Tíminn - 27.01.1952, Síða 5

22. blað.
TÍMINN. sunuudagitsn 27. janúar 1952.
5.
Sunnud. 27. jan.
Ferðaþættir írá Nýja-Sjálandi
( Fraviliald)
Jólaös í algleymingi.
Dagbókarbrot 24. desember:
Jólaösin er í algleymingi, en
þó eru auglýsingar hér ekki neitt
viðlíka eins miklar og áberandi
og í Kaliforníu. En þar held ég
þær „slái út“ flest það, sem til
er í auglýsingaheiminum. En alls
staðar er sama sagan, hvort sem
það er norður á íslandi eða hér
á suðurhveli jarfðar: Flestir
kaupmenn eru að reyna að hafa
sem allra mesta peninga upp úr
jólunum. Er þá m.a. búið til
alls konar „skran“ til jólagjafa.
Og öll möguleg ráð eru upphugs
uð og notuð til að örfa kaup-
löngun almennings á dótinu.
Og það tekst furðanlega, að hálf
trylla fólkið af kaupæði fyrir
jólin. Sýnist allt þetta prang
vera heldur lítið í ætt við hið
einfalda, látlausa líf og fögru
kenningu Krists. En fólkið þyk
ist þó vera að halda jólin til
S jálf stæðisf lokkur-
inn eignast sagn-
ritara
Sjálfstæðisflokkurinn hefir
eignast sagnritara við sitt
hæfi. Það er Gunnar Bjarna
son hrossaræktarráðunautur.
Gunnari hefir runnið til
rifja, hve fullkomlega hefir
mistekist herför sú, sem haf-
in var með eldhúsræðu Jóns
á Reynistað, en henni var
ætlað að sanna bændavin-
áttu Sjálfstæðisflokksins.
Gunnar hefir nú riðið
fram á ritvöllinn í Mbl. og ber
sig að því leyti vígalega að
hann notar stór orð og ill um
andstæðinga sína, áður en minningar um fæðingu hans.
hann hefir atlöguna. Slíkt j Konurnar vaga í löngum röð
þótti áður einkenni þeirra um eftir gangstéttunum með-
riddara, sem litlir voru fyrir
sér og reyndust það líka, er
á hólminn kom. Öll fram-
koma Gunnars sannar, að
sagan endurtekur sig.
í ritgerð sinni hyggst
Gunnar að láta söguna
sanna „bændavináttu“ Sjálf-
stæöisflokksins. Svo hygginn
er Gunnar, að hann sniðgeng
ur að mestu sögu seinustu
ára, heldur ræðir einkum um
það, sem lengra er liðið frá,
og meira er því farið að firn-
ast. Einkum heldur hann því
fra.m, hve „bændavinátta“
Sj álfstæðismanná hafi verið
miklu drýgri og hollari en
bændavinátta Framsóknar-
flokksins á þeim tíma, sem
Jónas Jónsson og Tryggvi
Þórhallsson stjórnuðu flokkn
um. Gunnar segir t. d., að
Magnús Guðmundsson og Val
týr Stefánsson séu feður jarð
ræktarlaganna o,g ræktunar-
sjóðs, en ekki verð'ur ráðið
af skrifum hans, að Tryggvi
Þórhallsson hafi komið þar
neitt nærri. Vissulega var
þessi lagasetning þó fyrst og
freijist árangur af starfi
hans. Þá'er það nú ekki sam-
kvæmt sögunni, að Jónas Jóns
son sé frumkvöðull bygging-
ar- og landnámssjóðslag-
anna, heldur eru þau ávöxt-
ur af samvinnu Ólafs Thors
og Brynjólfs Bjarnasonar.
Bréf skrtíað í höfuðborg IVý*$jáleudinga
er margt hér dýrt, t.d. fatnaður. að, og var þá ekki að sjá á henni
— Já, aðalmáltíð dagsins varjryk eða fis af nokkru tagi. Brá
um 8 lcr. áðan, kjöt o.m.fl. Góð j mér heldur í brún, þegar ég
máltíð, sem myndi samt ekki' kom út að henni í morgun, þá
þykja „fín“ í veitingahúsum1 eru blóðrauðir flekkir á henni
heima. í borðsalnum átu yfir 100 hér og hvar, líkast og gusað
manns í einu. Munu allmargir j hefði verið blóði um hana. Mér
af þeim hafa verið háskólanem' flaug í hug, að eitthvað ógur-
legt hefði gerzt hér í nótt. En
þegar ég fór að ganga eftir stétt
inni, kom ráðningin í ljós. í
nótt hafði gert all strangan
vind og stórar hryðjur. Við þetta
hafði fallið ógrynni af örmjó-
um hárauðum renglum, líkt og
nálum, úr toppum trjánna, sem
slúttu fram yfir gangstéttina.
Samt er ennþá fullt af hárauð
um brúskum í krónum þeirra,
sem líta út til að sjá líkt og blóð
rauðar rósir. Af svo miklu hef
ir verið að taka, að það sér
ekki högg á vatni.
Skemmtigarðurinn er yndis-
legur. Stórar sléttar grasflatir,
há tré ýmis konar, skógar og
blómarunnar með margs konar
endur. Spjöld voru uppi í stof-
unni, sem á var letrað: No
smoking (engar reykingar). Og
ekki sást heldur einn einasti,
karl eða ltona, reykja í borð-
salnum. En á eftir sá ég 10—
15 máltíöargesti (roskna menn)
vera að reykja í setustofu
skammt frá. Mér datt í hug:
Hvenær ætli eitthvert matsölu
hús á íslandi verði svo menning
arlegt (eða sjái sér það fært)
að banna allar reykingar í borð
salnum?
Kaupmennska og
jólakvöld.
Seitina sama dag: Nú er kom
ið kvöld. Þótt kl. sé um 9 og
kúfaðar körfur sínar af nauta- komið myrkur fyrir löngu síð-
eða svínakjöti, giýunmeti, á- an, þá eru allar sölubúðir og
vöxtum og margs konar öðru kvikmyndahús opin ennþá —
góðmeti. Ugglaust að búa sig og ekkert lát á peningahungri
undir að láta sínu heimafólki kaupmannsins, þótt húsfreyj-
iíða sem bezt yfir jólin. Og þeg- 1 urnar muni nú yfirleitt hafa
ar kvölda tekur fara víst prest- | séð vel fyrir heimafólki sínu
arnir að messa í kirkjunum og! og prestárnir láti hamast í að
iáta fólkið hafa sálarfóðrið þar, j hringja kirkjuklukkunum og
samhliða að húsfreyjurnar mat j kalli með því hjörð sína að sál-
búa það, sem kom heim í körf- | aríóðursjötu sinni. — Já, svona
unum. Það verður reynt í kvöld! gengur lífið — og viðskiptin,
hækkun húsa o.fl. þess háttar.
Þeirra hafði orðið uppskeran af
erfiðu striti og lífshættum sjó-
mannanna og annars vinnandi
fólks, sem trúað hafði þjóSfé-
laginu fyrir ávöxtun sparifjár
síns.
Gæfulandið í annarri
heimsálfu.
Nei, nú ákváðu þeir að kveðja
ættlandið, sem væri svona herfi
lega illa stjórnað, og flytja al-
farnir til Nýja Sjálands. Og þeir
keyptu uppskrúfaðan erlendan
gjaldeyri á svörtum markaði
(því enga krónu gátu þeir feng
ið yfirfærða) fyrir leyfarnar af
verðgildi sparifjárkróna sinna,
sem reyndist tæplega stundum
meira en 10 aura virði hver
króna, miðað við verðgildið, þeg
ar hennar var aflað. En það
dugði samt til þess, að komast
hingað. í Ameríku rakst ég á
2—3 íslenzka pilta, sem höföu
nær þvi sömu sögu að segja.
Mér var það nú ennþá Ijós-
ara en áður, hverja regin ógæfu
og ranglæti íslenzkir ráðamenn
hafa gert, þegar þeir voru að
taka „kollsteypuna“ inn í ráð-
leysið og vitleysurnar, til þess
þá að gera m.a. sparifé vinn-
andi ráðdeildarsams almenn-
blómahafi í öllum regnbogans inSs nær Þvi einskis virði. Það
að hressa bæði upp á sál og
líkama.
í matsöluhúsi.
Ég át aðalmáltíðina (dinn-
er) í dag í matsöluhúsi og kost
aði hún 2 shillings og 9 penny
eða um 8 krónur lsl„ þegar tek
ið er með í reikninginn, að við
ísl. feroalangar verðum að
borga aukalega 2500 krónur í
ríkissjóðinn til þess að fá skipt
tíu þúsimd krónum í erlenda
mynt í bönkunum. Gott her-
bergi, ásamt sæniilegu fæði, er
hægt að fá hér fyrir 4 pund á
viku, m.ö.o. það er hægt að lifa
hér fremur góðu lífi fyrir ein-
stakling í fæði og húsnæði fyrir
um 26 kr. á dag, þegar reiknað
j er með skráðu gengi heima.
I Myndi það þykja ódýrt þar. Þó
eða siðir mannanna. En ein-
hvern veginn kann ég samt
ekki við að verzla svona lengi
fram eftir á aðfangadagskvöld-
ið — úr því að menn eru að
kalla sig kristna.
Þess er þó rétt að geta, að að-
fangadagskvöld er ekki haldið
hátíðlegt í enskumælandi lönd-
um, heldur aðeins jóladagurinn.
Suðræn jól.
Dagbókarbrot 25. des.: Tals-
verð vindgola, en sólskin. Hiti í
skugganum 16° á Celsíus. Óvana
lega köld jól, segja menn hér.
— Fyrsta verkið í morgun var
að ganga út í skemmtigarðinn,
sem er 1—2ja mínútna ganga
frá húsinu, sem ég-bý í. í ljósa
skiptunum í gærkveldi hafði ég
gengið eftir gangstéttinni þang
Eysteins Jónssonar, Her-^enn svífur sami andinn þar
manns Jónassonar, Tryggva^yfir vötnunum og á blóma-
Þórhallssonar og Jónasar j tímum Hitlers sáluga, begar
Hér skeikar nú ekki meiru jónssonar i þágu landbúnað1 margir Morgunblaðsmenn
en því, að þessi lög voru búin
að vera í gildi í ein 16 ár, er
stjórn þeirra Ólafs og Bryn-
jólfs settist í stólana, og fyr-
ir tilverknað þeirra var búið
að byggja upp mörg hundruð
sveitabæi og reisa hundruð
nýbýla á þessum tíma! En
Gunnar er nú ekki að fást
um slíka smámuni, þegar
hann er að skrifa búnaðar-
söguna Sj álfstæðisflokknum
í vil.
Óþarft er að vera að elta öl
ar við önnur atriði í þessari
nýju búnaðarsögu Gunnars.
Þessi sýnishorn nægja. Hin
atriðin, sem Gunnar nefnir
eru öll á sama veg. Öll sagn-
ritun hans er á borð við þá
seinustu uppgctvun rúss-
nesku sagnfræðinganna, að
Rússar hafi fundið upp
arins, heldur verður það sam ’ töldu hann hina einu sönnu
kvæmt sagnritun hans Sjálf-| fyrirmynd. En Hitler var sá
stæðisflokkurinn, en ekki maður, er jafnvel reyndist of
séra Björn 1 Sauölauksdal, er jarl kommúnista í þessari teg
fyrst hófst handa um kar- und sagnritunar.
töflurækt hér á landi og vafa | Bændur landsins verða
laust verður það líka ein af. hinsvegar ekki blekktir með
sagnfræðikenningum Gunn- j þessari sagnritun. Þeir
ars, að það hafi verið Sjálf-jþekkja afstöðu Framsóknar-
stæðisflokkurinn, sem kenndi. flokksins og Sjálfstæðis-
Njáli á Bergþórshvoli að bera Tlokksins til landbúnaðar-
skarn á hóla! jmála fyrr og síðar. Svo illa,
íslendingar búa hinsvegar! sem herför Jóns á Reynistað
ekki austan við neitt andlegt, gafst, þá mun herför Gunn-
járntjald og því munu þeir: ars Bjarnasonar gefast miklu
ekki verða fyrir neinu tjónijver, enda er hér líka manna-
af slíkri sagnritun. Þeir munur. Sagnritun Gunnars
munu fyrst og fremst brosa ■ mun þó að því leyti gera
að henni. Samt verður því I gagn, að hún minnir menn á,
ekki neitað, að það er nokk-
urt alvörumál, að aðalmál-
gagn stærsta stjórnmála-
flokksins í landinu skuli taka
byggingalag norrænu víkinga svona sagnritun það hátíð-
skipanna og þannig gert lega, að það birtir hana á
Leifi heppna mögulegt að
komast til Ameríku. Ef Gunn
ar Bjarnason heldur svona á
fram, verður hann innan tíð
ar ekki aðeins búinn að eigna
Sjálfstæðisflokknum öll verk
áberandi stað undir áberandi
fyrirsögn og lætur auk þess
mynd af höfundinum fylgja
henni. Það sýnir, að blaöið
gerir' þessa sagnritun að
sinni sagnritun. Það sýnir, aö
hverskonar andrúmsloft rík-
ir í æðstu bækistöðvum Sjálf
stæðisflokksins og að öll
vopn eru þar talin leyfileg, ef
þau þykja vænleg til þess að
bita. Það er ekki hikað við
að grípa til stórfeldustu fals-
anna. Þetta er gott að muna
og vera því vel á varðbergi
gegn þeim vinnuaðferðum, er
jafnan má vænta úr þessari
átt.
lituin og samblandi þeirra.
Sums staðar eru stórir blóma-
reitir með mjög lágum blóm-
um, sem mynda orð, sem glöggt
er hægt að lesa, t.d. velkominn
hingað“ o.s.frv. — Gangstígir
eru þvert og endilangt um garð
inn og setubekkir víða, einkum
þó undir trjám og runnum. Og
á þeim sitja oft elskendur, ef
dæma má eftir ytra útliti og
atlotum, þótt meira beri reynd
ar á slíku, þegar húma fer á
kvöldin.
íslenzk raunasaga.
í dag .bar það til tíðinda, að
ég fann íslending hér í borg.
Var það hressandi og skemmti-
leg jólatilbreyting. En í sam-
bandi við það ætla ég samt að
rifja upp dálitla raunasögu. Fyr
ir rúmlega hálfu öðru ári síðan
var sagt frá því í einhverju ís-
lenzku blaði, að tveir sjómenn
væru að fara alfarnir frá ís-
landi til Nýja Sjálands. Svo
var sú saga þar víst lítið lengri.
Nú fann ég annan þessara sjó-
manna hér í dag. En hinn hafði
verið að gifta sig hérlendis ungri
og elskulegri stúlku, rétt fyrir
jólin, og brá sér svo að því loknu
með brúðurina í nokkurra daga
brúðkaupsferð, svo að óvíst er
að ég sjái hann.
Þessir íslenzku ungu menn
liöfðu verið sjómenn heima og
m.a. siglt mikið til Englands
með fisk á striðsárunum. Reglu
samir menn, sem höfðu lagt
kaupið sitt í sparisjóð og ætlað
sér að verða efnalega sjálfstæð-
ir menn af vinnu sinni. Þeir
héldu líka um skeið, að þeir
væru að verða eða orðnir það.
En þá hraðminnkaði verðgildi
peninganna, svo að hvað sem
þeir bættu við sig í sparisjóðs-
bækur sínar og krónunum fjölg
aði þar, þá héldu þeir ekki við
efnum sínum með 12 mánaða
striti á ári. Svo þegar seinasta
gengisfellingin var viðurkennd,
sáu þeir að þeir, hver um sig,
áttu ekki einu sinni fyrir einni
heldur lélegri kjallaraíbúð í
Reykjavík. Þá fannst þeim
draumur sinn um efnalegt sjálf
stæði og ánægjulegt heimili
á ættjörðinni væri á enda. Þeir
höfðu tekið eftir því, að um leið
og peningar þeirra voru að hríð
falla í verði, að ýmsir braskarar,
er komizt höfðu yfir sparifé
þeirra og annarra „nytsamra
sakleysingjá', urðu stór-
ríkir á nokkrum árum, af verð-
var þó vorkunnarlaust, þegar
flestir íslendingar höfðu nær
því fullar hendur fjár, af tals-
vert verðmiklum krónum, að
búa svo í haginn, að þessi kyn
slóð, sem nú lifir á íslandi, hefði
góða efnalega afkomu um sína
tíð. En til þess að svo yrði,
þyrfti að treysta grundvöllinn
undir efnahagsafkomunni, því
án hans er auðvitað þjóðarbygg
ingin öll svipuðust skrauthýsi,
sem reist er á botnlausu feni.
En þessir tveir ungu ísl.
menn eru nú með reglusemi
sinni, dugnaði og sparsemi að
vinna sig ört upp hérna til efna
og álits. Að því leyti er ánægju
legt að hugsa til þeirra. Samt er
skaðinn fyrir ísland, að misrtlr
þá ævilangt — og marga fleiri
þeirra líka — ómetanlegur. En
hve margir af aðalráðamönn-
um íslands gera sér nokkra
grein fyrir þessu eða svipuðu?
Eitthvað þóttust þeir við sið-
asta gengisfall ætla að bæta
þeim upp, sem allra lengst höfðu
trúað þjóðfélaginu fyrir spari-
fé sínu. Um efndirnar er máske
bezt að tala sem minnst. —
Ég mun svo væntanlega áður
en langt líður rifja upp fleiri
dagbókarbrot mín frá dvölinni
í Nýja Sjálandi.
Vigfús Guðmundsson.
Þáítni’ kirkjimnar
(Framhald af á. síðu.)
,Þjáningin er meiri mynda-
smiður en Fidías.
... .Reynslan ristir á oss rún-
ir sínar. Hún dýpkar og þrosk-
ar vorn innri mann. Þjáningin
blóðgar oss að vísu, en hún er
líka læknisdómur. Enginn nær
fullri andlegri hæð í stöðugum
meðbyr og eilífu sólskini á-
hyggjuleysisins. Þessi vitund
veitir oss styrk til að bera byrð
arnar án þess að örmagnast.
Auðugt vaxtarlíf verður að
kenna á myrkri og mótbyr."
Þessi sýníshorn eru valin af
handahófi. En nægja til þess
að sýna, að margar eru perlur
heimsbókmenntanna, og gaman
að eiga sem flestar á einni
festi.
Ég held að það væri þess verfc
að gefa út slíka bók á íslenzku.
Hún yrði eflaust talsvert keypfc
og gæti gert nokkurt gagn. , _
Það tekur ekki meiri tíma að
lesa svona fáar línur að morgni
dags en gá til veðurs.... Og
raunar er slíkur lestur skyggni
eftir áttum.