menn, sem nú standa fyrir bygg
ingu flugvéla fyrir rússneska
loftherinn standi að baki þeim
Rússum, sem vinna að samskon
ar störfum utan Sovétríkjanna.
í heimsstyrjöldinni síðari lof
uðu franskir flugmenn mjög svo
ágæti Yak flugvélanna, sem
þeir notuðu í orustunum í
Normandie. Eflaust hefir Rúss-
um tekist að búa hinar nýtízku
þrýstiloftsorustuflugvélar hin-
um sömu kostum.
Eftir því, sem ég veit bezt,
er veikasta hlið Rússa í loft-
hernaði skortur á æfðum mönn
um í loftsiglingafræðum og
blindflugi. Rússarnir hafa held
ur ekki nóga reynzlu í því, sem
við köllum allsherjar skipulag
um notkun allra hinna ýmsu
flugvélategunda til hernaöar.
Ef þegar hefir ekki verið bætt
úr þessu, mun það áreiðanlega
verða gert innan skamms.
Flotinn aukinn að mun.
Hvað flotanum við víkur, þá
hafa Rússar lagt aðal áherzluna
á byggingu kafbáta og tundur-
skeytabáta af allra nýjustu gerð.
Stærri gerðir af herskipum, sem
einnig eru á hernaðaráætlun-
inni, eru að mínu áliti meira
til að sýnast en til þess að auka
hinn raunverulega flotastyrk
Rússa.
Það er eftirtektarvert að síð-
an styrjöldinni lauk, hafa Rúss
ar ekki sýnt neina tilhneigingu
til að minnka flota sinn eða
afvopna hann ekki einu sinni
til að sýnast að þeir gerðu svo
— heldur er hann í fullu her-
skrúði. i
En þó að Rússar geti aukið
smíði herskipa af öllum gerðum
og sent þau á haf út, þá skortir
þá skipulagslegt jafnvægi inn-
an flotans, sem nauðsynlegt er
hinum svokallaða „lifandi
flota“. Til þess að ná þeirri
reynzlu þarf mörg ár.
Iðnaður til hernaðar.
Að hve miklu leyti sníða Rúss
ar iðnað sinn til hernaðarþarfa?
Ég álít að framleiðsla til hern-
aðarþarfa gangi fyrir allri ann
ari framleiðslu i Rússlandi af
þeirri ástæðu að þeir leggja
ávalt aðaláherzlu á þungaiðn-
aðinn.
Sovétríkin eru eina þjóðin í
heiminum, þar sem léttaiðnað-
ur (framleiðsla neyzluvara) er
minni umfangs en þungaiðnað
urinn. Stríðsgeta einnar þjóðar
byggist auðvitað allra mest á
framleiðslu hins svokallaða
þungaiðnaðar.
I framleiðslu og hagkerfi
Sovétríkjanna er þungaiðnað-
urinn óskabarnið, en annar iðn
aður nokkurs konar niðursetn-
ingur, og það er enginn efi á,
að svo mun verða um langan
tíma, eða þangað til að Sovét-
ríkin finna sig örugglega á veg
ast, og gert forvígismönnum
þess svo erfitt fyrir sem þeir
gátu, tóku að hamast gegn
því í blöðum sínum og í sjó-
mannafélögunum, að sátta-
tillagan yrði samþykkt, enda
þótt hin efnislega gagnrýni
þeirra á tillögunni væri í
sjálfu sér fremur veigalítil,
enda að sumu leyti byggð á
blekkingum, sem sjómenn
höfðu lítinn tíma eða að-
stöðu til að átta sig á. Ekki
hirtu þeir um, að birta álit
bæjarútgerðarforstjórans Lúð
víks Jósepssonar á Norðfirði
í þessu máli, né kjör þau, er
hann byði sjómönnum sín-
um á saltfisks---eða ísfisks-
veiðarnar. Forustumenn verk
fallsins forðuðust hins vegar
að leggja tillögunni lið, hvað
sem þeir kunna að hafa um
hana hugsað, og fór því svo,
að lítið var um hana sagt
opinberlega annað en það,
sem kommúnistar lögðu til
mála gegn henni. Niðurstað-
an varð líka sú, sem komm-
únistum var hagstæðust með
tilliti til þess að geta unnið
Alþýðuflokknum ógagn. Sátta
tillagan var felld með mikl-
um atkvæðamun í sjómanna
félögunum, og Alþýðuflokks-
mennirnir, sem þar hafa for-
ustu, gátu ekki bent á nokk-
urn möguleika til að leysa
deiluna eða líkur til að hún
yrði leyst fyrst um sinn. Það
þýðir hins vegar, ef ekki ræt-
ist úr, að sjómenn verða að
„leggja upp á veturinn“ at-
vinnulausir og hafa ekkert til
að framfleyta sér og sínum
fyrst um sinn. Um þetta geta
kommúnistar svo kennt Al-
þýðuflokknum og ætla sér á-
reiðanlega ekki að láta það
undir höfuð leggjast.
Þetta er vissulega fremur
lúaleg framkoma hjá komm-
únistum, en afleiðing hennar
er sú, að tafliö milli „verka-
lýðsflokkanna" heldur áfram,
hver sem úrslitin verða að
lokum. En hver sem stríðs-
lokin verða, kemur stríðs-
kostnaðurinn fyrst og fremst
niöur á sjómönnunum og öðr
um sem að útgerðinni standa,
og því næst á þjóðarbúinu
og öllum almenningi í land-
inu. Útgerðarmennirnir eiga
þó ef til vill minnst í húfi,
þar sem togaraútgerö hefir
verið rekin með tapi undan-
farið, og þá ekki miklu spillt
frá þeirra sjónarmiði, þó að
skipin liggi fram yfir ára-
mót. En almenningur fær að
kenna á gjaldeyrisskorti og
tekjumissi meðan taflið er
teflt til enda um hylli verka-
mannaheimilanna, sem borga
brúsann.
STALIN
komin til að geta haldið áfram
vopnaframleiðslu, sem þeir á-
líta nægilega til að halda yfir-
ráðum sínum.
Brezk blöð skýrðu frá því, að
landvarnarráðhérrann Shinwell
hafi sagt svo í neðri deild brezka
þingsins. „Það er nú fullvíst,
að kostnaður við landvarnir
Rússa mun ekki nema minna
en 13% af þjóöartekjunum“.
Samkvæmt því, sem kom fram
í umræðunum á sambandsþingi
Sovétríkjanna í Moskvu, var á-
ætlað að heildarútgjöld þjóðar-
innar árið 1950 myndu vera
427,900 milj. rúblur.
(Framhald á 7. síðu.)
Raddir nábúann.a
Alþýðublaðið telur það
rangt hermt, að Stefán Jó-
hann Stefánsson hafi beitt
sér gegn lcgfestingu á 12 klst.
hvíld á togurunum. Það seg-
ir í gær:
„Stórfurðuleg ósannindi eru
það, sem Tíminn fer með í
ritstjórnargrein í gær, þar sem
hann segir, að „formaður Al-
þýðuflokksins“ hafi „beitt sér
eindregið gegn því í þau þrjú
ár, sem hann var stjórnarfor-
maður og félagsmálaráðherra“,
að löggjöf yrði sett um 12
klukkustunda hvíld á togurun
um.
Það sanna í þessu máli er al
veg þveröfugt. Stefán Jóhann
Stefánsson beitti sér í stjórn-
artíð sinni fyrir skipun milli-
þinganefndar í hvíldartíma-
málið, einmitt með það fyrir
augum að reyna að ná sam-
komulagi við borgaraflokkana
um lögboðna 122 stunda hvíld
á togurunum; en án samkomu
lags við þá var ekki hægt að
fá hana lögboðna, þar eð þeir
höfðu meirihluta á alþingi. Að
vísu strandaði málið þá, eins
og það strandaði á alþingi aft,
ur í vor, á skilningsleysi beggja
borgaraflokkanna og blindu
fylgi þeirra við gróðasjónarmið
togaraeigenda“.
Það er rétt, að Stefán Jó-
hann Stefánsson hafði þá að
ferð til að svæfa frumvarp-
ið um að lengja hvíldartíma
á togurunum, að hann skip-
aði nefnd til að athuga málið.
Nefnd þessi lá á málinu ár-
um saman og var því ber-
sýnilega ekki ætlað annað en
að svæfa það. í ríkisstjórninni
var málinu ek-ki hreyft með-
an Stefán var forsætisráð-
herra eða a. m. k. var aldrei
minnst á það við Framsóknar
flokkinn. í þinginu voru þing
menn Alþýðuflokksins sízt ó-
fúsari til að vísa frv. um leng
ingu hvíldartímans frá en-
þingmenn Sjálfstæðisflokks-
ins. Áhugi þeirra fyrir málinu
vaknaði fyrst eftir að Stefán
var farinn frá völdum. Þar
sem þá stóðu hins vegar fyr
ir dyrum samningar milli sjó
manna og iitgerðarmanna,
töldu Framsóknarmenn rétt
að sjá, hvort þessir aðilar
gætu ekki náð samkomulagi
um vinnutímann og Alþingi
skipti sér ekki af málinu fyrr
en það væri fullreynt.
Handbók
bænda
Það er mikið ánægjuefni,
að nú hefir verið ákveðið að
gefa út handbók fyrir ís-
lenzka bændur. Landbúnaðar
ráðherra og Búnaðarfélag ís-
iands vinna nú saman að bví
að það verði gert og er þess
að vænta að vel takist til um
framhaldið.
Aldarf jórðungur er nú lið-
inn síðan handbók fyrir bænd
ur kom út. Það var merk bók
og mæt á sinni tíð, en er nú
vitanlega fyrir löngu orðin úr
elt enda gekk upplagið skjótt
til þurrðar, svo að bókin hef-
ir verið ófáanleg síðan.
Handbók bænda þarf að
vera gagnorð og stuttorð.Þar
verður að vera gott og fijót-
legt að finna glöggar leiðbein
ingar og áminningar um
margt það, sem bændur fást
við í daglegu starfi sínu. Jarð
yrkjan og búfjárræktin eru
yfirgripsmiklar fræðigreinar,
en auk þess er bændum nauð
syn að vita skil á ýmsu sem
snertir byggingar, vélar og
hirðingu verkfæra og margt
fleira, sem beinlínis snertir
búreksturinn.
Landbúnaðurinn krefst svo
mikillar sérkunnáttu og fjöl-
breyttrar, að bændum er eng
in vanþörf á að lesa gott bú-
fræðitímarit eða blað að stað
aldri, til að halda sér við og
fylgjast með í því, sem at-
vinna þeirra byggist á. En
jafnframt því er það mikils
virði að geta gengið á einum
stað að glöggum leiðbeining-
um um sitthvað hið helzta,
sem dagleg afkoma er háð.
Margt er nú á tilraunastigi
í sambandi við íslenzkan land
búnað og er því ekkert vafa-
mál að sitthvað í þeirri hand-
bók, sem nú yrði samin og
gefin út, yrði fljótlega úrelt,
því að reynslu vantar enn tll
að segja til fulls um hag-
kvæmustu leiðir.
Það er því mjög góð hug-
mynd, að haga útgáfu bók-
arinnar þannig, að hægt sé
síðar að auka við hana ein-
stökum örkum, eftir því sem
ástæða þykir til.
íslenzkir bændur mega gera
sér það ljóst, að þeim er trú-
að fyrir miklum verðmætum.
Verulegur hluti af þjóða*-
auðnum liggur í þeirra hönd-
um. Það sjá menn þegar at-
hugað er framleiðslumagn
síðustu ára og þó enn frem-
ur þegar litið er til þess, hve
mikið af verðmætum, sem
ýmist gefa af sér lítinn arð
eða engan eru í höndum
bænda. Bændastéttin á því
að auka miklu við þau hundr
uð milljóna, sem ársfram-
leiðsla hennar nemur nú,
enda er örugglega að því
stefnt. En það má aldrei
gleymast að til þess að fara
vel og rétt með þessi verð-
mæti, sem íslenzka þjóðin á
líf sitt og lán undir, þurfa
bændur mikla raunhæfa Sér-
menntun og sérþekkingu
samfara atorku og trú-
mennsku í starfi.
Handbókin á að verða ís-
lenzkum bændum hjálp til
að rækja köllun sína og þess
vegna er hún fagnaðarefni
öllum þeim, sem unna fram-
förum og menningu þjóðar
sinnar. Ö+Z.
Gerist áskrifendur að
JJímanum
Áskriftarsími 2323;