Tíminn - 11.06.1952, Blaðsíða 5

128. blað.
TÍMINN, miðvikudaginn 11. júní 1952.
5,
Miðvikud. 11. júttí
Barátta kommún-
ista gegn umbótum
Það var hægt að vera búið
að því að virkja írafoss, ef
nokkurt vit hefði verið í at-
vinnustjórn á íslandi, segir í
forustugrein Þjóðviljans á
sunnudaginn.
Það er líka óhætt að bæta
því við þessa fullyrðingu Þjóð
viljans: Það hefði einnig ver-
ið hægt að vera búið að því
að reisa nýju Laxárvirkjun-
ina og áburðarverksmiðjuna.
Til þéss að reisa þessi mann
virki þurfti vitanlega ekki að
eins vinnuafl, eins.og Þjóð-
viljinn virðist halda fram,
heldur líka fjármagn. Þetta
fjármagn áskotnaðist íslend-
ingum á stríðsárunum. Þegar
nýsköpunarstjórnin kom til
valda haustið 1944 átti þjóðin
yfir 1200 millj. kr. inneign er
lendis, miðað við núverandi
gengi. Fyrir aðeins brot af
því fjármagni hefði verið
hægt að reisa umrædd mann
virki.
Hversvegna var það þá ekki
gert?
Ástæðan var sú, að
Hilmar Stefánsson:
Stuít greinargerð fyrir at-
kvaeði mínu við forsetakjör
Það ern enn ekki nema átta
ár síðan stofnað var lýðveldi
á íslahdi.
17. júni 1944 var gleði- og
hamingjudagur landsmanna.
Síðan hefir hann verið þjóð-
hátíðardagur. Ráð þau, er þáiins,
voru ráðín á Alþingi við Öxar' og
ny-
á, eru geymd og varðveitt
eins og : helgir dómar, og
munu verþa um ókomnar ald
ir.
Eitt hið ánægjulegasta við
þann dag.var það, að þá stóðu
allir íslepdingar saman eins
og einn „maður. Þann dag
rikti fuilkomin þjóðarein-
ing á ísíandi. — Síðan hefir
gengið, á ’ýmsu. Margt hefir
tekist ..vel,.' annað miður. Þann
ig er lífið. — í dag mér, á
morgunn þér.
I Um eitt kemur öllum sam-
an enn, að hafi tekist sér-
I staklega vei, en það er eining
' in um val forseta landsins í
j bæði skiptin, sem þjóðin átti
|að velja.„Allir snéru bökum
saman. Enginn áróður og eng
sköpunarstjórnin eyddi lang in valdástreyta. Engin af-
mestum hiuta stríðsgróðans brýðissemi og engar mann-
í sukk og óþarfa. Aðeins lít-; skemmdir. — Forsetinn var
ið brot hans fór til kaupa á j bæði skiptin sjálfkjörinn og
framleiðslutækjum, eins og!allir gerðu sér að góðu _
nýju togurunum. Meginhlut Ekkert er jafn nauðsynlegt
inn varð eyðslueyrir. Samkv. fyrir dvergþjóð eins og okkur
margendurteknum frásögn- j íslendinga og það að standa
um Þjóðviljans fluttu brask' saman á örlagastundu.
ararnir úr landi og földu er
lendis fjárhæðir, sem saman
lagt skiptu hundruðum millj.
sem flestir eða allir væru á-
nægðir með.
Fjórir stjórnmálaflokkar
eru í landinu. Sitt sýndist
hverjum. Að lokum fór þó svo,
að tveir stærstu flokkar lands
Framsóknarflokkurinn
Sj álfstæðisflokkurinn
að stjórnarkerfi í landinu,
verður að lita á stjórnir flokk
anna sem einskonar kjör-
menn þjóðarinnar. Þannig er
þetta í öllum lýðfrjálsum
löndum, þar sem þjóðinni er
heimilt að skipa sér í flokka.
Svona verður þetta að vera.
komu sér saman um forseta-
efni. Alþ.flokkurinn skarst úr
leik, bauð fram sinn mann Ás
geir Ásgeirsson, bankastjóra.
Fjórði flokkurinn, Sameining
arflokkur alþýðu-, Sósialista-
flökkurinn, hefir engan
mann í kjöri. Þriðji frambjóð
andinn Gísli Sveisson, fyrrv.
sendiherra, hefir engan
flokk að baki sér.
Þessar sameiningartílraun-
ir drógust lengi. Fólk var orð-
ið óþolinmótt. Endirinn varð
sundrung. Lagamenn deila um Þrautar.
verksvið forsetans og anda
stjórnskipunarlaganna. Al-
menningur gerir sér tæplega
ljóst, hver alvara er á ferð-
um. Hinar og aðrar ósam-
hljóða raddir heyrast um það
nranna á milli hverjir eigin-
leikar eigi helst að prýða for
setann. Einum finnst þetta og
öörum hitt. Allir munu þó á
einu máli um, að hann verði
að vera lífsreyndur, gáfaður
og góður maður.
Hvað tefur jöfnun-
arverð á olíu?
Fjárhagsráð hefir nýlega
leyft olíufélögunum að hækka
veruleg verð á benzíni og olí-
um. Innkaupsverð hefir þó
ekki hækkað á þessum vörum
um alllangt skeið, svo að verð
hækkunin á þessum vörum
byggist ekki á því, að inn-
kaupsverð hafi hækkað. Hækk
unin mun rökstudd með þvi,
að kaupgreiðslur og annar
innlendur kostnaður við oliu
verzlun hafi hækkað.
Hér skal ekki rætt um það,
hve eðlileg þessi verðhækk-
un sé, en að sjálfsögðu verð-
ur að ætla, að Fjárhagsráð
hefði ekki leyft hana, ef rök
hefðu ekki mælt með henni.
í þessu sambandi þykir hins
vegar rétt að vekja máls á
því, að umrædd verðhækkun
ætti að gera það framkvæm
A öndveröu því ári, sem nú
er senn hálfnað, lést okkar
króna, miðað við núyerandi|Sjálfkjörni forseti. Þjóðin var
gengi. Fyrir hitt reistu þeir
luxushallir og keyptu luxus-
bíla. Aldrei hefir fjárbralls-
stéttin á íslandi lifað glæsi-
legri tíma en þá.
Stj órnarhættir nýsköpunar
Það verður að teljast mikið
óhapp, að ekki tókst í tíma
stjórnarinnar urðu þess þann að finna slíkan mann. Og
varbúin. Hún hafði ekki kom
ið auga á neinn sérstakan, er
allir gætu staðið saman um
að skipa hið auða sæti.
igvaldandi, að ekkertvarð eft nú er skollið á gjörningaveð-
ir af stríðsgróðanum til að
koma upp hinum nauðsynleg
ustu stórmannvirkjum, eins
og Sogsvirkjuninni og Laxár-
virkjuninni og áburðarverk-
smiðjunni. Annar undirstöðu
atvinnuvegur þjóðarinnar,
landbúnaðurinn, fékk og sama
og ekki neitt af stríðsgróöan-
um.
Til þess að reyna að fegra
þennan ólánsferil, reyna
kommúnistar að ljúga því
upp, að Framsóknarflokkur
in hafi verið á móti nýsköp-
únarstjófninni vegna þess,
að hann hafi verið því and-
Vígur, að keyptir væru nýir
togarar og ráðist í ýmsar
framkvæmdir. Sannleikur-
inn er hinsvegar sá, að Fram
sóknarmenn voru á móti ný
sköpunarstjórninni vegna
þéss, að hún
ur, hörð kosningahríð um
sæti hins' sjálfkjörna forseta.
Mikill meirihluti lands-
manna óskaði þess eindregið,
að aftur- næðist eining um
val hins nýja forseta. Að ekki
þyrfti að grípa til stóru orð-
anna, að enn gæti forsetinn
orðið sjálfkjörinn.
Eins og áður er tekið fram,
var almennt óskað eftir ein-
ingu. En ágreiningur virðist
vera um hverjir hafi átt að
hafa forgöngu um, að sú ein-
ing gæti skapast. Sumir tala
um flokksræði, jafnvel hand-
járn, og hrista höfuðin af
vandlætingu. Þjóðin hafi átt
að ráða. Vitanlega á þjóðin að
ráða og ræður. Svo að segja
hver einasti maður á land-
inu sem kominn er til vits og
ára telur sig til einhvers
flokks. Flokkarnir eru þjóðin.
Einhver eða einhverjir verða
jafnan að hafa forgöngu um
framgang allra mála. For-
göngumenn þessara samtaka
þjóðarinnar, þ. e. flokkarnir,
sem hún skiptist svo að
segja öll í, urðu að sjálfsögðu
að vera í fararbroddi um að
finna mann, sem eining gat
orðið um, ef ekki alger, þá
sem almennust. Annars
hefðu þeir brugðist skyldu!
Nokkru eftir lát hr. Sveins
Björnssonar forseta, munu
forustumenn landsins hafa
hafið tilraunir í þá átt að
finna .mann í hans stað, semjsinni og trúnaði við fólkið
þjóðin væri fullsæmd af oglMeðan ekki er tekið upp ann
Eg fyrir mitt leyti lít svo á,
að það sé rétt og skylt hverj-
um flokksmanni, hvort sem!
hann er það, sem kallaö erj
réttlínumaður eða ekki, aði , v ,
bregðast ekki sínum flokki í f“leg'ra en a®ur aö koma a
slíku stórmáli sem þessu. Hér'?ofnunarverðl a ol,um og
var um sjálfsagða og virðing jben21ni um land allt’
arverða tilraun að ræða til að1K.A tve,mur um*anfornum
skapa samstarf og einingu I Þmgum ,hc£" ver,ð samþvkkt
vandasömu máli, sem mikill samhljðða að fela nkisstjorn
meirihluti fólksins hafði inni að koma á sllku jofnun:
óskað eftir, að reynd yrði til arverðl- Af elnhverjum ast*ð
um, sem erfitt er að skilja
hefir ríkisstjórnin ekki ennþá
orðið við þessum fyrirmælum.
Mismunandi verðlag á olí-
um og benzíni er nú eitt
mesta vandamál atvinnuveg-
ana út um land. Rekstur
þeirra verður af þeim ástæð-
um miklu dýrari en ella og
á það, ásamt fleiru, þátt í því,
að atvinna dregst þar saman
og óhagstæðara þykir að
stofna þar til nýrra atvinnu-
fyrirtækja.
Jöfnunarverði verður vitan
lega ekki komið á öðruvísi en
að lagt sé á jöfnunargjald, er
notað sé til að jafna olíu- og
benzínverðið. Það virðist hafa
verið alveg upplagt mál, að
nokkur hluti þeirrar verð-
hækkunnar, sem nú hefir ver
ið leyfð, hefði verið látin
renna í slíkan sjóð og jöfn-
unarverðinu þannig komið á
samhliöa verðhækkuninni.
Þetta er hægt að gera enn.
Stjórnin má ekki hika leng-
ur með slíkar aðgerðir. Það
er skýlaus þingvilji fyrir
þeim. Þessvegna er ekkert í
vegi þess, að þettá sé gert
með bráðabirgðalögum, ef
lagaákvæði skortir annars til
slíkrar aðgerðar.
Vilja hafa einka-
rétt til áróðurs
Alþýðuflokkurinn og vensla
lið Ásgeirs Ásgeirssonar hafa
verið að tala um það, að ekki
ætti að hafa áróður í sam-
vaka, heldur hið gagnstæða.
Þeir telja kyrstöðuna sér hag
stæðasta. Þessvegna studdu
þeir hina glæfralegu sóun
strlðsgróðans eftir megni,
notaði ekkilþví að þeir vildu koma í veg
stríðsgróðann til skipulegra j fyrir, að hann rynni til gagn
framkvæmda. Slikar
lét j iegra
fara í framkvæmdir eru eitur i bein
framkvæmda, heldur
meginhluta hans
sukk og óþarfa. Hvað eftir j um þeirra, eins og annað sem
annað lögðu Framsóknar- J horfir til raunhæfra kjara-
menn til á þessum árum, að bóta. Þegar búið var að sóa
stríðsgróðanum yrði ráðstaf stríðsgróðanum fóru þeir úr
að eftir markvissri áætlun stjórninni, því að þá töldu
og meginhluti hans bundinn' þeir því ■ verkefni sínu lokið
á sérstökum nýbyggingar-
reikningi. Nýsköpunarstjórn
in hafði þessar tillögur að
engu.
Starfshættir kommúnista í
nýsköpunarstjórninni sýndu
þgð og sönnuðu, að það eru
ekki gagnlegar framkvæmdir
og umbætur, sem fyrir þeim
að hindra farsæla notkun
stríðsgróðans.
Með baráttu sinni gegn
Marshallsamvinnunni hafa
kommúnistar opinberað
þennan f jandskap sinn gegn
framförunum enn betur. Ef
ráðum þeirra hefði verið
fylgt, hefði þjóðin enn orðið
af nýju virkjununum við
Sogið og Laxá og áburðar-
verksmiðjunni um ófyrirsjá
anlega tíma. Kommúnistar
voru hinsvegar sem betur
fór, komnir úr ríkisstjórn-
inni á þeim tima, og gátu því
ekki tafið þessar fram-
kvæmdir I þetta sinn, eins
og þeir gátu meðan þeir sátu
í nýsköpunarstjórninni.
Hvað hátt, sem kommúníst
ar gala nú um umbætur og
framfarir, mun þjóðin ekki
lengur blekkjast af þeim láta
lætum þeirra. Verk þeirra
sýna og sanna, að þeir beita
áhrifum sínum gegn umbót-
um og framförum hvenær,
sem því verður við komið.
Þeir telja kyrstöðuna og neyð
ina vænlegasta til framgangs
fyrir stefnu sína og vinna
samkvæmt því.
Ég tel hiklaust að valið hafi
tekist mjög vel. — Allt frá
því að ég var drengur og séra
Bjarni Jónsson var ungur
maður hefi ég þekkt hann af
umtali. Tveir af bræðrum
mínum voru sambekkingar
hans í Latínuskólanum og
samstúdentar með honum.
Allt frá þeim árum hefi ég
heyr£ þá tala um hann og
aldrei nema á einn veg, að
hann væri einn hinn bezt
gefni og elskulegasti maður,
er þeir hafi kynnst. — Síðan
að ég kynntist séra Bjarna
Jónssyni sjálfur persónulega
eru um 30 ár. Öll þau kynni
hafa einnig verið aðeins á
einn veg. Þess lengri og nán-
ari, því meiri virðingu og
traust hefir hann áunnið sér
í mínum augum. Séra Bjarni
er hámenntaður gáfumaður.
Sjálfstæður í skoðunum. Dug
mikill, virðulegur og góðgjarn.
Hann hefir afkastað stórum
meiru en almennt gerist,
hann hefir af frábærum dugn
aði gengt umfangsmesta em-
bætti landsins x 40 ár.
Séra Bjarni á fimmtíu ára
stúdentsafmæli í þessum
mánuði. Hann er enn eins og
ungur stúdent í anda og fram
komu, frjálsmannlegur og
glaður. Á þessum fimmtíu árjbandi við forsetakjörið. Þeir
um, sem liðin eru frá því að ættu að hafa hreinskilni til
hann lauk stúdentsprófi hef-
ir lífið þó reynst honum lang-
ur og þungur skóli. Öllum sín
um prófum þar hefir hann
lokið með miklum ágætum.
Reynslan hefir kennt honum
festu og alvöru. Stórar fylk-
þess að orða þetta rétt, þvi
þeirra skoðun er, að þeir ein-
ir ættu og mættu hafa áróð-
ur í sambandi við forsetakjör
ið, enda hafa þeir óspart
gert það.
Það er nú komið í Ijós, að
ingar standa nú að baki hon flokksvél Alþýðuflokksins hef
um. Hann hefir ekki sóksLlr verið höfð í fullum gangi
eftir því að láta á sér bera um margra mánaða skeið úti
um fram það, sem skyldan um land til áróðurs og undir
bauð honum. Hann mun ekki búnings að forsetaframboð
" " ' ’ þess sjálfur ■*»-—*-«* £ £ - --
hafa óskað þess sjálfur að
verða þjóðhöfðingi á Bessa-
stöðum. Mikils metnir menn,
sem þekkja hann og treysta
honum, hafa beðið hann að
taka að sér að skipa æðsta
og virðulegasta valdasess
landsins. Hann er vinur fólks
ins. Þjóðin treystir honum.
Það mun verða henni til
gæfu að velja haxxn sem for-
seta sinn.
inu. Venslalið Á. Á. hefir einn
ig tekið fullan þátt í þeim
undirbúningi með margvís-
legum áróðri og ráðstöfunum
til þess að reyna að binda
menn í fylgi við Ásgeir Ás-
geirsson áður en menn höfðu
hugmynd um hverjir biðu sig
fram við forsetakjörið, og
hafa ekki hlífst við að nota
flokkssambönd sín út í æsar
í þessu skyni. X. X.