Tíminn - 25.05.1951, Síða 3

113. blað.
TÍMINN, föstudaginn 25. maí 1951.
3.
VETTVANGUR ÆSKUNNAR
málgagR Sambands un«'ra Framsóknarmanna — Ritstjóri: Sveinn Skorri Hösknldsson
|lllimMMHMIIMIMMMIIIIIIIIMIMIIIMMIIIIIIItMMMMMM*IIIIIIIIMMIMMIIUIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIMMMMMIIIIIMIIIIMMMMMIMMMIMIMMIIMIMIMIMIIIIMIMIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIMIMIIIIIII<IWMMIIIMMI|ll
KMIMMIIMIMMIIIMIIMMMmMMMMIIMIMIIMMMIIMIIIHMIHMHIIIIHIMMIMIIIIMHIIIMmHI
*
NÓTTLAUS VORALDARVERÖLD
Rabbað við ungan, eyfirzkan bónda, Baldur Halldórsson í Hvammi
Nú er norræna sundkeppn-
in hafin. Sjaldan mun öllu
heilbrigðari íþróttakeppni
hafa verið komið á.
íþróttir í sjálfu sér geta eng
um verið skaðsamlegar og
mörgum til gagns og gleði, en
í augum flestra venjulegra
borgara er hin smásmugulega
sekúndumennska heldur óvit-
ræn. Og þegar íþróttahyggjan
er komin á það stig, að ein-
ungis er mænt á met og milli-
metrabrot, er of langt gengið
og slíkt skaðlegt viðkomandi
einstaklingi bæði andlega og
líkamlega.
Þessi sundkeppni ber engin
slík metaæðismerki, og er það
vonandi, að sem flestir, ungir
og gamlir, taki þátt í henni.
Sund er ekki aðeins holl
og göfug íþrótt, sem allir ættu
að leggja stund á sér til auk-
innar heilbrigði, heldur er það
einnig lífsnauðsynlegt öllum
þeim, sem við vötn og sjó
glíma.
Það er metnaðarmál okkar
Islendinga, að allir þegnar
þjóðfélagsins kunni sund, svo
að þeir geti ekki aðeins synt
200 metra í volgri laug, heldur
að þeir séu ekki ósjálfbjarga,
ef þeir lenda í vatnsháska.
Bráðlega munu Ingi R. og
taglhnýtingar leggja upp á
heimsfriðarþing lýðræðissinn
aðrar æsku í Berlín.
Það getur varla hugsazt, að
vesalings kommabörnln geti
fundið tvö orð öllu meira í
mótsögn við tilgang sinn og
niðurrifsstefnu en friðarþing
og lýðræðissinni.
Þeir kalla sig lýðræðissinna,
menn, sem hafa það að höfuð
markmiði að kollvarpa því og
koma á flokkseinræði, kúgun
og ofbeldi.
AIls staðar, þar sem komm
únistum hefir tekizt að ná
völdum, hafa þeir fangelsað,
drepið og myrt andstæðinga
sína. Kommúnistar geta hald
ið þing og rekið áróður, en
þeir munu aldrei læra að virða
mannréttindi og lýðræði.
Þá heitir samkundan friðar
þing, og hefir sú nafngift ekki
tekizt verr.
Móðurríki kommúnista,
Rússland, ógnar heimsfriðn-
um, það hefir lagt undir sig
og kúgar mikinn hluta Mið-
og Austur-Evr,ópu og Rússar
efla kommúnistiska ofbeldis-
flokka í Austur-Asíu. AIIs stað
ar er sagan sú sama, einræði
og kúgun.
Einhver bezta skemmtun,
sem hugsazt getur, er ferða-
lög. Það er gaman að ferðast í
góðu veðri með glöðum félög-
um. Og ferðalög eru menning
arlegar skemmtanir. Mönnum
eykst víðsýni, þeir stækka sjón
deildarhring sinn. Þeir kynn
ast mönnum og málefnum.
Viðhorf þeirra til lifsins breyt
ast með breyttum aðstæðum,
þeir læra að líta á lífið frá
fleiri hliðum.
Sólin bræddi fannirnar úr — Jú, segir Baldur, hann
Vaðlaheiðinni og létt sunn- var frámunalega langur og
angolan gáraði Pollinn og strangur. Mjólkurflutningarn
sópaði rykinu eftir götum ir voru oft erfiðir, en við urð-
Akureyrar, þegar mér datt í um að flytja mjólkina á hverj
hug að skreppa fram í fjörð- um einasta degi til Akureyr-
inn og hitta Baldur, bónda ar um tveggja mánaða skeið.
Halldórsson í Hvammi. . Við urðum að fara daglega,
Ég þekkti Baldur af afspurn því að mjólkurbrúsar hafa
og fékk þvi Pál bróður hans, ekki fengizt, svo að hægt væri
skrifstofumann hjá KEA, til að draga mjólkina saman í
að skreppa með mér. tvo daga. En nú eru þeir
Kríurnar virtust i sunnu- komnir á frílista, svo að sá
dagsskapi í Hólmanum og vandi ætti að vera leystur.
fram fjörðinh var sem breið- j við fluttum á hestsleðum
an flóa að sjá, þar sem Eyja-|0g vorum venjulega hálfan
fjarðará leið mórauð af vor-,þriðja tíma í ferðinni. En ég
leysingu í máttugri ró til sjáv
ar, um leið og hún veitti
vatni í sævarengi Eyfirðinga.
Innan stundar vorum við
komnir fram að Hvammi og
löbbuðum upp brekkuna upp
að bænum. Nýtt, fannhvítt
steinhús reis uppi á brekkunni
og til hliðar annað eldra,
gamli bærinn, þar sem bróðir
Baldurs býr. Fjós og hlöður
voru baka til og fjárhús
lengra uppi á túninu.
Græn stráin gægðust upp
úr moldinni, og ærnar litu
j rólega til okkar, meðan lömb-
j in þutu um hólana í ærsla-
fengnum leik eða létu sólina
verma þyrilhrokkinn belginn.
man eftir því, að 1936 var ég
einu sinni fjóra tíma á leið-
inni frá Akureyri hingað suð
ur.
Versta veðrið á vetrinum
var á suðvestan einu sinni. —
Það stóð í eitthvað þrjá
klukkutíma. Þá sleit hér víða
úr heyjum, en þó urðu ekki
teljandi skaðar.
Menn hafa yfirleitt haft
nægilegt fóður hér?
— Já, yfirleitt alveg nægi-
legt, nema einstaka menn.
Þó var töluvert selt af heyi í
fyrrahaust, sérstaklega fram-
an úr Saurbæjarhreppnum.
Það var einkum selt austur í
Gamall, feitur, svartur Þingeyjarsýslu.
hundur vaknaði af sunnudags I Talið hneigðist nú brátt að
,blundinum og kom á móti öðru.
■ okkur í tignarlegum virðu-| Hvenær hófstu búskap,
I leika, hann steig þungt og Baldur?
festulega til jarðar og horfðij _ Ég byrjaði að búa 1948.
á okkur góðlátlega fyrirlitleg- Húsið var byggt 1948, og flutt
, ur, eins og hann teldi fyrir í það snemmsumars 1949. Við
neðan virðingu sína að gelta. búum hér þrír bræðurnir; ég,
Við drápum á dyr, og kona Guðlaugur og Snorri. Við höf
Baldurs, Jóna Sæmundsdótt- Um nána samvinnu um bú-
ir, bauð okkur elskulega að gkapinn. Öll útivinna og
, ganga inn og leiddi okkur til skepnuhirðing er unnin í sam
stofu. Baldur hafði lagt sig, 'vinnu. Og við leggjum alla
en hann hafði vakað fram til mjólkina inn á eitt númer.
hllffimm um nóttina yfir
kú. Nýtt og föngulegt kýrefni
svaf nú úti í fjósi. En við vor
Hafið þið aðallega kúabú?
— Já, við eigum 22 mjólk-
um varla setztir, þegar hann f,di kýr’°g kvígar’ sam7
, . . tals eru 30 hofuð. En naut
kom inn, léttur í spori og
heilsaði okkur hjartanlega.
Brátt voru samræðurnar í
fullum gangi og bar margt á
góma.
Var ekki veturinn erfiður?
hefi ég aldrei átt í búskapn-
um. Kýrnar eru allar sæddar
frá nautgriparæktarstöðinni
á Grísabóli.
Hvernig fellur ykkur við
vestfirzka féð?
— Ágætlega. Ærnar eru nú
En ferðalög eru dýr, og þyk allar að verða bornar og hef-
ir mörgum sveitabóndanum ir gengið prýðilega. Lömbin
hart að horfa upp á fólk eyða eru ágætlega hraust, og báru
hábjargræðistímanum í flakk. ærnar þó ekkert með seirna
En þetta mál eins og öll móti. Vestfirzku ærnar eru
önnur hefir margar hliðar og sérstaklega góðar mæður. —
er ekki tími né rúm til að at- Þa<S kemur varla fyrir, að
huga þær allar hér. jlömbin villist undan, þó að
En það má benda öllum fé- margt sé tvílembt. Núna er
lögum ungra Framsóknar-
manna á það, hvort ekki sé
tiltækilegt fyrir þau að koma
nú í vor á kynnisferðum sín
á milli. Slíkar hópferðir eru
oft ánægjulegar, og þær eru
þau ódýrustu ferðalög, sem
efnalítið fólk getur veitt sér.
Slíkar ferðir myndu áreið-
anlega verða öllum þátttak-
endum tH ánægju og fróðleiks
og stuðla að kynningu ungs
fólks með svipuð sjónarmið
og efla flokksheildina að mun.
tæpur helmingur tvílembdur.
Dilkarnir flokkast vel, þó að
byggingargallar virðist vera
meiri á ánum en var á gamla
fénu okkar.
Við eigum núna um 90 ær
Hvernig er með ræktunar-
framkvæmdir hér?
— Hrafnagils- og Saurbæj
arhreppur eiga í sameiningu
tvær beltisdráttarvélar með
jarðvihnsluvélum og eina
skurðgröfu.
Við létum í fyrra grafa sund
ur engjarnar hérna, cg varð
það til þess, að við náðum
svolitlu af þeim. Annars fá-
um við venjulega 200—300
hesta af tcðugæfu útheyi.
Þið vinnið mest með vél-
um, er það ekki?
— Jú, við fengum okkur
vörubíl í fyrra, og Farmall
hefi ég haft allan minn bú-
skap. Ég hefi ekki átt nema
einn hest, þangað til í fyrra,
að ég keypti annan á móti
föður mínum, sem býr i
Litla-Hvammi.
Annars harma ég hvað
hestavinna er að leggjast nið
ur. Vélaviðhaldið er dýrt, og
ég segi eins og karlinn: „ef
vélin bilar, standa menn uppi
með járnaruslið, en hestinn
má þó alltaf éta“.
Notarðu vothey mikið?
— Nei, en við eigum votheys
turn í pöntun, hvenær svo
sem hann kemur nú. Fyrir
nokkru slðan lágu fyrir 17
nýjar pantanir um þá héðan
úr firðinum. Við höfum hins
vegar súgþurrkun, sem þó er
crðin gömul en súgþurrkun
á áreiðanlega framtið fyrir
sér.
Ilvað gefur túnið af sér?
— Þaö er talið, að það gefi
af sér u.n 700 hesta, en eitt-
hvað mun hægt að stækka
það enn. Við létum í fyrra
grafa sundur mýri hér fyrir
ofan og vonumst til að geta
byrjað að undirbúa ræktun á
nokkrum hluta hennar i
haust.
Hvað segir þú um skrif
Morgunblaðsins um samvinnu
hreyfinguna hér í firðinum.
Er það ekki venjulegur heild-
salarógur?
— Jú, ég er orðinn þreytt-
ur á svoleiðis þvættingi. Það
er samvinnuhreyfingin, sem
hefir orðið þessu héraði mest
lvftistöng. Menningarsjóður
KEA hefir lagt fram fé til
ýmis konar menningarmála,
og afurðasala okkar er trygg
og vönduð í höndum þess.
Við höfum lítið orðið varir
við blessun hins frjálsa fram-
taks kaupmanna á Akureyri.
Líttu þarna. yfir að Kaup-
angsbakka. Ríkasti kaupmað-
nrinn á Akureyri keypti hann
til þess að geta sportað við
veiðar í ánni. Þetta er nú að-
alblessunin, sem af þeim hef-
ir leitt,
Nú kemur kaffið, og talið
berst að öllum mannlegum
malefnurrt. Sæmundur, tengda
faðir Baldurs, segir okkur af
gæðingum, sem hann kynnt-
ist á póstferðum austur í
Þingeyjarsýsl j. Og Baldur seg
ir okkur sögu. af heimspek-
ingi í hestlíki, sem á elliárum
lagði af stað með síðustu
stararfcaggana, sem hann bar
heim af Hvammsengjum,
fram Eyjafjarðarbraut, fram
til æskustöðvanna að Kroppi.
Við ljúkum við kaffið, og
ég fer út í fjós með Baldri að
skoða kýrnar. Nýborinn kálf-
urinn sefur í sólargeisla eins
og saklaust barn, og það stirn
ir á tinnusvartan, feitan
skrokkinn.
— Þetta er bezta kýrin í
fjósinu, segir Baldur og bend
ir mér á sægráa kú. — Hún
heitir Ljótunn. Hún mjólkar
við 4000 litra og fitumagnið
er rúm 4%.
Gljáandi kýrnar drynja
vingjarnlega og slá hölunum
í kurteisisskyni.
Við göngum heim hlaðið, og
létt vorgolan blæs aftan á
skottið á kisu, sem kemur
sunnan hlaðið, og spennir það
beint upp í loftið, um leið og
hún gengur teprulega til Bald
urs. Hún er þungfær, næst-
um dregur kviðinn.
— Þetta er frjósamasta
skepnan á bænum, segir Bald
ur, um leið og hann strýkur
henni.
— Er tæpra þriggja ára og
búin að eiga 30 kettlinga.
Við setjumst inn, og pípu-
reykurinn hnoðrast í sólar-
geislanum. Bókaskápurinn er
beint á móti mér. Góðar bæk-
ur í fallegu bandi. íslendinga
sögurnar, Flateyjarbók, Þús-
und og ein nótt, Örn Arnar-
son, Gestur Pálsson, Stephan
G. Stephansson, Jón Helga-
son, Alexander Kielland. —
Nýjar og gamlar skáldsögur.
Ég drukkna í nöfnum frægra
bóka og úrvalshöfunda.
Á hvaða nútímahöfundi
hefir þú mestar mætur?
— Tómasi, annars hefi ég
mestar mætur á honiftn þess-
um, segir Baldur og strýkur
gómunum létt yfir Andvökur.
Annars er Kiljan mikið
skáld og vafalaust ritfærasti
maður, sem nú er uppi. Ég
læt pólitíska skoðun hans
liggja á milli hluta. Einkum
finnst mér sumar smásögur
hans frábærar.
Annars hefi ég nokkuð safn
að þjóösögum, og eru þær það
heillegasta af mínum bóka-
kosti. Þessi bók mun einna
fágætust minna bóka, segir
hann og réttir mér Þjóðtrú
og þjóðsagnir Odds Björns-
sonar. — En ég held, að mér
þyki vænst um hana þessa.
Hún er úr bókum Sigurðar
skólameistara ,og hann rétt-
ir mér Eiðinn í fyrstu útgáfp,
forkunnarvel bundna.
— Það er ómögulegt að
vera bókarlaus, segir Baldur
um ieið og hann setur bók-
ina i skápinn.
Hvernig er félagslíf hérna?
— Ungmennafélagið starfar
vel að íþróttamálum, og skóg-
ræktarfélag var nýlega stofn-
að. Nokkuð hefir verið leikið,
mest gamanleikir, og sumir
þeirra samdir hér í firðinum.
Annars hefir Kristján Sig-
urðsson, smiður á Akureyri,
verið okkur mjög hjálplegur
við að útvega leikrit.
Við vorum byrjaðir að æfa
Nábúakritur __ eftir _Gustaf
(Framhald á 7. síðu.)