Tíminn - 29.10.1950, Blaðsíða 8

„ERLEIVT YFIRLIT“ t ÐAG:
Konwnfileii ástamál
34. árg.
Reykjavík
29. október 1959.
241. blað.
Þar sem réttað er fiestu stóði á ísiandi:
Annríki réttardagsins
Daglöng glíma við á 2. þús-
nnd stóðhross í V atnsdalsrétt
Tih 3000 liross koma af f jaíli, en lielmiit<>-

iiriiin er skiliim fr;i á l?ið íii réttav
Þegar stóðið kemur aí fjallinu, gera menn sér dagamun.
Þannig er það í Vatnsdalnum, þar sem á hverju hausti eru
miklar stóðréttir, en Vatnsdalsrétt hefir að undanförnn
vertð mesta stóðrétt á íslandi. Blaðamaður írá Tímanum
fór í réttina i haust og lýsir hér með myndum og frásögn
því, sem fyr'r augun bar.
___ , . rækta hann búimt tii fram-
Þegar stóðið streymir nið- dráttar Þannig hefir mönn.
um tekizt að fleyta se; ytir
öröugasta hjallann. En bvtasti
má við því, að enn um skeið
l verði hrossaræktin og fol-
i aldakjötið verulegur þáttur i,
búafurðum Húnvetninga oj
Skavfirðinya.
Vatnsdalsrétt er eins og áð
, , , , , i ur et* saet talin stærsta sfóð-
fjaliann, foxnganga 1 byigj , rétt & f,Iandh Þan?aJS komu
um við stokkin en fólkið koma venjule til réttar
hetma í byggðinm hefii* orð-, 1200_1500 hross. og er þo
ið þess áskyn a, að stóðið er búi5 a5 skilja a leiðinni nið.
komið af fjallinu. Það er ha
tíðisdagur á morgun, því aö
ur heiðarnar ofan í dalinn
undan smalamönnum, eru
átökin sterkleg, en fimlega
stiklað yfir steina og urðir.
Áfram heldur hópurinn nið-
ur bakka Vatnsdalsár yfir (
bala og melabörð. Jörin titr
ar undan hófaslögunum á J
hinni hröðu ferð frá frelsi1
þá verður stóðréttin.
Þegar sauðféð brást,
komu hrossin í staðin
ur dalinn og nóttina áður en
réttað er, venjulega um
helming safnsins, sem
kemur af fjallinu niður í
Grímstungu daginn áður en
stóð.nu er réttað í Vatnsdals
rétt.
Hrossaræktin hefir á und
aníörnum árum hafið sig á
nýtt svið í Húnavatnssýslu.
Þar mun nú einna mest
hrossahald í einu héraði á
landinu. En hrossin í Hún-
vatnssýslu eru ekki ræktuð
til skrauts, og ekki til gam-
ans eins, þó að ánægjan sé frá einstckum
mikil, þegar folöldin koma Vatnsdal því
Skilið úr stóðinu
Þegar búið er að smala
heiðarnar og stóðið kemur
niður i Grímstungu er strax
byrjað að skilja úr stóra hópa
bæjum í
er hald-
ið áfram, eftir því
sem hægt er, meöan stóðið er
frísk og fjörgu með stæði-
legu stóði af fjallinu. Hún-
vetningar urðu nefnilega um! rekið niður bakka Vatndals-
skeíð að treysta á hrossarækt ár. Mörgum, sem ekki þeklcja
ina sér til lífsviðurværis að, til hrossa, kann að virðast
verulegu leyti. Það var þeg- 1 þaö einkennilegt, að hægt sé
ar mæðiveikin kom til sög-
unnar og sauðfjáræktin varð
næstum því að engu, miðað
við það sem áður var. í þeim
héruðum, þar sem ekki var
aðstaða til mjólkursölu, var
að skilja þannig úr flokknum
á öruggan og tiltölulega auð
veldan hátt stóra hópa af
hrossum, jafnvel heilar
; hjaröir frá einstökum bæj-
um, svo að ekki koma
þvi ekki um annað að ræða -nema 2 eða 3 hross til réttai
en taka þann bústofn, sem
heílbrigður var eftir, og
frá þeim bæjum.
En þetta er einkennilega
auðvelt fyrir glögga menn, or
góðir hestamenn þekkja
h.ossin sín Itngar leiðir að
0'T folöldin af ættaeinkenn-
rm þótrþeir sjái þau í fvrsta
sinn ómerkt í réttinni að
haustlar,,i. Auk þess halda oft
stórir hópar hrossa frá s'ma
bænum saman, þannig að ef
búið er að ríða á milli 03
lcoma einhverju út úr hópn-
um liður ekki á löngu. þar til
flsiri úr fjölskyldunni koma
hlaupandi.
Nóttina, sem hrossanna er
gætt áður en réttað er, er
unni, að því, eins og birta
leyfir, að skilja úr hrossin
frá bæjunum í heimasveit-
inni, ertda er sahnleikurinn
sá, að væri ekki skilitm úr
helmingurinn af stóðinu á
þenn fljótvirka hátt myndi
dagur endast til að rétta.
Sé3 fyrir endann á freis’nu.
Réttardaginn eru menn
árla á fótum, og vlð fyrstu
dagsskímu er orðið . mann-
margt við Vatnsdalsrétt. Á-
ríðandi er að taka daginn
snemma, því að ef folaldsmer
arnar standa of lengi í rétt-
inni, getur illa farið, auk
þess sem það er bæði sein-
legt og erfitt verk að rétta
stóðinu.
Venjulega er orðið albjart,
þegar hjcrðin er rekin heim
að réttinni. Og þá er nú
handagangur í öskjunni.
Hrysur og folöld láta hátt og
hneggja sig saman, meðan
stóðið brokkar heim að rétt-
inn’. Hneggið bergmálar frá
sléttri flötinni í morgunhél-
unni, en á stöku stað reynir
hópur að hlaupast á brott til
að bjarga frelsi sínu á síðustu
stundu, er ófrelsið nálgast.
En árvökul augu rekstrar-
manna vaka yfir hverri slíkri
hreyf!ngu í útjcðrum hjarðar
innar og sporléttir gæðingar
láta vel að stjórn, ef til elt ng
arleika kemur.
,B'ramhal<1 A 7
AUar myntUrnai* á þessari síðu voru teknar í stóöréttinni í
Vatnsdal í haust. Á efstu myndinni hér á ofan sést hvernig
I glöggur hestamaöur á réttarveggnum þekkir hrossin í rétt-
! iiini og segir hvert þau eiga að fara, Á næstu mynd mi
sjá menn vera að koma hrossum að rétíum dilkdyr-
i um og á neðstu myndinni er verið að töfludraga. Mynd-
| in til vinstri er tekin yfir almenningin og sést hvernig
menn fylgjast með því se*i gerist í réttinni ofan af réttar-
veggjunum. (Ljósmynd Guðni Þórðarson)