Tíminn - 13.07.1952, Blaðsíða 2

TÍMINN, sunnudaginn 13. júli 1952.
IDD, DlaO«
Emile Zola flutti trúan boðskap
er hæfði vel hinni vaknandi öld
Nýlega kom út bók í Englandi um franska rithöfundinn
Emile Zola eftir Angus Wilson, brezkan höfund. En á síðari tím
um er Zola kunnastur af kvikmyndum, sem gerðar hafa verið
um líf hans, þar sem honum er lýst sem gömlum, ergilegum
Fransmanni með strýtuhatt.
. „ , isvör, sem síðar hafa orðið
Þessa lysrngu a Zola lenast þeim drjú t oghanclhægtVega
hmn brezki hofundur við að esti og verið þeim eins og
hrekja a þeim 148 hlaðsióum,;jtraustur sökkull mikillar hall-
sem bokin telur og kemst að!ar| sem yar5 að geta staðið af
lokum að þeirri niðurstöðu að
Zola hafi verið: „einn átaka-
mesti rithöfundurinn í bók-
menntum 19. aldarinnar, —
sér stórveður allra átta.
Löng kvæði og Ieiff.
Átján ára gamall var Zola
Vænti ekki réttlætis.
„Ég vænti ekki réttlætis“,
sagði Zola árið 1897, er hann
sem stendur mjög nærri Bal-|sendur j skóla j París Hann
zac, Dicken og Dostoevsky, að- l samdi sig fljótiega að siðum
ems mrnni en þeir, en flutti borgar> mar> þó hann ætti
þo truan boðskap sem hæfði stundum erfitt með að leVna
vel hinm vaknandi old . jfáfrœði sinni j umgengnis-
venjum. Þegar Zola hafði lok-
ið prófi í skóla, venti hann
sínu kvæði í kross, kastaði öll
. . ... .. . * . ;Um áhyggjum á bak og fékk
var a hátindi frægðar sinnar..sér hjakonu af tartaraættum.
„Eg veit að ég hlyt að gleym- . En brátt fór féle i að segja
ast Svo framarlega, sem tn gín einn veturinn veð.
þessi orð hans viðkoma vm- setti hann sínar síðustu bux.
sældum bóka hans þa var spa ur til að ta haldið hjákon.
domunnn rettur. Eftir dauða t . .
hans árið 1902, fór iesendum Y r Þ
úr réttist. Hann orti þrjú löng
og leiðinleg söguljóð, en for-
eldrum hans tókst að útvega
honum atvinnu, með hjálp
fjölskylduvinar í París, áður
en honum vannst tími til að
Ijúka við fjórða Ijóöið.
hans að fækka. Milli 1932 og
1952 var engin bók um Zola
gefin út i enskumæíandi lönd-
um.
Vinur Paul Cézanne.
í uppvexti átti hann heima
í Suður-Frakklandi, nánar
sagt Aix. Hann var letingi í yið bókaútg.afu
skóla, en eftir skólatíma reik- V ° bokaut£alu-
aði hann um sveitina í .kring í
fylgd með æskuvini sínum,
Þessi atvinna, sem Zola
fékk, var skrifstofustarf hjá
sem ef til vill hafði allt til að kunnu bokaútgáfufyrirtæki,
bera i ríkara mæli en hann — leiddi þetta starf hann á
Paul Cézanne. Þessir tveir Þa braut, er síðar varö honum
unglingar, sem síðar áttu eft- 111 frægðar. Hann fór að skrifa
ir að koma mikið við sögu blaðagreinar og gaf út nokkr-
Frakklands, léku sér úti á
ar einskis verðar bækur. Tutt-
mörkinni og leituðust við að u®u atta ara að aldri fór
finna skýringar á sem flestum biann ab athuga sinn gang
vandamálum tilverunnar. Án nanar sá þá fram á, að
efa hefir sveitin getað veitt ^ann yrði að gera betur. Hann
þessum ungu og verðandi stór akvab ab hefja ritun á sagna-
mennum lista hin greiðustu fi°kki> er hann nefndi Rougon
_______________________________ -Macquart og átti að vera um
tuttugu bækur, en allar aðal-
persónurnar áttu að vera skil-
getnir og óskilgetnir afkom-
endur kynsterkrar lauslætis-
Útvarpiff í dag drósar af bóndabæ einum. —
Kl. 8,30-9,00 Morgunútvarp. lojo Meö Þessum bókaflokki sínum
Veðurfregnir. 11,00 Morguntónleikar boðaði hann nýja Stefnu, er
(plötur), 12,10—13,15 Hádegisútvarp. var byggð á náinni og rýninni
]4,oo Messa í Aðventkirkjunni: óháði innsýn í manngerðirnar, nátt-
fríkirkjusöfnuðurinn í Rvík (séra Emil ÚrUStefllUna. En Zola trúði
Björnsson). 15,15 Miðdegistónleikar ekki frekar a náttúrustefn-
Útvarpið
það voru haldnar veizlur og j
það var mikið um dýröir. —1
Maðurinn, sem einu sinni
klæddist lökum, svo hann gæti
átt hlutdeild í fegurð lífsins,
sat nú við veizluborð og stát-
j aði af að drekka svo og svo
margar víntegundir með mat.
Á með'an að þessi ósköp gengu
yfir Zola, þr-umaði æskuvinur
hans, Cézanne: „Hann er orð-
inn að fjandans burgeis“. —
Þrátt fyrir velgengnina starf-
j aði Zola mikið. Hann vann að
' ritstörfum tíu tíma á dag og
Parísarbúar kölluðu hann
„Prófessor ötulleikans".
Axlaði sín skinn.
En allt 1 einu axlaði Zola
sin skinn og kvaddi kóng og
prest. Hann breytti lifnaðar-
háttum sínum á ný og léttist
um 50 pund á þremur mánuð-
um, auk þess fékk hann sér
hjákonu, stuttu síðar steypti
hann sér út í Dreyfusmálið.
Hann birti mörg opin bréf í
sambandi við það, eitt af þeim
var hið fræga bréf „Ég ákæri“.
í tvö ár barðist hann eins og
ljón í þessu réttlætismáli, er
varð á sínum tíma eitt hið
mesta æsingamál í Frakk-
landi. En mestur æsingurinn
var í garð Zola. Hann var á-
kæröur fyrir meiðyrði, dæmd-
ur frá eignum, neyddur til að
flýja undan mannfjölda, tii að
bjarga lífinu og að síðustu
sendur í útlegð til Englands.
Samt sem áður stóð hann stöð
ugt viö kröfur sínar og að síð-
ustu fékk Dreyfus uppreisn
æru sinnar. Heimurinn hafði
orðið vitni að einum sjaldgæf-
asta atburði sögunnar; einn
maður, með penna að vopni
greip inn í eitt mesta stórmál
ríkisins og hafði með því mikil
áhrif á stjórnmál landsins. —
Eftir þetta ritaði Zola ekkert,
er var sérstaklega þýðingar-
mikið. Iiann dó 62 ára að aldri
úr kolsýringi, vegna óþéttrar
ofnpípu í svefnherbergi hans.
Þúsundir fylgdu honum til
grafar.
.“.■.■.■.■.■.V.V.V.W.V/.V.V.V.VAV.V.V.V.V.V.V.V.V.’.V
í §
l „F RÆKOR N” I
•; ljóðabók eftir Bjarna Brekkmann, kemur út emhvern
£ næstu daga. Bókina má panta hjá höfundi að Brekkur
á Hvalfjarðarströnd. — Bókin er 150 blaðsíður að stærð, jíj
í með mynd af höfundi, en hún er gefin út í tilefni af
^ fimmtugsafmæli hans, sem var 14. febrúar s.l. Gefin £
Ij verða út jafnmörg tölusett eintök og áskrifendur verða.
I; Ágóðinn rennur til Hallgrimskirkju í Saurbæ. ;*
i: í
.V.V.V.V.V.V.V.V.V/.V.’.V/.VAV.VW.V.V.V.V.V.’.V.
tW.WV.W.V.V.W.V.W.V.W.W.W.V.V.V.V.V.VA
Rafmagnstakmörkun
Álagstakmörkun dagana 12. júlí — 18. júlí |j
frá klukkan 10,45—12,15: í
Laugardag 12. júlí 1. hluti.
Sunnudag 13. júlí 2. hluti.
Mánudag 14. júli 3. liluti.
Þriðjudag 15. júlí 4. hluti.
Miðvikudag 16. júlí 5. hluti.
Fimmtudag 17. júlí 1. hluti.
Föstudag 18. júlí 2. hluti.
Straumurinn verffur rofinn samkvæmt þessu, þegar jj»
og aff svo miklu leyti sem þörf krefur.
SOGSVIRKJUNIN. j*
•.W.SVAW.VAW.V.V.V.V.W.W.V.V.V.V.WAWA1
Kona fæddi barn í róðr
arbát á leið til lands
FaSii’iiin, sem reri lífróður að landi, varð
að |>ola meiri kvafiir eia sæisgigrfkosiaii
(plötur). 10,15 Fréttaútvarp til íslend-
una, en hann trúði á Guð, seg-
inga erlendis. 16,30 Veðurfregnir. 18,30 . TIr., . , ., . .
Barnatími (Baldur Pálmason). 19,25 lf WllS011 1 b°k Slnnl' ”ES’ éS
Veðurfregnir. 19,30 Tónleikar (plötur). 011111fnun Verða flytjandi
19,45 Auglýsingar. 20,00 Fréttir. 20,20 náttúrustefnunnar“, sagði
Tónleikar (plötur). 20,40 Erindi: Knut Zola Og það Skipti mestu máli.
Hamsun (Brynjólfur Sveinsson mennta ,
skólakennari). 21,20 Einsöngur: Ilona jyfeistaraverk
Steingruber Wildgang syngur lög eftir
Yrjö Kilpinen og Hallgrím Helgxxson; Það undur skeði, að margar
Friedrich Wildgang aðstoðar (tekið á SÖgUrnai’ í Sagnaflokknum,
plötur á norrænu kvöldi í Vínarútvarp Rougon-Macquart, reyndust
inu 15. apríi s. i.). 21,45 Upplestur: Ás- vera meistaraverk. Mjög var
mundur Jonsson fra Skúfsstöðum les ðeiit a Zola fyrir þeSSar SÖgUr,
kvæði eftir Guðmund Kamban. 22,00
Fréttir og veðurfregnir. 22,05 Danslög
(plötur). 23,30 Dagskrárlok.
ÚTVARPID Á MORGUN:
KI. 8.00—9,00 Morgunútvarp. 10.10
Veðurfregnir. 12,10—13,15 Hádegisút-
varp. 15,30 Miðdegisútvarp. 10,30 Veð-
urfregnir. 19,25 Veðurfregnir. 19,30
Tónleikar: Lög úr kvikmyndum (plöt-
ur). 19,45 Auglýsingar. 20.00 Fréttir.
20,20 Utvarpshljómsveitin; Þórarinu
Guðmundsson stjórnar. 20.45 Um dag
inn og veginn (Ragnar .lóhanncsson
skólastjóri). 21,05 Einsöngur: Ninon
Vallin syngur (plötur). 21,20 Erindi:
Leiklistin í Bandaríkjunum; síðara cr
indi (Ævar Kvaran leikari). 21.45 Tón
Jeikar (plötur). 22.00 Fréttir og veður
fregnir. 22,10 Dans- og dægurlög:
Andrews Sisters syngja (plötur). 22,30
Dugskrárlok.
en án nokkurs árangurs. Hin-
ar bláköldu staðreyndir, sem
hann dró fram, stungu undar-
lega í stúf við það, sem áður
hafði verið venjan að birta í
bókum. Ýmsir forustumenn
risu því upp og sögðu að Zola
færi með lýgi, en það hafði
engin áhrif. Milljónir lásu
bækur hans.
Prófessor ötulleíkans.
Með árunum stilltist Zola og
giftist stúlku úr millistéttun-
um. Hann tamdi sér lifnaðar-
háttu borgarans og fitnaði óð-
um. Efnahagur hans varð
mjög góður og hann átti sveita
setur, auk íbúðar í París. Og
Wall Strcet
(Framhald af 5. síðu.)
og Wall Street tókst að rétta sig við
eflir óveðrið — cn ]>au liöfðu öðlast
mikla reynslu. í Ameríku komu frani
nýjar, félagslegar hugmyndir, sem að
nokkru leyti ruddu úr vegi gamla ame-
ríska landnemaboðorðinu: „Guð hjálp-
ar jieim, sem hjálpa fér sjálfir.”
I viðskiptaheiminum voru gerðar
miklar umbætur. Ilin mörgu banka-
lirun gerðu kröfur til meiri áreiðan-
leika í framtíðiiini, og miklar breyting-
ar voru gerðar á kauphallarviðskiplum
í Wall Street — nýjar reglur voru rettar
uni viðskipti á verðbréfum og nákvæin
ara eltirlit tekið upp til að forðast end-
urtekningu frá 1929, ]iegar milljónir
fólks missti aleiguna á nokkrum augna-
blikum og komust í botnlausar skuldir.
| Það heyrist alltaf við og við, að einn
eða unnar flokkur stjórni kauphöllun-
um, en ]>að gelur vart átt sér stað með
i Wall Street í dag. Iíkki aðeins sjálft
kerfið um kauphallarviðskipti lieldur
hin ströngu, amerisku lög gegn hringum
stórgróðafélaga og söfnun verðbréfa á
fáar liendur, eiga að liindra
]>að — á allt annan hált en í flestum
löndum Evrópu. En ]>að hindrar ]>ó
auðvitað ekki, að inisnotkun getur ált
(sér stað.
Ef hinir 24 frá „the Buttonwood
tree“ gætu í dag lieimsótt kauphöllina
í Wall Street, mundu ]>eir áreiðanlega
verða mjög undrandi. 1 dug er vcrzlað
]>ar með meira en 3500 misinunandi
verðbréf, umsetningin skiptir milljörð-
um, rafmagnstöflur sýna breytingu á
gangverði, sem alltaf er uð breytast,
fyrir þúsuudir hrópundi meðlima, og ó-
tcljandi símahringingar hljóina frá
morgni til kvölds — og suin mjög langt
Mörgum konum hefir löng-
um fundizt það ranglæti mik-
ið, að karlmennirnir skuli ekki
fá að kenna á einhverjum
hluta þeirra þrauta, sem er því
samfara að ala börn, en að-
eins ætlað hið góða hlutskipt-
ið. Það verður þó varla sagt
annað, en Wickström verzlun-
armaður í Lindesborgs Nárke
við Stokkhólm hafi orðið að
taka á sig sinn hluta byröar-
innar á þriðjudaginn var, er
kona hans ól dreng, enda seg-
ist hann ekki vilja þola slíkar
„fæðingarhríðir“ aftur, þótt
sér væri boðin tunna af gulli.
Anna María kona hans, sem
er 26 ára að aldri var barns-
hafandi en vænti þó ekki
barnsins fyrr en að tíu dögum
eða hálfum mánuði liðnum.
Og þar sem ákaflega heitt var
1 veöri, Wickström átti sumar-
frí og konan stálhraust, á-
kváðu hjónin að fara út í
Skerjagarð og dvelja nokkra
daga á baðstað. Það var þó allt
af hægt að liggja í sandinum
og sóla sig, þótt Anna María
gæti kannske ekki synt mikiö.
Lífróffur meffan á
fæffingu stendur.
Þetta var á mjög fámennum
baðstað, og þegar minnst varði
tók Anna María léttasóttina
og fann að fæðinguna mundi
bera brátt að. Nú var úr vöndu
að ráða, ekkert sjúkrahús við
hendina, og engin bátsferð á
stundinni. V/ickström greip til
þess ráðs að fá lítinn róðrarbát
setti konu sína í skutinn og
reri á stað til næstu eyjar, þar
sem sjúkrahús var, en þangað
var að minnsta kosti hálfrar
stundar róður.
I
Barnið fæðist í bátnum.
| Settist Wickström nú undir
árar og reri sem hann mátti,
en fæðingarhríðar konu hans
ágerðust og fæddi hún barn
sitt þarna í bátnum. rneðan
maður hennar reri lífróður að
landi. Þegar hann renndi bátn
um að landi, var barnið fætt,
og hann hljóp sem fætur tog-
uðu til sjúkrahússins að sækja
ljósmóður og lækni til að
skilja á milli. Móðir og barn
voru síðan borin á sjúkrabör-
um til sjúkrahússins og fór-allt
vel. Barnið var drengur, 2800
grömm að þyngd. Konan var
hin rólegasta, og sagði að fæð-
ingin hefði verið létt. Hins veg
ar sagöi maður hennar, að
: þessi hálfrar stundar lífróður
| hefði verið versti kvalatíma
; lífs síns, og vildi hann ekki lifa
hann aftur, þótt sér væri boð-
in tunna af gulli.
að, því verzlunarfélögin liafa eigin
síma- og skeylasendingar til umráða,
)>ótt þau séu allt að 1000—1700 km. í
fjarlægð. Já, þeir eru komnir langt frá
öltunnunni, brettunum og gæsafjiiðruu-
um.
En það er eitt, sem ekki liefir breytzt
með árunum. Ws.ll Street byggir alltaf
á reglunni um framboð og eftirspurn
— og þess vegna gelur enginn sagt,
)>rátt fyrir allar liinar miklu endurbæt-
ur, livaða dag næsta hrun — hinn
næsti svarti föstudagur — kemur.
Illlllllllll 11111*11 II VMtll
IIIIUIMMJ(,M, lllllllllllim
jGull og silf urmunir |
iTrúloíunarhringar, stein- |
| hringar, hálsmen, armbönd 1
|o.fl. Sendum gegn póstkröíu. I
GULLSMIDIR
| Steinþór og Jóhannes, |
Laugaveg 47.
IIMAIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIU
fiuylíjAil í l’íntahtítn