Tíminn - 07.01.1951, Page 5

5. blað.
TÍMINN. sunnuðaginn 7. janúar 1951.
r
ttmm
Sunnud. 7. jjan.
ERLENT YFIRLIT
Erfiðleikar báta-
útvegsins
Alþingi kemur saman til
fundar á ný á morgun. Helzta
verkefnið, sem fyrir því
liggur, er að tryggja áfram-
haldandi rekstur bátaútvegs-
ins. Þótt gengislækkunin hafi
mjög stutt að því að tryggja
rekstur bátaútvegsins, eins og
sjá má á því, að ella hefði
fiskverðið nú veriö 40—45
aurar, þarf þó meira tií, ef
bátaútgerðin á að vera arð-
vænleg. Veldur þessu m.a., að
verðlag sjávarafurða hefir
heldur lækkað, en verðlag að-
keyptra vara hækkað að sama
skapi. Afkomu bátaútvegsins
var og svo illa komið, þegar í
gengislækkunina var ráðist,
að gengislækkunin, sem ákveð
in var, var tæplega nægi-'
leg, ef hún átti að rétta hlut
hans til fulls. Ýmsir hagfræð
íngar, eins og t.d. Klemens
Tryggvason hagstofustjóri,
leiddu glögg rök að því um
það leyti, sem gengislækkun-
arlögin voru samþykkt, að
gengislækkunin myndi þurfa
að verða enn stórfelldari, ef
hún ætti að koma útgerðinni
á rekstrarhæfan grundvöll.
Þrátt fyrir það, þótt geng-
islækkunin reynist nú ónóg
til að tryggja hlut bátaút-
vegsins til fulls, hefir hún
samt komið honum að miklu
gagni. Hún kom í veg fyrir
stöðvun hans á s.l. ári og hún
gerir það að verkum, að nú
þarf að gera miklu minni við-
bótarráðstafanir en ella.
Hér skal ekki rætt um þær
ráðstafanir, sem ríkisstjórn
og Alþingi munu hafa í huga
að gera bátaútveginum til
stuðnings, enda munu tillög-
ur um það vart fullmótaðar
enn. Betra tækifæri gefst því
til að ræða þær, þegar þær
liggja fyrir. Að þessu sinni
verður aðeins bent á nokkur
grundvallaratriði, er umrædd
ar ráðstafanir verða að byggj
ast á.
Fyrsta atriðið er það, að
stuðningur sá, sem útvegin-
um verður veittur, komi raun-
verulega þeim að notum, er
eiga áð njóta hans, þ. e. báta-
útvegsmönnum og sjómönn-
um. Reyndin hefir viljað vera
sú, að ýmsir milliliðir (verzl-
anir, frystihús, smiðjur o.fl.)
færu helst til langt ofan í
vasa þessara aðila og tækju
til sín meginhluta þeirra upp
bóta, sem þeir hafa átt að fá.
Annað atriðið er það, að
útgerðin og fyrirtækin, sem
er starfrækt í sambandi við
hana (frystihús o. fl.), leggi
aukna áherzlu á hverskonar
sparnað í rekstri sínum. Það
er ekki með góðu móti hægt
að heimta aukin framlög til
útgerðarinnar, ef þessi fram-
lög fara svo að verulegu leyti
aftur í súginn vegna óhag-
kvæms reksturs. Af athug-
unum og skýrslum, sem gerð-
ar hafa verið á síðasta ári, er
það Ijóst, að rekstur margra
frystihúsa er mjög óhag-
kvæmur. Vafalaust á þetta
líka við um bátaútveginn. —
Forseti íslands viðhafði um-
mæli í nýársræðu sinni, er
Alþingi og ríkisstjórn mega
gjarnan hafa í huga. Þessi
ummæii voru á þá leið, að einn
útgerðarmaður græddi á út-
Brottfluttningar frá Bretlandi
Margir vilja hcldiir gcrast bændiir í fjar-
lægri hcimsálfu, cn að vcra þjúuar ann-
arra allt sitt llf
Eftir styrjöldina hefir margt
manna flutt burtu frá Englandi
og sezt að í öörum löndum, eink
um þó samveldislöndunum.
Þetta hefir verið mörgum brezk
um félagsfræðingum og stjórn-
málamönnum íhugunarefni, þar
sem atvinna hefir aldrei verið
meiri og jafnari í Bretlandi en
síðan styrjöldinni lauk, og kjör
verkamanna líka betri en áður
var. Þó eru það ekki sízt verka-
menn, er flytja burtu. Yfirleitt
er ekki talið, að hér sé neinni
ævintýralöngun til að dreifa,
eins og oft var áður, eða að ótti
við styrjöld eigi sinn þátt í
þessu.
Enn hafa þessir fólksflutn-
ingar ekki orðið svo miklir, að
stjórnarvöldin hafi talið ástæðu
til að taka í taumana. Margir
hagfræðingar halda því líka
fram, að Bretland geti ekki
sæmilega framfleytt öllu fleira
fólki en þar býr nú, og frá því
sjónarmiði sé ekkert við brott-
flutningana að athuga. Á það
er og bent, að það styrki brezku
áhrifin í samveldislöndunum,
að brezkir þegnar flytja þang-
að.
Þrátt fyrir þetta, eru brott-
flutningarnir íhugunarefni fé-
lagsfræðinga, því að þeir vilja
finna orsakir þess, hvers vegna
fólkið leitar í burtu. f grein, sem
birtist í danska blaðinu „Infor-
mation“ í haust og var eftir
fréttaritara þess í London, var
þetta mál nokkuð rætt og verður
efni hennar rakið í höfuðdrátt-
um hér á eftir:
Vaxandi útflytjendastraumur
Enskir félagsfræðingar glíma
nú mjög við þá spurningu hvers
vegna brezkir verkamenn flykkj
ast úr landi í sívaxandi mæli
meðan verkamannastjórn fer
með völd i Bretlandi og vinnur
að því að framkvæma stefnu
sósíalismans í landinu, en það
ætti að gera lífskjör verkalýðs-
ins betri. En hagfræðilegar stað
reyndir í málinu eru á þessa
leið:
Árið 1949 fóru rúmlega 200
þúsund manns úr landi til að
setjast að i samveldislöndunum.
Þar af fóru rösklega 80 þúsund-
ir til Ástralíu, en Ástralíumenn
þykjast vera of fáir og gera sér
mikið far um að fá menn til að
flytja til landsins, enda eru far-
gjöld lægri frá Englandi til
Ástralíu en annarra samveldis-
landa. Árið 1950 fluttust liðlega
63 þúsund manns frá Englandi
til Ástralíu. Það er lægri tala
en árið áður vegna þess, að
skipt var um reglur fyrir land-
vistarleyfum og Ástralíumenn
skiptu um ríkisstjórn. Allt bend-
ir þó til þess, að á þessu ári
verði útflytjendahópurinn til
' Ástralíu meiri en nokkru sinni
fyrr og stjórnarvöld Ástralíu
gera ráð fyrir sívaxandi inn-
flytjendafjölda frá Englandi
með hverju komandi ári um
| alllangt skeið.
Meirililuti útflytjenda fer upp
á eigin spýtur.
j Hvers vegna tekur allt þetta
fólk sig upp til þess að setjast
að í þessu fjarlæga landi, því að
fjarlægt er það jafnvel fyrir
Englendinga? Árið 1950 fengu
langflestir útflytjendanna styrk
frá ríkissjóði Ástraliu. Sérhver
brezkur ríkisborgari getur hve-
nær, sem honum sýnist keypt
sér farmiða til Ástralíu, tekið
föggur sínar saman og farið með
allar eigur sínar til nýja lands-
ins. Þegar innflytjandinn er
kominn til Ástralíu, verður
hann að sjá sér sjálfum fyrir
atvinnu, og það er engum vand-
kvæðum bundið. En hann verð-
ur lika að útvega sér húsaskjól
og það getur orðið torsótt.
Ástralskur ríkisfarmiði frá
enskri höfn til Sidney kostar
10 pund fyrir fullorðna og 5
pund fyrir unglinga 14 til 18
ára, en börn þurfa ekkert far-
gjald að borga.
Það eru í rauninni iðnlærðir
verkamenn, sem fá miklu mest
af þessum ríkisfarmiðum. En
það eru lika margar enskar skrif
stofustúlkur og hjúkrunarkon-
ur, sem fara úr landi.
Af þeim, sem fluttust út árin
1945—1948, voru það ekki nema
40%, sem fengu ríkisfarmiða,
en meðal þeirra, sem borguðu
ferðakostnað sinn sjálfir, var
mikill fjöldi verkamanna, sem
notuðu allt sparifé sitt í far-
gjaldið, svo að þeir þyrftu ekki
að bíða eftir því, að komast tii
fyrirheitna landsins.
Hver er orsök brottfaranna?
Merwin Jones heitir áhuga-
maður um félagsfræðileg efni,
sem kunnur er af skrifum sín-
um í Bretlandi. Hann hefir ný-
lega skrifað rækilega grein um
þessi efni í hið frjálslynda blað
„New Statesman and Nation".
Þar reynir hann að finna ástæð
ur fyrir þessum útflutningi.
Hann heldur því fram, að þeir
séu fáir, sem fari til þess, að
dvelja nokkur ár í Ástralíu og
koma síðan heim aftur. Það séu
heldur ekki margir, sem fari af
gerð sinni, þótt annar tapaði,
enda þótt aflamagn beggja
væri hið sama. Þetta stafar
einfaldlega af því, að sfr fyrr
nefndi hefir haft hagkvæm-
ari rekstur. Það er áreiðan-
lega ekki síður þörf á því,
að útgerðarmenn fái leið-
beiningu um rekstur sinn, þar
sem stuðst er við reynslu hag-
sýnustu útgerðarmannanna,
en að gefa út handbók
fyrir bændur.
Þriðja atriðið er svo það,
að brýnt sé til hins ýtrasta
fyrir öllum þeim, sem að út-
gerðinni vinna á einn eða
annan veg, að kappkosta
sem mesta vöruvöndun. Ef
vöruvöndunin bregst, koma
engar gengislækkanir, upp-
bætur eða styrkir aö gagni
fyrir útgerðina. Hún verður
þá eilífur hallarekstur.
Það er víst, að almenning-
ur mun áreiðanlega sætta sig
betur við auknar byrðar til
viðreisnar útgerðinni, ef kapp
kostað verður að fullnægja
framangreindum skilyrðum.
Þeim mun meiri áherzla, sem
á það verður lögð, að full-
nægja þessum skilyfðum,
þeim mun betur munu menn
taka þeim ráðstöfunum, sem
gerðar verða útgerðinni til
stuðnings. Slikar ráðstafanir
eru að sönnu þjóðarnauðsyn,
því að starfi útgerðin ekki,
fellur flestur annar atvinnu-
rekstur í rúst. Til þess hins-
vegar að slíkar ráðstafanir
mæti nægilegum skilningi og
samúð, þarf útgerðin að sýna,
að hún gæti hagsýni og hófs
í rekstri sínum, og valdhafarn
ir verða að tryggjn það, að
aðstoð við útgerðina komi
Taunverulega sjómönnum og
bátaútvegsmönnum að gagni,
en auki ekki gróða millilið-
anna. Þessum sj ónarmiðum
mega valdamenn þjóðarinn-
ar ekki gleyma, er þingið tek-
ur enn einu sinni að fjalla um
vandamál útvegsins.
ATTLEE
ævintýraþrá eða aí þvi að þeir
fella sig ekki við venjulegar borg
aralegar lífsvenjur eftir styrj-
öldina. Merwin heldur, aö lang
oftast flytji fólk til Ástralíu
vegna þess, að það vilji fara frá
Englandi. Og þá er ástæða til
að spyrja hvers vegna meira en
hundrað þúsund manns vildu
yfirgefa land sitt árið 1950, þó
að þar væri nóg atvinna, félags
legt öryggi og aðstoð eins og bezt
þekkist og endurreisnin eftir,
stríðið er komin mjög vel á veg.
Þetta viðfangsefni verður því
merkilegra, þar sem enginn
nefnir ótta við kjarnorkustríð,1
sem ástæðu þess að hann flytur
úr landi og meginhluti útflytj-
endanna er auk þess jafnaðar-
menn. Og þeir flytja nú til lands,
þar sem íhaldsmenn eru við
völd.
Launin eru að vísu hærri fyrir
flesta iðnlærða starfsmenn í
Ástraliu en Englandi, en það er
líka dýrara að lifa í Ástralíu
að sama skapi.
Mönnum leiðast
tiibreytingarlaus störf.
Merwyn Jones er kominn að
þeirri niðiírstöðu, að einmitt
fasta atvinnan i Englandi sé
orsök þess, hve margir flytja
úr landi. Föstu atvinnunni fylg-
ir það, að tækifærin til að
skipta um starf eru fá. Þaöjer
(Framhald á 6. síðu.)
Raddir nábúanna
í forustugrein Mbl. í gær er
rætt um gengislækkunina.
Þár segir m. a.:
„Hitt þykir ástæða til að
vekja athygli á, að ýmsar þær
afleiðingar af gengislækkun-
inni, sem koma illa við menn,
eru sízt þeim að kenna, er
stóðu að setningu laganna um
gengisfellinguna. Þetta stafar
einfaldlega af því, að löggjöf-
in var prðin óumflýjanleg
nauðsyn, annars vegar viður-
kenning á þeirri lækkun krón-
unnar, sem átt hafði sér stað
og var fram komin, og hins
vegar ráðstöfun til þess að
koma í veg fyrir algera stöðv-
un atvinnulífsins og ríkisgjald
þrot í framhaldi af því.
Hvernig halda menn, að það
hefði tekizt að leysa togara-
verkfallið, ef gengi krónunnar
hefði verið óbreytt, fengist 26
krónur fyrir pundið, eins og
áður var, í staðinn fyrir 46
krónur nú. Karfaveiðarnar,
sem stundaðar voru á s. 1. ári,
og gáfu þjóðinni milljónatugi
í gjaldeyristekjur, sjómönnum
og landverkafólki gífurlega at-
vinnu, hefðu aldrei komið til
sögunnar með hinu gamla
gengi krónunnar. Sama er að
segja um síldarsöltunina hér
við Faxaflóa á s. 1. hausti, og
mætti halda svo lengi áfram.
Ef einhverja er að saka um
gengisfellinguna, þá bera þeir
ábyrgðina fyrst og fremst, sem
mesta sök eiga á vaxandi dýr-
tíð undanfarinna ára, vaxandi
verðbólgu á öllum sviöum, sem
að sjálfsögðu gerði kaupmátt
krónunnar stöðugt minni".
Þetta er allt rétt hjá Mbl.,
en hins vegar víkur blaðið
nokkuð mikið af vegi sann-
leikans, þegar það telur Sjálf
stæðisflokkinn ekki eiga þátt
i þeim orsökum, er gerðu geng
islækkunina óumfiýjanlega.
Enska knattspyrnan
Veöur var mjög óhagstætt,
þegar 26. umferð fór fram og
varð að fresta 17 kappleikj-
um, þar af 5 í 1. deild, en hinir
[ 6 leikirnir í 1. deild fóru
; þannig:
j Derby — Stoke 1:1
; Fullham — Sunderland 1:1
IjMiddlesbro — Burnley 3:3
; Wednesday — Arsenal 0:2
i Tottenham — Charlton 1:0
, West Brom. — Everton 0:1
Tottenham er nú í efsta
sæti með jafn mörg stig og
Middlesbro, en ívið betri
markatölu 1,8 á móti 1,79 hjá
Middlesbro. Arsenal tókst nú
loks að vinna leik og sýndi
liðið mikla yfirburði yfir Shef
field W. Sunderland og Ever-
ton hafa staðið sig mjög vel
að undanförnu (hlotið 7 stig í
4 leikjum) og eru nú komin
af hættusvæðinu.
í 2. deild var 4 leikjum frest
að, en úrslit annara leikja
urðu þessi:
Birmingham—Notts County 1:4
Brentford — West Ham 1:1
Cardiff — Preston 0:2
Coventry — Bury 5:2
Southamton — Luton 1:1
Keppnin er mjög skemmti-
leg í 2. deild og úrslit óviss.
Coventry og Preston eru enn í
efstu sætunum og miðfram-
herjinn hjá Coventry, Chis-
holm, hefir sýnt mjög góða
leiki að undanförnu. Þá hefic
liðið keypt nýjan bakvcrð,
Springthorpe, frá Wolves. Car
diff tapaði nú í fyrsta skipti
heima, en er samt í 6. sætl
Keppnin er mjög hörð í 3.
deild og kapphlaupið um að
komast upp er byrjað fyrir al-
vöru. í syðri deildinni er Nott
ingham Forrest efst með
betri markatölu en Norwich,
sem hefir leikið 21 leik án
taps. í nyrðri deildinni er
Rotherham efst, en það er lið-
ið, sem undanfarin þrjú ár
hefir staðið mjög nærri því,
að komast upp i 2. deild og
ef til viil rætist draumur
þeirra nú.
Staðan er nú þannig í 1.
og 2. deild:
1. deild:
Tottenham 25 15 6 4 56-30 36
Middlesbro 25 14 8 3 61-34 36
Arsenal 26 14 5 7 51-29 33
Wolves 24 13 5 6 51-30 31
Newcastle 24 12 7 5 43-34 31
Burnley 25 9 10 6 33-26 28
Bolton 24 12 3 9 42-38 27
Stoke 26 8 11 7 30-32 27
Blackpool 25 10 6 9 46-37 26
Derby 25 10 6 9 49-43 26
Manch. U. 25 10 6 9 33-29 26
Fullham 26 8 8 10 32-42 24
Portsm. 24 8 7 9 40-45 23
Liverpool 24 8 7 9 32-37 23
Sunderl. 25 7 8 10 39-49 22
Everton 26 8 5 13 36-54 21
West Brom.26 7 6 13 33-33 20
Aston Villa 25 4 10 11 37-44 18
Charlton 25 6 6 13 37-60 18
Huddersf. 25 7 4 14 36-62 18
Chelsea 23 7 3 13 29-35 17
Wednesday 25 6 5-14 36-54 17
2. deild:
Coventry 26 14 4 8 55-32 32
Preston 26 14 4 8 51-32 32
Manch. C. 23 12 6 5 52-36 30
Southamp. 25 12 6 7 36-39 30
Birmingh. 26 12 5 9 41-36 29
Blackburn 25 12 5 8 40-38 29
Cardiff 25, 9 10 6 32-27 28
Doncaster 24 9 9 6 35-35 27
West Ham 25 11 6 9 40-41 27
Barnsley 25 10 6 9 51-33 26
Sheffield U.24 9 7 8 44-36 25
Notts C. 25 9 7 9 36-32 25
Leicester 25 9 7 9 38-34 25
Hull 25 8 9 8 42-38 25
Leeds 24 9 6 9 36-34 24
Brentford 25 8 5 12 33-50 21
Chesterf. 25 5 10 11 26-39 20
ÍQ. P. R. 24 8 4 12 38-52 20
j Luton 25 5 8 12 28-39 18
j Bury 24 7 4 13 32-46 18
j Swansea 24 8 2 14 32-50 18
. Grimsby 25 4 9 12 39-58 17
1 H. S.