Tíminn - 26.01.1952, Blaðsíða 3

21. blað.
TÍMINN, laugardaginn 26. janúar 1952.
3.
íÞRÓTTIR
Austurríkismenn skæðir
í Alpagreinunum.
í Bad Gastein í Austurríki
var um síðustu helgi haldið
mikil skíðamót í alpagreinun
um, bruni og svigi, með þátt-
töku margra beztu manna í
Evrópu í þessum greinum m.
а. frá Noregi, Svíþjóð, Austur
ríki og Ítalíu. Úrslitin urðu
þessi í sviginu:
1. Toni Spiess, Austurríki
87,7 sek. (45,5 og 42,2) 2. Oth-
mar Scheinder, Austurr. 88,4
sek. (44,9 og 43,5) 3. Christian
Pradva Austurriki, 89,0 sek.
(44,4 og 44,6) 4. Sten Eriks-
son, Noregi, 98,7 sek. (46,2 og
43,5) 5. Stig Sollander, Sviþ
þjóð, 90,0 sek. (45,1 og 44,9)
б. Zeno Colo, Ítalíu, 90,2 sek.
(45,1 og 45,1). Næstir urðu
þrír Norðmenn.
í bruninu urðu úrslit þessi:
1. Christian Pravda, Austur-
riki, 3:o5,8 mín. 2. Andreas
Molterer, Austurríki, 3:09,1
mín. 3. Zeno Colo, Ítalíu,
3:10,0 mín. 4. Egon Schepf,
Austurríki, 3:13,3 mín og 5.
Hans Senger, Austurríki,
3:14,3 mín. Norðmaðurinn
Sten Eriksen varð nr. 18 á
Leyndardómar náttúrunnar
Niðurlag.
III.
Eftir Guðmund Davíðsson
Iðjuver náttúrunnar á þurr
lendi jarðar er engu tilkomu-
minna, eða ómerkilegra en
úti í regin hafi. Undrunarefni
má það vera hverjum manni,
sem vill veita því athygli,
hvernig jurta- og dýrategund-
ir fæðast, vinna saman, þrosk
ast og enda æfina. Ýmist bíða
þær ósigur, eða halda velli í
baráttunni við mennina, er I
þeir grípa inn í verkahring
náttúrunnar og vekja ófrið.
Á Landnámsöld var mest
allt láglendi á íslandi og fjalls
hlíðar, lágir hálsar og-smá-
hæðir, vaxið birkiskógi. Sumsf
staðar mun þó skógurinn
hafa náð um 1200 fet, eða .
hærra, yfir sjó. í þúsundir
ára fvrir byggingu landsins
höfðu náttúruöflin, vindur og
vatn, hjálpast að til þess að
dreifa bjarkarfræinu út yfir
landið. Um það leyti, sem
menn festu hér byggð, var
birkiskógúrinn búinn að nema
hér land og búinn að fá þá
„ . , , útbreiðslu og ná þeim þroska,
3.21,9 mín. Einnig fór fram: sem Vænta mátti, í svo norð-
keppni hjá konum á móti, iægU íandi sem ísland er. Ná-
lega á hverju ári hafði skóg-
urinn borið þroskað fræ og
var þv ílagður löngu áður en
þessu og sigraði bandarísk
stúlka Andrea Mear Law-
rence, bæði í svigi og bruni
með nokkrum yfirburðum.
Hjallis sigrar enn.
Um síðustu helgi var hald-
ið skautamót á Bislet, og
voru þátttakendur frá Noregi,
Svíþjóð, Hollandi og Banda-
ríkjunum. Eins og í fyrri
k|ppnum í ár sigraði Norð-
maðurinn Hjalmar Andersen
með miklum yfirburðum sam
anlagt. Sigraði hann í tveim-
ur greinum 5000 m. á 8:16,5
úaín. og 10000 m. þar sem
hann setti nýtt met, hljóp
yfir hafið sjáum við ekkert
af hinu margbreytta lífi, sem
dylst undir bárum þess og vit
um lítið um þá baráttu, sem
þar er háð milli lífs og dauða.
Sama er áð segja um yfirborð
þurlendisins. Gróðurmildin er
örþunt lag ofan á föstu bergi,
en er þó víðast hvar morandi
af lífi, í mjög svo mismun-
andi búningi, ekki síður en
lífið undir blæjum Ægis-
dætara. f jarðveginum er
heill heimur af sístarfandi lif
verum. Flestar leggja þær
grundvöll að tilveru og þorska
jurta og æðri dýra í náttúr-
unni. í daglegu máli er líka
oft nefndur
móðurmold. Ber hann það
; heiti fullkomlega með réttu.
Hann er sá brunnur, sem full
nægir kröfum alls lífs.
Eftir því sem lifsskilyrði á
hverjum stað eru margbreytt
ari og hæfari fyrir hverja teg
und, sem um er að ræðá, því
fjölskrúðugra verður lífið,
viðkoman örari og þá fjölgun
einstaklinga ótrúlega mikil,
eins og dæmi eru til um marg
ar fiskategundir í sjónum og
þurlendisjurtir. — Líf fæðir
megnið af því færi forförð- ]af sér °S eyðir lífi. Ef
stráð því út frá sér í allerjhið siðar nefnda verður yfir-
sterkara og áhrifa þess gætir
meira en hins fyr nefnda,
raskast jafnvægið og stefnir
þá að gereyðingu þeirrar teg
undar, sem í hlut á. En víst
er um þaö, að hin dauðu öfl
ser
áttir í milljóna tali, þó að
megnið af því færi forgörð-
um. Svaraði þetta til dreifingu
fiskhrognanna í sjónum. —
Grundvöllur að ríki skóganna
var því lagður löngu áður en
Það er á fleiri sviðum en
hjá fiskunum að mikil van-
höld verða á ungviðinu. Sum-
ar skordýrtegundir, t. d. ýms-
ar flugur verpa þúsundum
eggja í senn. Ef t. d. ekkert
egg, eða lifra færi forgörðum,
húsflugu tegundar einnar, og
næði fullum þroska yfir sum
artimann, hefir talist svo til
að afkomendur hennar, frá 1.
maí til 30. september væru
orðnir 3,985,961,755,100 ein-
staklingar. Vitanlega er ekki
nema örlítið brot af þessari
mergð, sem nær fullum
þroska. Annars mætti búast
við, ef allt kæmist upp, að
yfirborð hnattarins yrði á
skömmum tíma hulið af þess
ari skordýrategund. En van-
höldin koma ýmsum öðrum
dýrategundum að notum þar
á meðal mörgum nytjadýrum.
— Ekkert fer til ónýtis. Má í
því sambandi benda á marg-
ar fugla- og fiskategundir,
nálega eingöngu lifa á skor-
dýrum.
Enn má benda 'á eitt dæmi
um framleiðsluorku og eyðslu
semi í ríki náttúrunnar. Marg
ir kannast við sveppategund
þá, eða gorkúlu, sem vex hér
víða bæði í ræktuðum og ó-
ræktuðum jarðvegi og nefnd-
ur er kerlingareldur. í tæpu
tvö og hálfu kílógrammi af
kerlingareldi er sagt að sé
um 700,000,000,000 sporar
(Hver spori er vísir að einum
menn koma hér við sögu. Og,1
náttúrunni gera líka, bæðijsvepp). Ef nú enginn spori
eftir að landið var byggt, hélt ‘a® lífga og deyða. Sagt er að færi forgörðum og hver ein-
náttúran áfram, og það allt J stormar, frost og hrakvirði staklingur næði fullum þroska
fram á þennan dag, að fram- ] spillum flestum líftegundum. á öðru aldursskeiði, er talið
leiða þroskað bjarkarfræ og ' Þetta er ekki rétt og byggt á að sveppirnir yrðu til samans
strá því út ýfir landiðí En misskilpingi. Þessi náttúru- um 800 sinnum stærri um sig
, tímarnir hafa breytzt. ÞráttjöfL elns og mörg önnur,
á 17,00,1 mín. Samanlagt | fyrjr þe að milljónir á milljón ! starfa í þjónustu lifsins. Tíð-
hlaut hann 193,222 stig. Næst Qfau af trjáfræi rigndi yfir i a,rfarið, á hverjum stað, lagar
landið á ári hverju orkaði, j Ufsskilyrðirí. fyrir jurtir og
ekki náttúran að halda við dýr, en spillir þeim ekki. Víða
ur varð Norðmaðurinn Roald
Aas hlaut 197,225 stig og
þriðji Norðmaðurinn Ivar
Martinsen, sem hlaut 197,627
stig. Hollendingarnir Kees
Broekman og Anton Huiskes,
sem er nýr maður, líklegur
til mikilla afreka, höfnuðu í
skógarauðnum, hvað þá held-
ur að auka við hann. Alls stað
an þar, sem menn festu byggð
ir og bú, herjuðu þeir á ríki
s'kóganna og brutu veldi
þeirra á bak aftur. Skógar
flúið undan vopnum manna,
fimmta og sjötta sæti. Roald fj>én gátu ekki eins og dýrin
Aas sigraði i 1500 m. hlaupi á
2:19,8 mín. sem er mjög góð-
ur árangur, því aðstæður
voru slæmar. Hollendingur
þar, sem veðrátta
en jarðhnötturinn. Náttúran
þarf að sóa þúsundum millj.
af sporum, fræjum, hrognum
og ýmiskonar ungviði til þess
að annast um einhverjar ó-
er bæði skyldar tegundir, ala þær upp
hörð og óstöðug, er viðkoma og gefa þeim þroska. Hún læt
líftegunda margar hverra,
engu minni ,en á veðurblíðu
svæðunum. Kemur það bezt í
ljós í dýraríki hafsins.
Kunnugt er, að í einum
þorski eru allt að 9 milljónir fáu einstaldingar, sem kom-
eða bitvörgum, sem bruddu ‘ af hrognum. Ef hvert hrogn ast upp og ná fullum þroska,
nýgræðinginn, hvar sem hann yrði að fullkomnum fiski geta oröið mönnum til ómet-
ur það nægja að þroska ör-
fáa spora, fiskhrogn o. s. v. fr.
til þess að halda við tegund-
inni, en notar svo allt hitt á
öðrum sviðum. Ef nú hinir
van der Voort varð annar,
Hjallis þriðji. í 500 m. sigr-
aði Arne Johannsen á 43,6
sek., en Ken Henry, USA varð
annar á 43,8 sek.
Rússar setja enn ný
heimsmet í skauta-
lilaupum.
Á Alma Ata skautabraut-
inni í Kazankhstan í Rúss-
landi voru enn sett ný heims
met í skautahlaupum um
síðustu helgi. Yori Sergegev,
sem nýlega bætti heimsmetið
í 500 m. í 41,7 sek., bætti enn
árangur sinn og hljóp nú á
41,2 sek. Þá setti ungir óþekkt inn 0g annan jurtagróður í
ur hlaupari nýtt met í 1500, j iandin\i, varð dýrkeyptur.
hljóp á 2:12,9 mín. I þvíjj£ann varg hefndargjöf, sem
hlaupi voru 10 menn undirigaf þj6ðinni steina fyrir
2:15 mín. Af öðrum árangri
má nefna, að Genadi Pisk-
unov setti nýtt rússneskt
met í 5000 m. á 8:17,2 mín.
Samanlagt sigraði Vladimir
Zarharov í mótinu hlaut
191,030 stig.
var á vegi þeirra. Trén urðu mundi sjórinn, á skömmum1 anlegs gagns, ef þeir væru
að falla til jarðar, þar sem tíma fyllast af þessari fiska- j ræktaðir, léti náttúran ekki
þau stóðu. Síðasta vígi bjark- J tegund, svo að ekki yrði um standa á sér að styðja mann-
arinnar í heilum landshlut- , hann komist. En af þessu inn til að ræka þá og ala upp
um, voru ókleifir klettar, en mundi leiða annað verra. All- sem nytjategundir.
þó varð þeim ekki vært- þar ar strendur landánna mundu I Sumar dýrategundir í nátt-
heldur. 1 alþaktar dauðum fiskum,1 úrunni eru mönnum til meins
Þegar skógurinn var horf- rotna þar og eitra andrúms- og ama, jafnvel valda þeim
inn flúði moldin, sem hafði loftið. Þá mundi ennfremur líftjóni. Mætti því skifta öllu
fara svo, að hafið yrði líka j náttúrulífi i tvo aðal flokka:
Hægt að gerast
áskrifandi að
blaðaúrklippum
Fyrsta febrúar tekur til starfa
í Reykjavík fyrirtæki, er „Blaða
umsagrjlr" nefnist. Tllgangur
þessa félags er sá, að safna
saman úrklippum um ýms efni
úr öllum dagblöðum landsins.
Þessu er komið fyrir á þann
hátt, að einhver aðili, fyrirtæki,
félag eða einstaklingur gerist
áskrifandi að einhverju efni,
einu eða fleiri og fær þá til-
sent frá „Blaðaumsögnum“ allt
það, sem um viðkomandi efni
er ritað í blöðum landsins. Á
hverja úrklippu er límdur blað
haus fyrirtækisins og á hann
er prentað nafn og heimilis-
fang þess blaðs, sem greinin
birtist í, ásamt dagsetningu. Á
þennan hátt fær áskrifandi rit
aða sögu þess málefnis, sem
hann er áskrifandi að, glögga
og alhliðar samtíðarlýsingu, er
getur orðið mjög nauðsynleg fyr
ir viðkomanda. Til dæmis um
það má geta þess, að fyrirtæki
eitt hér í bænum lenti í deilu
og var mjög mikið skrifað um
það mál í öllum blöðum bæjar
ins. Þar kom að því, að fyrirtæk
ið fékk málið lögfræðingi í hend
ur og þurfti hann að kynnast
öllum málshliðum í skyndi. For
stjóri fyrirtækisins lét honum
þá í té allar þær greinar, sem
birzt höfðu um málið í blöðun-
um og hann hafði verið svo for
sjáll, að halda til haga. Á þenn
an hátt fékk lögfræöingurinn
hina beztu yfirlitsskýrslu, þar
sem málið var skoðað frá öllum
hliðum.
Áskrift að einu efni kostar
20 krónur á mánuði, en hver úr
klippa kostar 1 krónu. Sé sami
aðili áskrifandi að tveim efn-
um kostar það 25 krónur á mán
uöi, hækkar þannig um 5 kr.
við hvert viðbótarefni. Fasta-
gjaldið er nokkurs konar trygg-
ing fyrir fyrirtækið, því að oft
komur það fyrir, að ekkert er
skrifað í langan tíma um ýms
efni, en blöðin þarf alltaf að
lesa mjög gaumgæfilega, því
að ekkert má fara fram hjá fyr
lrtækinu.
Stjórn „Blaðaumsagna" skipa
Kristján Oddsson, Laugateig 44,
Birgir Þorgilsson, Njálsgötu 112
og Snæbjörn Ásgeirsson, Máfa-
hlíð 45, og taka þessir menn við
áskriftum og veita nánari upp-
lýsingar.
nært hann og þroskað. Þar,
sem landið var áður vafið
skrautklæðum blomlegra
bjarl^arskóga, breytist það
víðast hvar í mela, sanda og
flög. Eyðing og d.a.uði tóku sér
bólfestu þar, sem lífið áður
réöi ríkjum. Sigur, sem þjóð-
jin vann, í hernaði við skóg-
brauð. Skógarhöggið. út af
gjörspillt og þar eyðast allt
dýralif. En þetta skeður ekki.
En hversvegna lætur náttúr-
an einn þorsk eiga afkvæmi,
sem skiftir mörgum milljón-
um fiska, en þó kemst ekki
upp af því nema nokkur hundr
uð, eða tugir. Hinu eyðir hún.
Hvað verður svo um egg og
ungviði, sem fer forgörðum
svo að segja jafnharðan og
það fæðist, eða áður en það
nær nokkrum þroska? Náttúr
fyrir sig. varð þó ekki eins'an hefir í mörg horn að líta.
• T I M I N N •
fluylijAit í TwaHufti
*. TJM I N N l*
skaðleg fyrir land og þjóö,
eins og hitt, að ungum fræ-
plöntum trjánna var varnaö
lífs sakir fjárbeitarinnar,
sem tók þær af lífi í fæðing-
unni. — Barnlaus þjóð er
dæm til tortímingar og ung-
viðislaus skógur ofurseldur
gereyðingu fyr eða síðar.
IV.
Þegar við rennum auga út
Þann hluta af afkvæmi þorska
sem og annara fiska, notar
hún sem fóðurgjafa, meðan
það er á æskuskeiði, handa
öðrum tegundum, sem hún
þarf að sjá farborða. Vitan-
lega eru þar sumar tegundir,
sem menn kunna ekki að
meta að verðleikum. En við
það, að hver dýrategund lifir
á annari, helzt jafnvægið í
náttúrunni.
Tegundir, sem eru mönnum
til meins og þær, sem eru þeim
til nytja, eða réttara sagt, góð
ar og illar tegundir. En þetta
getur þó ekki verið réttlát,
eða sanngjörn skifting, vegna
þess að sumar Mýrategundir,
sem eru álitnar illsvaldandi í
dag geta á morgun talizt ó-
metanleg nytjadýr. Þá kem-
ur oft fyrir að einn telur það
nytjadýr, sem annar álítur
skaðleg. Þar kemur þekking
manna til greina, kringum-
stæður og viðhorf gagnvart
tegundunum. Er varhugavert
að beita sér fyrir því, að eyða
dýrategund, sökum þess að
hún sé álitin einhverjum til
meins, því að slík skoðun get
ur breyzt á skömmum tíma,
jafnvel valdið söknuði, ef út-
lit er fyrir að tegundin verði
aldauða.
Þegar um það er að ræða,
.(Framhald á 6. síðu)
Vilja hraða endur-
skoðuh stjórnar-
skrárinnar
Félag ungra Framsóknar-
manna hélt fjörugan fund s.l.
miðvikudagskvöld. Var rætt
um bæjarmálin og starf Fram
sóknarflokksins í nútíð og
framtíð. Meðal samþykkta,
sem gerðar voru, var eftir-
farandi tillaga:
„Fundur haldinn í Félagi
ungra Framsóknarmanna í
Reykjavík, miðvikudaginn 23.
janúar, 1952, lýsir yfir því, að
hann telur brýna nauðsyn að
endurskoðun stjórnarskrár
íslenzka lýðveidisins verði
hraðað sem mest, svo sem
gert var ráð fyrir við setn-
ingu hennar. Jafnframt fagn
ar fundurinn þeirri hreyf-
ingu, sem komizt hefir á mál-
ið að undanförnu.“