Tíminn - 28.03.1952, Page 5

tó. Diao.
xliTiinn, lUðiuuajíila ^o. lirdi/ xif'oc.
5.
Föstud. 28. mars
Furðuleg Morgun-
blaðsgrein
ERLENT YFIRLIT:
Togstreitan um Þýzkaland
Vafasamt að stórvoldai'iuiiiur verði hald-
iim um I>ýzkalaiidsmáliii fyrst um simi
Á fundi Atlantshafsbandalags athygli vegna þess, að húh var
ins, sem haldinn var í Lissabon ' óvenjulega hógvær og laus við ík
í seinasta mánuði, náðist í meg allar aðdróttanir. Annars eru
iunra)inhiciAi« hofir nnniA inatriðum samkomulag um þátt Rússar vanir að hafa orðsending
sér ódauðlegt nafn i íslenzkri töku Þíóðvería 1 fymhuguðum' ar sínar í áróðursstíl.
- ® . Evrópuher. Enn er það mál þó S í orðsendingu þessari var sér
sogu tyrn að haia bnt meira ^ undirbúningsstigi og þýzkur | stök áherzla lögð á eftirtalin
af hlægilega vitlausum her mUn varla komast á legg atriði í sambandi-við friðarsamn
greinum en nokkurt annað fyrr en á næsta ári. I inga vio Þjóðverja: Þýzkaland
blað fyrr eða síðar. í fram- j Það þótti alltaf víst, að Rúss- j skal sameinað í eitt ríki. Her-
tiðinni munu ritstjórar Mbl. ar myndu gera sitt ti} þess að (námsliðin skulu vera farin úr
skipa sess í hugum þjóðar- hindra að umrætt samkomulag Þýzkalandi innan árs frá undir-
innar við hliðina á Bakka- ' a Lissabonfundinum næði fram ; ritun friðarsamninganna. Fullt
öðrum slíkum að ganga- Jafnan efi;ir að til lýðræði skal tryggt í landinu,
tals kom að hervæða Vestur
en þó skulu bönnuð öll samtök,
Dómur hæstaréttar
í máli útvarpsstjóra
bræðrum og
Ti/rhi ____ .iÞJóðverja og tryggja þátttöku sem eru andvíg lýðræðinu og1 Um. Oder-Neisselínan svonefnda ‘ sinni.
öjaiaan nenr mdi. Kom»st þeirra í vörnum Vestur-Evrópu, j friðnum. Engar hömlur skulu
, hafa Rússar beitt flestum brögð , lagðar á atvinnu- og viðskipta-
' um til að reyna að hindra slíkar
eins skemmtilega langt í vit
leysunni og í grein, sem birt
ist á forsíðu þess í gær. í fyrirætlanir. Einkum hafa þeir
grein þessari er því haldið ia8f áherzlu á, að gera Þjóðverja
fram, að Tíminn sé að stór-isialfa an'dstæða þessum ráða-
spilla fyrir hinum nýju að- ■ serðum. Þeir hafa látið í það
, „ . . .. , ;' ... 1 skina, að þetta myndi hindra
gerðum i landhelgismálmu sameiningU Þýzkaiands að fniiu
með þvi að rifja upp nokkra^0g qjÍU; Qg gera þiuf pjóðverja
þætti úr sögu landhelgismál-: sjálfra vgrstan, ef til nýrrar
anna.
Upptök þessg máls eru þau,
að áður en tilkynnt var hve-
nær friðunarreglugerðin yrði
birt, var auglýstur fundur í
flokksfélagi Sjálfstæðis-
manna í Reykjavík, þar sem
Ólafur Thors hefði framsögu
um landhelgismálin. Reglu-
gerðin var svo birt fáum klst.
fyrir fundinn. Útvarpsræða,
sem Ólafur flutti um málið,
var hins vegar ekki flutt fyrr
en hann var búinn að halda
framsöguræðuna á fundinum.
Allt þetta framferði benti til
þess, að Sjálfstæðisflokkur-
inn hyggðist að eigna sér mál-
ið, enda dró Ólafur svo áber-
andi fram sinn hlut í fram-
söguræðunni, að Jóhann Þ.
gerði athugasemd við það á
fundinum, þar sem hann taldi
oflítið gert úr sínum afskipt-
um af málinu!
í tilefni af þessu fundar-
brölti og viðleitni Sjálfstæðis-
manna til þess að eigna sér
forustuna í málinu, rifjaði
Tíminn það upp, að tillagan
um uppsögn brezka landhelg-
issamningsins hefði fyrst ver
ið flutt á þingi af Framsókn-
armönnum eftir að flokks-
þing þeirra hafði gert álykt-
un um, að flokkurinn beitti
sér fyrir uppsögninni. í þess-
ari frásögn Tímans var hins
vegar ekki deilt neitt á af-
stöðu annara flokka.
Mbl. fannst þetta ganga í
berhögg við þá fyrirætlun í-
haldsins að eigna sér málið
og réðst því mjög heiftarlega
á Timann. Jafnframt hrósar
það mjög framgöngu Sjálf-
stæðismanna í landhelgis-
málum fyrr og síðar. Þegar
svo var komið, taldi Tíminn
rétt að rifjað væri upp nokk-
ur afskipti Sjálfstæðis-
manna af þeim málum áður
fyrr. Ekki var þó annað nefnt
en það, sem skjalfestar heim-
ildir liggja fyrir um.
Það er út af þessu, sem
Mbl. birtir hina hlægilega vit-
lausu forsíðugrein sína i gær.
Það ber ekki neitt á móti frá-
sögn Tímans, heldur viður-
kennir með þögninni, að hún
sé rétt. Aðalkjarninn í grein
þess er sú, að það „sé tilræði
við hagsmuni íslenzku þjóð-
arinnar" að vera að rifja
þessa liðnu atburði upp!
Mbl. gætir þess ekki, að
með þessum ummælum sín-
um fellir það þyngsta dóm-
inn um fyrri stefnu og verk
SjálfstæÖisleiðtoganna i
landhelgismálinu. Svo sein-
styrjaldar kæmi.
Hér yrðj oflangt mál að rekja
viðleitni Rússa til að hindra
endurvígbúnað Vestur-Þýzka-
lands. Ré'tt er þó að geta þess,
að þeir sneru sér til vesturveld-
líf Þýzkalands. Landamæri
Þýzkalands skulu vera þau, sem
ákveðið var á Potsdamfundin-
um. Þýzkalandi skal leyft að
hafa nægan varnarher, en þvi
skal óheimilt að taka þátt í
nokkrum hernaðarlegum sam-
tökum. Nazistar og herforingjar,
sem hafa verið dæmdir sem
stríðsglæpamenn, skulu náðað-
ir og hljóta full borgaraleg rétt
indi.
Það, sem vakti mesta athygli
í þessari orðsendingu Rússa, var
einkum tvennt. Annað var það,
Mál Jónasar Þorbergssonar
útvarpsstjóra, sem dæmt var
í hæstarétti sl. mánudag,
vakti um skeið allmikið um-
tal, enda hófst það með ein-
kennilegum hætti. En atvik
voru þau, sem ýmsir muna, affi
skrifstofustjóri útvarpsráffis,
Helgi Hjöi-var, birti ritgerffi
eina, sérprentaða, þar sem
farið var þeim orðum um út-
varpsstjóra og störf hans, a®
hann taldi sig ekki mega viffi
una. Skrtfaðz útvarpsstjóri þá
ráðherra þeim, er útvarpsmál
um stjórnar (menntamála-
ráðherra) og beiddist rann-
sóknar á embættisfærslu
Var rannsókn þegar
hafi aðeins verið ákveðin til hafin. Jafnframt voru útvarps
bráðabirgða, en því lýst yfir, stjóri og nefndur skrifstofu-
að hin endanlegu landamæri stjórz látm'r hætta störfum
verið gengið frá landamærum
Þýzkalands á Potsdamsfundin-
ætti að ákveða síðar í friðar
samningunum. Meðal Þjóðverja
hefir það mælzt illa fyrir, að
Rússar skytdu l oi/ðsendingu
sinni halda fast við Oder-Neisse
línuna. Sjálfviljuglega munu
anna í fyrravetur og kváðu sig | að þeir fallast á vígbúnað Þjóð-
til viðtals um friðarsamninga við ! verja. Hitt var það, að þeir vildu
Þýzkaland. Þetta komst þó aldr- fallast á náðun nazista. Með
ei lengrá en að haldinn var! þessu tvennu hafa þeir ætlað
undirbúningsfundur til að ræða j sér að vinna fylgi hægri manna
um dagskrá ráðherrafundar um og hernaðarsinna í Þýzkalandi.
þessi mál. Þessi fundur stóð j
lengi, án þess að nokkurt sam-
komulag næðist um dagskrána,
enda mun það hafa dregið úr
áhuga Rússa, er á fundinn leið,
að horfur fóru versnandi varð-
andi það, að vesturveldin sjálf
kæmu sér saman um vígbúnað
Þjóðverja. Síðan hafa Rússar
aðallega látíð stjórnarvöld Aust-
ur-Þýzkalands halda uppi áróðr
inum gegn vígbúnaði Vestur-
Þýzkalands og þátttökunni í
Evrópuher. Jafnframt hafa þeir
þó látið þau vinna að því að
koma upp austur-þýzkum her og
er það eini þýzki herinn, sem
nú er tU.
Orðsending Rússa.
Eftir Lissabonfundinn munu
Rússar hafa talið, að ekki væri
lengur nægilegt að láta austur-
þýzku stjórnarvöldin ein halda
þessum áróðri uppi. Þann 11. þ.
m. sendú þeir vesturveldunum
orðsendingu, þar sem lagt var
til, að kölluð yrði saman fjór-
veldaráðstefna til að ræða um
friðarsamninga við Þjóðverja.
Orðsending þessi vakti m. a.
fyrst um sinn meðan rann-
sókn stæði yfir. Þetta var í
nóvembermánuði 1950.
Nú skyldu menn ætia, affi
slíku máli bæri affi hraða sem
Þjóðverjar aldrei fallast á hana. mest og að það gæti tæpast
Þá taka vesturyeldin þaöjveriðflóknaraen aJJvel
fram, að þau geti ekki fallizt a, ... . . . . .
að Þjóðverjum sé meinuð þátt- , m,ættl Ifuka *vl a nokkrum
taka í varnarsamtökum með öðr , yZkum. En hér virffist hafa
um þjóðum, enda verði vígbún verið mikill seinagangur á. T.
aði þeirra bezt haldið í skefj- d. tók það dómsmálaráðu-
neytið fjóra mánuði að átta
sig á því, hvort áfrýja skyldi
undirréttardómi ril hæsta-
Svör vcsturVeldanna.
Vesturveldin hafa nú svarað
þessarí orðsendingu Rússa. Meg
inatriði í svara þeirra er það,
að ekki sé hægt að ganga frá
friðarsamningum við Þjóðverja,
nema til sé stjórn fyrir allt
Þýzkaland, sem hægt sé að
semja við. Slík.stjórn sé nú ekki
fyrir hendi. Fyrsta skilyrðið til
þess að koma slíkri stjórn á
laggirnar sé, að láta fara fram
frjálsar kosningar í Þýzkalandi.
Að því eigi fjórveldin nú að
vinna og hefja síðan undirbún-
ing að friðarsamningunum. Vest
urveldin skora því á Rússa að
stuðla að því, að slíkar kosning
ar fari fram hið fyrsta, og eigi
þeir að byrja á því að sýna þann
vilja í verki með því að leyfa
kosningaundirbúningsnefndinni,
er þing S. Þ. kaus í vetur, að
fara til Austur-Þýzkalands og
kynna sér viðhorf þar. Slíkar
kosningar séu óhugsandi, nema
undir alþjóðlegu eftirliti.
Þá taka vesturveldin það fram
í svari sínu, að það sé rangt
hjá Rússum, að nokkuð hafi
um með þeim hætti.
Hverju svara Rússar?
Ýmsir þeirra, sem kunnugir ’ réttar. Samtals hefir meðferffi
eru þessum málum, telja sig málsins tekið rúmlega eitt ár
renna grun í, hvernig næsta' og þrjá mánuði.
svar Rússa verði. Þeir muni j Niffurstaðan er sú, að út-
lýsa sig fylgjandi frjálsum kosn' varpsstjóri er sýknaður af
ingum í Þýzkalandi, en halda tveim ákæruatrigum af þrem
þvr fram, að Þjoðverjar eigi ■ .... . * ,
sjálfir að semja um þær og sem malsokn var byggð a, en
framkvæmd þeirra eða réttara t «*mdur
(Framhald á 6. slðu.;
Raddir nábúanna
í fésekt fyrir hið
þriðja. Þaff ákæruatriffi var í
i því fólgiff, aff útvarpsstjóri
hafði tekiff td sín sérstakt
gjald af lánum, er veitt voru
úr framkvæmdasjóði útvarps-
: his. Taldi hann sig taka gjald
Kosningabaráttan á ísa- þetta í samráffi viff f jármála-
firði er þegar hafin, a.m.k. í ráffherra og ritaffi þaff á kvitt-
Reykjavíkurblöðum. í gær var‘anir. t réttarprófum kom
sagt frá forustugrein, sem fram, aff samtal hafffi átt sér
Mbl. flutti um hana, en hér staff milli hans og fjármála-
fer á eftir kafli úr svargrein' ráðherra (Jóh. Jósefssonar)
Alþýðublaðsins í gær:
heppilegt hefir þetta hvort
tveggja verið, að dómi Mbl.
ritstjóranna, aff þaff er „til-
ræði við hagsmuni íslenzku
þjóðarinnar,“ að frá þessu
skuh vera sagt. Hér er vissu
lega enn harðar til orða tek
ið, en Tíminn hefir nokkru
sznni viðhaft um framkomu
þessara manna.
Tíminn getur vissulega tek-
ið undir það, að það var „til-
ræði við hagsmuni íslenzku
þjóðarinnar," þegar Sjálf-
stæðismenn tóku að sér að
verja landhelgisnjósnirnar og
togarar þeirra stunduðu land
helgisveiðar og höfðu breytt
yfir nafn og númer. Hins veg
ar er það ályktun, sem rekur
rætur til speki Bakka-
bræðra, þegar Mbl. telur það
skaðlegt í skiptum við Breta,
að frá þessu sé sagt nú.
Þaff sýnir emrnitt Bretum
bezt, hve eindréginn þjóffar-
vilji stendur að baki núv.
aðgerðum íslendinga, að
jafnvel þeir sem áður voru
tregastir og áhugaminnstir í
landhelgismálunum, eru nú
einnig komnir í sveit þeirra,
sem skelegglega vilja halda
á þessum málum. Þaff er ekki
emu sinni þar bilbug aff
finna vegna hins almenna
þjóðarvilja. Þess vegna gerir
það gag-n, en ekki ógagn í
viðskiptum við Breta, að
fyrri afstaða íhaldsformgj-
anna sé rifjuð upp og skoð-
anaskipti þeirra leidd í dags
ljósiff.
Öll viðleitni Mbl. til þess að
reyna að hylja fortið Sjálf-
stæðisflokksins í þessum efn-
um er því álíka misheppnuð.
Það eru síður en svo þjóðar-
hagsmunir, að um hana sé
þagað. En kjósi Mbl. að halda
uppteknum hætti um að'
brigsla Tímanum um svik við
þjóðarhagsmuni í sambandí
við þessi mál, skal ekki standa
á honum að ræða þau áfram.
Það væri t.d. ekki ófróölegt
að rifja upp sum skrif Mbl.
um ömmufrumvarpið eða at
huga hve marga dálka Sjálf
stæðismenn eiga í þingtíðind-
um vegna baráttu sinnar
gegn því.
varffandi þóknun tfl útvarps-
„Meginefni greinar Mbl. er stjóra í sambandi viff þessar
annars lof Sigurðar um sjálf- j lántökur, en ekki bar þeím affi
an sig á þeirri tíð, þegar hann fullu saman um, hvaff ráð-
var forseti bæjarstjórnarinnar herrann hefffi sagt. En
á ísafirði og mestur áhrifa- | menntamálaráðherra (Ey-
maður bæjarmálefnanna þar stejnn Jónsson) féllst ekki á
i kaupstaðnum Hann segir 'tök gjaldsins og bannaffi
að reynsla isfirðmga hafi orð . J ,
hana, er honum varff kunn-
ið sú, að þeir hafi séð, að íhald
ið hafi „barizt fyrir hagsmuna
málum bæjarbúa af mestu
raunsæi og dugnaði"! Hins
lætur hann auðvitað ekki get-
ið, að ihaldsmenn á Isafirði
höfðu ekki meiri trú en það á
vinsældum og áhrifum Sigurð-
ar Bjarnasonar, eftir fjögurra
ára forustu hans í bæjarmál-
um kaupstaðarins, en að þeir
viku honum og hægri hönd
hans, Sigurði Halldórssyni, til
hliðar við síðustu bæjarstjórn
arkosningar. Og sannarlega
mun ísfirðingum blöskra, þeg-
ar þeir lesa frásögn Sigurðar
frá Vigur um mátt og dýrð
íhaldsins í bæjarmálunum. Það
er sem sé staðreynd, að þegar
íhaldið hrökklaðist frá völd-
um i bæjarstjórn ísafjarðar,
var efnahagur kaupstaðarins
kominn í rústir. Isafjarðar-
kaupstaður gat ekki staðið við
skuldbindingar sínar og var
svo skuldum vafinn, að meira
að segja starfsfólk bæjarins
hafði ekki fengið kaup sitt
greitt í marga mánuði. Slík og
þvílík er mynd veruleikans af
„raunsæi og dugnaði" íhalds-
ins á ísafirði“.
Alþýðublaðið segir að lok-
um, að það kvíði engu um úr-
slitin fyrir hönd Alþýðuflokks
ins. Brestur vissulega ekki á,
að bæði blöðin bei'i sig manna
lega.
ugt um. Endurgreiddi útvarps
stjóri gjaldiff þá þegar.
Hitt er svo annaff mál, affi
allir, sem aðallega hafa um
þetta fjallaff, virffast hafa ver
ið a.m.k. í miklum vafa um,
aff innheimta gjaldsins, eins
og hún var framkvæmd, gæti
varðaff viff lög. A.m.k. e>num
fjármálaráðherra, þrem
menntamálaráffherrum og ein
um dómsmálaráffherra var
kunnugt um máliff, en vísuðu
því ekki til dómstóla. Langur
tími leiff frá því, aff gjaldiffi
var endurgre>tt, þangað til
rannsókn hófst á embættis-
færslu útvarpsstjóra meff
þeim atvikum sem fyrr grein-
ir. Sjálfur getur dómurinn
vart léttari verið úr því aff
ekk>' Varð um sýknun aff ræða.
En var þá ástæffa til máls-
höfffunar? Með skírskotun til
dómsins verður að telja affi
svo hafi veriff. Þótt dómurinn
sé léttur, er hann samt ekki
sýkndómur. Um réttmæti
dómsins, út af fyrir sig skal
ekki rætt, og má ýmislegt um
þaff atriði segja, með og móti,
svo sem fram kom í málflutn-
ingnum. Sízt ber aff lasta
þaff, aff tekiff sé meff fullri
(Framhald á 6. slðu.)