Tíminn - 12.05.1951, Blaðsíða 4

4.
TÍMINN, laugardaginn 12. maí 1951.
104. blað.
Gunnlaugur á Kiðjabergi
Gunnlaugur Jón Halldór
Þorsteinsson hreppstjóri í
Kiðjabergi var fæddur 15.
maí 1851 á Ketilsstöðum á
Völlum. For.: Þorsteinn Jóns-
son sýslumaður og kansellíráð
f. 15. okt. 1814, d. 9. marz
1893 og kona hans Ingibjörg
Elísabet f. 4. 7., 1830, d. 2.
1893 Gunnlaugsdóttir dóm-
kirkjuprests í Reykjavík f. 9.
5. 1786, d. 2.5. 1835, Oddsson-
ar bónda í Geldingaholti í
Skagafirði, bóndi í Kiðja-
bergi um 50 ár, hreppstjóri í
Grímsnesíhreppi 1893—1'934.
Sýslunefndarmaður um 20 ár,
Dbrm. 1907 og Riddari ísl. laugur Þorsteinsson hrepp-
Fálkaoröunnar 1933. D. 3. 5.'stjóri Soffía Sk,jladóttirt
1936 á Kiðjabergi, kv. 1886
Soffíu f. 29. 12. 1865 Skúla-
dóttir prófasts á Breiðaból-
stað í Fljótshlíð, hins fræga
þj óðsagnahöf undar.
Aldarminning eftir Böðvar Magmisson á
Laujfarvatni
til grafar. En það er ekkert
nýtt, að þeir, sem fyrstir
brjóta ísinn að nýjum fram-
faratækjum, uppskeri ekki
mikið sjálfir. En lofsvert er
þó brautryðjandastarfið engu
síður fyrir það, því síðar
koma aðrir í staðinn með
meiri kunnáttu og geta þá
siglt fram hjá þeim skerj-
um, sem brautryðjendurnir
strönduðu á. Það veit ég, að
Gunnlaugi sveið, þegar þetta
uppáhaldsfyrirtæki, sem hann
hafði lagt vit sitt og fé í,
varð að hætta starfi. En með
sinni alkunnu stillingu bar
hann það eins og vant var, vel.
Kiðjabergshjónin, Gunn-
á gamalsaldri.
„Þau báru saman byrði
langrar ævi,
í blíðu og stríðu, það var
þeim við hæfi".
Sveitarhöfðingi.
Ég kom ekki í hinn forna
Grímsneshrepp fyrr en með
föður mínum, þegar hann
flutti að Laugarvatnl 1888,
en Laugardalshreppur og
Grímsneshreppur
hreppur þar til þeim
skipt 1906 í 2 hreppa. Þótt
gott væri mannval í Gríms-
neshr. á bernskuárum mínum,.fá hann til þess, að taka þau
á Þorkeli Iað sér> vissu og það vel, að
Gunnlaugur var framúr-
skarandi vinsæll og mikils
virtur í sveit sinni, svo að
helzt mátti segja, að hver
vóru einn mai®ur vildi sitía °S standa
var|sem hann vildi. Kjósa hann
' til allra vandasamra starfa
ef þess var nokkur kostur, að
bar þó langmest
Jónssyni Kerm á Ormsstöð-
um og Gunnlaugi í Kiðja-
bergi. Var faðir minn í
hreppsnefnd með þeim og lét
mikið af vitsmunum þeirra
beggja og tillögum, en Þor-
kels naut ekki lengi við eftir
að ég man eftir, þvi hann dó
í kaupstaðarferð 1893. Hafði
hann þá verið hreppstj. og
sýslunefndarmaður lengi og
að sjálfsögðu í hreppsnefnd.
Eftir hið sviplega fráfall
hans, tók Gunnlaugur í
Kiðjabergi við flestum þeim
störfum, sem hann hafði haft
Þór þögli leggur inn lítið á- læknis við handlækningadeild
Landspítalans, sem virðist ver
hverju góðu málefni var bezt
borgið í hans höndum. En hitt
var ekki ósjaldan, að hann
vildi draga sig í hlé og ýta á
aðra til ýmsra starfa. Hafði
hann þá til að segja í spaugi
„gerðu þetta sjálfur, þú
kannt að tala og þykir gaman
að því, en ég skal styðja þig
fyrir því“. Hinn taldi hann
aldrei þurfa neitt að segja, til
að koma . sínum málefnum
fram. — En væri málefnið
gott, sem barist var fyrir, var
engu síður gott að hafa Gunn
laug að baki, þótt hann hefði
á hendi. Þótti þetta svo sjálf skorast undan að vera fyrst-
ur. Kom fyrir, að manni gat
þótt nóg um þessa hlédrægni
sagt, að þar gat ekki verið
um neinn annan að taka,
vegna yfirburða hans. Hann ] lians> þegar maður var sann-
var langbezt menntaður afifæröur um> að honum ein-
öllum bændum sveitarinnar. um var 4 trúandi fyrir að
Hafði verið mörg ár skrifari koma málinu í höfn. Hann
föður síns og því allra manna
kunnugastur öllum sveitar-
störfum. Ágætur reiknings-
maður, og lista-skrifari, svo
að af bar. Finnst mér enn,
sem þessar línur skrifa, að ég
hafi aldrei séð eins fagra rit-
hönd hjá nokkrum manni,
hvað þá fegri en rithönd
hans. Kenndi hann fjölda
unglinga að skrifa og reikna
Eru áhrif hans enn og verða
lengi greinileg á rithöndum
fólks í þessum sveitum, því
allir vildu stæla rithönd hans
sem mest, þótt engum tækist
það að fullu. — Þetta vildi
hann þó sjálfur ekki kann-
ast við. En það var fleira,sem
gerði Gunnlaug sjálfkjörinn
sveitarhöfðingja þá strax, og
átti þó betur eftir að sýna
sig síðar. Reglusemi hans,
prúðmennska, lipurð og hóg-
værð við hvern sem var, bar
hann alltaf með sér hvar sem
hann var og fór. Þessi með
sköpuðu einkenni hans fylgdu
honum alla ævi til dauðadags.
Og gerðu sitt til að afla hon
um vina, sem sjaldnast
vildu rjúfa vináttu við hann,
enda hann sjálfur allra
manna trygglyndastur og vin
fastastur. Um þessa stóru
kosti hans get ég sjálfur bor-
ið eftir allt að 50 ára kynn-
ingu við hann og áttum við
þó allmikið saman að skipta
í sveitar- og sýslumálum um
34 ára tímabil.
var gjörsneyddur þvi að vilja
ýta sjálfum sér fram. En
hann var líka öldungis ólík-
ur þeim mörgu mönnum,sem
til einskis eru nýtir, ef þeir
eiga ekki frumkvæðið að mál
efninu sjálfir, eða eru ekki
fyrstir í flokki. Gunnlaugur
gat stutt hvert gott og þarft
mál í félagi við aðra, þótt
hann vildi ekki teljast fyrsti
maður. Þarna kom fram hans
mikli drengskapur.
En eins og að líkum lætur
með jafn færan mann og
glöggan, komst hann ekki
undan ótal störfum og mál-
um, sem hlóðust á hann, fyr-
ir utan hin sjálfsögðu hrepps-
mál. Má þar til nefna, að
hann var einn af fyrstu bænd
um hér í Árnessýslu, að
stofna kaupfélag og var í
stjórn þess. Einnig var hann
einn af stofnen’dum klæða-
verksmiðjunnar Reykjafoss í
Ölfusi, og var í stjórn hennar.
Var þetta líklega fyrsta ullar-
verksmiðjan hér á landi. Var
það óefað vankunnáttu þeirra
sem fyrir verksmiðjunni
stóðu, að þetta þarfa fyrir-
tæki varð að hætta eftir nokk
ur ár og flytjast til Reykja
víkur, eins og svo margt ann
að úr sveitinni. Þetta sýnir
stórhug Gunnlaugs og bjart
sýni. Mun hann hafa lagt
allmikið fé í þetta fyrirtæki
í byrjun, og hafa sennilegal Var
ekki öll kurl komið þar aftur 1
Sogsbrúarmálið.
Upp úr aldamótunum fóru
Grímsnesingar að berjast fyr
ir því, að brú yrði byggð á
„Sogið“ hjá Alviðru og vegur
lagður upp Grímsnes áleiðis
austur í Biskupstungur. Höfðu
þá verið brúaðar Ölfusá og
Þjórsá fyrir stuttu og sýnt
öllum almenningi, hve þær
voru þarfar samgöngubót. En
Grímsnesingar inniluktir
vatnsföllum á 3 vegu: Brúar-
á að austan, Hvitá að sunnan
og Soginu að vestan. Var
þeim því knýjandi nauðsyn á,
að fá brú yfir Sogið. En
Grímsneshreppur var þá stór
og taldi sá hlutinn, sem síðar
varð í -Laugardalshreppi.ekki
sjá, að brúin væri þeim nauð-
synleg, og vildu ekki leggja
fé til hennar. Höfðu og öll
viðskipti við Reykjavík í þá
daga. Töldu og víst, að hætt
yrði sem og' varð, að gera veg
frá Þingvöllum austur í
Laugardal, sem er um 24 km.
styttri en leiðin yfir Sogið og
Hellisheiði. Um þetta mál
urðu allhörð átök bæði inn-
an Grímsneshrepps og í sýslu
nefnd, sem stóð í nokkur ár,
þar til því lauk með skiptum
Grímsneshrepps í tvo hreppa
og Sogsbrúin var byggð 1905.
Að sjálfsögðu var Gunnlaug-
ur fremstur í flokki ásamt
Magnúsi Jónssyni í Klaust-
urhólum, að berjast fyrir, að
fá brúna á Sogið og koma
þvi verki í framkvæmd. Var
þetta stærsta og þarfasta
mál fyrir Grímsneshrepp,
sem enn hefir þar verið unn-
ið og hlutu þeir Magnús ó-
skorað þakklæti fyrir hjá
sveitungum sínum. Aftur á
móti fylgdi ég að málum af
minni litlu getu séra Stefáni
Stephensen, sem nú var flutt
ur upp í Laugardal frá Mos-
felli, og barðist allhart á
móti brúnni. Og vildi fá á-
fram Þingvallaveginn. Var
allmikill hiti í þessu máli, og
ekki allt sem sanngjarnast
vegið á báðar hendur. En
leikslokin urðu þau, að brúin
kom á Sogið en Laugdælingar
fengu skipaðan annan hrepp
stjóra við hlið Gunnlaugs
1903 og síðar hreppaskipti
1906. Gengu þau skipti fram
í fullum vinskap og sann
girni. Átti Gunnlaugur þar
langmestan og beztan þátt-
inn i að svo rættist vinsam-
lega úr þeim málum öllum.
Það var engum öðrum en
honum fært að ráða þeim mál
um þá, svo friðsællega til
lykta í þeim hita, sem þá var.
En þar sem oftar, kom fram
sáttfýsi hans og sanngirni,
sem öllum varð síðar til góðs.
hann og vinur allra
(Franhald á 5. síðu)
varp í tilefni af skipun í pró-
fessorsembætti í handlækning-
um við háskólann, en því em-
bætti fylgir forstaða handlækn
ingardeildar Landspítalans. Bréf
hans er svo:
„Ég sé í Alþýðublaiðnu í dag,
að skipaður hefir verið prófessor
ingadeildar Landspítalans. Bréf
við handlækningadeild Land-
spítalans og hefir Snorri. lækn-
ir Hallgrímsson orðið fyrir val-
inu. En umsækjendur fnunu
hafa verið fjórir.
Alþýðublaðið telur upp um-
sækjendurna með nafni og seg-
ir þar Guðmud Karl lækni á
Akureyri Jónsson, en, hann er
Pétursson, eins og blaðið ætti
að vita, það að orðstír hans sem
læknis er landskunnur.
ærið starf, muni valda þvl>
að
Án þess að deila á veitingu
þessa virðulega embættis, eða
gera upp á milli hæfni umsækj-
endanna, mun engum hafa dul
izt, að Guðmundur Karl var
engu síður fallinn til embættis-
ins en sá er hlaut það, vegna
þekkingar og reynslu og afreka,
einkum á sviði skurðlækninga.
Þó er eitt í þessu máli: Eins og
kunnugt er, hefir Snorri Hall-
grímsson helgað sig sérgrein í
læknisaðgerðum, á leiðum og
nokkuð almerinum kvilla, og var
ið doktorsritgerð um það efni.
Hann mun og vera eini læknir
landsins, sem hefir sérþekkingu
og þjálfun í slíkum læknisað-
gerðum. Mér er það ekki ugg-
laust, að starf hans sem pró-
fessors við háskólann og yfir-
hann geti ekki sinnt læknisað-
gerðum til fullnustu og eins og
áður í þessari sérgrein, og e
þá illa farið. En ef til vill teksv
honum þetta, og er aðeins
þetta bent, því að Snorri Hai
grímsson á nóga starfsorku og
starfsvilja, eins og hann het
áður sýnt.
Ég veit ekki hvort Guðmund
ur Karl læknir harmar Þa
sérstaklega, að hann hlaut ek
þessa virðingarstöðu, né hvo
hann hefir gert því skóna a
hreppa hana, og hafi þalU1.7
orðið fyrir vonbrigðum. En hi
veit ég, að Akureyrarbúar ser-
staklega, svo og Norðlending
yfirleitt og margir aðrir. mum
vera svo eigingjarnir að íag*'
þessum úrslitum og eiga v
þess, enn um skeið, að mega h
við læknishendur Guðmundar
Karls Péturssonar. Og undir Þao
tek ég með þeim “
Nú er jörðin að byrja
grænka og hér í Reykjavík o
víða um land. Þó að ekki ha
verið neinir hitar má kalla a
vorveðráttan hafi verið s8elU.
leg síðustu vikurnar og voryrkr
an fer nú í hönd. Það er
seinna lagi, en við vonum hi
bezta, en heitum því jáfnfram >
að búa þannig, að við Þ°lu g
misæri og óáran betur en ve _
hefir. Um það ættu allir
geta sameinast.
Starkaður ganih-
f Saiiðárkrókskirkju 29. aprfl 1951
(Framhald af 3. síðu.)
Pál Isólfsson og Allsherjar
drottinn, eftir Cesar Frank.
Annar þáttur var helgaður
minningu tónskáldsins Lud-
vig von Beethovens.
Þennan þátt annaðist söng
stjórinn Eyþór Stefánsson og
dóttir hans Guðrún, ellefu
ára. Flutti Eyþór erindi um
Beethoven en inn í það var
fléttað músik, sem Guðrún
litla annaðist, hún lék á
píanó.
Þriðji þátturinn var Sálu-
messa (Requiem) eftir Jos-
ephson, flutt af karlakvart-
ett, þeim Svavari Þorvalds-
syni, Þorvaldi Þorvaldssyni,
Pétri Helgasyni og Sigurði P.
Jónssyni.
Fjórði og síðasti þátturinn
voru vorlög:
Ljúfar, Ijósar nætur, eftir
Jón Laxdal, Þú komst i hlað-
ið, þýzkt þjóðlag, og Barca
rolle, eftir Offenbach.
Einsöngvarar kórsins voru
þeir Svavar Þorvaldsson ten
or og Sigurður P. Jónsson,
bassi. Frú Sigríöur Auðuns
aðstoðaði kórinn með undir-
leik sínum, ýmist á orgel eða
píanó og leysti hún það hlut-
verk lofsamlega.
Hér verður ekki dæmt um
þessa hljómleika Kirkjukórs
Sauðárkróks, til þess skortir
þekkingu og kunnáttu. En
varla mun ofmælt, að þar
hafi flest verið af hendi leyst
með -mikilli prýði, til sóma
fyrir alla, sem þar eiga hlut
að máli.
Annar þáttur þessara hljóm
leika, var ánægjuleg ný-
breytni hér. Söngstjórinn,
Eyþór Stefánsson tónskáld,
fræddi okkur þar á sinn lát-
lausa og virðulega hátt um
æfi Ludvig von Beethovens.
Hann leiddi okkur aftur í tím
ef
að
í
tónlistar.
Við verðum
að
vera ÞjJ
minnug, að við höfum
um að gegna við þetta
Það er skylda okkar vi®
an menningarhóp, sem KJ j9
kór Sauðárkróks er, að stý ^
hann til aukinnar starfa
bætt skilyrði, hlúa að.
um á allan hátt, sem
um <x tuiau w Z7Z i ver*1’
um, og syna þannig J
að við metum einil.verSriega
starf og þann menninga^ vjð
tiú11
sunnU'
ann, langt suður í álfú, ali
leið að fótskör hins mikja
meistara. Brá hann upp £VJP
myndum úr lífi og stríði to
skáldsins, en lítil, prúð stúlka>
ellefu ára gömul dóttir Eý'
pórs sat við píanóið og f1^1'
aði inn í frásögn föður síu
Sonötu í G-dur, Op. 49, Al-
bumblatt fiir Else og Adagd
úr Tunglskinssónötunni eJ "
ir Beethoven.
Það er háttur okkar margr ^
að vera seinir til að viður
kenna unnin störf í þágu Þe ^
samfélags, þar sem við ®
um þátttakendur. Enda Þö
við viðurkennum nauðsVtí
þess að menn og störf s
gagnrýnd af sanngirni.
það heilög skylda okkar
viðurkenna og þakka Þel ^
einstaklingum, sem leggl^
sig mikið erfiði og fyrirho *
í þeim tilgangi, að gleðja n
ungann og gefa honum
færi á því að skyggnast 1
dásemdarheima söngs
áhuga, sem liggur á
hljómleika þá, sem við
í Sauðárkrókskirkju
dagskvöldið 29. april ' g£r-
Hafi Kirkjukór fyrir
króks beztu Þa^.^g.gtjór-
hljómleikana, hafi fu° dóttir
inn og Guðrún lif fyrir
hans heiður og Þ° j.,essari
þeirra hugljúfa þátt
ánægjulegu kvöldstu