Tíminn - 18.12.1951, Blaðsíða 1

Ritstjóri:
Þórarinn Þórarinsson
Fréttaritstjóri:
Jón Helgason
Útgefandi:
Framsóknarflokkurinn
Skrifstofur \ Edduhúst
Fréttasímar:
81302 og 81303
AfgreiSsli ími 2323
Auglýsingasími 813QQ
Prentsmiðjan Edda
35. árgangur.
Reykjavík, þriðjudaginn 18. desember 1951.
287. bla«.
Álit dönsku handritanefndarinnar bi
Mismijnanda tillögur nefndar-
matmaf er marglr vilja Sáta ís-
lertdingum í té alimikið af
handritum og skjöluin, enda
sé það endanlegt uppgjör
Tíminn hefir nú fengið í hendur álit nefndar þeirrar,
sem skipuð var í Danmörk 13. marz 1947 tíi þess að f jalla um
handritamálið og kröfur íslendinga til íslenzkra handrita
í dönskum söfnum. Er nefndarálitið allstór bók, þar sem
gerð er grein fyrir sögu handritanna og kröfum íslendinga
til þeirra, dönskum og íslenzkum viðhorfum, og afleiðingum
þeim, er vera mætti að afhending handritanna liefði. Loks LRIK AUUP, dr. phil., fyrrver-
er gerð grein fyrir afstöðu einstakra nefndarmanna til af
hendingar á handritum og skjölum.
Nefndarmennirnir virðast
allir sammála um það, að ís-
lendingar eigi hvorki lagaleg
an né siðferðilegan rétt til
sjálfra handritanna í dönsk-
um söfnum, en viðurkenna á
hinn bóginn, að óskir íslend-
inga í þessu efni séu eölileg-
ar. Þeir láta einnig yfirleitt í
Ijós ótta við það, að afhend-
ing íslenzkra handrita yrði til
þess, að aðrar þjóðir gerðu
kröfu til þeirra handrita í
dönskum söfnum, er þeim við
koma, einkum Norðmenn, ’
auk þess sem afhending hand
ritanna myndi spilla aðstöðu
Dana tii þess aö vera miðstöð
fræðiiðkana varðandi nor-
rænt þjóðlíf.
Endanlegt uppgjör.
Nefndin leggur einnig á-
herzlu á það, að verði íslend-
lngum nú afhent eitthvað af
handritum úr dönskum söfn-
um, verði það aö vera endan-
legt uppgjör, og íslenzk stjórn
arvöld skuldbindi sig til þess
að giera ekki frékari kröfur
síðar, að sínu leyti eins og
nefndin segir, að afhending
íslenzkra safnmuna úr dönsk
um söfnum til þjóðminja-
safnsins íslenzka árið 1930
hafi verið endanleg. Verði
liugsanleg afhending hand-
rita og skjala gjöf frá Dönum
til íslendinga, er ekki
skapi neitt fordæmi.
Óskir fjögurra
nefndármanna.
Sven Dahl ríkisbékavörð-
Fjórar góðar
togarasölur
Fjórar góðar togarasölur ísl.
togara voru í fyrradag og gær í
Bretlandi. Ingólfur Arnarson
seldi 3189 kit fyrir 10982 ster-
lingspund. Karlsefni seldi 3315
kit fyrir 10134 pund, Jón for-
seti seldi 3176 kit fyrir 10032
pund og Svalbakur seldi 3625
kit fyrir 11043 pund.
ur, Paul Holt kennaraskóla-
stjóri, Axel Linvold þjóð-
skjalavörður, Ervvin Munch-
Petersen prófessor, formað-
ur nefndarinnar, gera sam-
eiginlegar tillögur um af-
hendingu handrita og
skjala, er þeir að vísu kalla
ósk. Nefna þeir þar fjrrst að
skilað verði öllum íslenzk-
um skjölum, er ekki var skil
að 1927, og sömuleiðis haiwL._tilskildu að á íslenzku séu,
andi prófessor, einn af þeim, er
áttu sæti í handritanefndinni,
en iézt að ncfndarstörfum lokn
um. Hann var íslendingum að
góðu kunnur eftir löng sam-
skiþti og átti að verðleikum vin-
áttu fjölda manna hér á landi.
og Landnámabók, biskupa
sögurnar, og ættfræðrit.
Þeir telja einnig eðlilegt, að
með fylgi öll handrit, þar
sem varðveittar eru íslenzk-
ar trúarbókmenntir miðald
anna og helgisögur, að því
ritum, er telja má hluta af
alíslenzku skjalasafni (kóp-
íubækur, kirkjureikninga o.
fl.), öll handrit varðandi
sögu íslands, landslýsingar,
kirkjumál, stjórnar- og rétt
arfar, þar á meðal íslenzk
lög, íslendingabók Ara fróða,
auk þess rít um stærðfræði,
stjörnufræði, rúnafræði og
læknisfræði og miðaldarit
íslendinga um veraldarsögu
og þess háttar. Ennfremur
öll seinni tíma rit, bók-
menntaleg, svo sem annálar,
trúarbókmenntir, sögur,
ævintýri og rímur.
Loks má athuga að bæta
við gjöfina íslendingasög-
um, fornaldarsögum og
Eddukvæðum, enda þótt
þetta hafi ekki aðeins
gildi fyrir íslendinga, held-
ur varði samnorræna þjóð-
menningu.
Á þessi viðhorf féílst
Halfdan Hendriksen. fyrrver-
andi ráðherra, fulltrúi í-
haldsflokks:ns í nefndinni.
Vilja ganga lengra.
Alsing Andersen, fyrrver-
andi ráðherra, fulltrúi jafnað
armannaflokksins, og Erik
Arup prófessor, fulltrúi
frjálslynda flokksins, er lézt
að loknu starfi í nefndinni,
segja í séráliti:
„íslendingar geta nú sjálf
ir geymt handritin á tryggi-
legan hátt, og Íslendingar
sjálfir eru færir um að
vinna að þeim á'jafn vísinda
legan hátt og aðrir og eðii-
lega miklu víðtækar en aðr-
ir, bæði vegna málsins og
einfaldlega vegna þess, að
hér er þeirra þjóðmenning-
arlegi arfuv“.
Þeir segja, að nefnd sem
þessi geti ekki gert ákveðn-
ar tillögur um það, hverju
beri að skila, en þakka tillög-
ur fjórmenninganna,- er lýst
hefir verið hér á undan. Síð-
an segja þeir:
„Við verðum þó, frá okk-
ar sjónarmiði, að telja æski
(Fratihald á 2 siðu >
omurinn
f ellur kl. 10 ár-
degis í dag
Dóinarar alþjóðadóinstóls
ins í Haag lögðu í gær síð-
ustu hönd að undirbún-
ingnum undir dómkvaön-
inguna í landhelgisdeilu
Ncrðmanna og Breta.
Kl. 19 árdegis í dag mun
tlómurimn verða kveðinn
upp. Viðstaddir verða fuli-
trúar Norðmanna og Breta,
auk ýmissa áheyrnarfull-
trúa. Engar ákveðnar spár
hafa heyrzt um það livern-
ig dómurinn muni falla, en
þó teija fréttaritarar, sem
fylgzt hafa með málum, að
dómurinn verði hvorki ein-
róma með Bretum né Norð-
mönnum.
110 menn farast í
kuldabylgju í
N.-Ameríku
Míkil kuldabylgja hefir nú í
fjóra daga herjað austanverða
Norður-Ameríku og gengið á
með snjókomu og . stormum.
Ekkert lát er enn á henni, og
snjó hleður víða niður. Að
minnsta kosti 110 manns hafa
nú farizt í kuldum þessum, og
vegir og járnbráutir hafa víða
teppzt alveg úm sinn.
Bar nafn Kontiki, en var notaður
mála m.s. Jökulfell
BalsavUSarliðliriiir, sem rak á fjörsir að
Lamlakoti á Álftanesi fyrir nokkru
Það var upþr fótur og fit á sunnudaginn ,er sú frétt flaug
eins og eldui í sinu manna á milli, að fundizt hefðu á Álfta-
nesi þrír balsaviðarbolir, sem líkur væru til, að stöfuðu frá
hinum fræga Kontiki-fleka, sem Norðmaðurinn Thor Heyer
dahl sigldi á frá Chile yfir Kyrrahafið til Suðurliafseyja
með föruneyti sínu og varð heimsfrægur fyrir.
Kontiki-leiðangurinn.
Kontiki-leiðangurinn var
heimsviðburður og bók Thor
Heyerdahls um hann hefir
verið þýdd á flest tungumál
heims, meöa annars er hún
til á íslenzku. Kvikmyndin af
leiðangrinum hefir einnig
verið sýnd hér og vakið mikla
athygli, svo að mönnum hér
var leiöangurinn og saga
hans vel kunn. Var því ekki
að undra, þótt mörgum þætti
tíðindum sæta, ef hér ræki
boli úr Kontiki-flekanum, sem
strandaöi sem kunnugt er við
Suðurhafseyjar, og liðaðast
þar sundur. en allt úr honum
síðan flutt til Noregs, þar
sem flekinn er geymdur í sér
stöku húsi í Bygdö. Með för
|sinni sannaði Heyerdahl
kenningar sínar um fólks-
flutninga frá Suður-Ameríku
til Suðurhafseyja, og var Kon
'tiki-ílekinn gerður nákvæm-
iega eftir lýsingum á flekum
frumbyggja í Chile, þar sem
balsaviðurinn vex. En hug-
myndir sinar um þetta fékk
, Thor Heyerdahl í brúökaups-
ferð sinni til' Suðurhafseyja,
er hann hefir lýst í bókinni
| Brúðkaupsferð til Paradísar,
sem nú er nýkomin út á ís-
lenzku.
Rekinn á Álftanesi.
Bolir þeir, sem rak á Álfta-
nesi, voru um það bil þrír metr
ar á lengd og þrjátíu senti-
metrar í þvermai. Einn var
Hiiin íslenzki Kon-Tilci cr hér kominn heilu os hftldnu á land
i uppsáturshúsi bóndans í Landakoti á Álftanesi. Ungi maðurinn
á myndinni, Arngrímur Sæmundsson, fann trén í fjörunni og
bjargaði þeim í liús. (Ljósm: Guðni Þórðarsan.)
yddur í enda, en annars
kvarnaðir endarnir. Allir
voru bolir birktir og í þá gróp
og för eftir bönd, og í einn
þeirra skorið stórum, skýr-
um stöfum KONTIKI. Enda
þótt þeir væru vatnsósa af
rekanum, og svona stórir,
voru þeir svo léttir, að mað-
I ur gat haldið á- þeim undir
I handlegg sér. Fyrsti bolurinn
fannst 27. nóvember, en hinir
tveir 1. desember.
Fleki frá Jökulfelli.
Það kom þó á daginn, að
þessir balsaviðarbolir voru
ekki úr Kontiki-flekanum eða
leiða,ngri Heyerdahls viðkom
andi. En samt eiga þeir dá-
litla sögu, sem Ingi Lövdal
(Framhald á 2. síðu.)