Tíminn - 30.05.1952, Page 4

TÍMINN, föstudaginn 30. maí 1952.
120. blað.
Guðmundur Jónsson frá Kópsvatni:
Orðið er frjálst
Lausn kjördæmamálsins
Niðurlag.
IV. Jafnrétti kjósenda.
Xjósendur geta greitt
ivaöa frambjóðanda atkvæði,
>em vera skal, án þess að eiga
VII. Miðsækni stjórn-
málanna.
Þegar metnar eru skoðanir
manna eða flokka, má venju-
lega skipa þeim í ákveðna
röð, eftir því hve róttækir
rokkurn tima á hættu. að at-j þeir eru Ef frambjóöendum
ívæði þeirra verði ahrifalaus^ einhverju kjördæmi er rað-
ægna þess, að þau kunna að | að samkvæmt þessu, verða
::alla a frambjoðendur, sem
:á lítið fylgi. í slíkum tilfell-
og Strandasýsla. Tvö kjör-
dæmi með 1038 + 1000 +
998 = 3036 = 2 X 1518 kjós-
endur.
7. ísafjörður. Eitt kjördæmi
með 1562 kjósendur.
8. Dalasýsla og Vestur Húna
im gildir nefnilega varalist-
nn. Kjósendur hafa þannig
::'ullkomið jafnrétti með tilliti
:il skoðana. Jafnrétti kjós-
xnda með tilliti til búsetu fer
íftir jöfnuðinum í kjósenda-
jölda kjördæmanna.
Ef röð varalistans er tekin
;il greina, getur kjósandi,
pegár kosið er um 4 fram- j
ijóðendur, greitt atkvæði á
!4 vegu. Ef kosið er um 6
írambjóðendur, getur hann
íreitt atkvæði á 720 vegu.
/. Fjöldi flokka á þingi.
3nda þótt sá frambjóðandi,
sem fær flest aðalatkvæði,
rái oft ekki kosningu, eru
íkurnar til þess að ná kosn-
ngu því meiri, því fleiri %
:'rambjóðandinn fær af öll-
im greiddum atkvæðum. Sá
;em fær yfir 50% atkvæða,
íær kosningu án umreikn-
ngs, þ. e. hann hefir 100%
íosningalikur. Sá, sem fær
i0% atkvæða, hefir ca. 70%
co.sningalíkur o. s. frv. Þeir,
æm fá flest atkvæði, hafa
pannig meiri kosningalíkur
m fylgi. En þar sem fylgi og
cosningalíkur hljóta til jafn-
Aðar að vera samsvarandi,
aljóta þeir frambjóðendur,
íem minnst fylgi fá, að hafa
iltölulega ennþá minni kosn
ngalíkur.
Af þessu má draga þá mikil
■'ægu ályktun, að stærstu
:lokkarnir fá tiltölulega
neira þingfylgi en fylgi
peirra meðal þjóðarinnar er,
en smæstu flokkarnir fá lítið
>em ekkert þingfylgi.
Af þessu leiðir aftur, að
oingið samanstendur af fáum
en stórum þingflokkum.
Stærsti flokkurimp hefir þá
niklar líkur til þess að fá
ireinan meirihluta á þingi.
VI. Jafnrétti flokka.
í j fljótu bragði virðist, að
smáflokkarnir verði áhrifa-
ausir vegna þess, hve litlar
íkur þeir hafa til þess að fá
aingfylgi. Þessu er þó öðru
/ísi farið. Ef tveir stærstu
ilokkarnir hafa nokkurn veg-
nn jafnmikið fylgi, eru það
smáflokkarnir, sem hafa úr-
slitaáhrifin. í stað þess að fá
ijálfir þingfylgi styrkja þeir
aá af stærstu flokkunum,
>em þeir treysta bezt. Póli-
úsk hrossakaup eru þó úti-
okuð, af þvi að kjósandinn
aefir úrslitavaldið í sínum
löndum með því að breyta
/aralistunum. Hér er um eins
conar verkaskiptingu að
ræða milli stóru flokkanna og
jmáflokkanna. Einhver af
stóru flokkunum hlýtur senni
>.ega þingmeirihluta, en smá-
flokkarnir hafa úrslita-
ihrif á það, hver þeirra
paö verður. Hér eru þvi
aersýnilega sameinaðir í
eitt stærstu kostir óhlutbund
:inna kosninga og hlutfalls-
cosninga. Aðaldrættir stjórn-
æálanna myndu skýrast mjög
if því að þörfin fyrir sam-
mga milli flokka minnkar,
þegar einn flokkur hefir
jireinan meirihluta.
þeira róttækustu yzt annars
vegar, þeir íhaldsömustu yzt
hins vegar og frambjóöendur
miðflokkanna miðsvæðis.
Frambjóðendur öfgaflokk-
anna liggja þá að jafnaði
fjær hinum frambjóðendun-
um en frambjóðendur mið-
flokkanna. Þegar einhver
frambjóðandi ákveður vara-
lista sinn, hefir hann þá fram
bjóðendur efsta, sem eru hon
um skyldastir í skoðunum, en
þar sem frambjóðendur mið-
flokkanna standa honum að
jafnaði næst, verður niður-
staðan sú, að hann hefir
þá venjulegast efsta á vara-
lista sínum. Af þessu leiðir,
að, frambjóðendur öfgaflokk-
anna einangrast, þ. e. þeir
verða neðstir á flestum vara
listunum og ná því aðeins
kosningu, að þeir séu mjög
fylgissterkir. Miöflokkarnir
fá þannig miklu sterkari að-
stöðu en öfgaflokkarnir, sem
orsakar svo aftur fylgistap
öfgaflokkanna.
Hér yrðu kommúnistar fyr
ir barðinu á þessari stjórn-
málalegu miðsækni. Þeir
myndu sennilega ekki fá einn
einasta þingmann kjörinn.
Hins vegar myndu atkvæði
þeirra ráða miklu. urn það,
hvort Framsóknarflokkurinn
eða Sjálfstæðisflokkurinn
hlyti hreinan meirihluta á
þingi.
Regluna má einnig orða
þannig, að sá frambjóðandi
nær kosningu, sem stendur
næst því, að meiiúhluti kjós-
enda í kjördæmiipu geti sætt
sig við hann. Hér gæti skap-
azt óslitin stj órnmálafram-
þróun, og innanaðkomandi
einræði væri útilokað.
Þetta kosningakerfi má
kalla keðjukosningar, unz
betra nafn finnst. Þetta orð
gefur nokkra hugmynd um
eðli kerfisins. Stjórnmálalífið
mun ganga eftir kjörorðinu
allir með öllum, en aðeins
mismunandi mikiö, því að
hver hefir til síns ágætis
nokkuð í staðinn fyrir allir á
móti öllum, nema ef til vill
einum, eins og nú er.
Einnig má orða þetta þann
Gísli Guðmundsson hefir beð er ekki ófær fyrir snjó, svona
ið mig fyrir þessar leiðréttingar langan tíma úr árinu, heldur
við frásögn prestskonu: I er hún ófær fyrir það að veg-
! urinn er svo illa lagður og illa
„I 82. blaði Tímans, 8. apríl viðhaldið að telja má að heiðin,
vatnssýsla'. Eitt kjördæmi með 'Þ- á- er frásögn um prestskonu og reyndar allur vegurinn um
742 + 822 = 1564 kjósendur. í Lsa^ba,ndi við vetrarÞíl^erðirí Breiðdal . °g Berufjarðarströnd
o m . . . Breiðdal, svo og viðtal við se aldrei umfebðarfær, nema
. • Austui"llunava. s_ j frúna. Vegna þess að frásögn- léttum bílum. Enda viðkvæði
sýsla og Skagafjarðarsýsla. j jn 0g viðtalið, svertir bílstjóra allra, sem hér fara um, að þetta
Tvö kjördæmi með tilfærslu.' í Breiðdal og bílakost þann, er sé versti vegurinn, sem þeir hafi
Kjósendur 1369 + 2312 ='. hér er, og virðist vera gjört æði farið.
36.81 = 2 X 1841. | lítið úr hvoru tveggja, og ekki j
11. Siglufjörður. Eitt kjör-
dæmi meö 1576 kjósendur.
12. —13. Akureyri, sem skipt
is í tvö kjördæmi. Kjósendur
4311 = 2 X 2156.
14.—15. Eyjafjaröarsýsla,
sem skiptist í tvö kjördæmi.
Kjósendur 3188 = 2 X 1594.
16.—17. Suður-Þingeyjar-
sýsla og Norður-Þingeyjar-
sýsla. Tvö kjördæmi með til-
færslu. Kjósendafjöldi 2578 +
1049 = 3627 = 2 X 1814.
rétt'sagt frá, vil ég leyfa mér að j En ég veit t«l að farið hefir
I
leiðrétta nokkrar missagnir, þá verio upp á Breiðdalsheiði i
fyrst og fremst í yfirskriftinni. ! miðjum maí, hér megin frá, og
Þar segir — „eða flytja læknir yfir heiðina síðast í nóvember,
og yfirsetukonu." j og er ég því viss um, að í ílest-
| um árum væri heiðin bílfær 6—
Heilsufar í Breiðdal hefir ver- 7 mánuði úr árinu, ef um vel-
ið svo gott á þessum vetri, að gjörðan veg væri að gjöra.
læknisferðir hafa aðeins verið I Niðurlag viðtalsins nefnist
þrjár, tvær á Breiðdalsvík sjó-! „Seint sækist".
veg, og ein nokkurn hluta leið- j
arinnar á bíl, en það var ekkij Þar finnst mér frúin gjöra
Landroverbifreið, sem fór þá helzt til lítið úr sveitungum okk
ferð, heldur jeppi Ásgeirs Stef-1 ar. Hér eru að vísu ekki tekin
ánssonar í Fagradal. — Ljós- * stórstökk. Engin snögg bylting.
1°- Noröm'-Mídasýsla og mogir j embættiserindum mun1 En alltaf miðar áfram. Fyrir fá-
Seyðisfjörður. Eitt kjördæmi heldur ekki hafa verið flutt ennjum árum var byggt hraðfrysti-
með 1485 + 473 = 1958 kjós- á bifreið prestshjónanna. Enda' hús hér. Á síðastl. sumri var full
endur.
19.—20. Suður-Múlasýsla,
sem skiptist í tvö kjördæmi.
Kjósendur 3179 = 2
aldrei verið nein vandræði að smíðuð bryggja, sem flest skip,
fá bíla til að flytja lækni eða sem hingað koma, geta lagzt að,
Ijósmóður, ef fært hefir verið, í því veðri, sem á annað borð er
V 1590 og Vlð allir> sem e+um bíla hér, hægt að afgreiða þau á bát-
21 Ausfur Skaftaffdlssvsla'' böíum álitið það sem skyldu' um. íbúðarhús og gripahús
zi. Austur öKaitaiexxssysia n]rirar aK fiiót.t. við í hvp-p-ð og
vetrarferðir á hálfófærum veg-
um, og viljum vera lausir við að
og Vestur-Skaftafellssýsla.
Eitt kjördæmi meö 753 +
880 = 1633 kjósendur.
22. Vestmannaeyjar. Eitt
kjördæmi með 2116 kjósendur. i skælast það að þarflausu.
23 Rangárvallasýsla. Eitt
kjördæmi með 1805 kjósendur.
24.-25. Árnessýsla, sem
okkar að bregðast fljótt við í byggð og endurbætt árlega,
þeim tilfellum, þó að við vitum' skurðgrafa hefir unnið hér
að það borgar sig illa að fara hluta úr þrem sumrum, og er
Hér að ofan er aðeins leiðrétt
það, sem mishermt er í yfir-
skrift samtalsins. En því miður
skiptist í tvo kjordæmi með; fjnnasf yillur í samtalinu sjálfu
3372 = 2 X 1686 kjósendur. j svo sem; — „Það eru fáir bílar
26.—29. Gullbringu- og t til i dalnum, og aðeins einn
ig, að samvinna komi í stað
samkeppni í stjórnmálum.
VIII. Skipting landsins
í kjördæmi.
Hér að framan hefir verið
lýst almennt framkvæmd
keðjukosninga. Er þá næst að
athuga, hvernig haganlegast
sé að skipta landinu í kjör-
dæmi. Hér verða nú settar
fram tillögur um kjördæma-
skipun í stórum dráttum, og
er miðað við kjósendafjölda í
forsetakosningunum 29. júní
næstkomandi.
1.—2. Borgarfjarðarsýsla
og Mýrasýsla. Tvö kjördæmi
með tilfærslu. Kjósendur
2294 + 1133 = 3427 = 2 X
1714.
3. Snæfells- og Hnappadals
sýsla. Eitt kjördæmi með 1749
kjósendur.
4. Barðastrandasýsla. Eitt
kjördæmi með 1544 kjósendur.
5. —6. Vestur-ísafjarðar-
sýsla, Norður-ísafjarðarsýsla
Kjósarsýsla og Hafnarfjörður.
Fjögur kjördæmi með 5214 +
3034 = 8248 = 4 X 2062 kjós-
endur.
30.—39. Reykjavík, sem
skiptist í tíu kjördæmi. Kjós-
endur 34767 = 10 X 3477.
Reykvísku kjördæmin verða
þannig nálægt því tvöfalt
fjölmennari en kjördæmin
utan Reykjavíkur. Fyrir þessu
má færa ýmis rök, en það verð
ur þó ekki gert hér.
Samkvæmt þessu veröa
þingmennirnir 39, og er gert
ráð fyrir, að þingið starfi í
aðeins einni deild.
IX. Hlutverk íslendinga
á sviði heimsstjórn-
málanna.
Mörgum finnst eflaust, að
það sé tilgangslítið fyrir jafn
fámennt ríki og ísland að
taka þátt í alþjóðasamstarfi
eins og t. d. Sameinuöu þjóð-
unum. Þessu er þó öðru vísi
farið. Fulltrúar íslands á al-
þjóðaráðstefnum hafa sömu
aöstöðu og fulltrúar annarra
ríkja að koma fram með
raunhæfar tillögur varðandi
lausn fyrirliggjandi úrlausn-
arefna.
Mikilvægara væri þó, að ís-
lendingar gætu ekki aðeins i
orði heldur einnig í verki
bent á lausnir ýmissa þjóð-
félagslegra vandamála. Slíkt
hefir raunar þegar gerzt, t. d.
á sviði heilbrigðismála.
Kjósendur í lýðræðisríkjun
um hafa oft mikla tilhneig-
ingu til þess að leita á náðir
öfgaflokkanna og einræðis-
aflanna. Slíkt hefir oft orsak-
að hrun lýðræðisskipulagsins.
Þróun af þessari tegund
virðist nú eiga sér stað á
Ítalíu. f nýafstöðnum bæjar-
og sveitarstjórnarkosningum
þar hafa. nýfasistar stóraukið
jeppi og tveir Landroverbílar"
Hér er æðl rangt með farið,
þó að ekki verði taldir til vetr-
arferða þeir 5 vöruflutningabíl-
ar, sem hér eru og 1 fólksflutn-
ingabill. Þá eru hér til 4 jepp-
ar og 2 Landroverbílar, eða helm
ingi fleiri ökutæki af þeim gerð
um, en frúin segir frá.
Auðvitað þyrfti hver bóndi
að eiga sinn bil, jeppa eða Land
rover, hvort sem betur reynist
í framtíðinni verður úr því skor
ið, og því alls ekki tímabært að
dæma um það að svo stöddu.
Þess vil ég samt geta að þrír
af jeppunum hér í sveit eru 7
og sex ára gamlir, og í mjög
sæmilegu ökustandi ennþá,
þrátt fyrir mjög margar vetr-
arferðir og allt árið mjög vonda
vegi.
Þá segir svo á öðrum stað í
samtalinu: „Og Breiðdalsheiði
er ófær vegna snjóa níu eða tíu
mánuði ársins.“ Þarna er mjög
rangt farið með. Breiðdalsheiðl
því búið að þurrka æði mikið
land, sem eflaust verður bylt og
breytt í tún, ekki öllu í einu,
heldur smám saman, eftir getu
hvers einstaklings. Flestar jarð
ir hafa stórbatnað, með auk-
inni ræktun og bættum húsa-
kosti, og verður þvi eflaust mun
betra fyrir næstu kynslóð að
taka við þeim, en var fyrir þá,
sem nú nytja þær.
En því miður eru líka til jarð
ir og þaö góðar jarðir, sem hef-
ir mjög farið aftur, og eru verr
setnar en áður. Allt ber þetta
þess vott, að hér er alltaf eitt-
hvað að gjörast, eins og annars
staðar. Hér fæðast menn, gift-
ast, ’geta börn, stofna heimili,
starfa og deyja. Unga fólkið
stundar iþróttir á sumrin, með
vinnu sinni.
Hér spila menn og lesa í frí-
stundum á vetrum. Og jafnvel
skemmtá menn sér við mála-
ferli, til að fá frekari tilbreytni
í skemmtanalífið.
Allir þeir, sem þessar línur
lesa, geta því séð, að hér er ekki
leiðinlegt eða slærnt að vera.
En þó væri það eflaust enn.
skemmtilegra og betra ef gerð-
ir væru góðir vegir, og þeim við-
haldið.“
' Gísli hefir lokið máli sínu. ,
Starkaður.
V.VAVA%V.V.V.V,V.V.V.V.V.V,V.V.VV,V.V.V.V.V.V*
I
Esso
Bifreiðalyftan
HAFNARSTRÆTI 23,
er opin frá kl. 8 f. h. til 11 e. h.
Laugardaga kl. 8—12 á hádegi.
AV.V.VV.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V
aaiaæiinniiiimtwwmgnaaffliiiiiiiiinaamuaii:)
Askriftarsími Tímans er 2323
(Framhaid á 6. síðu). ci»»wnn»KHmi»KB»>mmimK»»m«»»t»K!htu::»«t