Tíminn - 29.03.1952, Qupperneq 3

14. blað.
TÍMINN, laugaj-daginn, Z9. n>arz 1952.
ÞjóbleikhúsLð:
LitBi ICIáys og
Stóri KBáus
Fyrir nokkru var frumsýndur
bráðskemmtilegur barnasjónleik
ur í Þjóðleikhúsinu. Efnið er "•
gripið úr sögu eftir H. C. Ander- j s|
sen, en sjónleikurinn er sam-l§§
•o
inn af Þjóðverjanum Lisa §S
Tetzner. Þar eð jafnt ungir sem §§
gamlir kannast við ævintýrið um §§
| o»
Litla Klaus og Stóra Klaus, er §•
óþarfi að rekja efni þess hér, !§§
en þó mun ei skaða að geta §§
þess, að jafnt börn sem gamal- | §§
menni geta haft skemmtun af §§
að sjá þessa sérstæðu og óvenju
legu sýningu.
Bessi Bjarnason leikur Litla
Kláus af tindrandi fjöri og ein-
stakri röggsemi. Það sópar furðu
mikið að þessum ófeimna og
táprnikla nýliða. óvíða ber túlk , §§ staðreynd, sem mér var að
un hans nokkur merki árevnslu! §§ visu íu'hjós áður, að einræði i
né fvrirhafnar annirs virðist §§ hvaða mynd sem það blrííst'
ne iyrirnainar, annars viroist, g* er óþ0jan(ii fyrir alla frjalsa
grátur hans varla nógu eðlileg- §§ hugsun og heilbrigt atvinnuiíf.
EG KAUS FRELSIÐ
eftir rúss_neska kommúnistann og embuttismanninn Victor A. Kravchenko er vafalaust merkilegasta og
skemmtilégasta sjálfsævisaga, sem rituð hefur verið síðasta áratug, svo að ekki sé of djúpt tekið í árimii.
Um fáar bækur hafa staðið jafnmiklar cicilur, þó að segja megi að úr þeim hafi dregið að mestu með dómi
i hinu fræga máli, sem Kravchenko höfðaði gegn timaritinu Action Francaise og lauk með fullum sigri
Kravchenkos. — Bók þessi kom út í islenzkri þýðingu í byrjun desembermánaðar s. 1. og er óhætt að fu!l-
yrða, að hún sé mest umtalaða bókin, sem gefin var út síðastliðið ár. — Hér fara á eftir ummæli noxk-
urra merkra Islendinga og blaðaummæ.i. sem birzt hafa um bókina.
Steingrímur Steinþórsson,
f orsætisráðher ra:
„Ég hef les-
ið bók Vict-
ors Kravch-
enko „Ég
kaus frels-
ið“. Bókin
er skemmti-
leg og fræð-
andi, svo að
ég las hana
í striklotu.
Lestur þeirr-
ar bókar
staðfesti óumdeilanlega þá
ur og sannfærandi.
Ekki heppnaðist Valdemar
Helgasyni síður að ná réttum
tökum á hlutverki sínu, að
minnsta kosti virtust hinir korn
ungu, en skemmtilegu leikhús-
gestir hafa megnustu óbeit á
Stóra Kláusi, gerræði hans, ó-
réttlæti og varmennsku, og það
í svo ríkum mæli, að það munaði §§

Þessi bók á því skilið að hún
sé lesin með gaumgæfni".
Ólafur Thors, atvinnumála-
ráöherra:
„Ég hef fá-
ar bækur
lesið jafn
skemmtileg-
ar og fróð-
legar sem
sjálfsævi-
sögu Krav-
chenkos „Ég
kaus frels-
ið“.
minnstu, að hann yrði kveðinn
í kútinn. Af þessu má sjá, að
Valdemar hefir lagt réttan og
sannan skilning í leik sinn. j í§
Margrét Guðmundsdóttir sýn- §§
ir töluverð tilþrif í hlutverki §§
Lísu, konu Litla Kláusar. Hin §§
örugga, en yfirlætislausa fram- j §§
koma hennar á sviðinu ber vott §§
utn einlæga og sterka innlifun, i §§
sem er næsta sjaldséð hjá jafn §§
uíígri og lítt reyndri leikkonu. §•
sem Margréti. Henni tekst sér- j §•
lega vel að sýna ást sína á eig- §§
inmanninum og umhyggjusemi §§
fyrir velferð hans og framgangi, §;
í lífinu.
Róbert Arnfinnsson leikur
Halta Hans af mestu prýði, enda §• leitt kost a að kynnast 1 slík
tekst honum að hrífa jafnt hugi §§ um rltum ■
sem hjörtu barnanna. Þessi fá-. •§ Eysteinn Jonsson' f-*ar-
, , . , . , . I §2 malaraðherra:
tæki, en kumpanlegi umrenn-
Björn Ólafsson, mennta-
m á laráðherra:
„Ég las bók-
ina „Ég
kaus frelsið"
með mikilli
ánægju. Hún
er fjörlega
og skemmti-
lega rituð
og gefur ná-
kvæmari lýs-
ingar af fé-
lagslífi og
starfsemi í
Ráðstjórnar-
ríkjunum en menn eiga yfir-
ingur er ætíð fús til þess að
miðla öðrum af heimspeki sinni
og heilræðum, ef svo ber undir.
Sjaldan hefir Róbert dregið jafn
heilsteypta og fullkomna mynd
af nokkurri ieikpersónu.
Gestur Pálsson var þokkalegur
bóndi. Steinunn Bjarnadóttir
gerði bóndakonunni góð skil,
henni lét einkar vel að túlka
„Ég sé ekki
eftir þeim
tíma, sem ég
notaði til
þess að lesa
bókina „Ég
kaus frels-
ið“. Bókin
er bráð-
skemmtileg
og gefur fá-
gætt tæki-
færi til að
ótta og undirferli þessarar ótrúu j | g?£>ast austur fyrir í&rntjald-
éiginkonu. Lúðvík Hjaltason §§
var afar skaplegur og skemmti §«
legur djákni.
Þessi sýning er stórsigur jafnt ?§
fyrir leikstjórann, Hddi Kalman.1 §|
sem leiktjaldamálarann, Lothar §§
Gru,ndt. Það hefiir greinilega §§
verið mjög vandað til þessarar ( §§'
sýningar í hvívetna. Leiktjöldin §§
bera á sér hæfilega fjarstæðu- §§
kenndan ævintýrablæ, til þess •§
að gefa ungu ímyndunarafli byr
undir báða vængi. Leikurinn er
vel æfður og samstilltur. — Vér
kunnum Þjóðleikhúsinu þakkir
fyrir þennan sjónleik.
*.
Halldór Þorstelnsson.
iiiiuiiiiiiiimmiimiiiiimiiiiiiiiiiiimiiiifuiimniuiiiir
| Fínpúsning |
| Skeljasandur
I Hvitur sandur
1 Perla i hraun
| Hrafntinna
| Kvarz o. fl.
Fínpúsningargerðin
Simi 6909
- 9
ammuiimmmmmmmmimiimmmiimmumitmii
*.
Bjarni Benediktsson,
utanríkisráðherra:
„Kommún-
isminn hef-
ur nú bein
eða óbein á-
hrif á líf
svo að segja
hvers ein-
asta manns
í heiminum.
— Enginn
kemst þess
vegna und-
an því að
taka afstöðu
til hans, með honum eða á
móti. Sú ákvörðun verður ör-
ugglegast byggð á því að
kynna sér hvernig hann hefur
reynzt í framkvæmd. Um það
efni eru til margar heimildir,
*. misjafnlega áreiðanlegar og
§S aðgengilegar. Fáar eða engar
?§ þessara heimilda eru áreiðan-
§• legri en bókin „Ég kaus frels-
•§ ið“. Hún er skrifuð af ger-
§i kunnugum manni, og tilraun
j§ andstæðinga hans til að af-
§S sanna frásagnir hans fór ger-
§; samlega út um þúfur og sner-
•§ ist höfundinum alveg í vil. Þá
§• er bókin svo aðgengileg, að fá-
•§ ir hætta við lestur hennar, sem
§• á henni byrja. Hér er þvi sú
SS heimild um hið merkilega fyr-
?§ irbæri, kommúnismann, sem
§§ allir ættu að afla sér og
•S Kynna sér til hlítar'*.
Hermann Jónasson, landbún-
aöarráðherra:
„Ég hef les-
ið bókina
„Ég kaus
frelsið". Hún
er slcemmti-
leg aflestr-
ar og mjög
fróðleg. Bók-
in dregur
upp ljósa og
ægilega
mynd af ein-
ræðinu og
sýnir, að það
er alltaf sjálfu sér líkt hvað
sem það kallar sig og hvenær
sem það ríkir. En með nútíma
tækni og þekkingu verða vinnu
aðferðir einræðisins þó ennþá
ægilegri en áður.
Bókin er þörf hugvekja um
það, hvers virði lýðræðið raun-
verulega er fyrir manninn".
Brynjólfur Bjarnason,
alþingismaður:
w „,,Ég kaus
frelsið" eft-
ir Victor
Kravchenko
er meðal
leiðinlegustu
og ómerki-
legustu bóka
sem ég hef
lesið".
Magnús Kjartansson, ritstjóri
Þjóðviljans:
„Ég byrjaði
að lesa bók-
ina „Ég kaus
frelsið" eftir
Victor Krav-
chenko, en
bókin var
svo leiðin-
leg„ að ég
hætti við
hana eftir
80—90 blað-
síður".
Bernharð Stefánsson, forseti
efri deildar Alþingis:
„Ég hef les-
ið bók Vict-
ors A. Krav-
chenko „Ég
kaus frelsið"
og þótti mér
hún svo
skemmtileg
og fróðleg,
að ég las i
henni fram
eftir nóttu
þar til henni
var lokið“.
Stefán Jóh. Stefánsson, fyrr-
verandi f orsætlsráðherra:
» „Ég hef les-
ið með mik-
illi athygli
bókina „Ég
kaus frelsið"
eftir Krav-
chenko. Bók
in er ágæt-
lega skrif-
uð, skemmti-
leg aflestrar,
og sú sann-
færing vex
og styrkist.
eftir þvi, sem lengur er lesið
og betur íhugað, að hér sé um
sanna frásögn og sjálfsævi-
sögu að ræða, ritaða með sárs-
auka og trega þess rithöfund-
ar sem sjálfur hefur gengið
gegnum eldraunirnar".
Jón Pálmason, forseti same'n-
aðs Alþingis:
„Bókin „Ég
kaus frelsið“
eftir Victor
Kravcenko
er mjög
merkileg og
skemmtilega
rituð sjálfs-
ævisaga. —
Hún gefur
ljósa og víð-
tæka hug-
mynd um
það, hvernig
sú stjórnarstefna er í fram-
kvæmd, sem heillað hefur ó-
trúiega marga menn víða um
lönd. Þar sem víða annarstað-
ar hefur sannazt, að fjarlægð-
in gerir fjöllin blá og mennina
mikla. Það verður oftast ann-
að uppi á teningnum við náin
kynni.
Bókin er þannig skrifuð og
svo fróðleg, að allir sem hafa
áhuga á sjórnmálum eiga að
lesa hana, hvort sem þeir eru
fylgismenn ■ eða andstæðingar
rússnesku stefnunnar".
Jón Björnsson, skáld og rit-
höfundur í Morgunblaðinu
18. des. 1951: .
.... Þessi merka sjálfsævÞ
saga mun verða mikið lesin
og auðvitað líka umdeild hér
á landi. Það er blátt áfram ó-
hjákvæmilegt að lesa hana, ef
maður á annað borð óskar að
kynna sér orsakirnar að því,
sem er að gerast þessi ár. —
Skiptir þá minnstu máli hvar
í flokki menn standa. Þýðingin
er á góðu máli og hefur hún
þó verið allt annað en létt
verk. Þýðandi og útgefandi á
mikla þökk skllið fyrir að hafa
komið þessu merkisritl á ís-
lenzku".
Þjóðviljinn 22. des. 1951:
„... . Síðasta bók þessarar
tegundar (áróðursrit gegn sósí-
alistum og Sovétríkjunum) er
heljarmikill doðrantur, Ég
kaus frelsið, og höfundurinn
talinn vera drykkjusjúklingur
að nafni Krafsénko. Hitt er
alkunna að hinn raunverulegi
höfundur er bandarískur at-
vinnufalsari Isaac Levine að
nafni. Urðu mikil málaferlí út
af bók þessari í Paris á sínum
tima og fékk „höfundurinn"
hina hraklegustu útreið, eins
og alkunnugt er....“.
Halli á útgáfu bókarinnar
yrði samkvæmt því áætlaður
tæpar 70 þúsundir króna'. Og
það er athyglisvert að jafn-
vel þótt upplagið seldist allt
myndi það engan veginn
hrökkva fyrir útgáfukostnaðl!
(Leturbreyting Þjóðviljans).
Lárus Jóhannesson er slyng-
ur fjáraflamaður og kastar
ekki fé í stórum stíl í vitleysu.
Enginn lætur sér detta i hug
að hann kasti 70 þúsundum
kr. í það að gefa út Ég kaus
frelsið. Hvaðan fær hann þá
fé til að mæta hallanum? Hef-
ur hann fengið Marshall-styrk ?
Eða hefur hann fengið einhver
önnur fjárframlög frá beim
áðilum, sem mestan áhuga
hafa á því að koma bókinni
á framfæri, Bandaríkjunum?.. .
Ur ritdómi í „Tímanum" 6.
des. 1951:
„....Þótt bók Kravchenkos
gefi glöggt yfirlit um stjórn-
málaþróunina í Sovétríkjunum
er hún ekki skrifuð sem þurr
og fræðileg stjórnmálasaga. —
Kravchenko lætur atburðina
sjálfa tala og segir frá per-
sónulegri reynslu sinni og
fjölda annarra nafngreindra
einstaklinga. Frásögn hans er
óvenjul.jga lifandi, enda hefði
bókin ekki verið jafn viusæl
að öðrum kosti.
.... Bókin ei nú komin út
í íslenzkri þýðingu, er Larus
Jóhannesson alþm. hefur gjrt.
Virðist þýðingin nákvæm og
vel af hendi leyst. Þessl bók
verðskuldar að vera lesin af
öllum þeim, sem vilja afla sér
fróðleiks og auka skilning sinn
á þeim átökum. sem nú eiga
sér stað í alþjóðamálum. Og
víst er það. að engum, sem
byrjar að lesa liana, jnun
þykja hún leiðinleg“.
H. J. í ritdómi í Visi 15.
desember 1951:
„Það er fengur að því að fá
þessa bók á íslenzku.... Höf-
undur bókarinnar — Victm
Kravchenxo — er hins vsgar
einn úr þeim hópi, sem góða
aðstöðu hafði til að fyl;jast
með því hvort kommúnism-
inn var helstefna eða ekki ....
Kommúuistar um heim allan
hafa sjaldan ærst eins og við
útgáfu bókar hans, og sann-
ar það flestu betur að þeim
er ekki vel við frásögn höf-
undar.... Þeir hafa reýnt að
gera Kravchenko ómerkir.g
með ýmsu móti. en hefur ekki
tekizt, því að hann hefur sS.að-
ið af sér hverja hríð, sem þeir
hafa gert að honum....
Þessi bók er því öllum hugs-
andi mönntim kærkomin, og á
útgefandinn þakklr skilið i'yrlr
að hafa atillt verðinu svo í
lióf, að „Ég kaus frclsið“ mun
vera ein ódýrasta bókin, seni
nú er hér á boðstólum — og
ódýrasta sc miðað við stærð'*.
Ritdómur í Alþýðublaðinu
14. desember 1951:
..... Mun þetta vera kunn-
asta lýsing af ástandinu í
Rússlanli eftir byltinguna og
spunnust út af henni um-
fangsmik.il réttarhöld í París
fyrir nokkru. Kommúnistar
bártt Kra' chenko þeim sökunt,
að hanu læri með staðlansa
stafi og rússneska stiórnin
sendi fullan járnbrautarvagn
af vitnum tU rcvtarhaldanna,
en Kravchenko vann þar fræg-
an sigur.
SjáHsa-visa.ga Kravchenko
koin fytot út 194ii Síðan hc*.-
ur hún verið þýdd á ótal
tungumál og selzt I milljónum
eintaka á vesturlöndum".
Guðmun'ur Danielsson ská’.d,
í Vísl i'. febrúar 1952:
Sjaldan cða aldrei hef ég
setið furðulostnari við le-tur
bókar heldur en núna und-
anfarna daga meðan Kravcliec-
ko talali til mín frá blaðúð-
um sjálfsævisög’.t sinnar Ég
kaus frclsið, í þýðingu l.f.r-
usar Jóhannessonar. . . Það er
ekki d.ð furða þo að hinar
frjálsu þjóðir Vesturlar.da
rækju up.o stór augu, þ?gar
þeim barst í herdur þetta
plagg að austan — hið merk-
asta sem lússneskur sovétberg-
ari hefur látið írá sér fara
— á'nknr.’egia a> cfni, sa j i-
ura að framsotningu.
Þetta er sagnfræðirit, ekki
skáldsKapur, en s/d mikill rit-
höfundur er þessi höfundur,
að bók hans er gædd öllum
kostum beztu skáldsögu, cn
verður þeim mun áhrifau'D’ri
en ská.dSagan sem n.aður veit
að hér er aðeins skýrt fiá
raunveruiegum staðreyndum.
Það c ’ ekki að furða, þ)
kommúnistar i París og þar á
eftir ailir aðrir kommúnistar
rækju Ujip reiðiöskur, rifu
klæði .~ín segiVu höfuivtinr.
Ijúga öllu og reyndu að hrépa
hann niður.... En eins og
flestir nljóta að muna laux
hinu skeriinitllega einvigi hóf-
undar og heittrúarbolsa fyrir
dómstólum Frakklands árið
1949 með algerum sigri höf.md-
ar.
Miklu fleira er sorglegt en
hlægilegt í bók Krav-
” chenkos. Þó bregður allt-
af við og við fyrir hinnj sér-
stæðu rússnesku kímni, likt
og snöggum leiftrum, sem lýsa
upp hið skuggalega svið at-
burðanna. .. .
Hér er ekki rúm til að rekja
efni þessarar miklu sjálfsævi-
sögu, sem er 561 bls. í stóru
broti og þétt prentuð. Eíni
hennar er harmsögulegt og
víða hryllilegt, því hún skyr-
ir frá þvi hvernig von mikils
hluta mannkynsins bregst og
hvernig langþjökuð þjóð rís
úr öskunni til þess að lenda í
eldinum. En hvarvetna sk n í
gegnum frásögnina ást höfund-
ar á þjóð sinni og landi og
ást hans til mannanna, jaín-
ve] þeirra sem ill örlög hafa
dæmt til þess að verða bóðiar
meðbræð-a sinna. Frásagnar-
snilld höfundarins lyftir lika
verkinu upp í bókmenntalega
sigurhæð, svo einnig að þvi
leyti er „Ég kaus frelsið" ein
af ágætustu bókum síðar*. ára.
Þýðing Lárusar Jóhannesson-
ar ér stórvirki, sem að gæðum
stendur jafnfætis því bezta,
sem hér þekkist, málið litauð-
ugt og hreint, prófarkalestur
langt fyrir ofan ræðallag, ann-
ar ytri frágangur smekkiegur".
Þessl stórmerka bók er lang-
ódýrasta bókin, sem kom á
markaðinn síðastliðið ár miðað
við stærð.
Verð bókarinnar er ekki nema
kr. 60.00 heft, kr. 75.00 í
shirtingbandi og kr. 80 00 í
rexínbandi.
Látið ekki dragast að kaupa
bókina. Það getur orðið um
seinan.
Fæst hjá öUum bóksölum.
Prentsmlðja Austurlands h.f. SS
_______ Hverfisgötu 78. — Sími 8677. »
tSSS2SSSSS2SSS2SSS2SSSSSSS2S222S2SSS2SS8SS2S2SSS252S2SS2S^SSSSSSS2SSSS82SSS2SSS2SSgS?!2S2SSS2SSSSS2SSSSSS^SS8SS2S^SSSSSSSSSSSS82S2S8S2SSS28SS28S8SSS82SSS2S2S28SSSS2SSSSSSS2SS352SSS2SS8S8SS2S8Sa