Tíminn - 23.07.1952, Side 4

TÍMINN, miSvikudaginn 23. júlí 1952
163. blað.
2. grein
Söpþættir um landhelgismál
Framhald).
Sreytingar á gæzlunni
íftir 1934.
A árunum eftir 1930 þótti
íkki fært að leggja meira fá
rrlega til landhelgisgæzlu en
j—7 hundruö þúsund krónur.
3n nú átti ríkið 3 hin áður-
íefndu skip, ÓÖin, Ægi og Þór,
)g auk þess hafði það verið
/enja að leigja 20—30 tonna
Dát til gæzlu í Faxaflóa yfir
úldveiðitímann. Nefnd fjár-
/eiting hrökk samt hvergi
íærri til fullrar útgerðar á
illum þessum skipum, og var
pví úr vöndu að ráða, hverja
ilhögun s'kyldi hafa. Er áður
:'rá því skýrt, hvernig gæzl-
þeirra og varast þau, og stæðum ríæstum gagnslaus við
þurfti það því alls ekki að landhelgisgæzlu, og eitt slíkt
stafa af ódugnaði skipstjórn- skip mundi hafa gleypt alla
armanna á þessum skipum, þá fjárhæð, sem þjjóðin af fá-
hversu fáa landhelgisbrjóta tækt sinni taldi sér fært að
þau tóku. jleggja fram árlega til gæzl-
Nú leiðir það af líkum, að unnai' ■ - ,
ekki var hægt að bjóöa skips-' En Þessi aroður hentaði vel
höfnum nefndra varöbáta fynr landhelgisbrjótana. Þeir
upp á sömu þægindi í þeim V1SSU oskop vel> a'« W1®5
eins og í hinum stærri varð- su> sem þjoðm gat lagt fram
skipum, sem voru um 500 tonn fl1. landhelgisgæzlu,^ var tak-
að stærð,, og sérstaklega
byggö til landhelgisgæzlu. Var
það því eðlilegt, að margir
þeir starfsmenn landhelgis-
gæzlunnar, sem settir voru á
bátana, væru óánægðir og öf-
unduðu hina. Viðurkenndu þó
mnr var hagað á óheppilegan j hinir glöggskyggnu í hópi
verðu ínáli. F.n hægt er að hugsa sér
aðra lausn ;i því, t. d. að láta prótkjör
fara fram og að þeir, senr hæstir verða
í prófkjiirum, séu síðan skyldugir lil
að gefa kost á sér. l>að virðist eitt-
aátt undir ráðuneyti Sjálf-
itæðismanna ú árunum 1932
—34. En þegar Skipaútgerð
•íkisins tók aftur við daglegri
yfírstjórn landhelgisgæzl-
innar við stjórnarskiptin
mörkuð, og þeir vildu gjarna,
að henni væri vaiáð^til rekst-
urs á aðeins einu stóru skipi,
1 sem auðvelt mundi. vera að
| forðast. Einnig hlj ómaði það
j vel í eyrum starfsmanna á
| varðskipunum, að mega eiga
, von á betri íbuðum.
j Það vantaði því ekki hljóm-
meira ~ gagn ~ væri "að" gæzlu! ^runn fyrir nefndan áróður,
tveggja til þriggja vopnaöra ! enha skaut hann V1®a , up.p
báta en eins hinna stóru varð- ! kollinum> svo sem i Fiskife-
skipa, en kostnaður líkúr. Þá laSmu °8' Farmanna- og fiski-
mannasambandmu og á Al- kost
REYKVIKINGUR hefir sent eftir-
farandi greinarstúf;
„ÉG HLUSTAÐI nýlega á Ólaf Jó-
hannesson prófessor. Það var í nt-
varpsþætlinum um daginn og veginn. j hvað svipað þessu vaka fyrir Bern-
Hann benti á, að það fyrirkomulag liarð Stefánssyni, en liann liefir skrif-
væri gallað, að láta þrjá menn fara að um prófkjör í sambandi við for-
með æðsta vald f forföllum forsetans. ■ setakosningar. Hættan við prófkjör cr
Kg er lionum sammála um það. I>að er hins vegar sú, að því geta fvlgt auknar
sjálfsagt að reyna að finna upp hent- ■ deilur og að raunvcrulcga verði liáðar
ugra og heppilegra form. Annars tvær kosningasennur í stað einnar.
hefir það ckki komið að sök, en mér Sú hætta myndi j>ó minnka við jrað, e£
finnst Jiað samt óviðkunnanlegt. ákvcðið væri, að sjðar yrði kosið á
milli allmargra jreirra, sctn hæstir
ANNAÐ ATRIÐI. Mér yrðu við prófkjörið, t. d. fimm eða
þessara starfsmanna, að mun
var erfitt að halda því fram,
1934, varð stefnubreyting í j að starfsmenn landhelgis-
lessum málum. Þá var einu 'gæzlunnar þyrftu óhjákvæmi-
rínna stóru varðskipa lagtjiega allt aöra og betri aöbúð
ireinlega upp til sparnaðar á > en fiskimannastétt landsins,
nannahaldi, vátryggingu o. j sem leggja átti fram fjármun-
I., en fyrir þann sparnað vaxjina til þess að kosta gæzluna.
ríægt að leigja 2—3 hentuga j Óánægja sumra starfs-
notorbáta, sem í fyrsta slcipti manna á varöskipunum út' af
i sögu landhelgisgæzlunnar j hinni svokölluðu „báta-
/oru búnir fallbyssum, og kom' stefnu“, fór samt ekki dult,
ríá í ljós, að landhelgisgæzlan j enda var hún rækilega studd
SVO ER
finust að jiað eigi að sctja það á- * sex.
kvæði í stjórnarskrána, að ]>að cigi að
vcra borgavaleg skylda, að menn gefi
kost á sér við forsetakjör, ef t. d. á-
kveðinn ltópur kjé>senda a’skir jtess. Nti
var það t. d. þannig, að margir þeirra,
sem Iiclzt komu til greina og mest
var óskað eftir, neituðu alvcg að gefa
á sér. Ég nefni t. d. J>á þrjá
þingi. Var nú opillberlega menn, er munu hafa liaft einna mest
neö svona bátum var miklu
oetri og fullkomnari en með
:inu stóru skipi, sem kostaöi
afnmikið. Auk þess var með
ieigu þessara báta hægt að
xoma nokkuð til móts við há-
/ærar kröfur um skip til að-
sroðar fiskibátum, er urðu
'í'yrir vélabilun eða öðrum
•slíkum óhöppum á sjó úti yfir
/etrarvertíðina.
Mestur sparnaður var að
leggja varðskipinu Óðni upp,
/egna þess hvað kolanotkun
þess var tilfinnanlega. mikil,
begar það var í siglingum. En
eftir að hagstæð reynsla var
tengin af notkun hinna vopn-
iðu mótorbáta, var> hið stóra
/arðskip, Óðinn, selt á árinu
1936 og nýr 72ja tonna varð-
oátur (Óðinn) byggður í þess
stað. Einnig var haldið áfram
ið leigja báta og vopna þá til
gæzlunnar, o.g brátt varð Sæ-
ríjörg, Slysavarnafélagsins,
gerð aö varðbát áriö um kring
indir stjórn Skipaútgerðar
/íkisins.
’Sátastefnan.
En sú breyting á landhelgis-
gæzlunni, sem lýst er hér að
framan og nefnd hefir verið
„bátastefnan“, kostaði marg-
Taáttaða baráttu. Ótrú var á
ríví að setja fallbyssur á báta,
eins og þá, sem Skipaútgerðin
sók á leigu til landhélgisgæzl-
unnar. Réði danska flota-
stjórnin frá því að gera þetta
og færðist undan að láta
ríyssur í té. En þegar flota-
stjórninni var bent á, að hægt
væri að fá byssur annars
staðar, lét hún undan og af-
greiddi heppilegar byssur, sem
sngin vandkvæði hafa verið
að ríota. En fyrsti vopnaði ís-
ienzki varðbáturinn tók á
f'yrsta ári eins mörg skip að
ólöglegum veiðum í landhelgi
eins og hin myndarlegu
dönsku varðskip tóku samtals
á síðustu 10 árunum, sem þau
voru hér. En á það ber að
Jíta í þessu sambandi, að
dönsku varðskipin voru svo
sérkennileg, að mjög auðvelt
og ýtt undir hana af annar-
legum öflum.
Það kom brátt í ljós, að
landhelgisbrjótum og njósn-
stefnt að því að kljúfa Skipa-
útgerðina sundur og eyöi-
leggja hana. Alls staðar voru
það menn úr Sjálfstæöis-
flokknum, sem höfðu foryst-
una í þessu máli, því að í
þeim flokki höfðu dragbítarn-
ir í landhelgismálunum frá
byrjun kjörið sér vígstöðu.
Brennslukostnaður
Óðíns.
Havsteen sýslumaður tönnl-
aðist mjög á því, a-ð hið kola-
urum þeirra var sérstaklega kynta varðskip, Óðinn, hefði
illa við hina vopnuðu varð - J „illu heilli“ verið selt úr landi
báta, þar' sem mun erfiðara' og „litlir og lákúrulegir“ varð- manni'
var að fylgj ast með ferðum J bátar komið í staðinn. En
þeirra og varast þá. Með því sannleikurinn er sá, að það
að hafa slík gæzluskip, leyfðu! var sjálfsögð ráðstöfun að
fjárveitingarnar líka að hafa'selja Óðin, því að fráleitt var
fleiri skip við gæzluna ,og var ( að gera hann út, svo dýr sem
það einnig mikill ókostur frá hann var í rekstri, vegna kola-
sjónarmiði landhelgisbrjót-
anna. Hér var hætta á ferðum,
en góð skilyrði til gagnsóknar,
þar sem veila var í liði land-
helgisgæzlunnar sjálfrar.
notkunar sinnar.
Á þeim tíma, sem Skipaút-
gerðin átti Óðin, þurfti hann
með fullri keyrslu 16 tonn á
sólarhring af beztu enskum
Blásinn var upp áróður gegn : kolum, en skipherrann á Ægi
Skipaútgerðinni fyrir hina er sagður hafa það eftir hin-
svonefndu „bátastefnu", sem um sænska skipherra, er hann
var talin til niðurlægingar [ hitti á Óðni fyrir norðan land
fyrir land og þjóð og spor
langt aftur í tímann.
Gagnlegur sakleysingi.
í þessum áróðri gegn Skipa-
útgerð ríkisins fannst gagn-
legur sakleysingi, Júlíus Hav-
steen sýslumaður. Hann hafði
í fyrra eða hitteöfyrra, að
skipið hafi þá notaö 27 tonn
af þeim kolum, er Svíarnir
höfðu, en tekið var fram, að
ketill skipsins væri orðinn
alllekur og kolin létt eða
kraftlítil.
Væri því umrætt skip enn í
fylgi áðiir cn nokkur áróður var haf-
inn, en j>að voru J>eir Pálmi Hannes-
son rektor, Tlior Thors sentlihcrra og
Sigurður Nordal prófcssor.
ÉG L/F.T Sð O úlrætt um J>etta, cnda
hcfi ég lítinn álntga fyrir forsetaentb-
ættinti, cins og j>ví er nú háttað. Svo
er hér að lokum hréf frá Kristjáni
Linnet:
ÉG \’IL HAFA J>ctta fyrirkomttlag i
J>annig, að kjóscndur séu ckki endilega
buridnir við J>á, sem gcfa kost ú scr,
og neyðist ]>ví til að velja um menn,
sem margir J>eirra eru óánægðir
með. Eg vil, að ]>eir geli haft sem
frjálsast og víðtækast val. I>etta cr
hægt að Iiugsa sér J>annig, að J>að sé
horgaralcg skylda að gefa kost á sér
til forsetakjörs, cf ákveðinn fjöldi
kjósenda æskir ]>ess af viðkomandi
„RAGNHILDUR Hjartardóttir
(Líndal) hringdi lil mín vegna vísn-
anna, sem þér birtuð í baðstofunni og
ég sendi. Hún segir að afi sinn, Bene-
dikt, hafi m. a,. ort vísu þessa. Hann
stundaði lakningar í óþökk Skapta-
sdris og J>ótti Sk. J>að illt verk. Yís-
urnar kunni hún, og bcr orðalagintt
stundum á milli, enda j>ótt líkt fari á
og meiningin sé söm. Líklega hefir
I heimildarmaður minn farið eitthvað
rangt nteð — Sólmundttr Einarsson —
á hlaupum með mér suðttr í Kjós sum-
arið 1895, cða þetta skolast til í minni
inínu. Væri ekki rétt að gela höfund-
avins. Hann mun liafa ort eilthvað a£
rímum, karlinn."
HÉR ER vissulcga hreyft athyglis-
BAÐSTOFUSPJALLINU er lokið í
dag. StarkaÖur.
stjórnarráðinu, þar sem hann
gæti endað langan embættis-
feril í fallegu aðmíralsuni-
formi.
Sýslumaður hélt útvarpser-
indi um landhelgismál, og á-
róðursmennirnir f undu, að
þarna var heppilegur maður,
og þeir fóru til hans og
sögðu: „Já, þetta var nú al-
deilis ræða í lagi. Meira af svo
góðu“. Havsteen sýslumaður
er hrekklaus maður og skildi
ekki, að miöur vandaðir áróð-
ursmenn voru að leika á hann.
Honum þótti lofið gott, og
hann fann til landsföðurlegr-
ar skyldu sinnar í landhelgis-
málinu. Hélt hann því áfram
að tala og skrifa um land-
helgismálin og landhelgis-
gæzluna. En mikið af þessu
var hreinasta bull. Hann mikl
aði fyrir sér glæsileik hinna
dönsku varöskipa, en það fór
alveg fram hjá honum, a'ö
var að fylgjast með ferðum þessi skip voru af eölilegum á-
um nokkurt skeið dreymt um elSu Islendinga, er líklegt, að
það að fá hábektan, útskor- I Þaö nmndi nú, miðað við fulla
inn stól með erfðafestu í ferð, ca. 13 mílur, nota í
kringum 20 tonn á sólarhring
af þeim kolum, sem hér eru á
markaði og kosta 650 kr. tonn-
iö. Brennslukostnaöurinn yrði
þannig 13 þús. kr. á sólar-
hring (24 klst.).
Nú notar Ægir, líkt skip að
stærð og ganghraöa, 4320 kg.
af gasolíu miðað við 24 klst.
keyrslu á fullri ferð. Olían
kostar kr. 729.24 tonnið, og
verður brennslukostnaður
Ægis samkvæmt því kr. 3.150,-
32 á sólarhring.
Mismunur á brennslukostn-
aði Ægis og Óðins mundi sam-
kvæmt framangreindu vera
nærri 1Ó þús. kr. á sólarhring,
miðaö við fyllstu ferð. Að vísu
er ekki nema einstöku slnnum
keyrt með slíkri ferð, en mjög
dregur úr notkun eldsneytis,
ef dregið er úr ferðinni, t. d.
notar Ægir ekki nema 2400
kg. af olíu á sólaThring meö
svokallaðri % ferð, sem gefur
(Framh. á 7. síðu).
U.S. Royal
h jólbarðar
Höfum fyrirliggjandi hina viðurkenndu og þrautreyndu
U.S. Royal hjólbarða í eftirfarandi stærðum:
\
600x16 6 laga
650x16 6 laga
700x20 8 og 10 laga
750x20 8 lagrí
825x20 10 og 12 laga
ÍSL. samvinnuf:
Véladeild. — Hringbraut 119.
K»
U.M.F. HRUNAMANNA:
X
Hin árlega
Álfaskeiðsskemmtun
í Hrunamannahreppi verður haldin sunnudaginn 27.
júlí. Hefst kl. 14.
DAGSKRÁ:
Guðsþjónusta: Sr. Sveinbjörn Sveinbjörnsson.
Ræða: Sr. Sigurður Einarsson í Holti.
Einsöngur: Guðmundur Jónsson, óperusöngv.
Brynjólfur Jóhannesson leikari skemmtir.
íþróttir.
Dans.
Veitingar á staönum.
STJORNIN.