Tíminn - 27.07.1951, Qupperneq 5

166. blað.
TÍMINX, föstuðaginn 27. júli 1951.
I
ttmtttt
Föstud. 27. }úlí
Ohæfuverk
í sumum bæjarblöðunum
hefir undanfarið mátt lesa
næsta ófagrar lýsingar á öm-
urlegri meðferð barnafjöl-
skyldna, er hafa verið bornar
út á götuna, vegna afnáms
á uppsagnarbanni húsaleigu-
iaganna. Oftast hafa þessar
fjölskyldur ekki átt annað at-
hvarf en götuna, ef kunningj -
ar eða vinir hafa ekki skotið
yfir þær skjólshúsi til bráða-
birgða. Stjórnarvöld bæjarins
hafa að vísu boðið sumum
þeirra að flytja í lélega
bragga, sem vafasamt er að
forsvaranlegt sé að láta fólk
dvelja í yfir sumartímann
hvað þá, þegar kuldar ganga
í garð.
Eins og kunnugt er, gerði
Alþingi í fyrravetur þá breyt-
ingu m. a. á húsaleigulögun-
um, að bæjarstjórnum var í
sjálfsvald sett, hvenær húsa-
leigulögin skyldu falla úr
gildi eða réttara sagt bannið
við uppsögn húsnæðis. Nú-
verandi stjórnarflokkar stóðu
að þessari breytingu.
Ástæðan til þess, að Fram-
sóknarmenn fylgdu þessari
breytingu á húsaleigulögun-
um var m. a. sú, að mismun-
andi þörf var á umræddu
banni í kaupstöðunum. í sum-
um þeirra er húsnæðisskortur
en í öðrum ekki. Þess vegna
þótti óhyggilegt að ákveða
það fyrir kaupstaðina alla i
einu hvenær uppsagnarbann-
ið skyldi falia úr gildi. Hverju
einstöku bæjarfélagi var því
veitt vald til að framlengja
bannákvæðin, ef því sýndist
svo. Þau bæjarfélög, þar sem
þessa ákvæðis var ekki þörf
lengur, gátu þá losað sig við
það, en hin haldið því, þar
sem nauðsynlegt var að láta
það gilda áfram. Því var
treyst, að engin bæjarstjórn
eða bæjarstjórnarmeirihluti
væri svo skapi farinn, að
hann notaði ekki þetta vald,
ef ekki vo^u fyrir. hendi aðrir
möguleikar til að bjarga
barnafjölskyldum frá göt-
unni.
Niðurstaðan hefir líka
orðið sú, að ekkert bæjarfé
lag hefir feilt að fram-
Iengja bannákvæði húsa-
leigulaganna, nema eitt.
Það var Reykjavíkur-
bær, en þar var þó þörfín
brýnust fyrir framlengingu.
íhaldsmeirihlutinn í bæjar-
stjórn Reykjavíkur felldi
tillögu frá hinum flokkun-
um um framlengingu. í
skjóli þessa óhæfuverks
hafa barnafjölskyldurnar
verið flæmdar út á götuna
að undanförnu.
Framsóknarmenn gerðu sitt
til þess að koma í veg fyrir,
að bæjarstjórnarmeirihlutinn
í Reykjavík ynni þetta ó-
hæfuverk. Þórður Björnsson
var fyrsti bæjarfulltrúinji,
sem benti á nauðsyn þess, að
bannákvæðið yrði framlengt,
og vakti siðan hvað eftir ann-
að máls á því í bæjarstjórn-
inni. íhaldsmeirihlutinn get-
ur ekki afsakað sig með því,
að hann hafi ekki verið að-
varaður um það, hvað af því
myndi hljótast, ef banná-
kvæðið væri nú þegar látið
falla niður.
Það má segja, að úr því,
ERLENT YFIRLIT:
Starfsemi Evrópuráðsins •
Frásög'n ISannvefgar Þorsteinsdottur, er*
var fulltriii Íslands á Evrópuþinginu I vor
Niðurl. svo mikill iðnaður, þá snertir
Það var í samræmi við hinn þetta mál Vestur-Evrógu til-
breytta starfsgrundvöll, sem tölulega mjög mikið. Og víst er,
mestu af starfstíma þingsins var að ekki verður unnt að fá neina
j varið til umræðna um efna- lausn á hráefnavandamálinu,
hags- og atvinnumál Evrópu. , nema með miklu starfi Efna-
I Dr. Stikker, frá Hollandi, for- hagssamvinnunnar, sem hefir
maður ráðherranefndarinnar og verið sá eini aðili, sem einhvers
j forseti Efnahagssamvinnu Ev- hefir mátt sín á þessu sviði.
1 rópuþjóðanna, sem byggð er á1 Efnahagssamvinnan hefir
I Marshall-áætluninni, gaf þing- mikið að því gert að reyna að
jinu ákýrslu um starf þessarar auka framleiðslu þátttökurikj-
stofnunar, og var crindi hans anna.
í jaínframt ábending til þingsins, „Evrópa er neydd til þess að
frá ráðherranefndinni um það, framleiða meira, ef hún á nokk-
hvert þingið ætti í framtíöinni urntíma að veröa óháð utan-
að beina starfi sínu, þ. e. að Ev-1 aðkomandi hjálp,“ sagði dr.
rópuþingið gæti unnið gott starf Stikker.
með því að hafa afskipti af ýms-
Oatis
um stofnunum, sem rikin rækja
Hinar almennu umræður urn
1 efnahags- og atvinnumálin yf-
irleitt og um samband Evrópu-
þingsins við hinar ýmsu fjár-
hagslegu sérstofnanir Evrópu-
þjóðanna.
í lok umræðnanna var sam-
sameiginlega og gætu rekið, í skýrslu dr. Stikkers stóðu í 4
Istað þess að vilja hafa bein'daga samfleytt og urðu þær
stjórnmálaleg og lagaleg áhrif. Jjafnframt alhliða umræður um
| Hvað Efnahagssamvinna Ev-
rópuþjóðanna er, lýsir sér í
raun og veru í nafninu. í samn-
ingnum, sem um þessa sam-
vinnu gildir, var það viður-
kennt af þátttakendum, að hag-
kerfi þeirra séu háð hvert öðru
og að velmegun eins ríkis sé háð
velmegun hinna ríkjanna. Ríkin
samþykktu að gera heildará-
ætlun svo oft sem þurfa þætti,
og svo víðtæka, sem þurfa þætti,
til þess að auka framleiðsluna
með því að nota til fullnustu þá
framleiðslumöguleika, sem fyrir
hendi eru, og til þess að nota
Paul Rcnaud.
efnamarkaðinum. í sambandi
■við þessar umræður kom það
fram, aö ennþá stóðu allir þeir
aðilar, sem við þessi vandamál
höfðu fengizt, svo sem efna-
hagssamvinnu, ráðþrota gagn-
vart þeim, svo að nýrra leiða
myndi þurfa að leita. Það var
einnig bent á sambandið milli
hráefnaskortsins og vígbúnaðar-
ins og svo einnig það, að mikið
vantar á, að Evrópa nýtti hrá-
efni sín til hins ýtrasta. Nokk-
ur skoðanamunur var um það,
hvort kenna skyldi nefnd þessa
við Atlantshafið, og kom sá á-
. ... .... , .. greiningur einkum fram frá
Þykkt, Myktun^Þess efms, að Grikkjum og Tyrkjum, en að
■ lokum var samþykkt tillaga þess
nokkru fyrir þing og að þær
skýrslur tækju til meðferðar
framtíðarverkefni stofnunar-
vinnuaflið til hins ýtrasta. Jafn- innar hverju sinni.
framt átti að vinna að auknuj Inn í umræðurnar um efna-
verzlunarfrelsi meðal þátttöku- hagsmálin komu svo önnur mál,
þingið lýsti velþóknun sinni a
starfi Efnahagssamvinnunnar i eínlsr að‘þingið' skoraðTT ráð-
og þakklæti yfir þvi, að þingið herranefndina að hafa samstarf
fekk efnahagsmalin til umræðu. vlð ríkisstjórn Bandaríkjanna,
Jafnframt var oskað eftir, að. rjkisstjórnir þátttökuríkja Ev-
áframhaldandi skyrslur bærust ropuráðsins og brezu samveldis-
ríkjanna og að
tolla og hafta.
niðurfellingu
sem ekki urðu frá þeim skilin.
Fjárhagsnefndin lagði fram
skýrslu um fulla nýtingu vinnu-
aflsins, mjög mikla greinargerð,
sem í sjálfu sér væri efni í
langt mál. Þingið samþykkti
1 skýrslu sinni lýsti dr. Stikker
því, hvað hefði áunnizt í þessum
málum. Hann sagði, að aðal-
starfsemi stofnunarinnar væri
íólgin í því að koma á fullnægj- mikla ályktun um að reyna að
andi kerfi fyrir vöruskipti og koma á samstöðu ríkjanna í
verzlun innan Evrópu, að auka I þessu efni. Jafnframt kom fram
framleiðsluna og að skapa fjár- I í þessari ályktun, hve fullkomin
hagslegt jafnvægi. Stærsta á- j nýting vinnuaflsins og fjár-
verzlun og koma upp Greiðslu
bandalagi Evrópu.
I Þýðingarmesta, átakið, sem
landanna um stofnun nefndar
í þeim tilgangi, sem lýst hefir
verið.
Það var talið til merkustu á-
lyktana þingsins, er samþykkt
var að bjóða fulltrúum frá
Bandaríkjaþingi til viðræðna
við Evrópuþingið um þau sam-
eiginlegu vandamál, sem hinar ’
frjálsu þjóðir Evrópu og Banda- |
rikin þurfa að leysa. Tillaga til í
ályktunar um þetta efni kom
frá franska stjórnmálamannin- j
um Faul Reynand, og hafði til- ;
lögumaður upphaflega gert ráð'
fyrir því, að boðið næði einnig
takið á síðasta ári hefði verið . hagslegt jafnvægi væri háð ;tl!tK^,n^da’ en |V1 ,Yar slYPpt ur’ |
starf Efnahagssamvinnunnar i hvert öðru innan hvers ríkis, og kess’.f * Í°r* a?a .a i
Því skyni a» k„ma a „«.„1 a« h*.ta sé á, « ker^and wSX*i
sem nu er um alla Evropu, og . . ,... »
raunar um aUan heim, eyðileggi haust’ og þoss’ að
ríkin fjárhagslega og félagslega.! “hiöTama ®
framundan er, sagði dr. Stikker, I Hráefnaskorturinn var mikið i 1 ° sd
er að fá ýmis hráefni, sem nú: ræddur. Tillaga lá fyrir um
! eru að ganga til þurrðar. Hrá-
efnaskorturinn er alheims-
vandamál, en þar sem Vestur-
kaup, til þess að fá fram verð-
Evrópa er svo þéttbýl, og þar er 1 lækkun og skapa öryggi á hrá-
sem komið er, dugi lítið að
fárast yfir því, hvernig bæj-
arstjórnarmeirihlutinn í Rvík
1 — einn allra bæjarstjórnar-
meirihluta á landinu — hefir
haldið á þessu máli. Fram-
sóknarmenn geta að því leyti
ásakað sig fyrir það, sem gerzt
j hefir, að þeir treistu honum
eins og öðrum bæjarstjórnar-
meirihlutum, til þess að halda
Um þetta boð til Bandaríkja-
stofnun Atlantshafsnefndar j Þings ríkti mikill einhugur, svo
fyrir hráefnaframleiðslu og inn- aé hver einasti þingfulltrúi
inu.
Annar
merkur atburður á
greiddi því jáyrði. f ályktuninni
var gert ráð fyrir því, að viðræð-
ur þessar færu helzt fram í
-------------------------■ Strassburg, en í Washington, ef
. það þætti heppilegra, og á þeim
husi og ibuð eigandans. tima) sem þægiiegur væri fyrir
Næsta vor eiga leiguíbúðir, ^ báða aðila. Strax að þinginu
sem eru í öðrum húsum en í- f loknu var hafinn undirbúning-
búð eigandans, einnig að falla1 ur að viðræðum þessum, og eru
undan bannákvæðinu. Það taldar líkur til, a,ð þær fari
virðist sjálfsagt mál, að Al- fram f Strassburg á haustþing-
þingi gripi hér í taumana og
framlengi þetta bann. Jafn- . . . . , _
TœvT SfS.T.j£MlS
ráðstafana til að hmdra shka með fulium réttindum. Lét dr.
útburði og undanfarið hafa stikker svo ummælt, þegar
með réttvísi og heiðarleika á ’ átt sér stað, og verður vænt- hann skýrði blaðamönnum frá
þessum málum. Það hefir enn 1 anlega hægt að tryggja þær í upptöku Þýzkalands, að það
á ný fengist sorgleg sönnun sambandi við endurskoðun væri nú augljóst, að hvorki gæti
þess, að forkólfum Sjálfstæð-, húsaleigulaganna. jEvrópa komizt af án Vestur-
I ismanna er ekki aö treysta, Eftir þá atburði, sem und- fyz alan0s .né Vestur-Þyzka-
þegar gróðabrallssjonarmiðin anfarið hefir gerzt, ætti ekki
eru anríars vegar. Þcgar þjón- . að standa á neinum þing- Schumann-áætlunin svonefnda
ustan við þau er annars vegar manni að fylgja slíkum að- , var allmikið rædd, en þetta er
virðast þeir ekkert víla fyrir : gerðum. Sá sem vill sannfær- j Evrópusamband um kola- og
sér eða skeyta neitt um af- j ast þarf ekki annað en að sfálframleiðslu. Sex rikisstjórn-
leiáíngarnar fyrir þá bág-*setja sig og fjölskyldu sína í |r hafa Þegar undirritað samn
Sá atburður gerðist nýlega í
Tékkóslóvakíu, að amerískur
blaðamaður, Oatis að nafni,
var tekinn fastur og dæmdur
af lokuðum rétti í 10 ára
fangelsi. Fulltrúa amerískra
stjórnarvalda var neitað um
aðgang að réttinum.
Málskjölin hafa þó eftir
mikið þjark fengizt send ame-
rískum stjórnarvöldum og
hafa því fengist fyllri heim-
ildir um þetta mál en ella
Málavexti'r virðast í höfuð-
dráttum vera þessir:
Oatis starfaði í Tékkósló-
vakíu sem fulltrúi fréttastof-
unnar Associated Press. Þeg-
ar kunnugt varð um hið dul-
arfulla livarf Clementis, fyrr-
um utanríkisráðherra, á síð-
astliðnum vetri, lagði frétta-
stofan fyrir Oatis að afla sér
fregna um þetta dularfulla
hvarf. Oatis reyndi þetta eft-
ir beztu getu og gerði m. a.
ráðstafanir til að fylgjast með
því, hvort Clementis mætti á
skrifstofu sinni eða hvort
hans yrði vart á helztu sam-
göngustöðvum, eins og járn-
brautarstöðvum og flugstöðv-
um. Hann sendi fréttastofu
sinni síðan jafnharðan fregn-
ir af því, sem hann varð vís-
ari.
Þá hafði Oatis náð sam-
vinnu við vissa starfsmenn á
aðalflugstöðinni í Prag um
það, að þeir Iétu hann vita, ef
þekktir menn kæmu til Prag
eða eínhverjir af þekktum
Tékkum færu til útlanda.
Var þetta gert til þess, að
hann gæti orðið fyrstur með
fréttir af slíkum ferðalögum,
enda hafði hann nokkrum
sinnum orðið það.
Dómstóll sá, sem fjallaði
um mál Oatis, heimfærði
þessa fréttaöflun hans undir
njósnir og landráð og dæmdi
hann, eins og áður segir, í 10
ára fangelsi.
I öllum vestrænum lönduin
hefir þessí dómur vakið mikla
andúð, því að Oatis hefir hér
ekki aðhafzt annað en það,
sem fréttamönnum þar er
talið fullkomlega leyfilegt og
þykir sjálfsagður þáttur i
fréttaöfluninni. Dómurinn
sýnir mæta vel, hve þröngur
stakkur fréttaöflun og mál-
frelsi er skorinn í einræðis-
löndunum.
| Hingað til hefir þó ekki ver-
íð gengið eins langt í því I
einræðisríkjunum að beita er-
lenda fréttamenn ofríki og
felst í dómi þessum. Oftast
hefir verið látið nægja að vísa
þeim úr landi. Oatis-dómur-
| inn þykir benda til, að ætl-
; unin sé að gera erlendum
j fréttamönnum ófært að
starfa austan járntjaldsins og
' gera innilokun landanna þar
stöddustu.
! En nú er reynzlan fengin,
j svo óhugnanleg sem hún er.
Af henni verður að draga
j réttar ályktanir. Það verður
j að gera ráðstafanir til þess
] að barnafjölskyldur verði
ekki áfram hraktar út á göt-
j una í stórum stíl. Að þessu
sinni féll uppsagnarbannið
| niður aðeins varðandi þær
leiguíbúðir, sem eru 1 sama
spor barnafjölskyldunnar,'lng }>ann' sem nm Þetta sam-
n , .. . . .’ band gildir, en hann hefir
sem er borm ut og hcfn ekki þvergi komið tii framkvæmda
annan bústað en götuna. Að ennþa, f samningnum er svo á-
óreyndu verður því heldur ( kveðið, að stjórn kola- og stál-
ekki trúað, að SjálfstæÖis- sambandsins skuli í vissum at-
flokkurinn vilji ekki standa1 riðum geta tekið ákvarðanir,
að slíkum aögerðum, eftir að sem séu bindandi fyrir ríkis-
hafa kynnzt þeirri ömurlegu fHórnir Þátttökuríkjanna. Þessi
i f, . kola- og stalsamsteypa hefir
reynslu sem hlotizt heftr af (ýms ráðBog nefndir til þess að
umræddu óhæfuverki meiri- (tryggja jafnvægi milli framleið-
hluta hans í bæjarstjórn enda, verkamanna og neytenda
Reykjavíkur. 1 tFramhald á 6. aiðu.)
þannig enn meiri en hún er.
Mótspyrna almennings gegn
yfirráðum Rússa færist þar
æ meira í aukana, og þykir
valdhöfunum því riærvera er-
lendra blaðamanna ekkl
æskileg.
Annars er þessu máli eng-
an veginn lokið enn, því að
Bandarikin geta eðlilega illa
þolað, að bandarískur borgari
sé dæmdur sekur fyrir sakir,
sem cngar eru samkvæmt al-
þjóðavenjum. Mál þetta get-
ur haft alvarlegar afleiðingar
fyrir sambúð þeírra og Tékkó-
slóvakíu. Kunnugir menn
telja, að Rússum sé það líka
ósárt, að sambúð Bandaríkj-
anna og leppríkjanna spillist
sem mest, því að með því
móti tryggi þeir betur aðstöðn
Isína þar. X4-Y.