Tíminn - 25.05.1951, Blaðsíða 5

113. blaS.
TÍMINN, föstudaginu 25. maí 1951.
5.
Á ég að hlæja eða gráta?
cftir Pétur Sigurðsson. ritstjóra
Erfitt árferði
kennir
Um allt land er nú voryrkja
sveitafólksins hafin eða að
hefjast. Snjórinn er óðum að
hverfa og klaki að þiðna úr
jörðu í hinum snjóléttari
sveitum. Vorið kallar til
starfa.
Þegar litið er um öxl og
búnaðarsaga síðustu ára rak-
in, þar sem hún hefir verið
erfiðust, er ýmislegt merki-
legt að sjá. Óþurrkarnir aust-
an lands í fyrrasumar voru
svo miklir, að nærri hlaut að
ganga þollyndi venjulegra
manna, sem bjuggu þannig,
að þeir urðu að þurrka hey
sitt við sól og vind. Svo kom
á eftir hinn snjóþyngsti og
erfiðastí vetur, sem menn
muna, og það i ýmsum sveit-
um, þar sem bændur hafa
fjárbú stór, og eru vanir mik-
illi vetrarbeit.
Það má sannarlega segja,
þegar alls þessa ér gætt, að
vel hafi verið frá þessu kom' |
izt. Bændur héldu bústofni
sínum og hann er nú yfir-
leitt vel fram genginn. Að því
leyti hefir tekist að afstýra
beinu hallæri og landauðn. j
En þetta hefir kostað ógur-;
legt fé. Óþurrkarnir, harðind
in og bjargráðin hafa kostað
bændurna austanlands og is-
lenzka þjóðarbúið í heild stór'
fé. Erfitt er að segja með
vissu hve mikill sá kostnað-]
ur er, en ekki myndi vanta'
afar mikið á hundrað millj.,
ef allt væri talið.
Nú er það verkefni næsta
áfangans, að búast þannig
um að bændur þurfi ekki að
gjalda slíkt afhroð, þó að
svipað eða samskonar tíðar-
far beri þeim að höndum öðru
sinni. Túnin spruttu með eðli|
legum hætti aústan lands í
fyrra. Mennina brast tökin,!
að nota sér gjafir þeirra. Það
var upphaf allra þessara erf.
iðleika. Það hefði verið allt
annað, að mæta vetrinum'
með nóg og góð hey eins og
sprettan og ræktunin leyfði
Hvað kostar andvaraleysið?
Stærri syndir eru ekki til en
kæruleysi og andvaraleysi.
Hvað fengu Bandaríkin og
England fyrir það að sofa í
andvaraleysi á árunum, er
möndulveldin og Japan voru1
að brýna hnífinn á háls þjóð
anna? Roosevelt og Churchill
lýstu því yfir, frammi fyrir
öllum heiminum, eftir siðustu
heimsstyrjöld, að hefðu
Bandaríkin og England vakað
og verið á verði, þá hefði mátt
afstýra þvi ægilega blóðbaði.
En hvers vegna sváfu þessi
stórveldi í andvaraleysi? Þau
ólu bæði nöðru við hjartar-
rætur sínar, nöðru, sem spúði
eitri og svæfði. Lýðræðisríkin
ala yfirleitt slíka nöðru við
brjóst sér. Hvers vegna leit
England hálfopnum vonaraug
um til Hitlers, er hann var að
hefjast til valda? Það var eig
inhagsmunahyggja vissra
vaidamanna í þjóðfélaginu,
sem óttuðust hættu sósíalism
ans og settu sinn hag ofar
öryggi og vélferð þjóðarinnar.
Sjálfsagt hefir þetta verið
gert 1 ömurlegri blindni. En
hagsmimahyggjan blindar
menn.
Hvers vegna létu Banda-
rikjamenn Japönum i té vopn
og efni til vígbúnaðar, þau ár-
in, sem þeir herjuðu á Kína?
Seinast var Bandaríkjaþjóðin
orðin svo æst út i þessar að-
farir, að stjórnin þorði ekki
annað en lýsa yfir því, að
eftirleiðis fengju Japanir ekk
ert frá Bandaríkjunum til
vopnagerðar, nema fyrir milli
göngu rikisstjórnarinnar. En
svo sannaðist það, er ár var
liðið, að það ár höfðu Japan-
ir fengið meira frá Bandaríkj
unum éh nokkur önnur undan
farin ár. Hvílík blindni og ill
örlög Svo greiddu Japanir á
sínum tíma Bandaríkjunum
vel úti látið hnefahögg.
Frægur rithöfundur og spek
ingur, Lin Yutang, lærður Kín
verji í Bandaríkjunum, ritaði
bók 1943, sem heitir: Between
Tears and Laughter — Á ég
að hlægja eða gráta. Þar er
djarflega haldið á málum, hár
beittur sannleikurinn sagður,
flett ofan af stjórnmálaspill-
dofa, veit ekki, hvort hann á
að hlægja eða gráta. hlægja
að skrípaleiknum eða gráta
yfir illum örlögum, er sjáan-
lega vofa yfir andvaralausum
stórveldum, sem þykjast ætla
að vernda mannréttindi, frelsi
og allt það, sem er frjálsum
manni dýrmætast.
Slík blindni og sjálfskapar-
víti þjóða minnir á gömlu vís-
una:
Mér er í minni stundin,
þá Marbendill hló.
Blíð var baugahrundin,
er bóndinn kom af sjó.
Kyssti hún laufalundinn, en i
lymskan unlir bjó.
Sinn saklausa hundinn
sverðabaldur sló.
Bóndinn kyssti sína ótrúu
konu, en sló trygga hundinn
sinn, sem flaðraði upp um'
hann.
Þannig hafa lýðræðisríkin
farið að, gert gælur við svik-
arann, ýmist blinda eigingirni
og hagsmunahyggju eða land
ráðastarfsemi leiguþýja, sem
reyna að dylja með blekking-
um ótrúmennsku sína, en þau
hafa staðið hjá, þótt svipan
hafi dunið á þeim þjóðum, er
góðs var að vænta af.
Þegar Roosevelt var að
semja við Stalin og gefa hon-
um loforð um eitt og annað
eftir styrjöldina, þá var með
honum í för háttsettur maður
í stjórnarráði Bandaríkjanna,
sem flestir hugðu vera trúan
sinni þjóð, en var þá njósnari
Rússa. Það sönnuðu mikil og
afar yfirgripsmikil málaferli
skömmu síðar. Einn i svikara
klíkunni kærði sig loks sjálf-
an. „Hreinsanirnar“ í Rúss-
landi opnuðu augun á honum,
en svo grandalaus var Banda
ríkjastjórn þá, að Roosevelt
hló og trúði víst engu, þegar
hinn seki kærði sjálfan sig.
Árin, sem ég var í Ameríku,
1929—1930, náði ég í bók, sem
heitir The Rising Tidc of
Coulor — Gula hættan í vexti.
Höfundur þeirrar bókar,
Lotrop Stoddard, vitnar í rit,
sem Japanir höfðu gefið út,
þá fyrir 50 árum. Þar segja
þeir, að Ameríka sé eins og
þroskuð melóna, tilbúin að
ingu, þjóðir aðvaraðar, og sneiðast niður. Gætu þeir
sagðar fyrir illar afleiðingar treyst því, að aðrar þjóðir
andvaraleysisins. Þessi spaki sætu hjá, þá mundu þeir haf
og snjalli rithöfundur, vel að ast að strax. En þar sem þeir
sér i stjórnmálum og félags-' geti ekki treyst því, ætli þeir
málum bæði Austurlanda og að taka Kína fyrst, og svo
Vesturlanda, stendur högg- muni þeir nota Kína sem sinn
óneytanlega.
Stærsta mál bændanna er
að gera heyskap sinn óháð-
an tíðarfarinu, sem mest má
verða. Það er auðvitað erfitt
að gera grassprettu óháða
veðráttu, en hitt kunna
menn, að gera nýtingu heyj-
anna örugga. Miklu væri nú
þjóðin rikari, — einkum sveit
irnar austan lands. — ef vot-
heysgerð hefði staðið þar á
háu stigi síðastliðið ár. Þá
hefði ekki þurft að flýtja
þangað aðkeypt fóður með
ærnum tilkostnaði fyrir þá
töðu, sem grotnaði niður á
túnunum.
Það má ef til vill segja, að
islenzkir bændur hafi ekki
alltaf lagt mesta áherzlu á
það, sem mestu máli skipti,
eða látið það ganga fyrir, sem
fyrst átti að vera. Þó er hitt
mest um vért, að yfirleítt lifa
þeir hóflega og leggja allt
sitt lausafé í framkvæmdír
búskapnum til bóta. Nú
munu allir sjá, að örugg hey
verkun á þar að vera efst á
blaði. Mikil og dýr verkfæri,
vönduð og góð hús og meira
að segja slétt tún í beztu
rækt gefa ekkert af sér, þeg-
ar nýtingin bregzt. Undir
henni er allt hitt komið. Þess*
vegna má þann þáttinn sízt
vanta í.
Það er hægt að leiða glögg
rök að því, að votheyshlöður
'eru ekki lengi að bjarga frá
skemmdum fullu andvirði
sinur þegar óþurrkar ganga.
Hitt er jafnvíst fyrir þvi, að
þær verða ekki byggðar úr
engu og fyrir ekki neitt. Hér
er enn komið að þvi vanda-
máli, hve geysilega áríðandi
það er, að landbúnaðinn
skorti ekki fjármagn til að
koma í kring allra nauðsyn-
legustu framkvæmdum. Áfálla
söm verður hín nýja ræktun,
sem nú hefir víða verið undir
búin með miklum stórhug og
myndarskap, ef lífgrös þau,
sem þar vaxa, eiga að vera
háð duttlungum íslenzkrar
úrkomu, að því er nýtingu
snertir.
Það er tvennt, sem ótíðin
austan lands sýnir og sann-
ar.
Annað er afburðaþrek þess
fólks, sem háð hefir lífsbar-
áttu sína við þessi skilyrði
án þess að æðrast eða ör-
vænta. Sá einn, sem reynt
hefir eitthvað líkt þessu, get-
ur skilið til fulls hvílik þrek-
raun það er. En þar hefir fólk
ið eystra ekki bilað né brugð-
izt.
í annan stað sýnir þetta
ár eftirminnilega og glöggt
hvað þjóðin á mikið undir
því, að landbúnaður hennar
geti verið árviss. Reynslán
sýnir svo ljóst, sem verða má,
að þjððin er í hættu stödd, ef
landbúnaður hennar fær ekki
það, sem hann þarf.
Þegar þessa er gætt, eru von
ir tit, að svo kunni að fara,
að tjónið af ótíðinni vinnist
upp og miklu meira en það.
Það er ekki lengi gert, aðeins
ef þjóðin í heild ber gæfu til
að læra af því, sem orðið er.
KIL IL SUNG,
leiðíogi kommúnistaflokks
Norður-Kóreu. — Hann er 38
ára, framaður í Moskvu.
stríðshest, „and far shall we
ride“ — langt skulum við kom
ast, stendur þar.
Þetta var áætlun Japana. og
þeir reyndu að koma henni í
framkvæmd, en þeim tókst
það ekki. Aftur á móti hefir
Rússum nú tekizt þetta að
géta gert Kína að eins konar
striðshesti sinum með aðstoð
kinverskra kommúnista. Þetta
sá Lin Yutang fyrirfram, að
svo mundi fara sökum and-
varaleysis Bandaríkjanna. Og
þess vegna skrifar hann bók
ina: Á ég að hlægja eða gráta.
Nú höfum við, hér norður á
íslandl, rætt þetta undrandi
við kunningja okkar við kaffi
borðið, að Bandaríkin skyldu
horfa aðgerðalausir á, að kom
múnistar næðu Kína á sitt
vald. Við erum engir stjórn-
málaspekingar, en svo aug-
ljðst virtist þetta vera, að það
hefir vakið undrun okkar og
gert mann orðlausan.
Heldur nú kannske einhver,
íFramhald á 6. siðu.)
Raddir nábáonna
Alþbl. birtir forustugrein
um dýrtíð og dýrtíðaruppbót
og endar hana með þessum
orðum:
„Timinn segir, að stefna
verkalýðsins sé að sigrast á
dýrtíð með gengislækkun. Heyr
á endemi! Þetta er einmitt sú
stefna, sem Framsóknarflokk-
urinn og íhaldið hafa fylgt í
stjórnarsamvinnu sinni i al-
gerri andstöðu við verkalýðinn,
sem hefir varað við henni og
fordæmt hana, en talað fyrir
dumbum eyrum afturhaldsins.
En sé það boðskapur Tímans,
að ríkisstjórnin muni ekki una
því, að verkalýðurinn losi sig
við drápsklyfjar afturhaldsins,
en hyggi á nýja gengislækkun
— nýtt spor lengra út á óheilla
brautina, þá er skriffinnum
hans og forustumönnum Fram
sóknarflokksins óhætt að gera
sér ljóst nú þegar, að verkalýðs
hreyfingin lætur ekki bjóða sér
þvílíkt. Hún er staðráðin í að
slá skjaldborg um lífskjör sín
og afkomu og hafnar fyrir
fram öllum nýjum drápsklyfj-
um afturhaldsins. En hún er að
sjálfsögðu reiðubúin til sam-
vinnu við alla þá aðila, sem
vilja lækna meinsemd verð-
bólgunnar og gera raunhæfar
ráðstafanir til að binda enda
á öngþveiti efnahagsmál-
anna“.
Reynslan mun leiða í ljós,
hvernig úrræðin gefast. En
fortíðin vitnar um úrræða-
semi Alþfl. þegar Stefán Jó-
' hann hafði stjómarforustuna.
Hvers vegna var hjólinu þá
ekki snúið við og verðlag í
landinu lækkað? Þá mun
Alþfl. hafa fundizt, að verð-
iagsmálin væru ekki öll í hönd
um ríkisstjórnarinnar is-
lenzku, enda sýndist þá Emil
Jónssyni að ótímabær kaup-
hækkun væri glæpsamleg.
Alþbl. ræðir nokkuð um kúa
bú ísfirðinga í gær.
Það breytir litlu um afkomu
búskapar raunverulega, hvork
menn hafa ætlazt til að hann
yrði tekjugrein eða ekki. Bú-
kolla átti víst að bera sig og
fór þó flatt.
Þó að ræktun ísfirðinga á
Seljalandsbúinu væri að vísu
unnin við erfið skilyrði eru
þau þó ekki einsdæmi í tún-
rækt á Vestfjörðum. Hitt er
þó meira vert, að öll sú rækt-
un er löngu unnin og engar
byrðar frá henni hvíla nú á
búinu. Auk þess vita menn.
að ræktunarskuldir frá . því
kringum 1930 væru yfirleitt
engar drápsklyfjar nú, eftir
allar þær „kjarabætur“, sem
hafa haft sín áhrif á gildi pen
inganna.
Búrekstur ísaf jarðarbæjar
þarf ekki að vera hallarekstur
í dag vegna stofnkostnaðar
Seljalandsbúsins og erfiðra
ræktunarskilyrða þar.
Ritstjóra Alþbl. ferst hlægi-
lega óhönduglega, þegar hann
er að segja þeim, sem þetta
skrifar, að kynna sér málin
betur, meðan hann rembist
sjálfur við þessa rökfræði.
Svo mætti þá þessu næst
biðja ritstjóra Alþbl. að skýra
frá því, hversu mikil nýrækt
hafi verið unnin á kúabúum
ísafjarðarkaupstaðar síðustu
fimm ár. Sá fróði maður læt-
ur víst ckki standa á svörum.
Alþbl. segir, að nú þurfi að
leggja fé, — mikið fé, — í
þennan búskap til þess að
hann beri sig. Bæjarfélagið
geti það ekki og því verði að
leita til einstaklinga. Ekki
skal því mótmælt, að bæjar-
sjóður sé illa stæður eftir
stjórn fjármálamanna flokks-
ins, en frekar mun þó vera
treyst á annað til að bjarga
búrekstrinum en ný og mikil
fjárframlög. Ætli það sé ekki
meira atriði í þessu sambandi,
að fá fólk, sem mjólkar kýrn-
ar án þess að heimta nætur-
vinnutaxta og tímakaup fyrir
það?
Það er fróðlegt .að ræða
þessi mál öll, ef satt er sagt
frá, og ekki reynt að leiða
menn á villigötur með öðru
eins rugli og því, að löngu
greiddur stofnkostnaður leiði
af sér taprekstur, eins og
Alþb.I segir nú. Það stunda
fleiri búskap og mjólkurfram
leiðslu í Skutulsfirði en ísa-
fjarðarkaupstaður einn. Það
er ekki ófróðlegt að bera sam
an það, sem sambærilegt er,
og meta svo hin ýmsu reksturs
form. Kúabú ísfirðinga er sízt
verr á vegi statt tæknilega en
gengur .og gerist um bú
bænda. Skuldir þær ,sem stafa
af ólestri Sjálfstæðismanna
mun bærinn varla leigja með.
búunum, þótt hann vildi.
Eins er það með skuldir vegna
kaupa og ræktunar eða bygg-
inga. Þær verður hann sjálf-
ur að bera, hvort sem hann
rekur búin eða ekki. Og hvers
vegna hefir þá ekki bæjarfé-
lagið sömu skilyrði og einstak-
ir bændur til að reka búin
hallalaust frá deginum í dag?
Er ekki Alþbl. stundum að
tala um gróða bænda almennt
af mjólkurframleiðslu?
Hvers vegna er þá Alþýðu-
flokkurinn á ísafirði frábit-
inn því að láta þessa tekju-
lind streyma í sinn bæjarsjóð?
Hvers vegna á einkafjir-
magnið endilega að græða á
(Framhald á 6. síðu.)